Disa prej gazetave arabe kishin vënë në pah lajmin rreth kërkim faljes që Izraeli i kishte bërë Turqisë përderisa disa të tjera e kishin anashkaluar këtë lajmë tërësisht duke u fokusuar në kthimin e normalizimit të marrëdhënieve në mes të këtyre dy vendeve.

Edhe nëse ky dallim ka qenë një rastësi, prapë kjo e pasqyron një mospërputhje sa i përket leximit të ndodhive në politikën e jashtme të Turqisë. Kjo divergjencë është më e qartë nëse shikohet tek komentet e adresuara në gazetat që u morën me lajmin nëpër vendet arabe e sidomos tek ato që u munduan të e ulin vlerën e lajmit duke vënë në pikëpyetje atë që eventualisht mund të fshihet prapa kësaj.

Nga ana ime, më duhet të pranoj se nuk më gëzon aspak kthimi i marrëdhënieve në mes të Turqisë dhe Izraelit e aq më pak nëse flitet për çfarëdo marrëdhënie që eventualisht mund të ketë në mes të Egjiptit dhe Izraelit, ashtu siç nuk më gëzon aspak fakti që Turqia edhe më tej të mbetet anëtare e NATO-së. Me gjithë atë, unë prapë them se vetë paragjykimi i politikës së jashtme të Turqisë llogaritet vetvetiu si një fajësim përkitazi me realitetin e drejtë.

Ne të gjithë, shumë mirë e dimë se kur qeveria e Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim kur erdhi në pushtet e gjeti vendin nën një sundim shumë efikas të ushtrisë, e cila kishte lidhje shumë të thella dhe shumë të besueshme me NATO-në, Shtetet e Bashkuara dhe me vetë Izraelin. Gjendja e saj, sa i përket kësaj çështje, nuk ka ndonjë dallim të madh nga cila do qeveri popullore e cila do ta merrte pushtetin siç është Egjipti për shembull, dhe po ashtu e gjen se ajo ka shumë marrëveshje dhe shumë bashkëpunim me Shtetet e Bashkuara.

Po ashtu ajo është e obliguar të i përmbahet marrëveshjes paqësore që ka me Izraelin dhe se kjo dhe marrëveshjet tjera, para së cilave e kishte gjetur vetën pas ardhjes në pushtet, nuk ia mundëson që të jetë e lirë e sidomos nëse bëhet një balancim i forcave.

Për këtë arsye, ajo ndodhet para tri skenarëve të mundshme:

Ose të i dorëzohet kësaj dhe të e merre me lehtësi këtë çështje,

Ose të e kundërshtojë dhe të ballafaqohet me pasojat,

E nëse dorëzimi ndaj realitetit dhe refuzimi i tij janë të pamundura atëherë asaj nuk i mbetët asgjë tjetër vetëm që të mundohet që të përfitojë më të mirën e mundshme prej këtyre marrëveshjeve duke u munduar kështu të e kthejë tërë këtë në favor të saj sa i përket pozicionit të saj në rajon dhe vetë të ardhmes së saj.

Qeveria e Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim e kishte trashëguar këtë pozicion të keq dhe nuk e teprojmë nëse themi se Turqia në atë kohë ( në vitin 2002 )ishte plotësisht e dorëzuara pra prehrit të Amerikës dhe Izraelit dhe as që kishte ndonjë interesim për çështjen e Palestinës. Edhe pse edhe sot nuk ka ndonjë ndryshim të madh në marrëdhëniet e tyre nga aspekti ushtarak dhe ekonomik, vlen të cekët për lëvdatë kthimi i marrëdhënieve në mes të popullit të Turqisë dhe atij të Palestinës sepse pas një kohe të gjatë të shkëputjeve dhe ndërprerjeve të këtyre marrëdhënieve ato prapë janë rindërtuar.

Kjo dëshmohet edhe me protestat dhe demonstratat e zhurmshme dhe armiqësore që u mbajtën, anë e kënd Turqisë, kundër Izraelit kur ai ushtronte terror në Gaza në vitin 2008. E po ashtu nuk ka mbetur më sekret për askënd se mbrojtja e kauzës palestineze dhe akuzat e vazhdueshme ndaj pushtimit izraelit janë bërë pjesë e pandashme e agjentes politike turke në të gjitha forumet dhe takimet tjera ndërkombëtare.

Po ashtu askush prej nesh nuk mund të e harrojë qëndrimin e Erdoganit dhe përplasjen e tij që e pati me Shimon Peresin në konferencën e Davosit, e që rezultojë edhe më braktisjen e kësaj konference nga ana e Erdoganit dhe e tërë kjo ishte për shkak të çështjes palestineze dhe fajësimi i tij i fundit ishte përsëri kundër sionistëve duke e quajtur e llogaritur të njëjtën çështje si krim kundër njerëzimit.

Ndërsa që prej tri viteve, kur Izraeli kishte vrarë tre turq të cilit ishin pjesë e anijes ‘’ Marmara ‘’ që ishte nisur nga Turqia për të thyer rrethimin e Gazës, Turqia e ka larguar ambasadorin e Izraelit në Ankara dhe ka bërë ngrirjen e çdo marrëdhënie me Izraelin e ndërsa Erdogani rreth kësaj ishte shprehur se vendi i tij nuk do të normalizonte marrëdhëniet përderisa Izraeli nuk përgjigjet pozitivisht dhe nuk përmbush tri kushtet e vëna nga Turqia.

Këto kushte janë:

- Kërkimi falje nga ana e Izraelit.

- Kompensimi i dëmeve të shkaktuara.

- Heqja e bllokadës ndaj Gazës.

Përgjatë këtyre tri viteve Izraeli vazhdimisht kishte refuzuar që të përmbushte këto tri kushte ndërsa Ankaraja ishte ajo që vazhdimisht insistonte dhe këmbëngulte në kërkesat e saj. Ndërsa marrëdhëniet në mes të dy vendeve vazhdimisht shkonin drejtë përkeqësimit, derisa nuk erdhi për vizitë javën e kaluar në rajon Presidenti i Shteteve të Bashkuara Barak Obama. Ishim shumë të habitur kur mediat zyrtarisht lajmëruan se Izraeli ka pranuar të tri kushtet e Turqisë me në krye kërkim faljen ndaj saj e që këtë nuk e ka bërë ndaj asnjë shteti me përjashtim të Shteteve të Bashkuara të Amerikës kur e kishin fajësuar Izraelin për fundosjen e një anije spiune të Amerikës në vitin 1967 ku si pasoj e fundosjes ishin mbytur 31 ushtarë amerikan.

Sipas disa informatave që posedoje, Kryeministri i Turqisë, Erdogani i kishte telefonuar Presidentit të Egjiptit, Dr. Muhamed Mursit dhe e kishte njoftuar për kërkim faljen e Izraelit para se kjo të bëhej publike në media dhe se të njëjtën gjë e kishte bërë edhe me Udhëheqësin e Zyrës për Politikë të Lëvizjes së Hamasit, me Halid Mishal të cilin po ashtu e kishte informuar për këtë çështje.

Që nga ajo ditë ende nuk kanë pushuar debatet në Izrael rreth rënies së Netanjahut nga kryelartësia e tij dhe domosdoshmëritë strategjike që e quan drejt këtij vendimi, e në veçanti ajo në lidhje me situatën dhe gjendjen në Siri dhe të qëndrimeve të vendeve të rajonit rreth gjendjes në Siri.

Ndërsa në lidhje me këtë Erdogani është shprehur se vendi i tij do të monitorojë me kujdes sjelljet e Izraelit në terren për të parë se çfarë qëndrime dhe se si do të pozicionohen tash e tutje sa i përket heqjes së bllokadës ndaj Gazës.

Dhe sipas njohurive që kam, veçse kanë filluar telefonatat për koordinimin e një vizite të Erdoganit në Gaza për të parë nga afër gjendjen dhe ndryshimet që do të duhej të ndodhnin atje dhe se kjo vizitë pritet që të ndodhë brenda tri javëve të ardhshme.

Por qarqe politike në Turqi kanë bërë të ditur se tashmë është thuajse e pamundur që të mund të normalizohen dhe të kthehen siç ishin më parë marrëdhëniet në mes të Ankarasë dhe Tel Avivit, sepse përgjatë këtyre tri viteve në mentalitetin e turqve janë krijuar barriera përkitazi me këtë situatë e që do të jetë tepër e vështirë tejkalimi i tyre.

Qëllimisht po i shmangëm bisedës rreth reagimit të Kajros kur Izraeli i kishte vrarë 6 policë egjiptian në Gusht të vitit 2011. Kur Ministri i Mbrojtjes së Izraelit, Ehud Barak ishte mjaftuar vetëm me përmendjen në Këshillin Ushtarak të pushteti të atëhershëm se i vinte keq për atë që ka ndodhur duke i premtuar se do të niste një proces për të bërë hetimet rreth këtij rasti por që pas një kohe u harrua tërësisht.

Kjo shmangie ka ardhur si pasoj e asaj se jam i bindur se një krahasim i tillë është krahasim i turpshëm, por megjithatë një përmendje kalimthi do të na mundësonte të e kuptojmë dhe të e çmojmë pozicionin e Turqisë sepse unë nuk mundem që për shkak të turpit të e fsheh faktin se ajo është shumë më e avancuar se qëndrimet e shumë vendeve arabe.

Me të vërtetë ajo në të cilën jam duke bërë thirrje është kuptimi dhe vlerësimi sepse ne nuk mund të jemi të kënaqur me minimumin e asaj që e japin disa vende arabe e në anën tjetër të kërkojmë prej Turqisë që të e jap maksimumin e saj.

Përktheu: Artan Musliu