vazhdim

PJESA E DYTË



FEJESA


1-Të kuptuarit e nocionit fejesë dhe dispozitat mbi të

2-Shikimi i të fejuarës

3-Vetitë e preferuara që duhet pasur të fejuarit

4-Dashuria, dashuria pasionuese dhe xhelozia

5-Pyetje - përgjigje



Të kuptuarit e fejesës dhe dipozita mbi të


Fejesa është procedurë që i paraprinë kontratës së martesës, që nënkupton “ Propozim nga ana e mashkulit drejtuar femrës për martesë “. Si zakonisht, mashkulli është ai i cili propozon një ofertë të këtillë.
Dispozita e fejesës është sunet. Ajo i paraprinë kon¬tratës së martesës, sepse Pejgamberi a.s. kështu për vete ka vepruar por edhe të tjerëve njësoj u ka kryer këtë ceremoni. Pikësynimi i fejesës është marrja e opinionit të të fejuarës - femrës se a do të dakordohet ajo për martesë apo jo. Po ashtu, të shihet edhe opinioni i kujdestarit të saj si është, pozitiv apo negativ.
Fejesa shpalos qëndrimin e femrës dhe familjes së saj. Prandaj, me këtë rast qëndrimet e të dyja palëve janë të nevojshme para aktit të lidhjes së kontratës së martesës. Pejgamberi a.s. ka ndaluar që femra të martohet pa reko¬man¬dim të saj, domethënë pa lejen e saj. Buhariu dhe Muslimi transmetojnë një hadith nga Ebi Hurejra r.a i cili thotë se Pejgamberi a.s. ka thënë : “Nuk mund të martohet vejusha derisa ajo vet nuk prononcohet për të dhe nuk mund të mar¬tohet beqarja derisa ajo nuk jep leje për të“. Të pranishmit i thanë Pejgamberit a.s.: “Kur mund të llogarisim se beqarja ka dhënë leje për martesë?” Pejgamberi a.s. iu përgjegj: “ Nëse ajo me atë rast hesht“.
Vejusha duhet që të konsultohet për të ndërmarrë një akt të këtillë dhe kujdestari i saj duhet që të marrë pëlqimin real nga ajo për ta martuar atë. Nga beqarja duhet kërkuar leje, pra duhet që ajo të lejojë për lidhjen e një kontrate të këtillë dhe nuk ka rëndësi se a është dhënë përgjigja e saktë me pëlqim të shfaqur haptazi nga ajo, mjafton që të vjen në konkluzion se ajo është dakorduar për këtë, madje edhe vetëm duke heshtur, kur e dime se asaj mund t`i vijë turp për t’u prononcuar haptazi. Kjo vjen edhe në hadithin që e transmeton Aisheja r.a e cila i ka thënë Pejgamberit a.s.: “Beqarja mund që të turpërohet !?” Pejgamberi a.s. iu përgjigj: “ Pëlqimi i saj mund të jetë edhe heshtja e saj“, do¬me¬thënë mos prononcimi i saj.(Transmeton Buhariu dhe Muslimi).
Por, prapëseprapë nevojitet që kjo heshtje të konfir-mohet, vërtetë heshtja e saj a nënkupton pëlqimin për një akt të këtillë, apo heshtja e saj të ketë qenë shenjë refuzimi i kësaj oferte. Këtë mund ta zbulojë kujdestari i saj, duke vështruar sjelljen dhe shenjat tjera që mund t`i shfaq ajo, të cilat pa dyshim se për prindërit nuk janë gjëra që nuk mund t`i kuptojnë.
Ndërsa dakordimi nga kujdestarët e femrës gjithashtu është një çështje për të cilën as që diskutohet, saqë ajo është kusht i kurorëzimit tek xhumhuri (shumica) i dijetarëve, vendim ky që e nxjerrin nga hadithi, e shprehur qartë në fjalët e Pejgamebrit a.s.: “Nuk ka martesë pa pëlqim nga kujdestarët”. Këtë hadith e transmetojnë Ahmedi dhe katër përmbledhësit e suneneve të hadithit dhe transmetues të tjerë. Për atë se pëlqimi nga kujdestarët është kusht, xhumhuri mbështetet në fjalën e Allahut kur iu drejtohet kujdestarëve dhe thotë:
    
"…mos i pengoni që të martohen për burrat e tyre…". ( Kaptina “ El-Bekare “, 232 ).

Kjo na jep të kuptojmë se gruaja e shkurorëzuar nuk mund të ndalohet që t`i rikthehet burrit të saj, sepse për këtë vendim ajo është më se e thirrur, nënkuptohet nëse nuk ka ndonjë pengesë ligjore. Imam Shafiu thotë: “Ky ajet është më i qarti, me të cilin qartësohet çështja e kujdestarisë-tutorisë, përndryshe nuk do të kishte kurrfarë rëndësie tutoria - kujdestaria“ . Dijetarët kanë edhe qëndrime të tjera lidhur me këtë problematikë. Ka edhe çështje të tjera të cilat janë të shtjelluara më gjerësisht në librat e fikhut.


Shikimi i vajzës së propozuar për fejesë


Parimi i dispozitës së sheratit është se ndalohet çdo shikim, si për mashkullin ashtu edhe për femrën, të shikojë trupin e tjetrit, me çka obligohet që t`i iket shikimit të pjesëve të ndaluarat të trupit, duke u thirrur me këtë rast në ajetin kur’anor ku thuhet:

قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ(30)وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ

"Thuaju besimtarëve të ndalin shikimet (prej haramit), të ruajnë pjesët e turpshme të trupit të tyre se kjo është më e pastër për ta. All-llahu është i njohur hollësisht për atë që bëjnë ata. Thuaju edhe besimtareve të ndalin shi¬ki¬met e tyre, të ruajnë pjesët e turpshme të trupit të tyre…"
( Kaptia “ En-Nur “, 30-31 ).

Ndërsa, sa i përket shikimit mes të fejuarve ajo është e lejuar, saqë një veprimi i këtillë është mendub - i preferuar, por me kusht që ky takim të jetë me qëllim që të arrihet fejesa. Ka shumë hadithe që flasin mbi këtë çështje. Kështu në përmbledhjen e haditheve të Muslimit regjistrohet hadithi i transmetuar nga Ebu Hurejra r.a. ku thuhet: “Pejgamberi a.s. i tha një njeriut i cili kishte shprehë dëshirë për ta mar¬tuar një grua: “A e e ke parë atë?” Ai iu përgjigj: “Jo”. Atëherë Pejgamberi a.s. i tha: “ Shko takoje dhe shihe atë ?”
Transmeton Ahmedi, Ebu Davudi dhe Hakimi nga Xhabiri ibn Abdullahu r.a. i cili thotë: “Pejgamberi a.s. ka thënë: “ Kur të fejoni, në të vërtetët kur ndonjëri prej jush shprehë dëshirë për të fejuar ndonjë femër, nëse ka mundësi ta takojë e ta shoh atë dhe të shoh nga ajo atë pjesë ( që është e lejuar për ta parë )që do ta shtynte atë për ta kurorëzuar, le ta bëjë atë“. Shikimi, i cili sipas xhumhurit është i lejuar për mashkullin - të fejuarin, të shohë nga e fejuara e tij vetëm fytyrën dhe duart deri në nyje. Kjo është kështu, për arsye se fytyra është pjesë e mjaftueshme për t`u orientuar nëpërmjet bukurisë së saj, ndërkaq duart paraqesin shpalosje të buku¬ri¬së së trupit të saj. Ndërsa, nëse është i interesuar të dijë edhe më shumë për trupin e saj, i fejuari mund të dërgojë nënën apo motrën e tij, që të zbulojë atë për çfarë është i interesuar ai, si erën e gojës, trupin, bukurinë e flokëve të saj.
Është më mirë që i fejuari të shohë të fejuarën para se të bëhet akti i fejesës dhe nëse gjatë kësaj kohe nuk i pëlqen diçka pa mos shkaktuar asnjë rrethanë të padëshiruar, mund të largohet nga shënimi i këtij akti.
Me këtë rast nuk kushtëzohet që femra të parapëlqejë për një veprim të këtillë, në të vërtetë t`i bëhet me dije se atë dëshiron ta shikojë i fejuari, por mashkulli mund ta shikojë atë femër të cilën dëshiron ta fejojë, pa mos ia bërë me dije asaj një veprim të këtillë, sa që mund të thuhet se një veprim i këtillë është më se i preferuar. Imam Ahmedi dhe Tabe¬raniu transmetojnë nga Ebi Humejde Es-Sa`idi r.a. e ky nga Pejgamberi a.s. i cili thotë : “ Nëse ndonjëri nga ju shpreh interes për ta fejuar ndonjë femër, për të nuk është mëkat që ta takojë dhe shikojë atë edhe pa dijen e saj nëse qëllimi i tij është vërtetë fejesa me të“.
Është bërë si zakon që familjet e të fejuarve të tubo¬hen dhe ashtu së bashku të proklamojnë fejesën, me atë rast lexojnë suren Fatiha - Elhamin për t`u sjellë dy të fejuarve bereqet, akt i cili është i mirë, por duhet pasur parasysh se të lexuarit e Fatihasë nuk konsiderohet si akt i lidhjes së kontratës së martesës.
Ndërkaq, muslimanët sot po bëjnë një veprim tjetër të cilët të fejuarit i lënë për të udhëtuar bashkë, të kalojnë bashkë nëpër ahengje, të enden lartë e poshtë, traditë kjo e cila sjell vetëm dëm, është marrë nga perëndimi dhe e cila ka pushtuar tokat islame. Argumenti i atyre që praktikojnë një gjë të tillë është se që të dy të fejuarit me atë rast do të mësojnë, do të njihen me moralin e njëri tjetrit, do të njoh¬to¬hen më mirë mes veti, kështu për ta shndërruar martesën e tyre sa më të lumtur. Kjo është një hipotezë e cila nuk ka kurrfarë mbështetje në të vërtetën dhe realitetin,sepse që të dytë njëri para tjetrit do të paraqiten me sjellje jo burimore. Kështu, pas natës së gjerdekut, kur çdo gjë më do të jetë më ndryshe nga ajo se si ka qenë. Shpalosen shumë të vërteta, me ç’rast më nuk do të ketë nevojë për aktrim. Pas kësaj periudhe, e vërteta reale për çdonjërin do të shpaloset, me çka çdonjëri prej tyre do të ballafaqohet me shpresë të rëndë të zhgënjimit.
Duke pasur parasysh dispozitat që rregullojnë rapor¬tet juridike të të gjitha kategorive, e dimë se: Ndjekja e rru¬gës ligjore dhe të përmbajturit e dispozitave të sheriatit islam nga të dy të fejuarit gjatë rrugës së tyre deri te akti i martesës, duke filluar nga fejesa e deri në natën e gjerde¬kut, janë dy elemente që u garantojnë atyre dyve një jetë të lumtur bashkëshortore. Ndërsa, ata të cilët ndjekin zakone e tradita të cilat janë të këqija, jo islame në të shumtën e rasteve ata janë të dështuar në të gjitha aspektet.




Vetitë e preferuara që duhet t`i posedojnë të dy të fejuarit


Kur i riu dhe e reja arrijnë moshën madhore dhe të pjekurisë, atëherë te ata mendja fillon të mendojë për vetitë e partnerit të jetës, të cilët njëri për tjetrin mendojnë që të bëhen bashkëshortë.
Vizioni i njerëzve është i ndryshëm sa i përket këtyre vetive. E gjithë kjo varet nga ambienti e rrethi ku janë rritur. Ka të tillë që parashtrojnë kushte të shumta madje edhe sa i përket fizionomisë, për shembull kushtëzojnë gjatësinë, ngjy¬¬rën e trupit, ngjyrën e syve etj. Ka prej tyre që kush¬të¬zoj¬në veti të tjera si p.sh. pasuri, begati, ka dhe prej tyre që dëshirojnë të kenë prestigj, gjenezë të famshme e origjinë të pastër etj.
Që të gjitha këto kushte të parashtruara në realitet janë edhe për t`u dëshiruar e nuk ka kurrfarë pengesë për t’i kërkuar te personi që i ka. Mirëpo, a ka veti më të mirë dhe më të vyeshme nga të gjitha këto që i cekëm? Përgjigja është po. Ajo veti është feja. Për këtë po sjellim argumente me sa vijon:
Buhariu dhe Muslimi transmetojnë nga Ebi Hurejra r.a. e ky nga Pejgamberi a.s. i cili thotë: “Femra martohet për këto veti: Për pasurinë e saj, për autoritetin që e gëzon ajo, për bukurinë e saj dhe për fenë e saj. Shiko atë që është më fetare që të jesh i lumtur”. Kjo tregon faktin se ke dështuar nëse nuk marton atë e cila është më e denjë në fe dhe me moral të mirë.
Prandaj, qëllimi i të fejuarit duhet të jetë femra fetare dhe e denjë, kurse pas kësaj nëse ajo i ka vetitë tjera, si pasurinë, gjenezën e pastër dhe bukurinë, me atë rast arrihet kulminacioni i së mirës. Prandaj, nëse personi nuk ka fe, nuk vlenë edhe nëse ka pasuri, gjenezë. Kështu, femra e bukur dhe pa fe është një femër dinake, dredhake, ndërsa ajo që ka pasuri por nuk ka fe është mizore, ajo me prestigj, autoritet e me gjenezë të shquar e pa fe është kryeneçe. Ndërsa, femra me fe është e moralshme, modeste dhe e kujdesshme edhe përkundër faktit se të tjerat mund të shkëlqejnë nga bukuria, të kenë pasuri të pafund dhe të kenë prestigj e reputacion të lartë, të gjitha këto nuk ia vlejnë në krahasim me femrën që ka fe.
Të gjitha këto rrethana dhe veti nuk janë karakterist¬i¬ka që kërkohen vetëm te femra por këto vlejnë edhe për mashkullin, madje ndoshta janë karakteristika që duhet t’i përmbush ai. Kështu pra, e fejuara nuk duhet të bie në grackë për shkak të bukurisë së mashkullit, as për shkak të pasurisë së tij, as për shkak të autoritetit e prestigjit të tij, por ajo së pari duhet të dijë për fenë e tij. Kështu, nëse ai është i devotshëm atëherë ka përmbledhë të gjitha kushtet më të rën¬dësishme, ndërsa vetitë tjera ngelin që të vijnë në radhë pas devotshmërisë dhe sinqeritetit në rang më të lartë që duhet plotësuar mashkulli.
Një mashkull i devotshëm e mbron dhe e ruan një grua, sillet me mirësi ndaj saj duke treguar durim, veti kjo tejet e rëndësishme. Kështu, nëse ajo e dashuron ai e nderon atë, nëse e urrenë nuk e maltreton, nëse ajo urrenë jetën dhe vlerëson se më mirë është ndarja, ai e shkurorëzon si është më mirë.
Vërtetë jeta bashkëshortore ka vështirësi dhe përgje¬gjë¬si të shumta, dhe gjatë saj ngjajnë situata të ndryshme. Kështu, nëse martesa për synim ka pasur pasurinë, vallë çfarë mund të ndodhë pasi të shkojë nuse?! Nëse martesa është bërë për hirë të bukurisë, për shkak të autoritetit të partnerit çfarë mund të ndodhë?! Pa dyshim se me këto rrethana do të ndryshojë e tërë situata dhe rrethanat në jetën bashkëshortore. Kështu fillojnë përçarjet, sepse martesa nuk është lidhur mbi parimet e shëndosha por mbi epshet personale të cilat nuk kanë bazë e themele të shëndosha.
Mirëpo, nëse martesa është lidhur duke iu përmbajtur parimit fetar, me bindje të vërtetë e të thellë në zemrën e mu¬sli-manit të denjë, duke ndërtuar mbi të (pra fenë) veprimet dhe punët e tij, në bazë të kësaj ai edhe krijon raporte me të tjerët. Mirëfilli dihet se një musliman i denjë, mashkull a fe¬mër qoftë, falënderon Allahun kur është në situatë të lak¬mueshme, bën durim kur është në vështirësi dhe vepron duke e gjendur veten varësisht nga rrethant me besim e durim. Ai bashkëjeton me gruan e tij në mënyrë të përkryer.



Dashuria, dashuria pasionuese dhe xhelozia


Këto tri shprehje gjejnë vendin e tyre në zemrat e njerëzve, prej të cilave vuajnë shumica prej tyre. Për të mos u lënë secilit të flasë për to, do të sqarojmë secilën prej tyre, kështu që njerëzit të kenë një pasqyrë të qartë për to. Do t’i përmbahemi kryesisht temës, me qëllim që të mos ndodhë ndonjë keqkuptim gjatë analizimit të thuktë të tyre, të mos supozojë dikush se një punim i tillë ka prapavijë të keqe (të shprehë lakuriqësi, amoralitet) e cila është gabim, të cilën do ta vërejmë në vazhdim.
Këto tri shprehje janë në një formë pjesë e mishëruar në vet njerëzit, njëherit edhe një motivacion më shumë për përkujdesje dhe mbrojtje të moralit e nderit. Për këtë arsye, vlerësova se duhet të flitet për to, duke bërë një distinkcion të këtyre termave se deri në çfarë mase janë të lejuara ato dhe çfarë dëmi mund të vijnë nga to. Pastaj çfarë mirësie mund të sjellin dhe çfarë e keqe mund të rezultojnë nga ato.

a-Dashuria :

Me nocionin dashuri është për qëllim: “Animi i zemrës drejt atij që e do, veprim ky i zemrës e jo i gjym¬tyrëve”. Prandaj, edhe martesa nuk do të jetë e lumtur dhe e frytshme nëse nuk është e lidhur nga dashuria dhe mirësia mes çiftit. Çelësi i dashurisë është shikimi, mu për këtë arsye Pejgamberi a.s. ka nxitë që i fejuari të shohë të fejuarën, me qëllimi që me këtë rast të mbijë dashuria dhe afrimi i zem¬rave, siç kemi shpjeguar në pjesën e dytë. Imam Ahmedi dhe Nisaiu transmetojnë nga Mugire ibni Sh`ube r.a. i cili thotë: “ E Fejova një femër, me atë rast Pejgamberi a.s. më pyeti: “ A e ke takuar, e ke parë atë ?” Unë i thash: “Jo”. Pejgamberi a.s. më tha: “Shko takoje dhe shihe atë se shikimi është veprim që shkakton afrim dhe harmoni mes jush“.
E dimë se shumica e njerëzve, veçanërisht të rinjtë dhe të rejat u ikin fjalimeve të dashurisë, kështu që pjesa dërmuese e tyre këtë e shohin si veprim rreptësisht të nda¬lu¬ar. Të tillët nëse bëjnë këtë veprim e konsiderojnë mëkat dhe e llogarisin veten e tyre në mëkatarë. Kështu, nëse ndo¬një¬rit prej tyre vetëm i anon zemra ndaj dikujt, me atë rasrt konsideron se ka bërë mëkat.
Sinqerisht themi se kjo çështje është ngatërruar me të kuptuarit e konceptit dashuri. Kështu, pasi të krijohet një relacion i tillë mes mashkullit dhe femrës, ata të cilët dashu¬rinë e shohin dhe e konsiderojnë mëkat, dashurinë e kuptojnë ashtu siç e kuptojnë dhe e mendojnë meshkujt dhe femrat e pamoralshme, të cilët mes tyre krijojnë relacione jo të lejuara islamikisht, kështu që pas krijimit të relacioneve të afrisë, pas fejesës ata enden lirshëm poshtë e lartë, duke kaluar natën nëpër ahengje, qeshin, vallëzojnë e pijnë, saqë vjen deri në kryerjen e veprave amorale, krejt duke menduar se të gjitha këto veprime i bëjnë në emër të “dashurisë“. Shumica e njerëzve mendojnë se dashuria nuk mund të kuptohet ndry¬she, përveç se ashtu siç e theksuam më lartë, ndërsa realiteti është krejtësisht ndryshe, pse mos të themi kryekëput dallon nga ajo.
Animi i mashkullit për të dashuruar një femër dhe femra për të dashuruar një mashkull është reaksion i një prej epsheve të shumta, me të cilat Allahu i ka begatuar njerëzit, siç thotë Allahu:

زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنْ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ....
" Njerëzve u është zbukuruar dashuria ndaj të këndsh¬me¬ve, ndaj grave, djemve…". (Kaptina “ Ali Imran “, 14)
Pasi që Allahu është Ai i cili i ka begatuar njerëzit për t’I dashur këto gjëra, njerëzit vërtetë e kanë tepruar ndaj këtyre gjërave. KJo është potencuar edhe në hadithin e Pejgamberit a.s në të cilin thuhet: “Më janë bërë të dashura nga kjo botë këto gjëra: gratë dhe parfumi, ndërsa kënaqësia ime është në namaz”. Hadithin e transmeton Ahmedi, Nisaiu, Hakimi dhe Bejhekiu.
Prandaj, po të mos kishte ekzistuar dashuria e ndër¬sje¬llë mes mashkullit dhe femrës, as martesa nuk do të kishte ekzistuar, me çka nuk do të kishte as pasardhës të gjinisë njerëzore e as që kishte ekzistuar familja.
Prandaj, Allahu nuk ka bërë që t`u mbjell dashurinë mashkullit e femrës që ata të krijojnë relacione të ndaluara mes veti, por ata me këtë dashuri të bëjnë një lidhje bash¬këshortore të lejuar. Në këtë kontekst vjen edhe hadithi i transmetuar nga Ibni Maxhe nga Abdulla Ibni Abasi i cili thotë se Pjegamberi a.s. ka thënë: ”Nuk ka më mirë për dy të dashuruar sesa ( të kurorëzohet kjo dashuri ) martesa“.
Njeriu për t’iu larguar amoralitetit në përgjithësi, së pari Allahu e urdhëroi atë në largimin e shikimit, sepse shikimi është çelësi i zemrës. Allahu ka ndaluar të gjitha shkaqet që çojnë në fitne e amoralitet, si qëndrimi në shoqëri vetëm me një të huaj, prekja e femrave që nuk i ka të lejuar t`i prekë, përshëndetja për dore, puthja mes mashkullit e femrës, sepse të gjitha këto që i cekëm, janë shkaqe që çojnë në të anuarit e zemrës në amoralitet, ndërsa kur të gjendet personi në këtë gjendje, pastaj është shumë vështirë të nda¬lo¬het nefsi, në përjashtim të atij personi të cilin Allahu dëshi¬ron ta mëshirojë duke e ruajtur që të mos bie në amora¬litet. Nga kjo që u tha, mund të konkludojmë atë se njeriut nuk i mirret për mëkat animi ndaj ndonjë personi, por mëkat i llogaritet nëse përdorë shkaqet e ndaluara të cilat do ta çonin në veprime të ndaluara. Për shembull, nëse mashkulli e femra këmbejnë shikimet e tyre, ulen së bashku vetëm ata dy, takohen dhe bisedojnë, me ç’rast zemrat e tyre fillojnë të lëshojnë zemër ndaj njëri tjetrit, vjen deri te dashuria e njëri tjetrit, veprim ky që nuk u mirret për mëkat (pse zemra ka reaguar në këtë mënyrë pasi që njeriu nuk posedon dirigjim mbi zemrën e tij), por për mëkat u llogariten veprimet që rrjedhin prej tyre. Ashtu, duke shfrytëzuar shkaqet që çuan deri te një “dashuri“, prej së cilës rrjedhin veprimet të cilat i cekëm më lartë, ata të dy janë përgjegjës dhe llogariten më¬ka¬tarë për çdo veprim të ndaluar që e bëjnë pas konceptimit të kësaj “ dashurie “.
Kur vjen në shprehje dashuria e pastër dhe e sinqertë, ajo nuk mund të llogaritet mëkat, saqë disa dijetarë si Suju¬tiu, thonë se dashuria e sinqertë e mbajtur në besim, shpër¬blehet te Allahu. Për këtë do të flasim kur do të sqarojmë dashurinë pasionuese.
Në të gjitha rethanat, situatë më fatlume është të largohemi prej çdo shkaktari i cili në zemrën e personit mund të mbjellë një lloj të këtillë të “dashurisë“, e cila do të shtyjë njeriun në veprime të ndaluara, prej të cilave mund të shpëtojë vetëm një numër i vogël i njerëzve.

b-Dashuria pasionuese

Me këtë kemi për qëllim dashurinë e pafund e cila mund të jetë e lejuar. Prandaj çdo dashuri pasionuese nuk mund të llogaritet e ndaluar dhe e amoralshme, por mundet që dy të dashuruar të manifestojnë dashuri të sinqertë deri në në fund.
Siç cekëm më herët, dashuria është veprim i zemrës, edhe dashuria pasionuese është e të njëjtës kategori mbi të cilën njeriu nuk ka mundësi të mbajë kontroll. Mirëpo, njeriu do të bartë përgjegjësinë për shkaqet dhe pasojat negative që do të mund të rrjedhin nga ajo, ndërsa manifestimi dhe mbajtja në konfidencë e dashurisë së sinqertë pasionuese shpërblehet. Et-Tahaviu në librin e tij “ Merakil felah “ transmeton nga Sujutiu i cili ka thënë se i dashuruari i tillë, në ditën e gjykimit llogaritet në radhët e shehidëve, duke shtuar se: “ Ai i cili vdes me dashuri pasionuese, duke e pasur atë dashuri të sinqertë dhe e mban në konfidence-në fshehtësi, edhe po të ketë qenë shkaku i ardhjes gjer në këtë stad i ndalaur “. Këtë më lart e sqaruam kur folëm për konceptin e dashurisë.
Fjalët e cekura të Sujutiut nënkuptojnë faktin se ai i cili shfaq një dashuri pasionuese, mashkull a femër qoftë, me një sinqeritet dhe konfidencë më të lartë, pasi që nuk ka mundësi ta shpalosë haptazi dashurinë e tij duke pasur durim deri në vdekje, vërtetë ai do të shpërblehet sikur shehidi në ditën e ahireti.
Nuk është për t`u habitur, sepse këtij personi ia vlerësuam durimin e tij e ai nuk mund të llogaritet gabimtar vetëm pse ka ndjekur epshin e tij në këtë mënyrë, e as nuk mund t`i themi se është i pamoralshëm e i pandershëm, por ai përkundër gjithë asaj gjendje është me durim të sinqertë në dashurinë e tij edhe përkundër faktit se në zemrën e tij ndodhet dashuria e cila është e lidhur fort me dashurinë e tij të paepur. Gjithashtu, përveç tjerash, ai në këtë gjendje nda¬lon nefsin e tij të pamposhtur, kontrollon vetveten sepse ep¬shin e ka nën dirigjim. Ndërsa, me këtë rast zemra e tij nuk mund të futet nën kontroll (edhe pse është durimtar) që re¬zu¬ton me ruajtje të nderit, sinqeritetit. Atë dashuri pasionuese e mban në konfidence, që do të thotë se mu për këtë arsye ai shpërblehet si dëshmori.


c-Xhelozia :

Me këtë shprehje nënkuptojmë “ Iritimin e njeriut që atë ta shoqërojë ndonjë në diçka.” Kjo është si pasojë e dashurisë, sepse nuk xhelozon kush tjetër pos të dashuruarit në të drejtat e tyre“. Xhelozia është një veti pozitive dhe karakteristikë e vlefshme si te mashkulli po ashtu edhe te femra.
Vërtetë femra xhelozon duke u hidhëruar tepër në rast se burri i saj shprehë dëshirë që të martohet edhe me një grua tjetër. Ky është një reaksion i natyrshëm i saj, me ç’rast folëm në pjesën e parë rreth poligamisë, duke thënë se femra nuk pranon të ketë ortake, e shtytur në këtë veprim pikërisht për shkak se ajo xhelozon që burri i saj të ndajë dashurinë me ndonjë tjetër. Ajo dëshiron që burrin e saj vetëm ajo du¬het ta dashurojë, sepse ajo vërtetë e dashuron. Prandaj, nëse nuk do ta dashuronte atë, atëherë te femra xhelozia nuk ka efekt.
Ashtu siç cekëm më lartë, edhe njëherë po e përsëri¬sim se femra që refuzon ortake, nuk i lejohet asaj të mos pranojë dispozitën e sheriatit e cila lejon poligaminë. Femra ortaken e refuzon sepse është e shtytur nga xhelozia, ndërsa mospranimi apo mohimi i dispozitës së sheriatit mbi këtë çështje mund të jetë rezultat i mosnjohjes dhe paditurisë rreth kësaj dispozite. Prandaj, gruaja e sinqertë muslimane është ajo që pranon se ekziston dispozitë ligjore mbi poliga¬minë pa mos e kundërshtuar fare atë dhe ka bindje të formuar se në këtë çështje ka mirësi dhe urtësi, dhe ajo xhelozon burrin e saj dhe urrenë që ai t`i bëjë asaj një ortake.
Në këtë kontekst mund të themi edhe atë se grave muslimane nuk u lejohet që, të shtytura nga xhelozia, ta mo-hojnë ekzistimin e hyrive dhe mohimin e asaj se musli¬ma¬nëve në Xhenet do t`u takojnë ato. Kështu gratë së pari nuk dinë se a do të jenë me burrat e tyre së bashku në Xhenet, pastaj ato duhet ta dinë se xhelozi nuk ka në Xhenet sikur këtu që ka, dhe së treti Allahu xh.sh. gratë në veçanti do t`i begatojë me të mira prej të cilave do të ngelin të kënaqura, edhe pse nuk i dimë ato në detaje, sepse në Xhenet ka çka syri nuk ka parë, çka veshi nuk ka dëgjuar dhe çka mendja nuk ka mundur ta paramendojë dhe t’I shkojë ndërmend njeriut, siç thotë Allahu

فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ(17)

" Pra, për ata që kanë vepruar nuk di askush për atë kënaqësi (të zemrës e shpirtit) që u është caktuar atyre si shpërblim ". ( Kaptina “ Es-Sezhde “, 17).

Muslimani dhe muslimanja në Xhenet do të gjejnë atë çka të dëshirojnë nga begatitë dhe gjërat e shumta. Me atë rast, secili do të jetë i kënaqur me këto, gradë që do të arrihen me bërjen e punëve të mira. Kështu fitohet Xheneti i premtuar dhe mëshira e të Gjithëmëshirshmit.
Sa i përket xhelozisë së burrit për familjen dhe për nderin familjar, atëherë kjo xhelozi është e obliguar. Ndër obligimet që i ka burri, llogaritet edhe xhelozia me qëllim të ruajtjes së nderit dhe të autoritetit të familjes. Ky lloj i xhe¬lozisë shfaqet për të eliminuar ekzistimin e ndonjë të keqe në familje, kështu që kjo xhelozi nuk mund të lejojë dhe pëlqejë që gruaja apo vajza e tij e veshur me dekolte dhe gjysëm lakuriqe të paraqiten para meshkujve të huaj, nuk do të lejojë që ndonjë i huaj te lozë e të bëjë hajgare me to, sikur të jenë ata vëllezërit apo fëmijët e tyre.
Është për t`u habitur se si ky lloj i xhelozisë sot kon¬si-derohet e komentohet si ekstremizëm, fanatizëm e fun¬da¬men-talizëm, thënie këto të pabaza. Le të rikujtojmë se njerë¬zit e ditëve tona janë shndërruar në robër të dokeve e tradita¬ve të këqia perëndimore. E dimë shumë mirë se shoqëria perëndimore nuk njeh konceptin turp, nder e as dinjitetin fa¬miljar sepse ajo është një shoqëri liberale nihiliste, tërë¬sisht e zhytur në epshe. Njerëzit janë të dhënë pas këtij mo¬ra¬li perëndimor dhe nuk pranojnë të përkojnë më moralin islam i cili ngritet në mbrojtje të nderit, dinjiteti dhe fisnikërisë.
Personin i cili nuk ka xhelozi për familjen e tij, Pejgamberi a.s. e ka përshkruar me një përshkrim shumë të shëmtuar, duke e emërtuar me shprehjen “dej-juth”- i marrë, i paskrupullt. Në një hadith të Pejgamberit a.s. të cilin Taberaniu e transmeton nga Abdulla bin Omeri r.a., thuhet se pejgamberi a.s. ka thënë: “ Tre kategori personash nuk do të futen në Xhenet, e ata janë konsumuesi i pijeve dehëse, mo¬s¬respektuesi i prindërve dhe “ dej-juthi”. Pastaj Pejgam¬beri a.s. shpjegoi këtë shprehje dhe tha se “ dejuth ” është “ Ai i cili parapëlqen të keqen familjes së tij ”, gjegjësisht gjërat e ndaluara.





Pyetje - përgjigje

1-Pyetja: A lejohet që vajza të ikë ndërsa familja e saj i ka ndaluar asaj martesën me atë mashkull ?
Përgjigje: Jo. Në asnjë mënyrë nuk lejohet një veprim i këtillë, sepse ky veprim shkatërron dinjitetin e familjes dhe është në kundërshtim me dispozitat e sheriatit.

2-Pyetja: Nëse një vajzë kalon me një mashkull fshehurazi pa dijen e familjes së saj, a i lejohet familjes që ta vrasin atë vajzë siç veprojnë disa ?
Përgjigje: Jo. Nuk lejohet që të vritet ajo për shkak të këtij veprimi, sepse veprimi i saj nuk është veprim që meri¬ton të sanksionohet me vdekje. Por ne këshillojmë që situata të normalizohet, të përmirësohet dhe të gjitha punët shpejt të vijnë në vend.

3-Pyetja: Pasi që ikja e vajzës është haram, atëherë si qëndron puna e të riut dhe të resë të cilët dëshirojnë të martohen, ndërsa për këtë nuk pajtohet familja e vajzës?
Përgjigje: Këta të rinj kanë mundësinë që çështjen e tyre ta ngrisin para gjykatësit, që ai të shqyrtojë situatën me kujdestarin e saj. Nëse gjykatësi vlerëson se kujdestari e ka me të drejtë, gjykon për të, e nëse jo atëherë gjykatësi merr përsipër që t`i martojë duke u thirrur në postin e përgjegjësit të përgjithshëm.

4-Pyetja: Nëse një i ri e sheh një të re dhe e pëlqen atë, a i lejohet atij që t`ia bëjë asaj me dije për këtë, ashtu që t`i thotë asaj: Unë të pëlqej ty apo unë të dua ty dhe dëshiroj të të fejoj?
Përgjigje: Po, lejohet një gjë e këtillë. Po ashtu edhe asaj i lejohet t`i thotë atij djali njësoj.
5-Pyetja: Tadicionalisht është bërë zakon që mash¬ku¬lli t`i propozojë femrës fejesën, por a i lejohet femrës që ajo t`i propozojë mashkullit fejesë, ashtu që ajo t`i propo¬zohet vetë një mashkullit për martesë?
Përgjigje: Po, i lejohet asaj një veprim i këtillë. Por më mirë është që në vend të saj, këtë ta paraqesë ndonjë nga familja e saj.

6-Pyetja: A i lejohet të fejuarit apo të fejuarës që të pezullojë fejesën apo ta anulojë atë?
Përgjigje: Po, lejohet që çdonjëri prej tyre ta bëjë këtë veprim, deri sa nuk ka përfunduar kontrata e martesës, në përjashtim nëse i fejuari është person jostabil njëherë e fejon pastaj e lë të fejuarën duke vepruar gjithnjë kështu, atë¬he¬rë ai llogaritet mëkatar sepse qëllimi i tij është nëpër¬këm¬bja e dinjitetit të femrave dhe shkelja e nderit të tyre.

7-Pyetja: Cila është dispozita e sheriatit në lidhje me unazën e fejesës që është shenjë se ata janë të fejuar?
Përgjigje: Ndërrimi i unazave që njihet si shenjë se ata janë të fejuar apo të martuar, është një traditë të cilën njerëzit e kanë praktikuar dhe një veprim të këtillë muslima¬nët më parë nuk e kanë njohur. Megjithatë, ky veprim për vajzën përgjithësisht është i lejuar qoftë ajo unazë e arit apo e argjendit, unazë kjo qëllimi i së cilës është me këtë rast zbukurimi dhe stolisja. Ndërsa nuk lejohet në asnjë mënyrë për mashkullin që unaza të jetë e arit. Lejohet që ajo (unaza) të jetë prej argjendi, por mosmbajtja e saj është më e preferuar.



Botues Sh.B.Thesari Gostivar 2010

Per botuesin Afet Beadini
vazhdon