Hitskin.com

First topic message reminder :

Kütüb i Sitte Hadis
ansiklopedisi - tam 7.300 hadis

Kütüb i Sitte Hadis ansiklopedisi - tam 7.300 hadis - Faqe 7 Kutub-i-Sitte-Hadis-Ansiklopedisi

Kütüb i Sitte Hadis ansiklopedisi - tam 7.300 hadis - Faqe 7 Kutub-i-Sitte-Hadis-Ansiklopedisi

Kütüb-i Sitte nedir, Kütüb-i Sitte Hakkında

Meşhur
altı sahih hadis kitabı. Hadis mecmualarının en sahihleri kabul edilen; Buhârî
ve Müslim'in el-Câmiu's-Sahih'leri ile Ebu Davud, Tirmizi, Nesâî ve ibn
Mâce'nin Sünen'leri; hadis tasnifinin altın çağı olan Hicrî üçüncü yüzyılda
telif edilmiş olmak, mümkün mertebe sahih hadisleri ihtiva etmek, konulara göre
tasnif edilmek (alelebvâb)... gibi ortak özelliklerinden dolayı, daha sonraki
asırlarda Kütüb-i
Sitte:
Altı Kitap, ortak adıyla şöhret bulmuştur. Bazı âlimler, az da olsa zayıf ve
mevzu hadisler ihtiva ettiği için İbn Mâce'nin Sünen'i yerine İmam Mâlik'in
Muvatta'ı veya Dârimî'nin Sünen'ini Kütüb-i
Sitte'nin
altıncı kitabı kabul etmişlerdir.

Buhârî ve Müslim'in Câmi'leri, Sahıhayn (İki Sahih) adıyla, müellifleri daha
hayattayken büyük bir üne kavuşmuş, bunları Ebu Davud, Tirmizî ve Nesâi'nin
Sünen'leri takip etmiş ve hadis âlimleri arasında bu kitaplar Usûl-i Hamse (Beş
Temel) diye büyük bir kabul görmüştü. Ebu'l-Fazl Muhammed İbn Tahir el-Makdisî
(H.507)'nin Usûl-i Hamse'ye yazdığı ve sahabeyi alfabetik olarak sıralamak suretiyle
onlardan nakledilen, belirli kitaplardan bulunan hadislerin kaynağını göstermek
için yazıları kitaplar anlamına gelen etrafa İbn Mâce'nin Sünen'ini de eklemesi
ve Şurûti'l-Ümmeti's-Sitte (Altı İmamın Şartları) adlı kitabını telifiyle
muteber hadis kitaplarının grub adı bundan sonra, İbn Mâce'nin de ilave
edilmesiyle Kütüb-i
Sitte
olarak meşhur olmuştur.

Böyle bir isimlendirme, Kütüb-i
Sitte
içinde zayıf, hatta mevzu (bilhassa İbn Mâce'de) hiç bir hadis bulunmadığı,
onlar dışındaki hadis kitaplarında da sahih hadis olmadığı anlamına gelmez.
Nitekim Buhârî ve Müslim başta olmak üzere, Kütüb-i
Sitte
müelliflerinden hiç biri, kendi kitaplarına sahih hadislerin tamamını
aldıkları, kitaplarındakilerin dışında sahih hadis bulunmadığı şeklinde bir
iddiada bulunmamışlardır. Esasen bir hadisin sıhhati, hangi kitapta bulunduğuna
bakarak değil, onu nakleden kişilerin haline bakılarak tesbit edilebilir. Diğer
taraftan bu altı imam, kendilerinden önce derlenmiş olan yazılı ve sözlü hadis
kaynaklarından yararlanarak bu eserleri meydana getirmişlerdir. Bu değerli
eserlerin tasnifine, kendilerinden önceki çalışmalar zemin hazırladığı gibi,
hadis tasnifi onlardan sonra da devam etmiştir.

İlmî çevrelerde büyük bir kabul gören Kütüb-i
Sitte
ile ilgili çok sayıda ve hacimli çalışmalar yapılmıştır. Bunların büyük bir
kısmı bu kitapların şerhi (açıklaması), ravilerinin durumları, cem
(mükerrerleri çıkararak birlikte rivayet ettikleri hadisleri bir araya toplama)
ile ilgilidir. Kütüb-i
Sitte
hadislerini bir araya toplayıcı çalışmalardan biri, Beğavî'nin (H.516)
Mesâbîhu's-Sünne'sidir. Hadisleri, senedlerini hazfederek kitabına alan Beğavî
eserini Sünen tarzında tasnif etmiş, Kütüb-i
Sitte
ve Dârimî'nin Sünen'inde bulunan hadisleri 4434 hadiste toplamıştır. Bu konuda
yapılan önemli bir çalışma da İbnu'l-Esîr'in (H.606) Câmiu'l-Usûl li
Ehâdisi'r-Rasûl isimli eseridir. İbnu'l-Esîr, İbn Mâce hariç Kütüb-i
Sitte
ile Muvatta'da bulunan hadisleri,-mükerrerlerini çıkararak- alfabetik tarzda
tertib ettiği kitaplar ve onların alt başlıkları olan bablar halinde tasnif
etmiştir. 9523 hadis bulunan bu eser Kütüb-i
Sitte
adıyla Türkçeye tercüme edilmiştir. Kütüb-i
Sitte'yi
oluşturan kitaplar ve özellikleri:

1. Buhârî ve el-Câmiu's-Sahîh'i: Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail el-Buhârî (H.
194-256/M.810-870) 40 yıl süren ilmî seyahatler esnasında toplamış olduğu engin
hadis malzemesini 16 yılda tasnif ederek, "el-Câmiu's
Sahîhu'l-Müsnedü'l-Muhtasar min Umûri Rasûlillahi (s.a.s) ve Sünenihi ve
Eyyâmih" adlı eserini yazmıştır. Hocası İshak b. Rahuye'nin,
"Rasûlüllah'ın sahih hadislerini muhtasar bir kitapta toplasanız"
tavsiyesiyle hareket eden Buhârî, 600.000 hadis arasında seçtiği 7275 hadisi,
97 kitap ve 3400 den fazla bab'a (alt bölüm) yerleştirmiş, konuları geldikçe
aynı hadisi bir kaç yerde daha tekrar etmiştir. Bu nedenle, mükerrerler
dışındaki toplam hadis sayısı 3-4 bin civarına inmektedir. Buhârî, tercüme
denilen bab başlıklarında konuyla ilgili âyet ve hadislerden iktibaslar yapar, âlimlerin
ve bazan kendisinin görüşlerine yer verir, direkt veya endirekt yollarla
tercihlerini ihsas ettirir. Tercemelerde verdiği hadis ve haberlerin çoğu
muallak (senedsiz veya eksik senedli)tır. Daha önceki hadis mecmualarında pek
görülmeyen bu usul Buhâri'ye hastır. Bu nedenle, "Buhârî'nin fıkhı
tercemelerindedir" sözü yaygınlaşmıştır. (Yekünü 1341 olan bu tür) muallak
hadisler, Buhârî'nin kitabına verdiği isimden de anlaşılacağı gibi, sahih
hadislerin dışındadır. Tercümelerde Buhârî'nin verdiği bilgiler, hadislerin
ihtiva ettiği fıkhı malumatı kavramada çok faydalıdır. Bütün âlimlerin
ittifakıyla hadis mecmualarının ensahihi kabul edilen el-Câmiu's-Sahîh,
türkçeye de tercüme edilmiş, mükerrerlerinin çıkarıldığı Tecrid'i de tercüme ve
şerhiyle, Diyanet İşleri Başkanlığınca basılmıştır.

2. Müslim'in el-Câmiu's-Sahîh'i: Ebu'l-Hüseyn Müslim b. Haccâc (H.202-261),
300.000 hadis arasından seçerek tasnif ettiği kitabına,
"el-Camiu'l-Müsnedü's-Sahîh" ismini vermiş, mukaddimede tasnif
metodunu açıklamıştır. Buhârî'nin yaptığı gibi bab başlıklarında bilgi
vermemiş, hatta, bab başlığı dahi tanzim etmemiş, sadece "bab"
demekle yetinmiştir. Bugün eldeki Müslim nüshalarında bulunan bab başlıkları,
eseri şerheden İmam Nevevî'ye aittir. Müslim kitabına, mevkuf ve maktu hadisleri
almamış, muallaklara ise çok az yer vermiş, hadisleri konularına göre bölmemiş,
hadisi en çok ilgili olduğu yerde nakletmiş, metin ve sened olarak benzerlerini
bir arada ve kısaltarak tekrar etmiştir. Bu yönüyle Müslim Buhârî'den daha
derli topludur. Bu ve benzeri özelliklerinden dolayı bazı âlimler (mesela
Mağribliler) Müslim'i Buhâri'ye tercih etmişlerdir. Müslim'in Câmi'i, 54 kitap,
1322 bab, mükerrerler dışında 3033 hadis ihtiva etmektedir. Kadı İyaz ve İmam
Nevevî başta olmak üzere pek çok âlim Müslim'i şerhetmiştir. Müslim, sade,
metin ve şerhli olarak türkçeye tercüme edilmiştir.

3. Tirmizi'nin Câmi'i: Ebu İsa Muhammed b. İsa et-Tirmizi'nin (H: 209-279)
Cami'i, es sünen ismiyle de maruftur. Devrin âlimlerinin tetkikine sunuları ve
takdir edilen Sünen-i Tirmizi, 46 kitap, 2496 bab ve 4000 hadis ihtiva
etmektedir. Hadisçilik açısından Müslim'e, fıkhu'l-hadis (hadislerde bulunan
çeşitli hükümler) yönünden de Buhârî'ye ait özellikleri, onlara yakın ölçüde
kitabında toplayan Tirmizi, bab başlığı altında hadisleri sıraladıktan sonra şu
işlemleri yapar; hadisin sıhhat durumunu (sahih, hasen, zayıf, hasen-sahih,
garib...), ravilerin durumunu, varsa seneddeki illetleri, hadisin diğer
tariklerini, sahabilerin o konudaki başka rivayetlerini, bu hadislerle ulemânın
nasıl amel ettiğini, ittifak ve ihtilaflarını... açıklar. Hadislerden istifade
için çok faydalı olan bu açıklamalar onları, amel edilebilir hale getirir.
Tirmizi üzerine de pek çok şerh yazılmış ve eser türkçeye tercüme edilmiştir.

4. Ebu Davud'un Sünen'i: Ebu Davud Süleyman b. Eş'as es-Sicistânî'nin (H:
202-275) kitabı, ahkâmla ilgili hadislerin tasnif edildiği Sünen türünün en
güzel örneğidir. Kitabına, 400.000 hadis arasından seçtiği 4000 hadisi
aldığını, bunların da dört hadiste özetlenebileceğini belirten Ebu Davud;
sahih, hasen, leyyin ve amel edilebilir derecedeki zayıf hadisleri Sünen'ine
aldığını söyler. Kitabında zayıf hadislerin mevcudiyetini kabul eden Ebu Davud,
muhaddislerin ittifakla terkettikleri herhangi bir hadisi Sünen'ine almamıştır.
40 kitaptan oluşan Sünen'e pek çok şerh yazılmış, eser türkçeye de tercüme
edilmiştir.

5. Nesâî'nin Sünen'i: Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb en-Nesâî (H: 215-303),
sahih ve zayıf hadislerden derlediği es-Sünenü'l-Kübrâ'sını istek üzerine,
sadece sahih hadisleri almak üzere ihtisar etti ve bu yeni eserine el-Müctebâ
adını verdi. Kütüb-i
Sitte
içinde Nesâî denince, işte bu Müctebâ kasdedilir. Sünenler içinde en az zayıf
hadis ve cerhedilmiş ravisi olan mücteba, Sahihayn'dan sonra üçüncü kitap
olarak kabul edilir. Nesâî, hadisler arasındaki çok küçük rivayet farklarını
dahi göstermiş ve rical tenkidinde büyük bir hassasiyet göstermiştir. 51 kitap
ve yaklabıh 2400 babtan oluşan Müctebâ, türkçeye çevrilmiştir.

6. İbn Mâce'nin Sunen Ebu Abdullah Muhammed b. Yezıd el-Kazvînî'nin (H:
209-273) Sünen'i, 37 kitap, 1515 bab ve 4341 hadis ihtiva eder. Bu hadislerin
büyük bir çoğunluğu, diğer beş kitapta (usûli hamse) mevcuttur veya sahih ve
hasen durumundadır. ibn Mâce'deki hadislerin 613 ünün isnadı zayıf, 99 unun
isnadı ise, yok hükmünde veya münker ya da yalanlanmıştır. Bilhassa, şahıs,
kabile ve şehirlerin faziletleriyle ilgili hadislerin çoğunun uydurma olduğu
söylenmiştir. Ancak, VI. asırdan sonra Kütüb-i
Sitte'nin
altıncı kitabı olarak kabul edilen İbn Mâce, tertibi, tekrardan uzak ve kısa
olusu ile oldukça değerlidir. Muhammed Fuad Abdülbâkı tahkikiyle yapılan baskı,
pek çok ilmî kolaylıklar sağlamış, eserdeki zayıf yönlere işaret edilmiştir. Bu
baskı esas alınarak Sünen, şerhi de yapılmak suretiyle türkçeye çevrilmiştir.

2981 - Muğîre İbnu Şu 'be (radıyallhu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ayakları kabarıncaya kadar geceleri
kalkıp namaz kılardı. Kendisine: "Allah senin geçmiş ve gelecek
günahlarını affetti (niye kendini bu kadar hırpalıyorsun?)'' denildi. .

"Şükredici bir kul olmayayım mı?" cevabını
verdi."

Buharî, Teheccüd 16, Tefsir, Feth 1, Rikâk 20; Müslim,
Sıfatu'1-Münâfikîn 79, (2819); Tirmizî, Salât 304, (412); Nesâi, Kıyamu'l-Leyl
17, (3, 219).

2982 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) gece namazını hiç terketmezdi. Öyle ki hastalanacak
veya ağırlık hissedecek olsa oturarak kılardı."

Ebu Dâvud, Salât 307, (1307).

2983 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallalhu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Allah, geceleyin
kalkıp namaz kılan ve hanımını da uyandıran, hanımı imtina ettiği taktirde
yüzüne su döken kula rahmetini bol kılsın. Allah, geceleyin kalkıp namaz kılan,
kocasını da uyandıran, kocası imtina edince yüzüne su döken kadına da rahmetini
bol kılsın.''

Ebu Dâvud, Salât 307, (1308); Nesâî, Kıyamu'l-Leyl 5, (3, 205).

2984 - Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biriniz uyuyunca
ensesine şeytan üç düğüm atar. Her düğümü atarken, düyüm yerine eliyle vurarak
üzerine uzun bir gece olsun, yat" dileğinde bulunur. Adam uyanır ve
Allah'ı zikrederse bir düğüm çözülür, abdest alacak olursa bir düğüm daha
çözülür, namaz kılarsa bütün düğümler çözülür ve böylece canlı ve hoş bir
hâlet-i ruhiye ile sabaha erer. Aksi halde habis ruhlu (içi kararmış) ve uyuşuk
bir halde sabaha erer."

Buharî, Teheccüd 12, Bed'ü'l-Halk 11; Müslim, Müsafirîn 207,
(776); Muvatta, Kasru's- Salât 95, (1, 176); Ebu Dâvud, Salât 307, (1306);
Nesâî, Kıyâmu'1-Leyl 5, (3, 203).

2985 - İbnu Mes 'ud (radıyallahu anh) anlatıyor: ``Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) 'ın yanında bir adamın zikri geçti ve sabaha kadar
uyuduğu, namaz kılmadığı söylendi. Aleyhissalatu vesselam:

"Bu adamın kulağına şeytan işemiştir" buyurdu.. ''

Buharî, Teheccüd 13, Bed'ü'l-Halk 11; Müslim, Müsâfirîn 205,
(774); Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 5, (3, 204).

2986 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(alehissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"(Mûtad olarak) geceleyin namaz kılan bir kimse, uykunun
gâlebe çalmsıyla (bir gece uyuya kalsa ve namazını kılamasa) Allah'u Teâlâ
hazretleri onun namazının sevabını yine de yazar, onun uykusu (Allah'ın ona
yaptığı bir ikram) bir sadaka olur."

Muvatta, Salâtu'l-Leyl 1, (1,117); Ebu Dâvud, Salât 310, (1314);
Nesâî, Kıyamu'l-Leyl 61, (3, 257).

2987 - Yine Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) 'ı Allah Teâlâ Hazretleri geceleyin uyandırmışsa seher
vakti geçinceye kadar, hizbini tamamlardı."

Ebu Dâvud, Salât 312. (1316).

2988 - Mesrûk (rahimehullah) anlatıyor:"Hz. Aişe
(radıyallahu anhâ) 'ye sordum:

"Resullullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'a göre hangi amel
efdaldi ? '' Bana:

"Devamlı olan !"diye cevap verdi. Ben tekrar:

"Gecenin hangi vaktinde kalkardı?" dedim

"Bağıranı -yani horozu- işittiği zaman kalkardı!" diye
cevap verdi."

Buhari, Tehccüd 7, Rikâk 18, Müslim, Müsafirîn 131, (741); Ebu
Dâvud, Salât 312, (1317); Nesâî, Kıyamu'l-Leyl 8, (3, 208).

2989 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) 'ın gece namazı on rek'atti. Bir rek'at de tek
kılardı. Sabahın sünnetini iki rek'at kılardı. Böylece hepsi onüç rek'at
olurdu.''

Buharî, Teheccüd 10, Müslim, Müsafirîn 121, 124, (736, 737);
Muvatta, Salât'1-Müsafirîn 8, (1,120); Ebu Dâvd, Salât 316, (1334-1341-1361);
Tirmizi, Salât 325; (439-445); Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 30, 35, 36, 44, 53, (3,
230, 233, 234, 239). Bu metin Müslim ve Ebu Dâvud'da gelmiştir.

2990 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biriniz gece
namazına kalkınca ilk önce iki hafif rek'atle namaza başlasın."

Müslim, Müsafirîn 198, (768); Ebu Dâvud, Salât 313, (1323,
1324).

Ebu Dâvud'da şu ziyade var: ".... Sonra dilediğin kadar
uzat.''

KUŞLUK NAMAZI

2991 - Hz. Aişe (rdıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) kuşluk namzını her kılışında mutlaka ben de kıldım.''

Buharî, Teheccüd 5, 32 ; Müslim, Müsafirîn 75, 77, (717, 718) ;
Muvatta, Kasru's-Salât 29, (152,153); Ebu Dâvud, Salât 301, (1292,1293); Nesâî;
Savm 35, (4,152).

2992 - Abdurrahman İbnu Ebî Leyla (rahimehullah) anlatıyor:
"Bize, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın kuşluk namazı kıldığını Ümmü
Hâni 'den başka kimse anlatmadı. O dedi ki:

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Fetih günü, benim eve
geldi, yıkandı ve sekiz rek'at namaz kıldı. Ben bundan daha hafif bir namazı
hiç görmedim. Ancak rükû ve secdeleri tam yapıyordu.''

Buharî, Teheccüd 31, Taksîru's-Salât 12, Megâzî 50 ; Müslim,
Hayz 71, (336) ; Müsafirîn 80, (336) ; Muvatta, Kasru's-Salât 28, (1, 152); Ebu
Dâvud, Salât 301, (1290, 1291); Tirmizî, Salât 346, (474); Nesâî, Tahâret 143,
(1, 126); Gusl, 11, (1, 202).

2993 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Dostum
aleyhissalatu vesselâm, bana her ay üçgün oruç tutmamı, iki rek'at kuşluk,
yatmazdan önce de vitir' namazı kılmamı tavsiye etti.''

Buharî, Teheccüd 33, Savm 60; Müslim, Müsafirîn 85, (721); Ebu
Dâvud, Salât 342, (1432); Tirmizî, Savm 54, (760);Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 28, (3,
229).

2994 - Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Her gün, sizin her bir mafsalınız için bir sadaka terettüp
etmektedir. Her tesbih bir sadakadır. Her tahmîd bir sadakadır, her bir tehlîl
bir sadakadır. Emr-i bi'l-ma'ruf bir sadakadır. Nehy-i ani'l-münker de bir
sadakadır. Bütün bunlara, kişinin kuşlukta kılacağı iki rek'at nemaz kâfi
gelir."

Müslim, Müsâfirîn 84, (720); Ebu Dâvud, Salât 301, (1286).

2995 - Büreyde (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"İnsanda üçyüzaltmış mafsal vardır. Her bir maf sal için
bir sadakada bulunması gerekir. ''

(Bunu işitenler): "Buna kimin gücü yeter?" dediler:
Aleyhissalatu vesselam:

" Mescidde toprağa gömeceği bir balgam, yoldan bertaraf
edeceği, bir engel... Bunları bulamazsa, kuşluk vakti kılacağı iki rek'at
namaz!"

Ebu Dâvud, Edeb 172; (5242).

2996 - Ebu Zerr ve Ebu 'd-Derdâ (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah Teâlâ
hazretleri dedi ki: "Ey Ademoğlu! Günün evelinde benim için dört rek'at
namaz kıl, ben de sana günün sonunu garantileyeyim. ''

Tirmizî, Salât 346, (475).

2997 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim kuşluğun bir
çift (namaz)ına devam ederse, deniz köpüğü kadar çok da olsa, Allah günahlarını
affeder."

Tirmizî, Salât 346, (476).

2998 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki:

"Kim kuşluk namazını oniki rek'at kılarsa Allah Teâlâ
Hazretleri, cennette onun için altından bir köşk bina eder.''

Tirmizî, Salât 346, (473).

2999 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) kuşluğu dört kılar, (bazan) dilediğince de
artırırdı.''

Müslim, Müsâfirîn 78, 79, (719).

3000 - Zeyd İbnu Erkam (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyundular ki: "Kuşluk namazı,
boduğun (yani deve yavrusunun) ayağı kumdan yanmaya başladığı andan itibaren
kılınır."

Müslim, Müsâfirîn 43, (748).

RAMAZANDA GECE KALKIŞI TERAVİH NAMAZI

3001 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) 'nin anlattığna göre:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) onları, kesin bir emirde
bulunmaksızın ramazan gecelerini ihyaya teşvik ederdi. (Bu maksadla) derdi ki:
"Kim ramazan gecesini, sevabına inanarak ve bunu elde etmek niyetiyle
namazla ihya ederse geçmiş günahları affedilir."

Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) -bu tavsiyesi herhangi bir
değişikliğe uğramadan- vefat etti. Bu durum (terâvihin ferden kılınması) Hz.
Ebu Bekir'in hilafeti zamanında böylece devam etti, Hz. Ömer'in hilâfetinin
başında da böyle devam etti.''

3002 - Bir rivayette şöyle gelmiştir:"Kadir gecesinin, kim
sevabına inanıp onu kazanmak ümüidiyle ihya ederse geçmiş günahları
affedilir.''

Buharî Terâvih 1, Müslim, Müsâfirîn174 (759); Ebu Dâvud, Salât 318,
(1371); Tirmizî, Savm 83, (808) ; Nesâî, Siyam 39, (4,154,155) ; Muvatta, Salât
fi Ramazan 2, (1,119).

Buharî, Ramazan kıyamı ile, Kadir gecesi kıyamı üzerine ondan merfu
rivâyet kaydeder.

3003 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Ramazan ayında, diğer aylarda görülmeyen bir gayrete
girerdi. Ramazanın son on gününde ise çok daha şiddetli bir gayrete geçerdi.
Son on günde. geceyi ihya eder, ailesini de (gecenin ihyası için) uyandırırdı,
izârını da bağlardı."

Buharî, Fadlu Leyleti'l-Kadir 5, Müslim, î'tikâf 8, (1175); Ebu
Dâvud, Salât 318; (1376); Tirmizî, Savm 73, (796) ; Nesâî, Kıyâmu ' 1-leyl 17,
(3, 218).

3004 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor:"Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ramazanda geceleyin namaz kılardı. (Bir gece) gelip
yanında ben de namaza uydum. Sonra bir erkek daha geldi, o da namaza uydu,
derken (sayımız arttı ve) bir cemaat olduk. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)
bizim arkasında olduğumuzu hissedince namazı hızlandırdı. Sonra (selam verip)
ayrıldı ve evine girdi. Orada bizim yanımızda kılmadığı bir namaz kıldı. Sabah
olunca kendisine:

"Bizim arkanıza durduğumuzu geceleyin farketmiş
miydiniz?" diye sordum. Bana:

"Evet. Ve işte bu, beni o yaptığıma sevkeden şeydir. (Yani
sizi arkamda hissedince namazı hızlı kılarak yanınızdan ayrıldım)"
buyurdu.''

Müslim Siyam 59, (1104).

3005 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhisalâtu vessalâm) (bir gece) mescidde (nafile) namazı kılmıştı. Bir çok
kimsede (on iktida ederek) namaz kıldı. (Sabah olunca "Resulullah gecleyin
mescidde namaz kıldı" diye konuştular.) Ertesi gece de Efendimiz namaz
kıldı. (Halk yine onları konuştu,katılacakların) sayısı iyice arttı. Üçüncü (veya
dördüncü) gece halk yine toplandı.(Öyle ki mescid, insanları alamayacak hâle
gelmişti.) Ancak aleyhissalâtu vessalâm (bu dördüncü gecede) yanlarına çıkmadı.
Sabah olunca Efendimiz:

"Yaptığınızı gördüm. Size çıkmamdan beni alıkoyan şey, namazın
sizlere farz oluvermesinden korkmamdır" dedi. İşte bu hâdise ramazanda
ceryan etmişti."

Buharî Salatu't-Terâvih 1, Cum'a 29, 5; Müslim, Müsafirîn, 177,
(761); Muvatta; Salât-fi'r Ramazan 1, (1, 113); Ebu Dâvud, Salât 318, (1373,
1374); Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl: 4, (3, 202).

3006 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) buyurdular ki:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Ramazan'da, mescidin bir kenarında
namaz kılan bir guruba uğramıştı.

"Bunlar ne yapıyor?" diye sordu. "Bunlar, yanlarında
(ezberlenmiş fazla) Kur 'an bulunmayan kimselerdir, Übeyy İbnu Ka'b
(radıyallahu anh) bunlara namaz kıldırıyor! '' dediler. Efendimiz aleyhissalâtu
vesselâm: "İsabet etmişler, bu davranış ne kadar iyi! '' buyurdular.''

Ebu Dâvud, Salât 318, ( 1377)

3007 - Hz. Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ile (bir ramazan) ayında beraber oruç tuttuk. Ay
boyunca bize son yedi güne kadar hiç (ziyade) namaz kıldırmadı. Ayın son
yedinci gününde gecenin üçte biri geçinceye kadar bize namaz kıldırdı. Altıncı
gününde yine bir şey kıldırmadı. Beşinci gününde gecenin yarısı geçinceye kadar
namaz kıldırdı: Kendisine: "Bu gecemizin geri kalan kısmında da bize
nafile kıldırsanız! ''dedik. Talebimize karşı:

"Kim imamla namaza başlar, sonuna kadar devam ederse,
kendisine gecenin tamamını namazla geçirmiş (sevabı) yazılır '' buyurdular.
Sonra Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), aydan son üç gece kalıncaya kadar
başka namaz kıldırmadılar. Üçüncü gece bize namaz kıldırdılar. Ehline ve
kadınlarına dua ettiler. Bize (o kadar uzun) namaz kıldırdılarki "Felâh''ı
kaçırmaktan korktuk. (Ebu Zerr 'e "Felâh '' nedir? diye soruldu:

"Sahur!'' cevabını verdi. (Sonra ayın geri kalan kısmında bize
namaz kıldırmadı.)"

Ebu Dâvud, Salât 318, (1375); Tirmizı, Savm 81, (805); Nesâî, Sehv
103, (3, 83, 84), Kıyamu'l-Leyl 4, (3, 202).

3008 - Abdullah İbnu Ebi Bekir anlatıyor: "Ubeyy (radıyallahu
anh)'i dinledim, diyordu ki:

"Ramazanda (teravih) namazından ayrılıp, hizmetçilerden alel
acele sahuryemeği getirmelerini isterdik, çünkü vaktin çıkmasından korkardık.''

Muvatta, es-Salât fi'r-Ramazân 7, (1, 116).

BAYRAM NAMAZLARI

3009 - İbnu Abbâs (radıyaIlahu anhüma) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bayram günü - çıkıp iki rek'at namaz kıldırdı. Ne
bunlardan önce ne de bunlardan sonra başka namaz kıldırdı.''

(Buhari, Iydeyn 8, 16, 18, 26, 32, Ezân 161, Zekât 21, 33, Tefsir,
Mümtahine 1, Nikâh 124, Libâs 56, 57, 59, İ'tisam 16; Müslim, Iydeyn 13, (884);
Ebu Dâvud, Salât 256, (1159); Tirmizi, Salat 387, (537); Nesai, Iydeyn 29, (3,
193).

3010 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), fıtr (ramazan) ve kurban bayramlarının namazlarında,
birinci rek'atte yedi (ziyade) tekbir getirirdi, ikinci rek'atte ise, iki rüku
tekbirinden başka beş (ziyade) tekbir getirirdi."

Ebu Dâvud, Salât 252, (1149, 1150.

3011 - Kesir İbnu Abdillah an ebihi an ceddihi anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bayramlarda birinci rek'atte
kıraatten önce yedi kere tekbir getiriyordu. İkinci rek'atte de kıraatten önce
beş kere tekbir getiriyordu.''

Tirmizi, Salât 386, (536).

3012 - Câbir İbnu Semüre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte, birçok kereler bayram
namazını ezansız ve ikâmetsiz kıldım.''

Müslim, Iydeyn 7, (887); Ebu Dâvud, Salât 250, (1148); Tirmizi,
Salât 384, (532).

3013 - Nâfi rahimehullah anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ) dedi ki: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ömer ve Hz. Ebu
Bekir (radıyallahu anhümâ), bayram namazlarını hutbeden önce kılarlardı."

Buhari, Iydeyn 7, 8; Müslim, Iydeyn 8, (888); Tirmizi, Salât 383;
(531) Nesâi, Iydeyn 9, (3, 183).

3014 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte bayrama katıldım. Efendimiz hutbeden
önce, ezansız ve ikametsiz namaz kıldırdı. Sonra Bilâl (radıyallahu anh)'e
dayanarak kalktı. AIlah'tan korkmayı emretti ve O'na itaate teşvik etti.
İnsanlara vaaz edip (ölümü, ahireti, cenneti, cehennemi) hatırlattı.

Sonra kadınlar bölümüne geçti. Onlara da aynı şekilde vaaz etti,
hatırlatmalarda bulundu. Ve:

"Allah için tasadduk edin, zira sizin ekseriyetiniz cehennem
odunusunuz!'' buyurdu. Yanakları kararmış itibarlı kadınlardan biri kalkarak:

"Niçin ey Allah'ın Resülü? dedi (niye cehennem odunlarıyız?)''
Resulullah açıkladı:

"Zira siz kadınlar çok şikâyette bulunuyor, kocalarınıza
nankörlük ediyorsunuz."

"Bunun üzerine kadınlar takılarından tasadduk etmeye
başladılar. Hz. Bilâl'in eteğine atıyorlardı."

Buhari, Iydeyn 7; Müslim, Iydeyn 4, (885); Ebu Dâvud, Salât 248, (1141);
Nesai, Iydeyn 19, (3, 186, 187).

3015 - Ubeydullah İbnu Abdillah lbni Utbe İbni Mes'ud (radıyallahu
anh) anlatıyor: "Hz. Ömer (radıyallahu anh), Ebu Vâkid el-Leysi
(radıyallahu anhümâ)'ye sordu:

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselam) kurban ve ramazan
bayramlarında ne kıraat buyururdu?"

"Resulullah bu namazlarda Kâf ve'l-Kur'ani'I-Mecid,
İkterebeti's-sâatu ve'n-Şakka'l-Kameru surelerini okurdu" diye cevap
verdi."

Müslim, Iydeyn 14, (891); Muvatta, Iydeyn 8, (1, 180); Ebu Dâvud,
Salât 252, (1154), Tirmizi, Salât 385, (534); Nesâi, Iydeyn 12, (3, 183, 184).

3016 - Nu'mân İbnu Beşir (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm); bayramlarda ve cum'ada Sebbihi'sme.
Rabbike'l- A'!â, Hel etake hadisu'l ğâşiye okurdu. Bazan cuma ve bayram bir
günde birleşirlerdi. Resulullah bu surelerin her ikisini de (cuma ve bayram)
namazlarında birlikte okurdu."

Müslim, Cum'a 62, (878); Muvatta, Cum'a 19, (1, 111); Ebu Dâvud,
Salât 242, (1122, 1123); Tirmizi, Salât 385, (533); Nesai, Iydeyn 13, (3, 184).

CUMA VE BAYRAMIN AYNI GÜNE RASTLAMASI

3017 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Şu gününüzde iki
bayram bir araya geldi. Dileyene (bayram ) cum'a için de yeterlidir. Biz her
ikisini birleştiriyoruz."

Ebu Dâvud, Salât 217, (1074); İbnu Mâce, İkâmet 166, (1311).

3018 - Ebu Ubeyd Sa'id İbnu Ubeyd'in anlattığına göre, Hz. Ömer
(radıyallahu anh) ile bir bayramda beraber olmuştur. Hz. Ömer önce namaz
kıldırmış, sonra hutbe okuyup halka şöyle hitab etmiştir:

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sizleri bu iki bayram
gününde oruç tutmaktan men etti. Bu iki bayramdan biri oruç tuttuğunuz aydaki
ramazan bayramınızdır. Diğeri de kurbanlarınızdan yediğiniz günün bayramıdır!''

Ebu Ubeyd der ki: "Ben Hz. Osman (radıyallahu anh) ile de
bayram geçirdim. O da hutbeden önce namaz kıldırdı. Hatta bu bir cum'a günüydü.
Avâli halkına şöyle dediler:

"Kim cumayı beklemek isterse beklesin, kim de ailesine dönmek
isterse dönsün, kendisine izin verdik.''

Buhari, Edahi 16, Savm 66, 67; Müslim; Siyam 138, (1137).

3019 - Atâ İbnu Ebi Rebâh merhum anlatıyor: "İbnu'z-Zübeyr
(radıyallahu anhümâ), bize bir cum'a günü gündüzün başında (bayram) namazı
kıldırdı. Sonra biz (öğle vakti) cum'a namazı kılmak üzere (mescide) gittik.
İbnu'z-Zübeyr, bize (namaz kıldırmak üzere mescide) gelmedi. Biz de tek
başımıza (öğle namazlarımızı) kıldık. O sırada İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)
Tâif'te idi. Medine'ye döner dönmez durumu ona açtık.

"Sünnet'e uygun hareket etmiş!'' dedi.

3020 - Bir başka rivâyette şöyle gelmiştir: "İbnu'z-Zübeyr
zamanında ramazan bayramı cum'a gününne rastIamıştı."

"İki bayram, aynı günde bir araya geldiler"! dedi. Sonra
ikisini birleştirip iki rek'at hâlinde sabah erkenden kıldırdı. Artık, ikindiyi
kılıncaya kadar başka bir şey kılmadı.''

Ebu Dâvud, Salât 217, (1071, 1072); Nesâi, lydeyn 32, (3, 194).

3021 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Ramazan bayramında, sayıca tek olan birkaç hurma
yemedikçe namaza gitmezdi."

Buhari, Iydeyn 4, Tirmizi, Salât 390, (543).

3022 - Hz. Ali (radıyallahu anh) demiştir ki: "Bayram namazına
yaya gitmen, çıkmazdan önce birşeyler yemen sünnettendir.''

Tirmizi, Salat 382; (530); İbnu Mâce, İkamet 161, (1296).

3023 - Büreyde (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), ramazan bayramı namazında bir şeyler yemeden
çıkmazdı. Kurban bayramında ise, namazdan dönünceye kadar bir şey
yemezdi."

Tirmizi, Salât 390, (542).

3024 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bayram namazına giderken bir yoldan gider, dönerken
başka bir yoldan dönerdi.''

Ebu Dâvud, Salât 254, (1156).

3025 - Ümmü Atiyye (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
bize, bayram namazlarına genç kızları, çadırda kalan genç bâkireleri, ve
hayızlı kadınları da çıkarmamızı emretti. Hayızlıların da katılmaları
müslümanların cemaatlerini görmeleri, dualarında hazır bulunmaları içindi,
bunlar namazgahların dışında kalacaklardı."

Buhari, lydeyn 15, 20, Hayz 23, Salât 2, Hacc 81; Müslim, Iydeyn
10, (890); Ebu Dâvud, Salat 247, (1136-1139); Tirmizi, Salât 388, (539, 540);
Nesâi, Iydeyn 3, 4, (3, 180, 181).

3026 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Ramazan ve Kurban bayramlarında yanında bir mızrak
olduğu halde musallaya çıkıyor, (namaz sırasında kıble cihetine) sütre olarak
dikiyor, ona doğru namazını kılıyordu."

Nesai, Iydeyn 10, (3, 183).

3027 - Sa'lebe İbnu Zehdem anlatıyor: "Hz. Ali (radıyallahu
anh) Ebu Mes'ud (radıyallahu anh)'u paymıh başına koyup kendisi bayram günü
namaza gitti ve: "Ey insanlar! dedi, imamdan önce namaz kılmak sünnette
yoktur!''

Nesâi; lydeyn 6, (3, 181, 182).

KÜSÛF NAMAZI

3028 - Hz. Aişe (radıyallahu anha) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) zamanında güneş tutulmuştu. Hemen kalkıp halka namaz
kıldırdı. Namazda kıraatı uzun tuttu. Sonra rükuya gitti, rükuyu da uzun tuttu.
sonra başını kaldırdı, bu sırada uzun okudu, ancak bu okuyuşu öncekinden daha
kısa idi. Sonra tekrar rüku yaptı ve rükuyu uzattı, ancak önceki rükudan kısa
idi. Sonra başını kaldırdı, sonra secdeye gidip gidip iki secde yaptı. Sonra
kalkıp, birinci rek'atte yaptıklarını aynen yaptı. Sonra selam verdi. Artık
güneşde açıldı.

Sonra kalkıp halka hitab etti. Dedi ki: "Bilesiniz, güneş ve
ay bir kimsenin ölümü veya hayatı için tutulmaz. Onlar Allah'ın ayetlerinden
iki ayetidir, kullarına gösterir. Bunların tutulduğunu görünce namaza
koşun."

Buhari, Küsüf 2, 4, 5, 13, 19, el-Amel fı's- Salât 11, Bed'ü'l-Halk
4, Tefsir, Maide 13; Müslim, Küsüf 1, 8, (901, 902, 903); Muvatta, Küsüf 1, (1,
186); Ebu Dâvud, 261, 263, 264, 265, (1177, 1180, 1187, 1188, 1190, 1191);
Tirmizi, Salât 396, (561, 563); Nesâi, Küsüf 6, 7, 10, 11, (3, 127, 128, 129,
130).

İSTİSKA (YAĞMUR) NAMAZI

3029 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "İnsanlar kıtlığa
maruz kaIdılar. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir cum'a günü hutbe
verirken bir bedevi kalkıp:

"Ey Allah'ın Resulü, malımız helâk oldu, horantamız kaldı,
bizim için Allah'a dua ediver!'' dedi. Buunun üzerine aleyhissalâtu vesselâm
ellerini kaldırdı. Biz gökte bir bulut göremiyorduk. Nefsim elinde olan Zât'a
yemin olsun, daha ellerini geri çekmeden, semâda dağlar gibi bulutlar peydah
oldu. Derken daha minberden inmemişti bile ki, sakalından yağmur damlaları
dökülmeye başladı. O gün, ertesi güne kadar yağmur yağdı. Daha sonraki günde de
yağdı, onu takib eden günde de yağdı, hatta müteakıp cum'aya kadar yağış devam
etti. Öyle ki, o bedevi veya bir başkası kalkıp:

"Ey Allah'ın Resulü, binalarımız yıkıldı, mallarımız suda
boğuldu, bizim için Allah'a dua ediver (artık yağmur kesilsin)'' dedi.
Aleyhissalâtu vesselâm ellerini kaldırıp:

"Allahım etrafımıza yağdır, üzerimize olmasın!'' diye dua
ettiler. Eliyle bulutlara doğru hangi istikametteki buluta işâret etti ise,
bulutlar orada açıldı. Bütün Medine buluttan temizlendi."

Bir rivayette de şöyle denmiştir: "Allahım, (yağmur)
etrafımıza yağsın,

üzerimize değil! Allahım, dağların ve tepelerin üzerine, vadilerin
içine ağaç biten yerlere olsun!'' Hz. Enes der ki: "Bulut hemen çekildi
biz de çıkıp güneşte yürüdük.''

Buhari,
İstiskâ 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 24, Menâkıb 25 Cum'a34, 35, Edeb 68, Da'avât
24; Müslim, İstiskâ 9, (897); Muvatta, İstiskâ 3, (1, 191); Ebu Dâvud, Salât
260, (1174, 1175); Nesâi, İstiskâ 1, 9, 10, 17, 18, (3, 154, 155, 158, 160,
l65, 177).

3030 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a yağmur kıtlığından şikâyet edildi. Bunun üzerine bir
minber getirilmesini söyledi. Musallaya minber kuruldu. Halka, oraya gidilecek
gün tesbit edidi.''

Hz. Âişe devamla der ki: "Güneşin kızıllığı ufukta görülür
görülmez yola çıktı. Musallaya varıp minbere oturdu. Tekbir getirdi. Allah'a
hamdetti. Sonra:

"Sizler memleketinizin kuraklığıa uğradığından, yağmurun
normal yağma zamanında gelmeyip gecikmesinden şikayetlendiniz. Allah (celle
celaluhu) kendisine dua etmenizi emrediyor. Duanıza icabet edeceğini vaadetti"
buyurdular ve sonra şöyle dediler.

"Hamd âlemlenin Rabbine aittir. O, Rahman ve Rahim'dir, âhiret
gününün sâhibidir. Allah 'tan başka ilah yoktur, O dilediğini yapar. Ey
Rabbimiz, sen kendisinden başka ilah olmayan Allah'sın. Sen zenginsin, biz fakiriz.
Üzerimize yağmur indir. İndirdiğini bize kuvvet ve güç kıl. Ecel zamanımıza
kadar yetecek kıl!"

Bunu söyledikten sonra ellerini kaldırdı. O kadar yukarı kaldırdı
ki, koltuk altı beyazlığı göründü. Sonra sırtını halka dönderdi, elbisesini
ters çevirdi, elleri bu sırada hep kalkmış vaziyette idi. Sonra tekrar halka
yöneldi: Minberden indi ve iki rek'at namaz kıldı. Anında Allah bulut hâsıl
etti. Gök gürledi. Şimşek çaktı. Allah'ın izniyle yağmur başladı.

Resullullah daha mescidine dönmeden seller aktı. Aleyhissalâtu
vesselam, cemaatin sığınağa dönmekteki acelelerini görünce azı dişleri
görününceye kadar güldü. Ve: "Şehadet ederim ki, Allah her şeye kâdirdir
ve ben de Allah'ın kulu ve Resulüyüm" buyurdular."

Ebü Dâvud, Salât 260, (1173).

3031 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ile beraberken bize yağmur isâbet etti. Efendimiz
elbisesini açtı, bedenine yağmur isabet etti.

"Bunu niye yaptınız?'' diye sorduk.

"O Rabbinden yeni geliyor'' buyurdular.''

Ebu Dâvud, Edeb 114, (5100), Müslim, İstiskâ 13, (898).

CENAZE NAMAZI

3032 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim üzerine namaz kılıncaya kadar
cenaazede hazır bulunursa kendisi için bir kirat sevab vardır. Kim de cenaze
gömülünceye kadar hazır bulunursa iki kiratlık sevab vardır. Bir kirat'ın
miktarı Uhud dağı kadardır."

Buhari, Cenâiz 59; Müslim, Cenaiz 57, (946); Ebu Dâvud, Cenâiz 45;
(3168); Nesâi, Cenaiz 54, 59, (4, 54-55, 76, 77); Tirmizi, Cenâiz 49, (1040);
İbnu Mâce, Cenâiz 34, (1539).

3033 - Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), Necaşi rahimehullah'ın vefatını,
ölümünün aynı gününde haber verdi. Ashabıyla musallaya musallaya gitti, orada
saf bağlatıp dört tekbir getirerek namaz kıldırdı."

3034 - Sahiheyn ve Nesâi'de gelen bir diğer rivâyette şöyle denir:
"(Resulullah aleyhissalâtu vesselam) Necâşi'nin ölüm haberini öldüğü günde
haber verdi ve:

"Kardeşiniz için (Allah'tan) mğfiret taleb edin" dedi ve
başka bir şey söylemedi."

Buhari, Cenaiz 4, 55, 61, 65; Menakibu'l-Ensar 38; Müslim Cenâiz
62, 63, (951); Muvatta, Cenâiz 14, (1, 226, 227); Ebu Davud, Cenaiz 62, (3204);
Tirmizi, Cenâiz 37, (1022); Nesâi, Ceaiz 76, (4, 72).

3035 - Abdurrahman İbnu Ebi Leyla anlatıyor: "Zeyd İbnu Ebi
Erkâm cenazelerimiz üzerine dört tekbir getirirdi. Bir ara bir cenaze üzerine
de beş tekbir getirmişti. Sebebini kendisinden sordum, dedi ki:
"Resulullah o tekbirleri getirirdi."

Müslim, Cenaiz 72, (957); Ebu Dâvud, Cenâiz 58, (3197); Tirmizi,
Cenâiz 37, (1023); Nesai, Cenâiz 76, (4, 72).

3036 - Humeyd İbnu Abdirrahmân anlatıyor: "Hz. Enes İbnu Mâlik
(radıyallahu anh) (cenaze) namazı kıldı. Yanılıp üç-sefer tekbir getirdi ve
selâm verdi. Kendisine (üç sefer tekbir getirdiği) söylendi. Bunun üzerine
kıbleye yönelerek dördüncü bir tekbir daha getirdi ve sonra selâm verdi.''

Buhari, Cenaiz 65. (Bunu ta'lik olarak, bab başlığında
zikretmiştir).

3037 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'ın anlattığına göre, bir
cenaze üzerine namaz kılmış ve namazda Fâtiha'yı okumuştur. Bu hususta
kendisine (niye onu okuduğu) sorulunca: "Bu, sünnettendir!'' diye cevap
vermiştir.''

Buhari, Cenâiz 6; Ebu Dâvud, Cenaiz 59, (3198); Tirmizi, Cenâiz 39,
(1026); Nesâi, Cenâiz 77, (4, 74, 75).

3038 - Nafi rahimehullah anlatıyor: "İbnu Ömer, cenaze için
kılınan namazda kıraata yer vermezdi."

Muvatta, Cenaiz 19, (1, 255).

3039 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Ölü üzerine namaz kıldınız mı ona
ihlasla dua edin."

Ebu Davud, Cenaiz 60, (3199); İbnu Mace, Cenaiz 23, (1497).

3040 - Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh)'nin anlattığına göre,
kendisine: "Cenaze üzerine nasıl namaz kılarsın?" diye sorulmuştu.
Dedi ki:

"Ailesinin evinden takibe başlarım, yere kondu mu tekbir
getirir, Allah'a hamd, Resulüne salat eder, sonra şu duayı okurum:

"Ya Rabbi o senin abdindirr, abdinin oğludur, cariyenin
oğludur. O, senden başka ilah olmayıp sadece senin ilah olduğuna, Muhammed7in
senin kulun ve elçin olduğuna şehadet ederdi, sen onu (bizden) daha iyi
bilirsin. Ay Allahım, eğer o muhsin ise ona yapacağın ihsanı artır. Eğer
kötüllerden ise, günahlarını affet. Ey Allahım, bizi (ona kılınan namazın)
ecrinden mahrum etme, ondan sonra bize fitne verme."

Muvatta, Cenaiz 17, (228).

3041 - Avf İbnu Mâlik (radıyallahu anlı) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir cenâzenin namazını kıldırdı.
Okuduğu duadan şunları ezberledik:

"Allahım, şunu mağfıret et ve şuna rahmet eyle. Afiyet ver,
affeyle, vardığı yerde ikramda bulun, girdiği yeri genişlet. Onun (günalarını)
kar ve buzla yıka, hatalardan pâk eyle, tıpkı elbisenin kirden pâk edilmesi
gibi. Onu dünyadaki evinden daha iyi bir eve, ailesinden daha hayırlı bir
aileye koy, eşinden daha hayırlı bir eşe ulaştır. Onu kabir azabından, ateş
azabından sakındır.''

Avf (radıyallahu anh) der ki: "(Resulullah'ın bu dualarını
işitince) o ölünün yerinde kendimin olmasını temenni ettim.''

Müslim, Cenâiz 85, (963); Tirmizi, Cenâiz 38, (1025); Nesâi, Cenâiz
77, (4, 73).

3042 - Hasan Basri (rahimehullah): "Ç'ocuk üzerine‚ Fâtiha
okunur'' der ve şöyle dua ederdi: "Ey Allahım; bunu bize öncü yap,
karşılayıcı kıl, (ahiret) azığı ve ücret yap."

Buhari, Cenâiz 66. (Bab başlığında senetsiz olarak geçmiştir.)

3043 - Atâ (radıyallahv anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) oğlu İbrahim (ölünce) üzerine namaz kıldırdı. O zaman
çocuk yetmişinci gününde idi."

Ebu Dâvud, Cenâiz 53, (3188).

3044 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "Çocuk (doğumunda) ağlamadan
ölürse üzerine namaz kılınmaz, varis olmaz, ona da varis olunmaz."

Tirmizi, Cenaiz 43, (1032); İbnu Mace, Cenaiz 26, (1508).

3045 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın oğlu İbrahim onsekiz aylık iken öldü; Âleyhissalâtu
vesselam, üzerine namaz kılmadı.''

Ebu Dâvud, Cenâiz 53, (3187).

3046 - Nâfi İbnu Ebi Galib anlatıyor: "Hz. Enes (radıyallahu
anh) bir erkeğin cenâze namazını kıldırmıştı. Başının yanında durdu. Dört kere
tekbir getirdi. Bir kadın üzerine de namaz kıldırdı. Kadının arka tarafında
durdu, dört kere tekbir getirdi. Kendisine, Resulullah böyle mi yapardı?''
dendi. "Evet!'' cevabını verdi.''

Ebu Dâvud, Cenâiz 57, (3194); Tirmizi, Cenâiz 45, (1034).

3047 - Hz. Osman, Hz. Ebu Hüreyre, İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)
hazerâtı eıkek ve kadınların cenâzeleri için namaz kılarlardı. Erkekleri
imimamın yanına, kadınları da kıble cihetine koyarlardı."

Muvatta; Cenâiz 24, (1, 230).

3048 - Muhammed İbnu Ebi Harmele anlatıyor: "Zeyneb Bintu Ebi
Seleme ölmüştü, o sırada Medine valisi Târık idi. Sabah namazından sonra
cenazesi getirildi ve Bâki mezarlığına konuldu. Târık, sabah namazını alaca
karanlıkta kılardı. İbnu Ömer radıyallahu anhüma cenazenin sahibine:

"Cenazenizi namazı ister hemen kılın, isterseniz güneşin
yükselmesine kadar te'hir edin" dedi."

Muvatta, Cenâiz 20, (1, 229).

3049 - Nafi anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ), sabah
ve ikindi namazları vaktinde kılınmış ise bunlardan sonra cenaze namazı
kılardı."

Muvatta, Cenâiz 21, (1, 229).

Buhari'nin bab başlığında, senetsiz olarak şu rivâyet
kaydedilmiştir: "İbnu Ömer mutlaka tâhir olarak cenaze namazı kılardı.
Güneş doğarken ve batarken cenaze namazı kılmazdı. Ellerini (de her tekbirde)
kaldırırdı."

Buhâri,
Cenâiz 57.

3050 - Hz. Aişe (radıyallalıu anhâ) 'den anlatıldığına göre, Sa'd
İbnu Ebi Vakkâs (radıyallahu anh) vefat ettiği zaman, Hz. Aişe:

"Onu mescide sokun da ben de üzerine namaz kılayım'' dedi.
Ancak onun bu teklifi yadırgandı ve hüsn-ü kabul görmedi. Bunun üzerine Hz.
Aişe:

"İnsanlar ne çabuk unutuyorlar, Allah'a yemin olsun Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Beyzâ'nın iki oğlu Süheyl ve kardeşinin namazlarını
mescidin içinde kıldırdı" dedi."

Müslim, Cenâiz 99, (973), Muvatta, 22, (1, 229); Ebu Dâvud, Cenâiz
54, (3189, 3190); Tirmizi, Cenâiz 44, (1033); Nesâi, Cenâiz 70, (4, 68).

3051 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "(Babam) Ömer
İbnu'l Hattâb'ın cenâze namazı mescidde kılındı.''

Muvatta, Cenâiz 23, (1, 230).

3052 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim cenaze namazını mescidin
içinde kılarsa kendisine (bir sevap) yoktur'' -bir nüshada- "aleyhinde bir
şey yoktur."

Ebu Dâvud, Cenâiz 54, (3191).

3053 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Siyahi bir
kadın -veya bir genç- mescidin kayyumluk hizmetini yürütüyor (süpürüp
temizliyor)du. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir ara onu göremez oldu.
"Kadın -veya genç- hakkında (ne oldu?'' diye) bilgi sordu.

"O öldü!'' dediler. Bunun üzerine

"Bana niye haber vermediniz?'' buyurdular. Ashab sanki
kadıncağızın -veya gencin- ölümünü (mühim addetmeyip) küçümsemişlerdi.
Aleyhissalâtu vesselâm: "Kabrini bana gösterin!" diye emrettiler.
Kabir gösterildi. Resul-i Ekrem kadının kabri üzerine cenaze namazı kıldı.
Sonra:

"Bu kabirler, sâhiplerine karanlıkla doludur. Allah, onlar
için kıldığınız namazla kabirleri onlara aydınlatır" buyurdular."

Buhari, Cenâiz 67, Salât 72, 74; Müslim, Cenâiz 71, (956); Ebu
Dâvud, Cenâiz 67, (3203).

3054 - Hz. Enes (radıyallahıu anh): "Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) bir kabrin üzerinde namaz kıldı'' buyurmuştur.''

Müslim, Cenâiz 70, (955).

3055 - İbnu'l-Müseyyeb (rahimehullah) anlatıyor: "Ümmü Sa'd
(radıyallahu anhâ), Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) yokken vefat etti.
Gelince üzerine namaz kıldı. Bu esnada bir ay geçmişti.''

Tirmizi, Cenâiz 47, (1038).

3056 - Ukbe İbnu Âmir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Uhud şehidleri için sekiz yıl sonra, sanki dirilerle
(de) ölülerle (de) vedalaşıyormuşcasına cenaze namazı kıldı..''

Ebu Dâvud, Cenâiz 75, (3223, 3224); Nesâi, Cenâiz 61, (3, 61, 62).

3057 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Bugün Habeşli sâlih bir kimse öldü, haydi üzerine namaz
kılın.''

Râvi der ki: "Hemen saf yaptık (namaza durduk), ben ikinci
safta -veya üçüncüde- idim. Aleyhissalâtu vessalâm onun üzerine (gıyabında)
namaz kıldı.''

Buhari, Cenâiz 55, 54, Menâkibu'l Ensâr 38; Müslim, Cenâiz 64,
(952); Nesâi, Cenâiz 72, (4, 69, 70).

3058 - Ebu Berze el-Eslemi (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mâiz İbnu Mâlik'in cenazesine namaz
kılmadı. Ancak ona namaz kılınmasını yasaklamadı da."

Ebu Dâvud, Cenâiz 52, (3186).

3059 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselam)'a üzerinde borç olan bir ölü
getirildiği zaman:

"Borcunu ödeyecek bir mal bıraktı mı?'' diye sorardı. Eğer
yeterli mal bıraktığı söylenirse namazını kılardı. Aksi takdirde:

"Arkadaşınızın namazını kılın!" derdi. Ancak Allahu Teâla
Hazretleri Resülüne fetihler müyesser ettiği zaman (her getirilenin) namazını
kıldı ve (borcu var mı? diye) sormadı. Şöyle derdi:

Ben mü'minlere nefislerinden evlayım. Öyleyse, kim borç veya ağır
bir yük veya horanta bırakırsa o banadır, benim üzerimedir. Kim de mal
bırakırsa o da kendi varislerinedir."

Buhari, Ferâiz 4, 15, 25, Kefâlet 5, İstikrâz 11, Tefsir, Ahzâb 1,
Nafakât 15; Müslim, Feraiz 14, (1619); Tirmizi, Cenâiz, 69, (1070); Nesai,
Cenaiz 67, (4, 66).

3060 - Câbir İbnu Semüre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselam)'a, kendisini öldüren bir adam
getirilmişti, üzerine namaz kılmadı."

Müslim; Cenâiz 107, (978); Tirmizi, Cenâiz 68, (1068); Nesâi,
Cenâiz 68, (4, 66).

3061 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Üzerine müslümanlardan, kendisine
şefaat taleb eden yüz kişinin namaz kıldığı her ölüye mutlaka şefaat edilir.''

Müslim, Cenâiz 58, (947), Tirmizi, Cenâiz 40, (1029); Nesâi, Cenâiz
78, (4, 75).

3062 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı işittim, diyordu ki:

"Bir müslüman ölür, cenaze namazına Allah'a şirk koşmayan kırk
kişi katılırsa, Allah, bunların onun hakkındaki şefaatini mutlaka kabül eder.''

Müslim, Cenâiz 59, (948); Ebu Dâvud, Cenâiz 45, (3170).

3063 - Mâlik İbnu Hübeyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bir müslüman
ölür ve üzerine, müslümanlardan üç saf namaz kılarsa, (Allah şefaati) mutlaka
vâcib kılar.''

(Hadisin râvisi) Mâlik (radıyallahu anh), cenazeye katılanlar az
olursa, bu hadis sebebiyle cemaati üç safa taksim ederdi.''

Ebu Dâvud, Cenaiz 43, (3166); Tirmizi, Cenâiz 40 (1028).

TAHİYYETÜ'L-MESCİD

3064 - Ebu Katâde (radıyallalıu anh) anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Biriniz mescide girince oturmazdan
önce iki rek'at kılıversin."

Buhari, Salat 60, Teheccüt 25; Müslim, Müsafirin 69, (714);
Muvatta, Kasdu's-Salât 57, (1, 162); Ebu Dâvud, Salât 19, (367; 368); Tirmizi,
Salât 235, (316); Nesâi, 37, (2, 53).

3065 - Kà'b İbnu Mâlik (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah aleyhissalatu vesselâm), bir seferden dönünce önce mescide
uğrar, orada iki rek'at namaz kılar, sonra insanlar (ile görüşmek için)
otururdu."

Ebu Dâvud, Cihâd 178, (2781); Buhari, Salât 59 (bab başlığında
muallak olarak).

İSTİHARE NAMAZI

3066 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselâm) bize, Kur'àn'dan -bir süre öğrettiği gibi her işte
istiharede bulunmamızı öğretirdi. Derdi ki: "Biriniz bir işi yapmaya arzu
duyduğu zaman, farzlar dışında iki rek'at namaz kılsın, sonra şu duayı okusun:
"Allahım, senden hayır taleb ediyorum, zira sen bilirsin. Senden hayrı
yapmaya kudret taleb ediyorum, zira sen vermeye kâdirsin, Rabbim yüce fazlını
da taleb ediyorum. Sen herşeye kâdirsin, ben âcizim. Sen bilirsin, ben cahilim.
Sen gayıbları bilirsin.

Allahım, eğer biliyorsan ki bu işi bana dinim, bayatım ve sonum
için -veya hal-i hazırda ve ileride demişti- hayırlıdır, bunu bana takdir et ve
yapmamı kolay kıl. Sonra da onu hakkımda mübarek kıl. Eğer bu işin, bana dinim,
hayatım ve âkibetim için -veya hal-i hazırda ve ileride dedi- zararlıdır; onu
benden çevir, beni de ondan çevir. Hayır ne ise bana onu takdir et, sonra da
bana onu sevdir!"

Hz. Câbir dedi ki: "Bu duadan sonra yapacağı işi zikrederdi.''

Buhari, Da'avât 48; Teheccüd 25, Tevhid 10; Ebu Dâvud, Salât 366,
(1538); Tirmizi, Salât 394, (480); Nesâi, Nikâh 27, (6, 80, 81); İbnu Mâce,
İkâmet, 188, (1383).

HACET NAMAZI

3067 - Abdullah İbnu Ebi Evfâ (radıyallatıu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Kimin Allah'a
veya herhangi bir insana ihtiyacı hâsıl olursa önce abdest alsın, abdesti de
güzel yapsın, sonra iki rek'at namaz kılsın, sonra Allah Teâla Hazretlerine
senâda bulunsun, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a salât okusun, sonra şu
duayı okusun:

"Halim, kerim olan Allah'tan başka ilâh yoktur. Arş-ı Azam'ın
Rabbi noksan sıfatlardan münezzehtir. Hamd âlemlerin Rabbine âittir. Rahmetine
vesile olacak amelleri, mağfiretini celbedecek esbabı (hakkımda yaratmanı)
taleb ediyor, her çeşit günahtan koruman için yalvarıyor, her çeşit iyilikten
zenginlik, her çeşit günahtan selâmet diliyorum. Rabbim! Affetmediğin hiçbir
günahımı, kaldırmadığın hiçbir sıkıntımı bırakma! Hangi amelden razı isen onu
ver, ey rahim olan, bana en ziyade rahmet gösteren Rabbim!''

Tirmizi, Salât 348, (479); İbnu Mâce, İkamet 189, (1384).

TESBİH NAMAZI

3068 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) ve Ebu Râfi (radıyallahu
anh) anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Abbâs İbnu
Abdilmuttalib (radıyallahu anh)'e dediler ki:

"Ey Abbâs, ey amcacığım! Sana bir iyilik yapmayayım mı?"
Sana bağışta bulunmayayım mı? Sana ikram etmeyeyim mi? Sana on haslet(in
hatırlatmasını) yapmayayım mı? Eğer sen bunu yaparsan, Allah senin bütün
günahlarını önceki-sonraki, eskisi-yenisi, hatâen yapılanı-kasden yapılanı,
küçüğünü-büyüğünü, gizlisini-alenisini yani hepsini affeder. Bu on haslet
şunlardır: Dört rek'at namaz kılarsın, her bir rek'atte, Fatiha suresi ve bir
sure okursun. Birinci rek'atte kıraati tamamladın mı, ayakta olduğun halde onbeş
kere "Subhanallahi velhamdülillahi ve lailahe illallahu vallahu
ekber" diyeceksin. Sonra rüku yapıp, rükuda iken aynı kelimeleri on kere
söyleyeceksin, sonra başını rükudan kaldıracaksın, aynı şeyleri onar kere
söyleyeceksin. Sonra secde edip, secdede iken onları onar kere söyleyeceksin.
Sonra başını secdeden kaldıracaksın, onları onar kere söyleyeceksin. Sonra
tekrar secde edip aynı şeyleri onar kere söyleyeceksin. Sonra başını kaldırır,
bunları on kere daha söylersin. Böylece her bir rek'atte bunları yetmişbeş defa
söylemiş olursun.

Aynı şeyleri dört rek'atte yaparsın. Dilersen bu namazı her gün bir
kere kıl. Her gün yapamazsan haftada bir kere yap, haftada yapamazsan her ayda
bir kere yap. Ayda olmazsa yılda bir kere yap. Yılda da yapamazsan hiç olsun ömründe
bir kere yap."

Ebu Dâvud, Salât 303, (1297,1299); Tirmizi, Salât 350, (482); İbnu
Mâce; İkamet 190, (1386, 1387).

NAMAZLA İLGİLİ BAZI HADİSLER

3069 - İbnu Mes'ud (radıyallahu anh) buyurdular ki:
"Hiçbirinizin, namazından şeytana bir pay kalmamalıdır. Herkes namazdan
çıkarken, sağından kalkmanın üzerine bir vecibe olduğunu sanır. Halbuki ben
Resulullah7ın çok kere solu üzerinden kalktığını da gördüm."

Buhari,
Ezan 159; Müslim, Müsafirin 59, (707); Ebu Davud, salat 204, (1042); Nesai,
Sehv 100, (3, 81).

3070 - Hz. Aişe radıyallahu anha) anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam'ı ayakta ve otururken su içerken gördüm. yalınayak ve
ayakkabılı olduğu halde namaz kılarken gördüm. Namazdan sağı ve solu üzerine
ayrılırken de gördüm."

Nesai, Sehv 100, (3, 82).

3071 - İbnu Abbas (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm zamanında, farz namazlardan çıkarken insanlar yüksek
sesle zikrederlerdi."

Buhari, Ezan 155; Müslim, Mesacid 120, (583); Ebu Davud, Salat 191,
(1002, 1003); Nesai, Sehv 79, (3, 67).

3072 - Ebu Rimse (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir adam,
namazın ilk tekbirine yetişerek Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ile birlikte
namaz kıldı. Aleyhissalatu vesselam önce sağına sonra soluna selam verdi.
(Başını öylesine çevirdi ki, gerisinde olduğumuz halde) yanaklarının
beyazlığını gördük. Sonra namazdan çıktı. Kendisiyle namazın ilk tekbire
yetişen zat hemen kalkıp ilave namaza başladı. Hz. Ömer (radıyallahu anh) ona
doğru fırlayarak adamı omuzlarından yakalayıp sarstı ve:

"Otur! Ehl-i kitabı helâk eden şey, namazları arasına bir
fasıla bırakmamalarından başka bir şey değildir!2 dedi. Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm nazarını çevirip:

"Ey İbnu'l-Hattab, Allah seni (doğruya) isabet ettirdi"
buyurdu."

Ebu Davud, Salat 194, (1007).

3073 - Ebu Şa'sa (rahimehullah) anlatıyor: "Biz ebu Hüreyre
(radıyallahu anh) ile birlikte mescidde oturuyorduk, Müezzin ezan okudu. Bir
adam kalkıp yürümeye başladı. Ebu Hüreyre, adam mescidden çıkıncaya kadar
gözleriyle onu takip etti ve:

"Şu adam Ebu'l-Kasım aleyhissalatu vesselam'a asi oldu!"
buyurdu."

Müslim, Mesacid 258, (655); Ebu Davud, salat 43, (536); Tirmizi,
Salat 150, (204); Nesai, Ezan 40, (2, 29).

3074 - Simak İbnu Harb anlatıyor: "Cabir İbnu Semüre
(radıyallahu anh)'ye dedim ki:

"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'la beraber oturdun
mu?"

"Evet dedi, hem de çok. Sabah namazı kılınca, namaz kıldığı
yerden güneş doğuncaya kadar kalkmazdı. Bu esnada (cemaat) birbirlerine
cahiliye devri ile ilgili şeyler anlatırlar ve gülerlerdi. Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm da tebessüm buyururlardı."

Müslim, Mesacid 286, (670); Ebu Davud, Salat 301, (1294); Tirmizi,
salat 412, (585); Nesai, Sehv 99, (3, 80).

3075 - İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bedeviler, sakın namazınızın
isminde size galebe çalıp değiştirmesinler. Çünkü onun Kitabullah'taki ismi
"işâ" (yatsı)dır. Bedeviler develerini sağarken karanlığa kalırlar da
(yatsıya ateme derler)."

Müslim, Mesacid 228, (644); Ebu Davud, Edeb 86, (4984); Nesai,
Mevakit 23, (1, 270).

3076 - Abdullah İbnu Muğaffel (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bedeviler, akşam
namazınızın isminde sakın-size galebe çalmasınlar!" (Resulullah devamla)
dedi ki: "Bedeviler ona (sadece) işâ derler."

Buhari, Mevâkit 19.

3077 - Ebu Berze el Eslemi (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) yatsıdan önce uyumayı, sonra da konuşmayı mekruh
addederdi.''

Buhari, Mevâkit 23; Müslim, Mesâcid 237; (647); Ebu Dâvud, Salât 3,
(398); Tirmizi, Salât 125.

3078 - Hz. Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ebu Bekir (radıyallahu anh) ve yanlarında ben de
bulunduğum halde müslümanların meselelerini (konuşmak için) gece geç vakte
kadar uyanık kalırlardı."

Tirmizi, Salât 126.

3079 - Ashab'tan Huzâ'alı birinin rivâyet ettiğine göre, bir gün:
"Keşke (yatsı) namazımı kıIıp da istirahat etseydim'' diye temennide
bulunmuştu. Kendisini bu sözü sebebiyle ayıpladılar. Onlara şu cevabı verdi:

"Ben Resulullah'ın şöyle söylediğini işittim: "Ey Bilal,
ikamet oku da bizi rahatlat!''

3080 - Hz. Ali'ye ait bir başka rivâyette, Hz. Ali: "Namazımı
kılar istirahat ederim'' demişti. Kendisini ayıpladılar. O da şu cevabı verdi:

"Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı işittim. Şöyle
demişti:

"Ey Bilal kalk, bizi namazla istirahate kavuştur."

Ebu Dâvud, Edeb 86, (4985, 4986).

3081 - Osman İbnu Ebi'l-As (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ey
Allah'ın Resülü dedim, şeytan benimle namazımın ve kıraatimin arasına girip
kıraatimi iltibas etmeme sebep oluyor, (ne yapayım?)''

Aleyhissalâtu vesselâm bana şu cevabı verdi: "Bu Hınzeb denen
bir şeytandır. Bunun geldiğini hissettin mi ondan Allah'a sığın. Sol tarafına
üç kere tükür!''

(Osman İbnu Ebi 'I-As) der ki: "Ben bunu yaptım, Allah Teâla
Hazretleri onu benden giderdi."

Müslim, Selâm 68, (2203).

ORUCUN VE RAMAZAN AYININ FAZİLETİ

3082 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Ademoğlunun her
ameli katlanır. (Zira Cenab-ı Hakk'ın bu husustaki sünneti şudur Hayır ameller
en az on misliyle yazılır, bu yediyüz misline kadar çıkar. Allah Teâla
Hazretleri (bir hadis-i kudside) şöyle buyurmuştur: "Oruç bu kaideden
hariçtir. Çünkü o sırf benim içindir, ben de onu (dilediğim gibi)
mükâfaatlandıracağım. Kulum benim için şehvetini, yiyeceğini terketti."

"Oruçlu için iki sevinç vardır: Biri, orucu açtığı zamanki
sevincidir; diğeri de Rabbine kavuştuğu zamanki sevincidir. Oruçlunun ağzından
çıkan koku (halüf), Allah indinde misk kokusundan daha hoştur.''

3083 - Bir rivayette de şöyle buyrulmuştur: "Oruç perdedir.
Biriniz birgün oruç tutacak olursa kötü söz sarfetmesin, bağırıp çağırmasın.
Birisi kendisine yakışıksız laf edecek veya kavga edecek olursa "ben
oruçluyum!'' desin (ve ona bulaşmasın).''

Buhari, Savm 2, 9, Libas 78; Müslim, Sıyâm 164 (1151); Muvatta,
Sıyâm 58, (1, 310); Ebu Dâvud, Savm 25 (2363); Tirmizi, Savm 55, (764); Nesâi,
Sıyâm 41, (2, 160-161); İbnu Mâce, Sıyam 1, (1638), Edeb 58, (3823).

3084 - Yine Ebu Hüreyıe (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim Allah Teala
yolunda bir gün oruç tutsa, Allah onunla ateş arasına, genişliği sema ile arz
arasını tutan bir hendek kılar.''

Tirmizi, Cihâd 3, (1624).

3085 - Ebu Ümâme (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ey Allah'ın
Resülü dedim, bana öyle bir amel emret ki (yaptığım takdirde) Allah beni
mükâfaatlandırsın.''

"Sana dedi, orucu tavsiye ederim, zira onun bir eşi yoktur.''

Nesâi, Sıyam 43, (4, 165).

3086 - Sehl İbnu Sa'd (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Cennette Reyyân denilen bir kapı
vardır. Oradan sadece oruçlular girer. Oruçlular girdiler mi artık kapanır,
kimse oradan giremez."

Buhari, Savm 4, Bed'ü'l- Halk 9; Müslim, Sıyâm 166, (1152); Nesâi,
Sıyam 43, (4, 168); Tirmizi, Savm 55, (765).

Tirmizi'nin rivayetinde şu ziyâde var: "Oraya kim girerse
ebediyyen susamaz.''

3087 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Kim bir oruçluya
iftar ettirirse, kendisine onun sevabı kadar sevap yazılır. Üstelik bu sebeple
oruçlunun seyabından hiçbir eksilme olmaz.''

Tirmizi, Savm 82, (807); İbnu Mâce, Sıyâm 45, (1746).

3088 - Yine Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"ResuluIIah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Ramazan ayı
girdiği zaman cennetin kapıları açılır, cehennemin kapıları kapanır ve
şeytanlar da zincire vurulur."

Buhari, Savm 5, Bed'ü'I-Halk 11, Müslim, Sıyâm 2, (1079); Nesâi,
Sıyâm 5, (4, 129).

3089 - Nesâi 'nin bir rivayetinde şöyle gelmiştir: "Bir
münâdi, her gece şöyle nida edip bağırır: "Ey hayır isteyen, gel! Ey şer
isteyen kendini şerden tut!''

Nesâi, Savm
5, (4, 130).

3090 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Ramazandan sonra hangi oruç efdaldir?'' diye
sorulmuştu, şu cevabı verdi:

"Ramazanı ta'zim için Şa'bân!" Tekrar soruldu:

"Hangi sadaka efdaIdir?''

"Ramazanda verilen!'' cevabını verdi.''

Tirmizi, Zekat 28, (663).

ORUCUN FARZLARI, SÜNNETLERİ VE AHKÂMI

3091 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ramazanı zikrederek buyurdular ki: "Hilâli
görünceye kadar oruç tutmayın, yine (müteakip) hilâli görünceye kadar da
yemeyin. Bulut araya girerse ayı takdir edin.''

Buhari, Savm 11, 5, 13, TaIâk 25; Müslim, Sıyâm 9, (1080); Muvatta,
Sıyâm 1, (1, 286); Ebu Dâvud, Savm 4, (2320); Nesâi, Savm 10, 11, (4, 134).

Buhari'nin bir rivayetinde: "Bulut, görmenize mâni olursa
sayıyı otuza tamamlayın'' denmiştir. Müslim ve Nesâi'nin Ebu Hüreyre'den
kaydettikleri bir rivayette: "Hava bulutlu ise otuz gün oruç tutun''
denmiştir.

3092 - Huzeyfe (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Ramazan ayını, hilâli görmedikçe
veya sayıyı ikmal etmedikçe öne alıp başlatmayın. (Hilali görüp veya sayıyı
tamamladıktan) sonra müteakip hilâli görünceye veya sayıyı tamalayıncaya kadar
orucu tutun"

Ebu Davud, Savm 6, (2362); Nesâi, Savm 13, (4, 135, 136).

3093 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Şâban ayının günlerini hesapladığı kadar başka bir
ayın günlerini hesaplamazdı. Sonra Ramazan hilâlini görünce oruca başlardı.
Eğer bulut araya girer (hilâIi göremez) ise (şâbanı) otuz gün olarak hesaplar,
sonra ramazan orucuna başlardı."

Ebu Dâvud, Savm 6, (2325).

3094 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: Bir Bedevi
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelerek:

"Ben hilâli -yani ramazan hilâlini- gördüm!'' dedi.
Aleyhissalâtu vesselâm:

"Allah'tan başka ilah olmadığına şehadet getirir misin?"
dedi. Adam buna da, "evet!" diye cevap verince, Efendimiz:

"Ey Bilal! dedi, halka yarın oruç tutmalarını ilan et!"

Ebu Davud, Sıyam 14, (2340, 2341); Tirmizi, Savm 7, (691); Nesai,
Savm 8, (4, 132); İbnu Mace, Sıyam 6, (1652).

3095 - İbnu Ömer (radıyallalıu anh) anlatıyor: "Halk hilâli
görmek için gayret sarfetti. Ben, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a
gördüğümü (tek başıma) söyledim. Sözüm üzerıne oruç tuttu ve halka da oruç
tutmalarını emretti.''

Ebu Dâvud, Savm 14, (2342).

3096 - Hüseyin İbnu'l-Haris el-Cedeli, Haris İbnu Hatib
(radıyallahu anh)'den anlatıyor: "Haris dedi ki: "Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) hiIali görünce oruç tutmamızı emretti, eğer biz göremez de iki âdil
şâhid gördükleri hususunda şehâdet ederlerse, onların şehâdetlerine uyarak
tutacaktık.''

Ebu Dâvud, Savm 13, (2338).

3097 - Ebu Umayr İbnu Enes, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
ashabından olan amcalarından naklettiğine göre, bir grup kimse Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam)'a binekleriyle gelip: "Dün hilâli gördük'' diye
şehâdette bulundular. Bunun üzerine, Efendimiz onlara oruçlarını açmalarını,
sabah olunca da musallaya (bayram namazına) gelmelerini emretti."

Ebu Davud, Salât 255, (1157); Nesâi, Iydeyn 2, (3, 180).

3098 - Küreyb (rahimehullah) anlatıyor: "Ben Şam'da iken
ramazan hilali beklenmişti. Hilali bir cum'a günü ben de gördüm. Sonra ayın
sonunda Medine'ye geldim. lbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ):

"Hilali ne zaman görmüştünüz?'' diye sordu. Ben

"Cum'a günü!'' dedim. İbnu Abbâs tekrar:

"Sen de hilali gördün mü?'' dedi. Ben:

"Evet, hem ben, hem de halk gördü ve herkes oruç tuttu. Hz.
Muâviye (radıyallahu anh) de oruç tuttu!'' dedim. İbnu Abbâs (radıyallahu
anhümâ):

"Ama biz hilâli cumartesi gecesi gördük. Öyleyse otuza
tamamlayıncaya veya hilali görünceye kadar tutmalıyız!'' dedi. Ben:

"Hz. Muâviye'nin görmesiyle ve onun orucuyla iktifa etmiyor
musun?'' dedim. Cevaben:

"Hayır! Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize böyle
emretti'' dedi.''

Müslim, Sıyâm 28, (1087); Ebu Dâvud, Savm 9, (2332); Tirmizi, Savm
9, (693); Nesâi, Savm 7, (4, 131).

3099 - Hz. Ebu Hureyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"(Muteber) oruç, (hep beraber) tuttuğunuz gündekidir.
(Muteber) iftar, hep beraber) ettiğiniz gündekidir. (Muteber) kurban (hep
beraber) kurban kestiğiniz gündekidir.''

Tirmizi, Savm 11, (697); Ebu Dâvud, Savm 5, (2324).

3100 - İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Ramazan ayı şöyle, şöyle şöyledir
-bu sırada iki elini bütün parmaklarıyla iki sefer çırptı, üçüncu çırpışta sağ
veya sol başparmağını yumdu.-"

3101 - Müslim ve Nesai'de gelen bir rivayette: "Biz ümmi bir
milletiz, ne yazı ne de hesap biliriz. Ay, şöyle şöyledir" dedi. Yani bir
defasında yirmidokuz, bir defasında otuz gösterdi" denmiştir."

Buhari, Savm 13, 5, 11, Talak 29; Müslim, Savm 13-15, (1080); Ebu
Davud, Savm 4, (2319, 2320, 2321); Nesai, Savm 17, (4, 139, 140).

3102 - Ebu Bekre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İki bayram ayı eksilmezler:
Bunlar Ramazan ve Zü'l-Hicce aylarıdır."

Buhari, Savm 12; Müslim, Sıyâm 31, (1089); Ebu Dâvud, Savm 4,
(2323); Tirmizi, Savm 8, (692).

NİYET

3103 - Hz. Hafsa (radıyallabu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: "Kim orucu fecirden önce niyetle
(kesin kılmazsa) onun orucu yoktur.''

Ebu Dâvud, Savm 71, (2454); Tirmizi, Savm 33, (730); Nesâi, Savm
68, (4, 196, 197).

3104 - Hz. Aişe ve Hz. Hafsa (radıyallahu anhümâ) buyurdular ki:
"Sadece şafaktan önce niyet edenlerin orucu muteberdir.''

Nesâi, Savm 68, (4, 197, 198); Muvatta, Sıyâm 5, (1, 288).

NAFİLE ORUCUN NİYYETİ

3105 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselâm) bir gün bana:

" Yanında (yiyecek) bir şey var mı?'' diye sordu.

"Hayır!'' demem üzerine: "Ben oruç tutacağım!'' buyurdu.
Yanımdan çıkınca bize bir hediye geldi -veya bize bir grup misafir geldi.-
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) eve geri dönünce:

"Ey Allah'ın Resulü bize bir hediye geldi -veya bize
ziyaretçiler geldi- sana yiyecek bir şey hazırladım!'' dedim.

"Nedir o?'' diye sordu. Ben:

"Hays! (un, yağ, hurmadan yapılan bir yemek)'' dedim.

"Getir onu!'' buyurdu. Ben de getirdim. Aleyhissalâtu vesselam
onu yedi, sonra:

"Oruçlu olarak sabahlamıştım'' buyurdu.''

Mücâhid (rahimehullah) der ki: "Bu, malından sadaka çıkaran
adam gibidir, o, dilerse çıkardığı sadakayı verir (yani kararını icra eder),
isterse vermekten vazgeçer.''

Müslim, Sıyâm 169, (1154); Nesâi, Savm 67, (4, 193-195); Tirmizi,
Savm 35, (733, 734); Ebu Dâvud, Savm 72, (2455).

3106 - Ümmü'd-Derdâ anlatıyor: "Ebu'd-Derda (radıyallahu anh)
gündüzleyin gelir: "Yanınızda yiyecek var mı?'' diye sorardı. Şâyet biz:
"Hayır, yok!'' diyecek olsak: "Öyleyse bugün ben oruçluyum!'' derdi.
Ebu Talha, Ebu Hüreyre, İbnu Abbâs, Huzeyfe (radıyallahu anhüm) hep böyle
yaptılar."

Buhari, Savm 21, (Tercümede, yani bir bab başlığında zükretmiştir).

ORUCU BOZAN ŞEYLERDEN KAÇINMAK

3107 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim kendiliğinden kusacak olursa,
üzerine kaza gerekmez. Kim de isteyerek kusarsa orucunu kaza etsin."

Ebu Dâvud, Savm 32, (2380); Tirmizi, Savm 25, (720); İbnu Mâce,
Savm 16, (1676).

3108 - Ebu Sa'id (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Üç şey vardır orucu bozmaz:
Hacamat olmak (kan aldırmak), kusmak, ihtilam olmak.''

Tirmizi, Savm 24, (719).

3109 - Ma'dân İbnu Talha, kendisine Ebu'd-Derdâ (radıyallahu
anh)'nın şunu anlattığını söylemiştir: "Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) kustu ve orucunu açtı. Sevbân (radıyallahu anhâ) bu meseleyi sordu.
Sevbân:

"Doğru söylemiş, o zaman abdest suyunu ben döktüm'' dedi.''

Ebu Dâvud, Savm 32, (2381); Tirmizi, Tahâret 64, (87).

3110 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ihramlı olduğu halde hacamat oldu. Keza oruçlu iken de
hacamat oldu."

Buhari, Savm 32, Tıbb 11; Müslim, Hacc 87, (1202); Ebu Dâvud, Savm
29, (2372, 2373); Tirmizi, Savm 61, (775, 776, 777).

3111 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz oruçlunun
hacamat olmasını, sâdece bitap düşmesinden korkup terkettik."

Ebu Dâvud, Savm 29, (2375); Buhari, Savm 32.

3112 - İbnu Ebi Leylâ, Sahâbi bir zâttan naklediyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) hacamat olmaktan, muvâsaladan (üst
üste bir kaç gün oruç açmamaktan) yasakladı. Ancak bunları Ashâbına haram
kılmadı. Kendisine: "Ey Allah'ın Resulü, sen sahura kadar orucu devam
ettiriyorsun'' denildi de şu cevabı verdi:

"Ben sahura kadar uzatıyorum, zira Rabbim bana yedirip
içirmektedir."

Ebu Dâvud, Savm 29, (2374).

3113 - Rafi' İbnu Hadic (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Şöyle buyurdulaı: "Hacamat
ettiren de, hacamat eden de orucunu açmıştır."

Tirmizi, Savm 60, (774); Ebu Dâvud, Savm 28, (2367); İbnu Mâce,
Savm 18, (1679, 1680, 1681).

3114 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir adam
gelerek: "Ey Allah'ın Resulü, gözüm ağrıyor, oruçlu olduğum halde sürme
çekiyorum (bu, orucumu bozar mı?)'' diye sordu. Resulullah: "Hayır
(bozmaz)" dedi.''

Tirmizi, Savm 30, (726).

3115 - Abdurrahman İbnu Nu'man İbni Ma'bed İbni Hevze an ebihi an
ceddihi anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselam) uyku sırasında
gözlere miskle karıştırılmış ismid (sürmesi) çekilmesini emir buyurdu ve:

"Oruçlu bundan sakınsın!" dedi."

Ebu Dâvud, Savm 31, (2377).

ÖPME VE MÜBAŞERET

3116 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam) oruçlu olduğu halde hanımlarından birini öperdi"
(Hz. Aişe bunu söyleyip sonra güldü.)

3117 - Bir başka rivayette şöyle der: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), oruçlu iken mübaşerette bulunurdu. O, nefsine
hepinizden çok hâkim idi.''

Buhari, Savm 24, 23; Müslim, Sıyâm 62-65, (1106); Muvatta, Sıyâm
14, (1, 292); Ebu Dâvud, Savm 33, (2382-2386); Tirmizi, Savm 31, (727-729).

3118 - Hz. Câbir anlatıyor: "Hz. Ömer İbnu'I-Hattâb
(radıyallahu anhümâ) (bir gün telâşla gelerek):

"Ey Allah'ın Resulü! Bugün ben büyük bir hatada bulundum,
oruçlu iken (hanımımı) öptüm!'' dedi. Resulullah da şöyle cevapladı:

"Sen oruçlu iken mazmaza yapmaz mısın? (Bu orucunu bozar
mı?)''

(Ravilerden İsa İbnu Hammâd rivayetinde) der ki: "Dedim ki:
"Bunda bir beis yok!'' Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Öyleyse niye (öpmeden telaşa düşüyorsun?)''

Ebu Dâvud, Savm 33, (2385).

3119 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir adam
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a oçuçlunun hanımıyla mübaşeretinden sordu.
Aleyhissalatu vessalam ruhsat verdi.

Arkadan bir başkası geldi, o da aynı şeyi sordu. Buna mübâşereti
yasakladı.

Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ruhsat tanıdığı kimse yaşlı
birisiydi, yasakladığı kimse de gençti.''

Ebu Dâvud, Savm 35, (2387).

3120 - Nâfi merhum anlatıyor: "Abdullah İbnu Ömer (radıyallahü
anhümâ) oruçluyu öpme ve mübaşeretten men ederdi."

Muvatta, Sıyâm 20, (1, 293).

UNUTARAK ORUCU BOZMA

3121 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim oruçlu
olduğu halde unutur ve yerse veya içerse orucunu tamamlasın. Çünkü ona Allah
yedirip içirmiştir."

Buhari, Savm 26, Eyman 15; Müslim, Sıyâm 171, (1155); Tirmizi, Savm
26, (721); Ebu Dâvud, Savm 39, (2398).

ORUCUN ZAMANI

3122 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam), bazan olurdu bir ay boyu oruç tutmazdı ve o aydan hiç
oruç tutmayacağını zannederdik. Bazan da (öylesine ara vermeden) tutardı ki, o
aydan hiç bir günü oruçsuz geçirmeyecek zannederdik. Sen onu, geceleyin namaz
kılarken görmek istesen mutlaka görürdün. Geceleyin uyur görmek istesen mutlaka
görürdün."

Buhari, Savm 53, Teheccüd 11; Müslim, Sıyâm 180, (1158); Tirmizi,
Savm 57, (769).

3123 - İbnu Abbâs (radıyallabu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissâlatu vesselâm), ramazan dışında hiçbir ayı tam olarak oruçlu
geçirmedi."

Buhari, Savm 53; Müslim, Savm 178, (1157); Nesâi, Savm 70, (4, 199)

AŞÛRE ORUCU

3124 - Katâde (rahimehullah) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Aşura orucunun önceki yılın
günahlarına kefaret olacağını Allah(ın rahmetin)den umarım.''

Tirmizi, Savm 48, (752).

3125 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Ramazan (farz
olmazdan) önce Aşura orucu tutuluyordu. Ramazanın farziyeti indikten sonra onu
dileyen tuttu, dileyen de tutmadı."

Buhari, Savm 69, Hacc 1, 47, Menâkıbu'l-Ensâr 26, Tefsir, Bakara
24; Müslim, Sıyâm 115; Muvatta, 33, Ebu Dâvud, Savm 64, (2442, 2443); Tirmizi,
Savm 49, (753).

3126 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Medine'ye gelince, yahudileri Aşüra günü oruç tutar
gördü. Onlara:

"Bu da ne, (niçin oruç tutuyorsunuz)?" diye sordu.

"Bu, sâlih (hayırlı) bir gündür. Allah, o günde Beni İsrâil'i
düşmanlarından kurtardı. (Şükür olarak) Hz. Musa o gün oruç tuttu '' dediler.
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Ben Musa'ya sizden daha layığım" buyurup o gün oruç
tuttu ve müslümanlarada tutmalarını emretti.

Buhari, Savm 69, Enbiya 22, Fedailul-Ashab 52, Tefsir, Yünus 1,
Tâ-hâ 1, M üslim, Sıyâm 127, (1130); Ebu Dâvud, Savm 64, (2444).

3127 - Kays İbnu Sa'd İbnu Ubâde (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Biz Aşura günü oruç tutuyor ve sadaka-ı fıtrı ödüyorduk. Ramazan orucunun
farziyyeti ve zekat emri inince artık onunla emredilmedik, ondan yasaklanmadık
da, biz onu yapıyorduk."

Nesai, Zekat 35, (5, 49).

RECEB ORUCU

3128 - Abbâd İbnu Hanif anlatıyor: "Sa'id İbnu Cübeyr
(rahimehullah)'e Receb ayındaki oruçtan sordum. Bana şu cevabı verdi:

"İbnu Âbbâs (radıyallahu anhümâ)'ı dinledim, şöyle demişti:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Receb ayında bazı yıllarda öyle oçuç
tutardı ki biz, "(Gâliba). hiç yemeyecek (ayın her gününde tutacak)''
derdik. (Bazı yıllarda da öyle) yerdi ki biz; "(Galiba) hiç tutmayacak''
derdik.''

Buhari, Savm 53; Müslim, Sıyâm 179, (1157); Ebu Davud, Savm 55,
(2430).

ŞABAN ORUCU

3129 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalâtu vesselâm (bazan) oruca öyle devam ederdi ki, "(Bu ay) hiç
yemiyecek'' derdik. Bazan da öyle devamlı yerdi ki, "(Bu ay) hiç
tutmayacak'' derdik. Ben, onun ramazan dışında bir ayı tam olarak tuttuğunu
görmedim. Herhangi bir ayda, şâban ayında tuttuğundan daha fazla tuttuğunu da
görmedim."

Buhari, Savm 52; Müslim, Sıyâm 175, (1156); Muvatta, Sıyâm 56, (1,
309); Ebu Dâvud, Savm 56, 59, (2431, 2434); Tirmizi, Savm 37, (736); Nesâi,
Savm 70, (4, 199, 200).

3130 - Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Ben,
Resulullah (aleyhissalâtu vesselam)'ın Şâban ve Ramazan dışında iki ayı peş peşe
tam olarak oruçla geçirdiğini göımedim."

Tirmizi, Savm 37, (736); Ebu Dâvud, Savm 11, (2335); Nesâi, Savm
70, (4, 200).

3131 - Hz. Üsâme (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ey Allah'ın
Resulü dedim, Şâban ayında tuttuğun kadar başka aylarda oruç tuttuğunu göremiyorum
(sebebi nedir?)'' diye sordum. Şu cevabı verdi:

"Bu, Receb'le Ramazan arasında insanların gaflet ettikleri bir
aydır. Halbuki O, amellerin Rabbülâlemin'e yükseltildiği bir aydır. Ben, oruçlu
olduğum halde amelimin yükseltilmesini istiyorum."

Nesâi, Savm 70, (4, 201).

ŞEVVAL'DEN ALTI GÜN

3132 - Eyub (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim Ramazan orucunu tutar ve ona
Şevval ayından altı gün ilave ederse, sanki yıl orucu tutmuş olur."

Müslim, Sıyâm 204, (1164); Tirmizi, Savm 53, (759); Ebu Dâvud, Savm
58, (2432).

ZİLHİCCE'DEN ON GÜN

3133 - Hüneyde İbnu Hâlid hanımından, o da Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın zevcelerinden birinden anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselâm) Zilhicce'den dokuz günle Aşura günü oruç tututardı.
Bir de her aydan üç gün, ayın ilk pazartesi ile perşembe günü oruç
tutardı."

Ebu Dâvud, Savm 61, (2437); Nesâi, Savm 83, (4, 220).

3134 - Kâsım İbnu Muhammed (rahimehullah) anlatıyor: "Hz. Aişe
(radıyallahu anhâ) Arefe günü oruç tutardı. Ben Arefe akşamı imamın (hacc
emirinin, Müzdelife'ye gitmek üzere) hareket ettiği sırada Hz. Aişe'nin yerinde
kalarak, halkla kendi arasında bir boşluk açılana kadar bekleyip sonra içecek
birşeyler isteyerek iftar yaptığını gördüm."

Muvatta, Hacc 133, (1, 375).

3135 - Ebu Katâde (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulüllah
(aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: "Arafat günü tutulan orucun, geçen
yılın ve gelecek yılın günahlarına kefaret olacağına Allah'ın rahmetinden
ümidim var."

Tirmizi, Savm 46, (749); İbnu Mâce, Sıyâm 40, (1730); Müslim, Sıyâm
196, (1162).

HAFTANIN GÜNLERİ

3136 - Hz. Aişe (radıyallahu anha) anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam pazartesi ve perşembe günlerinde oruç(la sevap)
arardı."

Tirmizi, Savm 44, (745); Nesai, Savm 70, (4, 202, 203); İbnu Mace,
Sıyam 42, (1739).

3137 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Ameller Allah Teala hazretlerine
pazartesi ve perşembe günleri arzedilir. Ben, amelimin oruçlu olduğum halde
arzedilmesini severim."

Tirmizi, Savm 44, (747).

EYYÂMU'L-Bİ'Z

3138 - Abdullah İbnu Katâde İbni Milhân el-Kaysi, babası
(radıyallahu anh)'ndan anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm),
bize eyyam-ı bi'z'de yani ayın onüç, ondört ve onbeşinci günlerinde oruç
tutmamızı emrederdi ve "Bunlar yıl orucu vaziyetindedir'' derdi.''

Ebu Dâvud, Savm 68, (2449); Nesâi, Savm 83, (4, 220, 221).

3139 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) eyyâmu'l-bi'z'de oruç tutmayı hazerde de seferde de
bırakmazdı."

Nesâi, Savm
70, (4, 198).

3140 - Muâzetu'l Adeviyye anlatıyor: "Hz. Aişe (radıyallahu
anhâ)'den sorduın: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) her ay üç gün oruç
tutar mıydı?''

"Evet!'' diye cevap verdi. Ben tekrar:

"Ayın hangi günlerinde tutardı?'' dedim.

"Hangi günde oruç tuttuğuna ehemmiyet vermezdi'' diye cevap
verdi.''

Müslim, Sıyâm 194, (1160); Ebu Dâvud, Savm 70, (2453); Tirmizi,
Savm 54; (763).

3141 - Hz. Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Kim ber ayda üç gün oruç tutarsa
işte bu, yıl orucu olur. Allah Teâlâ hazretleri bu hususu te'yiden kitabında şu
ayeti indirdi: "Kim bir hayır işlerse o kendisinden on misliyle kabul
edilir" (En'am 160). Bir gün on misliyle kabul ediliyor."

Tirmizi, Savm 54, (761); Nesâi, Savm 82, (4, 219).

3142 - Âmir İbnu Mes'ud (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Zahmetsiz
ganimet kışta tutulan oruçtur.''

Tirmizi; Savm 74, (797).

3143 - İbnu Mes'ud (radıyallahu anh) anlatıyor: "Hz. Aişe
(radıyallahu anhâ)'ye: "Resulullah (aleyhissalatu vesselâm) herhangi bir
güne ayrı bir ehemmiyet verir miydi?'' diye sordum.

"Hayır!'' dedi ve ilave etti: "O'nun ameli hafif ve
devamlı yağan yağmur gibiydi. Hanginiz Resulullah (aleyhissalâtu vesselam)'ın
tahammül ettiği şeye dayanabilir?"

Buhari, Savm 64; Rikâk 18; Müslim, Salâtu'l-Müsâfirin 217, (783);
Ebu Dâvud, Salât 317, (1370).

ORUCUN HARAM OLDUĞU GÜNLER

3144 - Ebu Sa'id (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İki günde oruç câiz olmaz: Fıtır
günü (Ramazan bayramının birinci günü) ve Nahr günü."

Buhari, Savm 67, Fadlu's-Salât 6, Cezâu's-Sayd 26; Müslim, Sıyâm
288, (827); Ebu Dâvud, Savm 48, (2417); Tirmizi, Savm 58, (772).

3145 - Ukbe İbnu Amir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Arefe günü, kurban günü ve teşrik
günleri, biz müslümanların bayramıdır. Bu günler yeme-içme günleridir."

Ebu Dâvud, Savm 49, (2419); Tirmizi; Savm 59, (773); Nesâi, Menâsik
195; (5, 252); Tirmizi, hadisin sahih olduğunu söylemiştir.

3146 - Nübeyşe el-Hüzeli (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Teşrik günleri,
yeme-içme ve Allah'ı zikretme günleridir."

Müslim, Siyâm 144, (1141).

3147 - Sıla İbnu Züfer anlatıyor: "Biz, Şabandan mı,
Ramazandan mı olduğu şüphe edilen günde Ammâr (radıyallahu anh)'ın yanında
idik. Bize kızartılmış bir koyun getirildi. Cemaatten biri: "Ben
oruçluyum'' diyerek geri çekildi. Ammâr: "Kim bugün oruç tutarsa, muhakkak
olarak Ebu'I Kâsım aleyhissalâtu vesselâm'a isyan etmiştir" dedi".

Ebu Dâvud, Savm, 10, (2334); Tirmizi, Savm 3, (686); Nesâi, Savm
37, (4, 153); İbnu Mâce, Sıyâm 3, (1645).

3148 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: "Kim ebed orucu tutarsa, ne oruç
tutmuş, ne iftar etmiştir.''

Nesâi, Savm 71, (4, 205, 206).

3149 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Şaban ayı
yarılandı mı artık oruç tutmayın."

Ebu Dâvud, Savm 12, (2337); Tirmizi, Savm 38, (738).

3150 - Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "Sizden kimse,
ramazanı bir veya iki gün önceden oruç tutarak karşılamasın. Eğer bir kimse,
önceden oruç tutmakta idiyse, orucunu tutsun.''

Buhari, Savm 14; Müslim, Savm 21, (1082); Ebu Dâvud, Savm 11,
(2335); Tirmizi, Savm 2, (684); Nesâi, Savm 31, 32 (4, 149).

3151 - Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Arefe günü Arafât'da oruç tutmayı
yasakladı.''

Ebu Dâvud, Savm 63, (2440).

3152 - Yine Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sizden hiç
kimse, cum'agünü oruç tutmasın. Ancak bir gün önceden veya sonradan oruç
tutuyorsa bu takdirde cum'a günü de oruç tutabilir."

3153 - Müslim'in bir rivayetinde şöyle gelmiştir: "Cum'a
gecesini, diğer geceler arasında gece namazına tahsis etmeyin, cum'a gününü de
diğer günler arasında oruç günü olarak tayin etmeyin, ancak birinizin tutmakta
olduğu oruç arasına denk gelirse o hariç."

Buhari, Savm 63; Müslim, Sıyâm 147, 148; Ebu Dâvud, Savm 50,
(2420); Tirmizi, Savm 42, (743).

3154 - Abdullah İbnu Büsr es-Sülemi, kızkardeşi es-Sammâ
(radıyallahu anh)'dan naklediyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)
buyurdular ki: "Cumartesi günü oruç tutmayın, ancak Allah'ın size
farzettiği şeyde o gün oruç tutarsınız. Biriniz yiyecek nev'inden bir şey
bulamaz da sadece üzüm (asması) kabuğu veya bir ağaç çöpü bulacak olsa onu
ağzında çiğnesin (ve yine de cumartesi günü oruçlu olmasın).''

Ebu Dâvud, Savm 51, (2421); Tirmizi, Savm 43, (744); İbnu Mâce,
Sıyâm 38, (1726); Ebu Dâvud hadisin mensuh olduğunu söylemiştir. Tirmizi de
hasen demiştir.

ORUCUN SÜNNETLERİ

3155 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sahur yemeği yiyin, zira sahurda
bereket var."

Buhari, Savm 20, Müslim, Sıyâm 45, (1095); Tirmizi, Savm 17, (708);
Nesâi, Savm 18, (4, 141).

3156 - Amr İbnu'I-As (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bizim orucumuzla Ehl-i Kitab'ın
orucunu ayıran fark sahur yemeğidir.''

Müslim, Sıyâm 46, (1096); Ebu Dâvud, Savm 15, (2343); Tirmizi, Savm
17, (709); Nesâi, Savm 27, (4, 146).

3157 - Zeyd İbnu Sâbit (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'Ia birlikte sahur yemeği yedik, sonra
namaza kalktık.'' Kendisine: "(Yemekle sahur) arasında ne kadar zaman
geçti?'' diye sorulmuştu, şu cevabı verdi: "Elli âyet (okuyacak)
kadar!"

Buhari, Savm 19, Mevâkitu's-Salât 27, Teheccüd 8; Müslim, Sıyâm 47,
(1097); Tirmizi, Savm 14, (703); Nesâi, Savm 21, 22, (4, 143).

3158 - Sehl İbnu Sa'd (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ben ailem
içerisinde sahuryemeği yiyordum. Sonra ben, sabah namazını Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam)'Ia birlikte kılmak için sür'atli yiyordum."

Buhari, Savm 19, Mevâkit, 27.

3159 - Zirr İbnu Hubeyş anlatıyor: "Huzeyfe (radıyallahu
anh)'ye: "Sen Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte hangi
vakitte sahur yedin?'' diye sorduk. Şu cevabı verdi: "Gündüzdü, ancak
güneş doğmamıştı.''

Nesai, Savm 20, (4, 142).

3160 - Talk İbnu Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Fecr-i kâzib size mâni olmasın,
fecr-i sadık karşınıza çıkıncaya kadar yiyin için.''

Ebu Dâvud, Savm 17, (2348); Tirmizi, Savm 15, (705).

3161 - Buhari ve Müslim'in İbnu Mes'ud (radıyallahu anh)'dan
rivayetlerine göre, ResuluIlah, fecr-i sâdık'ı tarif ederken: "0,
enlemesine görülen aydınlıktır, uzunlamasına görülen değil" buyurdu."

Buhari, Ezân 13, Talâk 24, Haberu'I-Vâhid 1; Müslim, Sıyâm 40,
(1093); Ebu Dâvud; Savm 17, (2347); Nesai, Savm 30, (4, 148).

3162 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biriniz ezanı işitince
(yiyip-içtiği) kap elinde ise, ihtiyacını görünceye kadar onu bırakmasın.''

Ebu Dâvud, Savm 18, (2350).

İFTAR VAKTİ

3163 - Hz. Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Gece şu taraftan (doğudan)
gelince, gündüz de şu taraftan (batıdan) gidince, güneş de batınca oruçlu
orucunu açmıştır."

Buhari, Savm 43; Müslim, Sıyâm 51, (1100); Ebu Dâvud, Savm 19,
(2351); Tirmizi, Savm 12, (698).

3164 - Humeyd İbnu Abdirrahman anlatıyor: "Hz. Ömer ve Hz.
Osman (radıyallahu anhüma), akşam namazını, gecenin karanlığını (ufukta) görür
görmez daha iftarı açmadan kılarlar, namazdan sonra da oruçlarını açarlardı.
Bunu ramazanda yaparlardı."

Muvatta, Sıyâm 8, (1, 289).

İFTARDA TA'CİL

3165 - Sehl İbnu Sa'd (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İnsanlar iftarda ta'cile yer
verdikleri müddetçe hayır üzere devam ederler."

Buhari, Savm 45; Müslim, Sıyam 48, (1098); Muvatta, Sıyâm 6, (1,
288); Tirmizi, Savm 13, (699).

3166 - İmam Mâlik'ten anlatıldığına göre, Abdulkerim İbnu
Ebi'I-Muharik'in şöyle söylediğini işitmiştir: "Nübüvvet (peygamberlik)
amellerinden biri de iftarın ta'cili (öne alınması), sahurun da te'hir
edilmesidir.''

Muvatta, Kasru's-Salât 46, (1, 158).

3167 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namaz kılmazdan önce biçkaç taze hurma ile orucunu
açardı. Eger taze hurma yoksa kuru hurma ile açardı. Eğer kuru hurma da
bulamazsa birkaç yudum su yudumlardı."

Ebu Dâvud, Savm 22, (2556); Tirmizi, Savm 10, (694).

3168 - Mu'az İbnu Zühre anlatıyor: "Bana ulaştı ki, Resulullah
aleyhissalatu vesselam, iftar ettiği zaman şu duayı okurdu: "Allahümme
leke sumtü ve ala rızkıke eftartü. (Ey Allahım senin rızan için oruç tuttum ve
senin rızkınla orucumu açıyorum.)"

Ebu Davud, Savm 22, (2358).

3169 - Mervan İbnu Salim, Hz. İbnu Ömer radıyallahu anhüma'den
naklediyor: "Resulullah aleyhissalatu vesselam orucunu açınca şöyle derdi:
"Susuzluk gitti, damarlar ıslandı, inşaallah Teâlâ sevap kesinleşti."

Ebu Dâvud, Savm 22, (2357).

"Rezin,
duanın baş kısmına "Elhamdülillah" kelimesini ziyade etti.''

3170 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Ramazan ayının sonunda oruçları vasletti (yani hiç bozmadan
birkaç gün ard arda devam ettirdi). Onunla birlikte halk da vasletti. Durum
ResululIah'a ulaşınca:

Eğer Ramazan ayı bizim için uzatılsaydı biz onu öyle bir
vaslederdik ki derine dalanlar (aşırılar) bundan (aşırılıklarından) vazgeçmek
zorunda kalırlardı. Ben sizin gibi değilim. Ben gölgelenirim. Rabbim bana hem
yedirir hem de içirir."

Buhari, Savm 48; Tenmenni 9; Müslim, Savm 57-60 (1103-1105);
Tirmizi; Savm 62, (778).

3171 - Ebu Bekr İbnu Abdirrahman'ın anlattığına göre, babası,
Mervan'a Hz. Aişe ve Ümmü Seleme (radıyallahu anhümâ)'nin kendisine şunu haber
verdiklerini söylemiştir: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Ramazan
ayında, rüya sebebiyle olmaksızın cünüb olarak fecir vaktine ulaştığı olurdu
da, kalkıp yıkanır ve orucunu tutardı."

Buhari, Savm 22, 25; Müslim, Sıyâm 76, (1109); Muvatta, Sıyâm 12,
(1, 291); Ebu Dâvud, Savm 36, (2388, 2389); Tirmizi, Savm 63, (779); Nesâi,
Tahâret 123, (1, 108).

3172 - Âmir. İbnu Rebi'a (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ben
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı, oruçlu iken misvaklandığını
sayamayacağım kadar çok gördüm."

Buhari, Savm 27; Ebu Dâvud, Savm 26, (2364); Tirmizi, Savm 29,
(725); (Buhari'nin rivayeti muallaktır).

3173 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) şöyle demiştir: "Oruçlu,
günün başında ve sonunda misvak kullanır.''

Buhari, Savm 25 (bab başlığında (tercüme) kaydetmiştir).

3174 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah.
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim yalanı ve onunla ameli
terketmezse (bilsin ki) onun yiyip içmesini bırakmasına Allah'ın ihtiyacı
yoktur."

Buhari, Savm 8, Edeb 51; Ebu Dâvud, Savm 25, (2326); Tirmizi, Savm
16, (707).

3175 - Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biriniz yemeğe
davet: edilince, oruçlu ise: "Ben oruçluyum" desin."

Müslim, Sıyâm 159, (1150); Ebu Davud, Savm 76, (2461); Tirmizi,
Savm 64, (780; 781); İbnu Mâce, Sıyâm 47, (1750).

3176 - Hz. Aişe (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "Kim bir kavme misafir olursa,
onlar müsaade etmedikçe (nafile) oruç tutmasın."

Tirmizi Savm, 70, (789); Tirmizi, hadis için: "Münkerdir,
Hişam İbnu Urve dışında sâ biri tarafından rivayet edildiğini görmedik"
der.

3177 - Ümmü Ammâre Bintu Ka'b (radıyallahu anhâ)'ın anlattığına
göre: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) yanına girmiştir. Ammare yemek
ikram edince, Aleyhissalâtu vesselâm:

"Sen de ye!" demiş, kadın: "Ben oruç tutuyorum''
deyince Resulullah şöyle buyurmuştur:

"Oruçlu kimse, başkasına ikramda bulunur ve yemeğinden
başkaları yerse, onlar yedikleri müddetçe melaike aleyhimüsselam oruçluya
rahmet duasında bulunurlar."

Bir başka rivayette şöyle denmiştir: "Oruçlunun yanında
oruçsuzlar yemek yiyecek olursa, melekler oruçluya rahmet okurlar.''

Tirmizi, Savm 67, (784, 785, 786).

3178 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kadın, kocası
varken izin almadan (nafile) oruç tutmasın."

Buhari, Nikâh 84; 86; Müslim, Zekât 84, (1026);. Ebu Davud, Savm
74, (2485); Tirmizi, Savm 65, (782);

Ebu Dâvud'un rivayetinde, "Ramazan dışmda" ziyadesi
vardır.

ORUCU AÇMANIN MÜBAH OLMA ŞARTLARI

3179 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam) fetih yılında Mekke'ye müteveccihen Ramazan ayında
yola çıkmıştı. Kürâ'u'l-Gamim nam mevkiye gelinceye kadar kendisi de,
beraberindekiler de oruç tuttular. Sonra orada bir bardak su istedi ve bardağı
kaldırdı. Herkes bardağa baktı. Sonra sudan içti. Bundan sonra bazıları
kendisine: "Halkın bir kısmı oruç tuttu" diye haber verdi.
Aleyhissalâtu vesselam:

"Onlar âsilerdir! Onlar âsilerdir!" buyurdular."

Müslim,
Sıyâm 90, (1114); Tirmizi, Savm 18, (710); Nesâi, Savm 49, (4, 177).

3180 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz bir seferde
Resulullah (aleyhissalatu vesselâm) ile beraberdik. Aramızda bir kısmı oruç
tutuyor, bir kısmı da tutmuyordu: Sıcak bir günde bir yerde konakladık.
Gölgelenenlerin çoğu elbisesi olanlardı. Bir kısmımız güneşe karşı eliyle
korunuyordu. Derken oruçlular yığılıp kaldılar, oruçsuzlar kalkıp çadırları
kurdular, hayvanları suladılar. Bunun üzerine, Resül-i Ekrem aleyhissalâtu
vessalâm:

"Bugün sevabı oruçsuzlar kazandı!" buyurdular.''

Buhari, Cihâd 71; Müslim, Sıyâm 100; (1119); Nesâi, Savm 52, (4,
182).

3181 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir seferdeydi. Etrafına insanların toplandığı bir
adam gördü, ona gölge yapıyorlardı.

"Nesi var?" diye sordu.

"Oruçlu biri!'' dediler. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Seferde oruç birr (Allah'ı memnun edecek dindarlık)
değildir!" buyurdular.''

Bir rivayette: "Seferde oruç birr'den değildir"
denmiştir."

Buhari, Savm 36, Müslim, Sıyam 92, (1115); Ebu Dâvud, Savm 43,
(2407); Nesâi, Savm 48 (4, 176).

3182 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Hamza İbnu Amr
el Eslemi (radıyallahu anh), Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'dan yolculuk
sırasında tutulan orucu sordu. Kendisi çok oruç tutan birisi idi. Resulullah
şöyle cevap verdiler:

"Dilersen tut, dilersen tutma."

Buhari, Savm 33; Müslim, Sıyâm 103, (1, 121); Muvatta, Siyâm 24,
(1, 295); Tirmizi, Savm 19, (711); Ebu Dâvud, Savm 42, (2402); Nesâi, Savm 56,
(4, 185).

3183 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ile beraber (seferde) idik. Bir kısmımız oruçlu bir kısmımız
oruçsuz idi. Ne oruçlu oruçsuzu ayıplıyor, ne de oruçsuz, oruçluyu
kınıyordu."

Buhari, Savm 37, Müslim, Sıyâm 98, (1118); Muvatta, 23, (1, 295);
Ebu Dâvud, Savm 42, (2405).

3184 - Ebu'd-Derdâ (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz çok
şiddetli sıcak bir mevsimde, Ramazan ayında Resulullah (aleyhissalâtu vesselam)
ile birlikte sefere çıktık. Hararetin şiddetinden herkes elini başına
koyuyordu. Aramızda oıuçlu olarak sadece Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)
ile İbnu Ravâha vardı.''

Buhari, Savm 35; Müslim, Savm 108, (1122); Ebu Dâvud, Savm 44,
(2409).

3185 - Amr İbnu Ümeyye ed-Damri (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Bir sefer dönüşü Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a uğradım. Bana:
"Ey Ebu Umeyye, sabah yemeğini bekle (beraber yiyelim)" buyurdular.
Ben: "Oruçluyum'' dedim:

"Öyleyse gel yaklaş, sana yolcudan haber vereyim (de
dinle!" dedi ve devamla "Allah Teâla Hazretleri yolcudan orucu ve
namazın yarısını kaldırdı" buyurdu."

Nesâi, Savm 50, (4, 178).

3186 - Abudullah İbnu Ka'b İbni Mâlikoğullarından ismi Enes İbnu
Mâlik olan bir adamdan anlatıldığına göre, demiştir ki: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah Teâla Hazretleri, yolcudan
namazın yarısını kaldırdı, oruca da yeme hususunda ruhsat tanıdı. Ayrıca çocuk
emziren ve hamile kadınlara, çocukları hususunda endişe ettikleri takdirde,
orucu yeme ruhsatı tanıdı."

Ebu Dâvud, Savm 43, (2408); Tirmizi, Savm 21, (715); Nesâi, Savm
51, (4, 180-182), 62, (4,190); İbnu Mace, Sıyam 12, (1668).

3187 - Muhammed İbnu Ka'b anlatıyor: "Ramazanda Enes İbnu
Malik (radıyallahu anh)in yanına geldim. Sefer hazırlığı yapıyordu. Devesi
hazırlandı, yolculuk elbisesini giydi. Yemek getirtip yedi. Ben kendisine:

"(Yola çıkarken orucu bozmak) sünnet midir?" diye sordum.

"Evet!" dedi ve bineğine atlayıp yola çıktı."

Tirmizi, Savm 76, (799, 800).

3188 - İmam Malik'e ulaştığına göre, Hz. Ömer (radıyallahu anh)
Ramazan ayında yolcu ise ve Medine'ye günün başında gireceğini tahmin etmişse,
oruçlu olarak şehre girerdi."

Muvatta, Sıyam 27, (1, 296).

3189 - Mansür el Kelbi anlatıyor: "Dıhye İbnu Halife
(radıyallahu anh), Ramazan'da Dımeşk'e bağlı köylerden (Mizze adındaki)
birinden çıkıp Fustat'tan Akabe köyüne olan mesafe kadar bir yol aldı. Bu
mesafe üç millik bir uzakİıktı. Dıhye ve beraberindekilerden bir kısmı (o gün)
orucu yediler. Bir kısmı ise orucu yemeyi uygun görmediler. Dıhye, köyüne
dönünce;

"Vallahi bugün, vuküa geleceği lıiç aklımdan geçmeyen bir
hadise ile karşılaştım: Bir kısım kimseler Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın ve ashâbı'nın sünnetini beğenmediler" dedi. Bunu, o gün orucu
açmayanlar için söylemişti. Dıhye (radıyallahu anh) bu hayıflanmasını şöyle
noktaladı:

"Allahım beni yanına al!''

Ebu Dâvud, Savm 46, (2413).

3190 - Ubeyd İbnu Cübeyr rahimehullah anlatıyor: "Ben,
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ashabından olan Ebu Basra el-Gıfari
(radıyallahu anh) ile Fustât'tan yola çıkan bir gemide Ramazan'da beraberdik.
(İskenderiye'ye gitmek istiyordu. Ebu Basra ve beraberindekiler) gemiye
çıkarıldı. (Daha evleri tamamen geçmemişti ki sofra emretti.) Sabah yemeği
getirildi. Bana da: "Yaklaş (beraber yiyelim!)" dedi. Ben:

"Evleri hâlâ görmüyor musun?" dedim. Bana:

"Yoksa sen Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın sünnetinden
hoşlanmıyor musun?" dedi. Bunun üzerine o yedi, ben de yedim."

Ebu Dâvud, Savm 45, (2412).

3191 - Seleme İbnu'l- Muhabbak (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Kim sefer
sırasında Ramazan'a erer ve beraberinde kendisini karnını doyuracak yere
götürecek bir bineği varsa nerede olursa olsun orucunu tutsun."

Ebu Davud, Savm 44, (2410, 2411).

ORUCU YEMEYİ GEREKTİREN ŞEYLER

3192 - Nafi anlatıyor: "İbnu Ömer radıyallahu anhüm diyor ki:
"Ramazanı, hastalık ve sefer sebebiyle yiyenler, onu peş peşe
tutarlar."

Muvatta, Sıyâm 45, (1, 304)

3193 - İbnu Şihâb anlatıyor: "Ebu Hüreyre ve İbnu Abbâs
(radıyallahu anhüm) Ramazan orucunun kazası hususunda ihtilaf ettiler. Biri:
"Araları açılabilir'' dedi. Diğeri, "açılamaz!'' dedi. Ben hangisinin
"açılabilir '' dediğini, hangisinin de "açılamaz!'' dediğini
bilmiyorum.''

Muvatta; Savm 46, (1, 304).

3194 - Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: "Üzerimde Ramazan
orucu bulunurdu da ben onları ancak Şaban ayında kaza edebilirdim. Bu,
Resulullah aleyhissalatu vesselam'ın mevkii sebebiyle idi."

Buhari, Savm 40; Müslim, sıyam 151, (1146); Muvatta, Sıyam 54, (1,
308); Ebu Davud, Savm 40, (2399); Tirmizi, Savm 66, (783); Nesai, Savm 64, (4,
191).

3195 - Yine Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Kim üzerinde oruç borcu olduğu
halde ölürse, velisi ona bedel tutar."

Buhari, Savm 42; Müslim, Sıyam 153, (1174); Ebu Davud, Savm 41,
(2400).

3196 - İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: "Bir kadın
Resulullah aleyhissalatu vesselam'a gelerek: "Annem vefat etti, üzerinde
de nezir orucu borcu var, kendisine bedel oruç tutabilir miyim?" dedi.
Resulullah:

"Annen üzerinde borç olsaydı da sen ödeyiverseydin, bu borç
onun yerine ödenmiş olur muydu?" diye sordu. Kadın:

"Evet!" deyince, Aleyhissalatu vesselam:

"Öyleyse annene bedel oruç tut!" buyurdu."

Buhari, Savm 42; Müslim, Savm 156, (1148); Ebu Davud, Eyman 25,
(3307, 3308); Tirmizi, Savm 22, (716).

3197 - İmam Malik'e ulaştığına göre İbnu Ömer radıyallahu anh, bir
kimsenin diğer bir kimse yerine oruç tutmasını veya bir kimsenin başka bir
kimse yerine namaz kılmasını münker addederdi."

Muvatta, sıyam 43, (1, 303).

3198 - Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: "Ben ve Hafsa
oruçlu idik. Bize yiyecek hediye edildi. Ondan yedik. Resulullah aleyhissalatu
vesselam yanımıza girdi. Hafsa (cür'ette) babası gibiydi, sözde benden evvel
davranıp:

"Ey Allah'ın Resulü, biz, Aişe ve ben nafile oruca niyet
etmiş, bu niyetle sabaha kavuşmuştuk. Bize bir yemek hediye edildi. Biz de
ondan yedik" dedi. Aleyhissalatu vesselam:

"Bunun yerine bir başka gün kaza orucu tutun!"
buyurdu."

Muvatta, Sıyam 50, (1, 306); Ebu Davud, Savm 73, (2457); Tirmizi,
Savm 36, (735).

3199 - Esma Bintu Ebi Bekr radıyallahu anhüma anlatıyor:
"Resulullah zamanında bulutlu bir günde orucumuzu açtık. Sonra güneş
doğdu. Hişam'a: "Kaza emredildi mi?" diye soruldu. "Kazasız olur
mu?" diye cevap verdi."

Buhari, Savm 46; Ebu Dâvud, Savm 23, (2359).

3200 - Eslem rahimehullah anlatıyor: "Ömer bunu, yani kazayı
yerine getirdi ve dedi ki: "Bu iş basittir, içtihadda bulunduk.''

Muvatta, Sıyâm 44, (1, 303).

3201 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Ramazan ayında,
hasta veya ruhsat sahibi olmaksızın kim bir günlük orucunu yerse, bütün zaman
boyu oruç tutsa bu orucu kaza edemez."

Buhari, Savm 29; Tirmizi, Savm 27, (723); Ebu Davud, Savm 38,
(2396).

KEFARET

3202 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam'a bir adam geldi ve: "Ey Allah'ın Resulü, helak
oldum" dedi. Aleyhissalatu vesselam:

"Seni helak eden şey nedir?" diye sorunca:

"Oruçlu iken hanımıma temas ettim" dedi. Bunun üzerine
Resulullah'la aralarında şu konuşma geçti:

"Azad edecek bir köle bulabilir misin?"

"Hayır!"

"Üst üste iki ay oruç tutabilir misin?"

"Hayır!"

"Altmış fakiri doyurabilir misin?"

"Hayır!"

"Öyleyse otur!" Biz bu minval üzere beklerken,
Aleyhissalatu vesselam'a içerisinde hurma bulunan bir büyük sepet getirildi.

"Soru sahibi nerede?" diyerek adamı aradı. Adam:

"Benim! Buradayım!" deyince, Aleyhissalatu vesselam:

"Şu sepeti al, tasadduk et!" dedi. Adam:

"Benden fakirine mi? Allah'a yemin ediyorum, Medine'nin şu iki
kayalığı arasında benden fakiri yok!" cevabını verdi. Bunun üzerine
Resulullah güldüler ve:

"Öyleyse bunu ehline yedir!" buyurdular."

Buhari, Savm 29, 31, Hibe 20, Nafahat 13, Edeb 68, 95, Kefaretu'l-
Eymân 3, 4, Hudud 26; Müslim, Sıyâm 81, (1111); Muvatta, Sıyâm 28, (1, 296,
297); Ebu Davud, Savm 37, (2390, 2391, 2392, 2393); Tirmizi, Savm 28, (724).

3203 - İmam Malik'e ulaştığına göre, Enes İbnu Malik (radıyallahu
anh) yaşlanınca oruç tutamaz oldu. O zaman orucu yedi ve oruca bedel fidye
ödedi."

Muvatta, Sıyâm 51, (1, 307).

3204 - Yine İmam Mâlik'e ulaştığına göre; Abdullah İbnu Ömer
(radıyallahu anhhüma)'e "Hamile kadın, karnındaki çocuk için endişeye
düşecek olur ve oruç da kendisine ağır gelmeye başlarsa ne yapmalı?" diye
sorulmuştu. Şu cevabı verdi:

"Orucu yer, her gün için bir fakire, Resulullah aleyhissalatu
vesselam'ın müddü ile bir müdd buğday verir."

Muvatta, Sıyam 52, (1, 308).

3205 - İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam buyurdular ki:

"Kim, üzerinde Ramazan ayının orucu olduğu halde ölecek
olursa, (ölünün velisi) her bir gün yerine, bir fakire yiyecek versin."

Tirmizi, Savm 23, (718).

3206 - Kâsım İbnu Muhammed rahimehullah'dan anlatıldığına göre
şöyle diyordu: "Üzerinde Ramazan borcu olan kimse, kaza edecek güç ve
kuvvette olduğu halde, müteakip Ramazan gelinceye kadaı bunu tutmamış ise, her
bir gün yerine bir fakire bir müdd buğday vermeli ve orucu kaza
etmelidir."

Muvatta, Sıyâm 53, ( 1, 308).

SABIR

3207 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), (ölen) çocuğu için ağlamakta olan bir kadına
rastlamıştı:

"Allah'tan kork ve sabret!" buyurdu: Kadın (ızdırabından
kendisine hitab edenin kim olduğuna bile bakmadan):

"Benim başıma gelenden sana ne?'' dedi. Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) uzaklaşınca, kadına:

"Bu Resulullah idi!'' dendi. Bunun üzerine, kadın çocuğun
ölümü kadar da söylediği sözden dolayı (utanıp) üzüldü. (Özür dilemek için)
doğru aleyhissalâtu vesselâmın kapısına koştu: Ama kapıda bekleyen kapıcılar
görmedi, doğrudan huzuruna çıktı ve:

"Ey Allah'ın Resulü, (o yakışıksız sözü) sizi tanımadan
sarfettim (bağışlayın!)" dedi. Aleyhissalâtu vesselam:

"Makbul sabır, musibetle karşılaştığın ilk andakidir"
buyurdu."

Buhari; Cenâiz 43; 7, 32, Ahkâm 11; Müslim, Cenâiz 14, (626); Ebu
Dâvud, Cenâiz 27, (3124); Tirmizi, Cenâiz 13, (987); Nesâi; Cenâiz 22, (4, 22).

3208 - Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı şunları söylerken işittim:

"Kendisine bir musibet gelen müslüman Allah'ın emrettiği:
"İnnâ lillahi ve innâ ileyhi râci'ün, allahümme ecirni fi musibeti vahluf
li hayran minhâ. "Biz Allah'ınız ve ancak O'na döneceğiz. Bana bu
musibetim için ücret ver. Ve bana bunun arkasından daha hayırlısını ver'' derse
Allah o musibeti alır ve mutlaka daha hayırlısını verir."

Ümm-ü Seleme der ki: "Ebu Seleme (radıyallahu anh) vefat
ettiği zaman ben: "Ebu Seleme'den daha hayırlı olan hangi müslüman var?
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a ilk hicret eden hâne, onun hânesiydi''
dedim. Ben bunu söyledikten sonra Allah, onun yerine bana Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı verdi. Şöyle ki: Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm), bana Hâtib İbnu Ebi Belte'a'yı göndererek kendisi için beni istetti.
Ben: "Benim (küçük) bir kız çocuğum var, ayrıca ben kıskanç bir kadınım.
(Resulullah'ın ise birçok hanımı var, imtizacsızlıktan korkarım)'' diye cevap
verdim. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Kız çocuğuna gelince, Allah'a dua ederiz, onu kendisinden
müstağni kılar, kıskançlığı için de Allah'a gidermesini dua ederim''
buyurdular.''

MüsIim, Cenâiz 3, (918); Muvatta; Cenâiz 42, (1, 236); Ebu Dâvud,
Cenâiz 22, (3119); Tirmizi, Da'avât 88; (3506).

3209 - Ebu Sinân anlatıyor: "Oğlum Sinan'ı defnettiğimde
kabrin kenarında Ebu Talha el-Havlani oturuyordu. Defin işinden çıkınca bana:

"Sana müjde vermeyeyim mi?'' dedi. Ben:

"Tabii, söyle!'' dedim.

"Ebu Musa el-Eş'ari (radıyallahu anh) bana anlattı'' diye söze
başlayıp Resulullah'ın şu sözlerini nakletti:

"Bir kulun çocuğu ölürse, Allah meleklere şöyle söyler:

"Kulumun çocuğunu kabzettiniz mi?"

"Evet" derler.

"Yani kalbinin meyvesini elinden mi aldınız?'' Melekler yine:

"Evet" derler. Allah tekrar sorar:

"Kulum (bu esnâda) ne dedi?''

"Sana hamdetti ve istircâda bulundu'' derler. Bunun üzerine
Allah Teâla hazretleri şöyle emreder:

"Öyleyse, kulum için cennette bir köşk inşa edin ve bunu
Beytu'l-hamd (hamd evi) diye isimlendirin.''

Tirmizi; Cenâiz, 36; (1021).

3210 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah Teâla hazretleri şöyle
demiştir: "Ben kimin iki sevdiğini almışsam ve o da sevabını umarak
sabretmişse, ona cennet dışında bir mükafaat vermeye razı olmam.''

Tirmizi, Zühd 58, (2403).

Derim ki: "Bu hadisi Buhari de tahric etti. Ondaki ibare
şöyle: "Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın şöyle söylediğini işittim: "Allah Teâla
hazretleri buyurdu ki: "Ben kulumu iki sevdiğiyle imtihan edersem o da
sabır gösterir (ve sevap umarsa) onlara bedel cenneti veririm.'' (Buradaki
"iki sevdiği'' ile gözlerini kastediyor.'' Doğruyu Allah bilir.")

Buhari, Marzâ 7.

3211 - Abdullah İbnu Amr İbni'I-Âs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "Mü'min kul, arz
ahalisi içindeki has sevdiği (evladı) elinden alındığı zaman sabreder ve
mükâfaat umarsa Allah o kulu için cennetten aşağı bir mükâfaata razı
olmaz."

Nesai, Cenaiz 23, (4, 23).

3212 - Atâ İbnu Ebi Rabâh rahimehullah anlatıyor: "İbnu Abbâs
(radıyallahu anhümâ) bana:

"Sana cennet ehlinden bir kadın göstermeyeyim mi?'' dedi. Ben
de: "Evet göster!'' dedim.

"İşte dedi, şu siyah kadın var ya, o, Resulullah'a gelip:
"Ben saralıyım, (nöbet gelince) üstümü başımı açıyorum, Allah'a benim için
dua ediver (hastalıktan kurtulayım)'' dedi. Aleyhissalâtu vesselâm;
"Dilersen sabret, sana cennet verilsin, dilersen sana şifa vermesi için
Allah'a dua edivereyim'' dedi. Kadın: "Öyleyse sabredeceğim, ancak üstümü
başımı açmamam için dua ediver'' dedi. Resulullah da ona öyle dua etti.''

Buhari, Marzâ 6; Müslim, Birr 54; (2576).

3213 - Atâ İbnu Yesâr rahimehullah anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kul hastalandığı zaman Allah
Teâlâ hazretleri ona iki melek gönderir ve onlara: "Gidin bakın, kulum
yardımcılarına ne diyor bir dinleyin!" der. Eğer O kul, melekler geldiği
zaman Allah'a hamdediyor ve senalarda bulunuyor ise, onlar bunu, her şeyi en
iyi bilmekte olan Allah'a yükseltirler. Allah Teâla hazretleri, bunun üzerine
şöyle buyurur: "Kulumun ruhunu kabzedersem; onu cennete koymam kulumun
benim üzerimdeki hakkı olmuştur. Şâyet şifâ verirsem, onun etini daha hayırlı
bir etle, kanını daha hayırlı bir kanla değiştirmem ve günahlarını da affetmem
üzerimde hakkı otmuştur.''

Muvatta, Ayn 5, (2, 940).

3214 - Habbab İbnu'l-Eret (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselâm) Kâ'be'nin gölgesinde‚ bir bürdeye
yaslanmış otururken, gelip (müşriklerin yaptıklarından) şikâyette bulunduk:

"Bize yardım etmiyor musun, bize dua etmiyor musun?'' dedik.
Şu cevabı verdi:

"Sizden. önce öyleleri vardı ki, kişi yakalanıyor, onun için
hazırlanan çukura konuyor, sonra getirilen bir testere ile başının ortasından
ikiye bölünüyordu. Bazısı vardı, demir taraklarla taranıyor, vücudunda sadece
et ve kemik kalıyordu. Bu yapılanlar onları dininden çeviremiyordu. Allah'a
kasem olsun Allah bu dini tamamlayacaktır. Öyle ki, bir yolcu devesine bindimi
San'a'dan kalkıp Hadramevt'e kadar gidecek, Allah'tan başka hiçbir şeyden
korkmayacak, koyunu için de sadece kurttan korkacak. Ancak siz acele
ediyorsunuz."

Buhari, Menâkıbu'l- Ensâr 29, Menâkıb 25, İkrâh 1; Ebu Dâvud, Cihâd
107, (2649); Nesâi, Zinet 98, (8, 204).

3215 - Üsâme İbnu Zeyd (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın kızı (Zeyneb), babasına birisini
göndererek "Oğlum ölmek üzere, son nefesini verirken yanında hazır ol''
diye rica etti. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm); adamı geri çevirirken:

"Selamımı söyle ve şunu hatırlat: Alan da Allah'tır, veren de
Allah'tır. Her şeyin O'nun yanında muayyen bir eceli vardır. Sabretsin ve
Allah'ın (sabredenlere vereceği) mükâfaatı düşünsün!''

Buhari, Cenâiz 33, Marzâ 9, Kader 4, Eymân 9, Tevhid 2, 25; Müslim,
Cenâiz 11, (923); Ebu Dâvud, Cenâiz 28, (3125); Nesâi, Cenâiz 22, (4, 21, 22).

3216 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ebu Talha'nın
bir oğlu hastalandı. Sonunda Ebu Talha evde yokken vefat etti. Çocuğun öldüğünü
bilmiyordu. Hanımı, çocuğun öldüğünü görünce, (çocuğun defni için gerekli)
hazırlığı yaptı, onu evin bir kenarına koydu. Ebu Talha (akşam olup)eve
gelince: "Çocuk nasıl oldu?" diye sordu. Hanımı, "Sükûnete erdi,
istirahate kavuşmuş olmasını umarım" (diye yuvarlak bir) cevapta bulundu.
Ebu Talha hanımının doğru söylediğini zannetti.

Sonra hanımı, akşam yemeğini getirdi. Yatağını hazırladı. (Sonra
kocası için süslendi. Ebu Talha temasta bulundu.) Sabah olunca Ebu Talha
gusletti. Evden çıkacağı zaman hanımı çocuğun ölümünü haber verdi. Ebu Talha,
Resulullah aleyhissalatu vesselam'la sabah namazı kıldı. Sonra kadının
yaptığını bir bir anlattı. Resulullah aleyhissalatu vesselam:

"Allah gecenizi hakkınızda mübarek kılmış olsun"
buyurdular. Sonra onlara (Allah Teâla Hazretleri) dokuz evlat verdi, hepsi de Kur'an'ı
okudular."

Buhari, Cenaiz 42, Akika 1.

3217 - Kâsım İbnu Muhammed anlatıyor: "Hanımım vefat etmişti.
Bana, Muhammed İbnu Ka'b el-Kurazi, ta'ziye (baş sağlığı dilemek) maksadıyla
uğradı. Ve şunu anlattı:

"Beni İsrail'de fakih, alim, abid, gayretli bir adam vardı.
Onun çok sevdiği karısı vefat etmişti. Onun ölümüne adam çok üzüldü, öyle ki,
bir odaya çekilip kapıyı arkadan kapattı, yalnızlığa çekildi, kimse yanına
giremedi. Onun bu halini, Beni İsrail'den bir kadın işitti. Yanına gelip:
"Benim onunla bir meselem var, kendisine bizat sormam lazım" dedi.
Halk oradan çekildi. Kadın kapıda kalıp:

"Mutlaka görüşmem lazım" dedi. Birisi adama seslendi:

"Burada bir kadın var, senden birşeyler sormak istiyor,
"mutlaka bizzat görüşmem lazım, bizzat sormam lazım" diyor. Herkes
gitti kapıda sadece o kadın var ve ayrılmıyor." İçerdeki adam:

"O'na müsaade edin gelsin" dedi. Kadın yanına girdi. Ve:

"Sana bir şey sormak için geldim" dedi. Adam:

"Nedir o?" deyince, kadın anlattı:

"Ben komşumdan iâreten bir gerdanlık almıştım. Onu bir müddet
takındım ve iâreten kullandım. Sonra onu benden geri istediler. Bunu onlara
geri vereyim mi?" Adam:

"Evet, vallahi vermelisin!" dedi. Kadın:

"Ama o epey bir zaman benim yanımda kaldı. (Onu çok da
sevdim)" dedi. Adam:

"Bu hal senin, kolyeyi onlara iâde etmeni daha çok haklı
kılıyor, zira onu iare edeli çok zaman olmuş" demişti(ki, bu cevabı
bekleyen kadın) atıldı:

"Allah iyiliğini versin! Sen Allah'ın sana önce iâre edip,
sonra senden geri aldığı şeye mi üzülüyorsun? O, verdiği şeye senden daha çok
hak sahibi değil mi?" dedi. Adam bu nasihat üzerine içinde bulunduğu
duruma baktı (ve kendine geldi). Böylece Allah, kadının sözlerinden adamın
istifade etmesini sağladı."

Muvatta, Cenaiz 43, (1, 237).

3218 - Ebu Musa (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "İşittiği şeyin verdiği ezaya aziz
ve celil olan Allah'tan daha sabırlı kimse yoktur. Çünkü O'na şirk koşulur,
evladlar nisbet edilir. O, yine de onlara afiyet ve rızık vermeye devam
eder."

Buhari, Edeb 71, Tevhid 3; Müslim, Sıfatu'l-Münafıkin 49, (2803).

3219 - İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Ben,
peygamberlerden (aleyhimüsselam) birinin acıklı bir hikayesini anlatmış olan
Resulullah aleyhissalatu vesselam'ı şu anda sanki tekrar seyrediyor gibiyim.
Demişti ki: "Kavmi ona şiddetle vurup yaralamıştı. O hem akan kanlarını
siliyor, hem de: "Allahım, kavmimi mağfiret et, çünkü onlar
bilmiyorlar" demişti."

Buhari, İstitabe 4, Enbiya 50; Müslim, Cihad 105, (1792).

3220 - Abdurrahman İbnu'l-Kasım anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Benim (yokluğumdan hasıl olan)
musibet, müslümanları musibetlerinde teselli etmelidir."

Muvatta, Cenaiz 41, (1, 236).

Bir başka rivayette şöyle denmiştir: "Kim bir musibete
uğrarsa, benim yokluğum sebebiyle maruz kaldığı musibetini hatırlasın. Çünkü
bu, en büyük musibettir."

3221 - Yahya İbnu Vessab, Resulullah aleyhissalatu vesselam'ın
Ashabından bir yaşlıdan naklediyor: "Resulullah aleyhissalatu vesselam
buyurdular ki: "İnsanlara karışıp onların ezalarına katlanan müslüman,
onlara karışmayıp, ezalarına katlanmayandan hayırlıdır."

Tirmizi, Kıyamet 56, (2509); İbnu Mace, Fiten 23, (4032).

SIDK VE DOĞRULUK

3222 - İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sıdk insanı birr'e (Allah'ı razı
edecek iyiliğe) götürür, birr de cennete götürür. Kişi, doğru söyler ve doğruyu
arar da sonunda Allah'ın indinde sıddik (doğru sözlü) diye kaydedilir. Yalan da
kişiyi haddi aşmaya götürür. Haddi aşmak da ateşe götürür. Kişi yalan söyler ve
yalanı araştırır da sorunda Allah'ın indinde yalancı diye kaydedilir."

Buhari, Edeb 69; Müslim, Birr 102, 103, (2606, 2607); Muvatta,
Kelam 16, (2, 989); Ebu Davud, Edeb 88, (4989); Tirmizi, Birr 46, (1972).

3223 - Ebi'l-Cevzai rahimehullah anlatıyor: "Hasan İbnu Ali
(radıyallahu anhüma)'ye: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'dan ne
ezberledin?" diye sordum. Şu cevabı verdi:

"Aleyhissalatu vesselam'dan "Sana şüphe veren şeyi
terket, emin olduğun şeye ulaşıncaya kadar git. Zira sıdk (doğruluk) kalbin
itminanıdır, yalan şüphedir."

Tirmizi, Kıyamet 61, (2520); Nesai, Eşribe 50, (8, 327, 328).

SADAKA VE NAFAKANIN FAZİLETİ

3224 - Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Temiz şeylerinden kim ne tasadduk
ederse -ki Allah sadece temizi kabul eder- Rahman onu sağ eliyle alır -ki O'nun
her iki eli de sağdır- bu sadaka bir tek hurma bile olsa, O, Rahman'ın avucunda
dağdan daha iri oluncaya kadar büyür, tıpkı sizin bir tayı veya bir boduğu büyütmeniz
gibi (O da sadakanızı büyütür)."

Buhari, Zekat 8; Müslim, Zekat 63, (1014); Muvatta, Sadakat 1, (2,
995); Tirmizi, Zekat 28, (661); Nesai, Zekat 48, (5, 57); İbnu Mace, 28,
(1842).

3225 - Yine Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bir adam boş bir
arazide giderken bulut içinden gelen bir ses işitti: "Falancanın bahçesini
sula!" diyordu. O bulut uzaklaşarak suyunu bir ketire (kayalığa) boşalttı.
Derken oradaki sel yollarından biri bu suların tamamını akıtmaya başladı. Adam
da suyun istikametini takiben yürüdü. Bir müddet sonra, suyu bahçesine çevirmek
üzere elinde bir kürek, çalışan bir adam gördü. Ona:

"Ey Allah'ın kulu ismin ne?" diye sordu.

"Falan!" dedi. Bu isim, adamın buluttan işittiği isimdi.
Bu sefer o sordu:

"Ey Allah'ın kulu, peki sen benim adımı niye sordun?"

"Ben sana şu suyu getiren buluttan bir ses işitmiştim, senin
ismini söyleyerek "Falanın bahçesini sula!" diyordu. Sen bahçede ne
yapıyorsun?"

"Madem ki sordun söyleyeyim. Ben bu bahçeden çıkan mahsule
nezaret ederim. Ondan çıkan mahsulün üçte birini tasadduk ederim. Üçte birini
ben ve ailem yeriz, üçte birini de bahçeye iade ederim" dedi."

Müslim, Zühd 45, (2984).

3226 - Yine Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Bir dirhem, yüzbin dirhemi geçmiştir."

"Bu nasıl olur, ey Allah'ın Resulü?" diye sordular. Şu
cevabı verdi.

"Bir adamın iki dirhemi vardı. Bunlardan daha iyisini tasadduk
etti. Diğeri ise, malının yanına varıp, malından yüzbin dirhem çıkardı ve onu
tasadduk etti."

Nesai, Zekat 49, (5, 59).

3227 - İbnu Abbas radıyallahu anhüma'nın anlattığına göre,
kendisine bir dilenci gelmiş o da dilenciye sormuştur:

"Allah'tan başka ilah olmadığına ve Muhammed aleyhissalatu
vesselam'ın O'nun elçisi olduğuna şehadet ediyor musun?" Adam,
"Evet!" deyince tekrar sormuştur: "Oruç tutuyor musun?"
Adam tekrar "Evet!" demiştir. Bunun üzerine İbnu Abbas:

"Sen istedin. İsteyenin bir hakkı vardır. Bizim de isteyene
vermek, üzerimize vazifedir" der ve ona bir elbise verir. Sonra ilaveten
der ki:

"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ı işittim şöyle demişti:
"Bir müslümana elbise giydiren her müslüman mutlaka Allah'ın hıfzı
altındadır, ta o giydirdiğinden bir parça onun üzerinde bulundukça."

Tirmizi, Kıyamet 42, (2485).

3228 - Ebu Sa'id radıyallahu anh anlatıyor: "Bir bedevi
gelerek: "Ey Allah'ın Resulü! Bana hicretten haber ver!" dedi.
Aleyhissalatu vesselam:

"Vah sana! O ağır bir iştir. Senin develerin var mı?"
dedi. adam, "Evet!" deyince:

"Zekatlarını veriyor musun?" diye sordu. Adam yine
"Evet!" deyince:

"öyleyse sen o uzaklarda kal ve çalış, zira Allah senin
amelinden hiçbir şeyi eksiltmeyecektir" buyurdu."

Buhari, Zekat 36, Edeb 95; Müslim, İmaret 87, (1865); Ebu Davud,
Cihad 1, (2477); Nesai, Bey'a 11, (7, 144).

3229 - Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:ç "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sadaka Rabbin öfkesini söndürür ve
kötü ölümü bertaraf eder."

Tirmizi,
Zekat 28, (664).

NAFAKA

3230 - Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kulların sabaha erdiği her günde
iki melek semadan iner ve bunlardan biri şöyle dua eder: "Ey İlahımız!
İnfak edene halef (devam) ver." Diğeri de şöyle dua eder:

"Ey İlahımız! Cimriye de telef ver."

Buhari, Zekat 28; Müslim, Zekat 57, (1010).

Bir başka rivayette: "Allah Teâla Hazretleri şöyle der:
"Ey Ademoğlu! Sen infak et, ben de sana infak edeyim" şeklinde
gelmiştir.

3231 - Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor. "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Müslüman olan bir kul, sahib olduğu her bir maldan Allah
yolunda bir çiftini infak ederse, cennetin kapıcıları onu mutlaka karşılar ve
her biri kendi beklediği kapıdan girmesi için davet eder."

"Bu nasıl olur?" diye sorulmuştu, şöyle cevap verdi:

"Diyelim ki malı deve cinsindendir, iki deve; sığır
cinsindendir, iki sığır (infak eder)."

Nesai, Cihad 45, (6, 48-49).

3232 - Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bir dinar var Allah yolunda harcadın,
bir dinar var köle azad etmede harcadın, bir dinar var fakirler için tasadduk
ettin, yine bir dinar var onu da ailen için harcadın. İşte (hep hayırda
harcanan) bu dinarların sana en çok sevap getirecek olanı ehlin için
harcadığındır."

Müslim, Zekat 39, (995).

3233 - Ebu Mes'ud el-Bedri radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Müslüman kişi,
ailesinin nafakası için harcar ve bundan sevap umarsa bu ona sadaka olur."

Buhari, Nafakat 1, İman 41; Müslim, Zekat 48, (1002); Nesai, Zekat
60, (5, 69); Tirmizi, Birr 42, (1966).

3234 - İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim ailesine Aşure günü geniş
(cömert) davranırsa Allah da ona senenin geri kalan günlerinde geniş davranır."

Süfyan servi der ki: "Biz bunu denedik ve öyle bulduk."

Rezin tahric etmiştir. (Cami'üs-Sağir (Şerhi Feyzu'l-Kadir'de
mevcuttur) 6, 235.

TASADDUK VE İNFAKA TEŞVİK

3235 - Hârise İbnu Vehb (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sadaka verin.
Kişinin eline parayı alıp sadaka olarak vermek üzere çıktığı ve fakat kendisine
bağışta bulunulan kimsenin "Bunu dün getirmiş olsaydın kabul ederdim, ama
şu anda ona ihtiyacım yok'' diye cevap vereceği ve böylece sadakasını kabul
edecek bir kimseyi bulamadan sadakası elinde olduğu halde geri döneceği zaman
yakındır."

Buhari, Fiten 24, Zekât 9; Müslim, Zekât 58, (1011); Nesâi, Zekât
64, (5, 77).

3236 - Ebu Müsa (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Muhakkak ki insanlar üzerine öyle
bir zaman gelecek ki, o vakit kişi altından sadaka ile (çarşı pazar) dolaşır da
bunu kendisinden sadaka olarak kabul edecek tek kişi bulamaz. O zaman, tek bir
erkeğe kırk tane kadının tâbi olduğunu ve kadınların çokluğu ve erkeklerin
azlığı sebebiyle ona sığındıklarını görürsün.''

Buhari, Zekât 9; MüsIim, Zekat 59, (1012).

3237 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Sadaka vermede acele edin. Çünkü
belâ sadakanın önüne geçemez.''

Rezin tahriç etmiştir. (Cami'u's-Sagir şerh-i Feyzu'I-Kadir'de
mevcuttur) 3, 195).

3238 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah arzı yarattığı zaman, arz
sallanmaya (tıpkı bir hurma ağacı gibi sağa sola) yalpalar yapmaya başladı,
bunun üzerine dağlarla onu sabitleştirdi ve böylece arz istikrarını buldu.
Melekler dağların şiddetine hayrette kaldılar.

"Ey Rabbimiz, dediler, dağlardan daha şiddetli bir mahluk
yarattın mı?"

"Evet, buyurdu. Demiri yarattım.''

"Demirden daha şiddetli bir şey yarattın mı?'' dediler. Hak
Teâla:

"Evet! dedi. Ateşi yarattım.''

"Ateşten daha ağır bir şey yarattın mı?" diye yine
sordular. Hak Teala:

"Evet, dedi, suyu yarattım! ''

"Sudan daha şiddetli bir şey yarattın mı?'' dediler. Hak Teala
tekrar cevap verdi:

"Evet, rüzgârı yarattım.''

"Rüzgârdan daha şiddetli bir şey yarattın mı?'' diye yine
sordular. Hak Teâla:

"Evet insanoğlunu yarattım'' dedi ve devam etti: "Eğer o,
sağ eliyle sadaka verir, sol eli görmeyecek kadar gizlerse (daha
şiddetlidir).''

Tirmizi, Tefsir, Muavvizateyn 2, (3366).

3239 - İbnu Ömer (radıyallahu anhüma) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) minberde, sadakadan ve dilenmeye tevessül etmemekten
bahsettiği sırada:

"Üstteki el, alttaki elden hayırlıdır!'' buyurdu.
"Üstteki'' infak eden "alttaki'' de dilenen demektir.''

Buhari, Zekât 18; MüsIim, Zekât 94. (103 3 ); Muvatta, Sadaka 8,
(2, 998) ; Ebu Dâvud, Zekât 28, (1648); Nesâi, Zekât 52, (5, 61).

3240 - Adiyy İbnu Hatim (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Yarım hurma ile de olsa
kendinizi ateşten koruyun'' buyurdu.''

3241 - Bir rivayette de: "Sizden kim, bir yarım hurma ile de
olsa ateşten korunabilirse, bunu yapsın'' buyurmuştur.''

Buhari, Zekât 10, 9, Menâkıb 25, Edeb 34, Rikâk 49, 51, Tevhid 24,
36; Müslim, Zekât 66-67, (1016); Nesâi, 63, (5, 74-75).

3242 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir gün:
"Ey Allah'ın Resülü! dendi, hangi sadaka daha üstündür?''

"Fakirin cömertliğidir. Sen bakımıyla mükellef olduklarından
başla."

Ebu Dâvud, Zekât 40, (1677).

3243 - Said İbnu'l Müseyyeb (radıyallahu anh) anlatıyor: "Sa'd
İbnu Ubâde (radıyallahu anh), Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelerek
sordu:

"Senin hoşuna giden sadaka hangisidir?''

"Su!'' cevabını verdi.''

Ebu Dâvud, Zekât 41, (1679-1680).

3244 - Zeyd İbni Eslem (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Dilenci at
üzerinde de gelse ona sadaka verin."

Muvatta, Sadaka 3, (2, 992 ).

3245 - Ebu Dâvud'daki bir rivayette: "Dilenci için bir hak
vardır, at üzerinde de gelse bile" buyurmuştur.''

Ebu Dâvud, Zekât 33, (1665).

3246 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki:

"Mal sadaka ile eksilmez.''

"Allah affı sebebiye kulun izzetini artırır.''

"Allah için mütevazi olan bir kimseyi Allah yüceltir.''

Müslim, Birr, 69 (2588); Tirmizi, Birr 82, (2030); Muvatta, Sadaka
12, (2, 1000).

3247 - Hz. Cabir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), hurma mahsülünden her on vask miktara, fakirler için,
bir salkım hurmanın mescide asılmasını emretti.''

Ebu Dâvud, Zekât 32, (1662).

3248 - Avf İbnu Malik (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), birgün elinde âsası olduğu halde çıktı. Adamın biri
çürüklü bir hurma salkımı asmış idi. Aleyhissalatu vesselam salkıma değneğini
dürtüyor ve:

"Bu sadakanın sâhibi, keşke bundan daha iyisini tasadduk etmek
isteseydi. Bu sadakanın sahibi, Kıyamet günü çürük hurma yiyecek" diyordu.

Ebu Dâvud, Zekât 16 (l608): Nesâi, Zekât 27, (5, 43, 44)

3249 - Hz. Cabir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a üstü başı yok, ayakları çıplak, sadece kaplan postu
gibi çizgili bedei peştamalı -veya abalarına- sarınmış, kılıçları boyunlarında
asılı oldukları halde hepsi de Mudarlı olan bir grup geldi. Onların bu fakir ve
sefil halini görmekten Resulullah aleyhissalatu vesselam'ın yüzü değişti.
Odasına girdi tekrar geri geldi. Hz. Bilâl'e ezan okumasını söyledi. O da ezan
okudu, sonra ikamet getirdi.Namaz kılındı. Aleyhissalatu vesselam namazdan
sonra cemaate hitabetti ve:

"Ey insanlar! Sizi tek bir nefisten yaratıp, ondan zevcesini
halk eden ve ikisinden de pek çok erkek ve kadın var eden Rabbinizden korkun.
Kendisi adına birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah'ın ve akrabanın
haklarına riayetsizlikten de sakının. Allah şüphesiz hepinizi görüp
gözetmektedir" (Nisâ 1) ayetini okudu. Bundan sonra Haşir suresindeki şu
âyeti okudu:

"Ey insanlar, Allah'tan korkun. Herkes yarına ne hazırladığına
baksın. Allah'tan korkun, çünkü Allah işlediklerinizden haberdardır" (Haşr
18).

Resulullah sözüne devamla: "Kişi dinarından, dirheminden,
giyeceğinden, bir sa' buğdayından, bir sa' hurmasından tasaddukta bulunsun. Hiçbir
şeyi olmayan, yarım hurma da olsa mutlaka bir bağışta bulunmaya gayret
etsin" buyurdu. Derken Ensâr'dan bir zât, nerdeyse taşıyamayacağı kadar
ağır bir bohça ile geldi. Sonra halk sökün ediverdi (herkes bir şey getirmeye
başladı). Öyle ki, az sonra biri yiyecek, diğeri giyecek maddesinden müteşekkil
iki yığının meydana geldiğini gördüm. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)
memnun kalmıştı, yüzünün yaldızlanmış gibi parladığını gördüm. Şöyle
buyurdular:

"İslam'da kim bir hayırlı yol açarsa, ona bu hayrın ecri ile,
kendisinden sonra o hayrı işleyenlerin ecrinin bir misli verilir. Bu, onların
ecrinden hiçbir şey eksiltmez de. Kim de İslâm'da kötü bir yol açarsa, ona
bunun günahı ile, kendinden sonra onu işleyenlerin günahı da verilir. Bu da
onların günahından hiçbir eksilmeye sebep olmaz.''

Müslim, Zekât 69, (1017); Nesâi, Zekât 64, (5, 75 - 76).

3250 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyaIlahu anh) anIatıyor:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "Bir adam:
"Bu gece mutlaka bir sadaka vereceğim!'' deyip, sadakasıyla çıktı. Fakat
(farkına varmadan) onu bir hırsızın avucuna sıkıştırdı. Sabah olunca herkes:

"Bu gece bir hırsıza sadaka verilmiş!" diye dedikodu
yaptı. Adam:

"Ya Rabbi bir hırsıza sadaka verdiğim için sana hamdediyorum''
dedi ve ilâve etti: "Ancak mutlaka bir sadaka daha vereceğim!''

Yine sadakasıyla çıktı. (Gece karanlığında bu sefer de) bir
zaniyenin avucuna sıkıştırdı. Sabahleyin herkes:

"Bu gece bir zâniyeye sadaka verilmiş!" diye dedikodu
yaptı. Adam:

"Allah'ım bir hırsız ve zâniyeye sadaka verdiğim için sana
hamdolsun! yine de bir sadakada bulunacağım!'' dedi. Sadakasıyla birlikte
sokağa çıktı. (Karanlıkta) bu sefer de bir zenginin eline sıkıştırdı.
Sabahleyin herkes:

"Bu gece bir zengine sadaka verilmiş!'' diye dedikodu yaptı.
Adam:

"Allah'ım, bir hırsız, bir zâniyeye ve bir zengine sadaka
verdiğim için sana hamdediyorum!'' dedi. (Bilahare rüyasında ona gelip şöyle
denildi):

"Senin sadakaların kabul edildi. Şöyle ki: (İhlasla yani Allah
rızası için vermen sebebiyle) hırsızın hırsızlıktan vazgeçip iffete gelmesi,
zâniyenin ziinadan vazgeçmesi, zenginin ibret alıp Allah'ın kendine
verdiklerinden tasadduk etmesi umulur."

Buhari, Zekât 14; Müslim, Zekat 78, (1022); Nesâi Zekat 47, (5,
55-56)

SADAKANIN AHKAMI

3251 - "Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sadakanın en
hayırlısı zenginlik halinde verilendir. Nafakasını vermek zorunda olduklarından
başla.''

Buhari, Zekât 18; Nafakat 2; Ebu Dâvud, Zekât 39, (1676); Nesâi,
Zekât, 53, (5,62).

Yine Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir gün sadaka (nafaka) vermeyi emretmişti. Bir adam:

"Ey Allah'ın Resülü, dedi yanımda bir dinarım var!''

"Onu kendine tasadduk et (kendi nafakan için harca)!'' buyurdu.
Adam:

"Yanımda bir dinar daha var(sa)?'' dedi. Aleyhissalatu
vesselam:

"Onu da çocuklarına tasadduk et" buyurdular. Adam tekrar:

"Bir başka dinarım daha var(sa)?'' deyince:

"Onu da zevcene tasadduk et" emrettiler. Adam bu sefer:

"Başka bir dinarım daha var(sa)?'' dedi. Aleyhissalatu
vesselam:

"Onu da hizmetçine tasadduk et!" deyince, adam tekrar
atıldı:

"Bir başka dinarım daha var(sa)?'' Aleyhissalatu vesselam:

"Onun nereye verileceğini sen daha iyi bilirsin'' cevabını
verdi.''

Ebu Dâvud, Zekât 45, (1691); Nesâi, Zekât 54, (5, 62).

3252 - Hz. Ebu Saidi'I-Hudri (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sadaka vermeyi emrettiği sırada
mescide, düşük kıyafetli bir adam girdi. Halk bağışta bulundu. Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) adama iki parça giyecek verdi. Sonra halka tekrar:

"Sadaka verin!'' diye hitabetti. Derken o adam üzerindeki iki
parçalık elbisesinin bir parçasını çıkarıp (sadaka olarak) attı. Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm):

"Benim kılık kıyâfetini düşük görerek iki parça giyecek
verdiğim şu adamı siz de görüyor musunuz? "Sadaka verin!" dediğim
zaman, kendisine az önce verdiğim iki parçadan birini çıkarıp (sadaka olarak)
attı.'' (Resulullah adama yönelip "Elbiseni al!" dedi ve adamı (niye
böyle yapıyorsun? diye) azarladı."

Ebu Dâvut, Zekât 39, (1575); Nesâi, Cuma 26, (3, 106), Zekât 59,
(5, 63).

3253 - Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Adamın biri
yumurta büyüklüğünde bir altın getirip:

"Ey Allah'ın Resülü, şunu bir mâdende ele geçirdim, bunu alın,
tasadduk ediyorum! Bundan başka birşeyim de yok'' dedi. Aleyhissalâtu vesselam
(memnuniyetsizliğini ifâde için ondan yüzünü çevirdi. Sonra adam Resülullah'ın
sağ tarafından yaklaşıp aynı şeyleri söyledi. Efendimiz yine adamdan yüzünü
çevirdi. Adam bu sefer sol tarafından yaklaştı, aynı şeyleri söyledi.
Resulullah yine adamdan yüzünü çevirdi, sonra adam arka cihetinden yine
yaklaşıp önceki sözlerini aynen tekrar etti. Bunun üzerine Aleyhissalatu
vesselam onu aldı ve adama attı. Eğer değseydi canını yakacaktı. Buyurdular ki:

"Biriniz bütün sahib olduğu serveti getirip: "Bunu sadaka
olarak veriyorum" diyor ve sonra da oturup halka avuç açıyor! Hayır.
Sadakanın hayırlısı zenginlikten sonrakidir.''

Ebu Dâvud, Zekât 39, (1673).

3254 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Eğer kadın, evin yiyeceğinden
zarar vermeyecek şekilde infak ederse, kadın infâk ettiği için, erkek de
kazandığı için sevaba kavuşurlar, malı koruyan vekil harc için de aynı şekilde
sevab vardır. Bunlardan birinin sevabı diğerinin sevabından hiçbir şey
noksanlaştırmaz."

Buhari, Zekât 26, 17, 25, Büyü' 12; Müslim, Zekât 80, (1024); Ebu
Dâvud, Zekât 44, (1685); Tirmizi, Zekât 34, (671, 672); Nesâi, Zekât 57, (5,
65).

3255 - Ebu Ümâme (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm):

"Kadın kocasının evinden, onun izni olmadan infak edemez!''
buyurmuştu ki sordular:

"Ey Allah'ın Resulü! Yiyecek de mi veremez?''

"Evet buyurdular, o, mallarımızın en kıymetlisidir.''

Tirmizi, Zekât 34 (670).

3256 - Abdullah İbnu Amr İbni'I-Âs radıyallahu anhümâ anlatıyor:
"Resulullah (aIeyhissalâtu vesselâm):

"Kadının ihsanda bulunması, ancak kocasının izniyle câizdir!''
buyurdular. ''

3257 - Bir rivayette şöyle buyurmuştur: "Koca, kadının
ismetine (nikâhına) sahipse, kadının kendi malında da tasarrufu câiz olmaz.''

Ebu Dâvud, Büyü 86, (3546, 3547); Nesâi, Zekât 58, (5, 65, 66).

3258 - Ebu Musa (radıyallahu anh) anlatıyor: ''Resulullah
(aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "Müslüman emin vekilharc,
kendisine emredilen malı, gönül hoşluğu ile verdiği taktirde tasadduk
edenlerden biri olur ve sevaba iştirak eder.''

Buhari, Zekat 25; Müslim, Zekat 79, (1023).

3259 - Hz. Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ben Allah
yolunda bir at tasadduk etmiş idim. Ona sâhip olan kişi, hayvanın bakımını
ihmal etti. Bunun üzerine atı satın almak istedim. Biraz ucuza satar diye
düşünüyordum. Önce Resulullah aleyhissalatu vesselam'a bir sorayım dedim.

"Sakın ha! buyurdu, ne onu satın al ne de sadakana dön, hatta
onu sana bir dirheme verse bile. Zira sadakasına dönen, kustuğuna dönen
gibidir!.'' buyurdular.''

Buhâri, Zekât 59, Yesâya 31, Cihâd 119, 137; Müslim, Hibât 3,
(1621); Muvatta, Zekât 50, (1, 282); Ebu Dâvud, Zekât 9, (1793); Tirmizi, Zekât
23, (668); Nesai, Zekât 100, (5, 108, 109).

Muvatta'nın bir rivayetinde şu ziyade vardır: ". . .
(Sadakasına dönen) kusmuğuna dönen köpek gibidir."

3260 - İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor:

"Bir adam gelerek:

"Ey Allah'ın Resulü, annem vefat etti. Ben onun için tasaddukta
bulunsam ona faydası olur mu?" diye sordu. Aleyhissalatu vesselam:

"Evet!" deyince, adam:

"Benim bir meyveliğim var. Sizi şâhid kılıyorum, onu annem
için tasadduk ediyorum!" dedi."

Buhari, Vesâyâ 15, 20, 26, Ebu Dâvud, Vesâyâ 15 (2882); Tirmizi,
Zekat 33, (669); Nesâi, Vesaya 8, (6, 252, 253).

3261 - Sa'd İbnu Übâde (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ey
Allah'ın Resulü dedim, annem vefat etti, (onun adına) yapacağım sadakanın
hangisi efdaldir?''

"Su!" buyurdular. Bu cevap üzerine Sa'd bir kuyu kazdı
ve: "Bu kuyu Sa'd'ın annesi için" dedi."

(Ebu Dâvud, Zekât 42, (1679, 1680, 1681); Nesâi, Vesâyâ 9, (6, 254,
255).

SILA-İ RAHM

3262 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Rahim Arş'a asılıdır, der ki:
"Kim beni sıla ederse Allah da ona sıla etsin. Kim benden koparsa Allah da
ondan kopsun."

Buhari, Edeb 13; Müslim" Birr 17, (2555).

3263 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resullah
aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Kim, rızkının Allah tarafından
genişletilmesini, ecelinin uzatılmasını isterse sıla-i rahim yapsın.''

3264 - Tirmizi'deki rivayet şöyle: "Nesebinizden sıla-i rahm
yapacaklarınızı öğrenin. Zira sıla-i rahim akrabalarda sevgi, malda bolluk,
ömürde uzamadır."

Buhari, Edeb 12; Tirmizi, Birr 49, (1980).

3265 - Meymune radıyallahu anha anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselâm'dan izin almadan bir cariye azad ettim. Resulullah'ın
benimle kalma günü gelip, beraber olduğumuz zaman:

"Ey Allah'ın Resülü, câriyemi azad ettim, farkettlnlz mi?''
dedim.

"(Sahi mi söylüyorsun), bunu yaptın mı?'' dedi. Ben,
"Evet!'' deyince:

"Keşke onu dayılarına verseydin, senin için daha hayırlı
olacaktı!" buyurdular."

Buhari, Hibe 15; Müslim, Zekât 44, (999); Ebu Dâvud, Zekât 45
(1690).

3266 - Selmân İbnu Âmir (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Fakirlere
yapılan tasadduk bir sadakadır, ama zî-rahm'a (yani akrabaya) yapılan ikidir:
Biri sıla-i rahim, diğeri sadaka."

Nesai, Zekât 82, (5, 92); Tirmizi, Zekât 26, (658); İbnu Mâce,
Zekât 28, (1844).

ERKEĞİN HANIMI ÜZERİNDEKİ HAKLARI

3267 - Hz. Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Şayet ben bir insanın başka bir
insana secde etmesini emredecek olsaydım, kadına, kocasına secde etmesini
emrederdim."

Tirmizi, Rada' 10, (1159).

3268 - Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Hangi kadın, kocası kendisinden
razı olarak vefat ederse, cennete girer.''

Tirmizi, Radâ 10, (1161).

3269 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Nefsim kudret elinde olan Zât-ı
Zülcelâl'e yemin ederim, bir erkek hanımını yatağa davet ettiğinde kadın imtina
edip gelmezse, kocası ondan râzı oluncaya kadar semada olan (melekler) ona
gadab ederler.''

3270 - Bir başka rivâyette şöyle denmiştir: "Erkek, kadınını
yatağına çağırır, kadın da gelmeye yanaşmaz, erkek öfkelenmiş olarak
sabahlarsa, melekler sabaha kadar -bir rivayette yatağa gelinceye kadar- kadına
lânet okurlar.''

3271 - Bir başka rivâyette: "Kadın küskünlükle kocasının
yatağından ayrı olarak sabahlarsa, melekler onu lânetler" denmiştir.

Buhari, Nikâh 85, Bed'ü'l-Halk 6; Müslim, Nikâh 120 - 122 (1436);
Ebu Dâvud, Nikâh 41, (2141).

3272 - Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ey
Allah'ın Resulü. dendi, hangi kadın daha hayırlıdır?''

"Kocası bakınca onu sürura garkeden, emredince itaat eden
nefis ve malında, kocasının hoşuna gitmeyen şeyle ona muhalefet etmeyen
kadın!" diye cevap verdi."

Nesâi, Nikâh 14 (6,68).

3273 - Hz. Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Erkeğe, hanımını ne sebeple dövdüğü
sorulmaz."

Ebu Davud, Nikah 43, (2147).

3274 - Ebu Sa'id (radıyallahu anh) anlatıyor: "Safvân İbnu
Muattâl (radıyallahu anh)'ın hanımı, yanında Safvân da bulunduğu bir anda
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelerek:

"Ey Allah'ın Resülü, namaz kıldığım zaman kocam beni dövüyor,
oruç tuttuğum zaman da orucumu bozduruyor, güneş doğuncaya kadar da sabah namazı
kılmıyor!'' dedi. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), hanımının bu
söyledikleri hakkında Safvân'a sordu. Safvân:

"Ey Allah'ın Resülü! "Namaz kıldığım zaman dövüyor ''
sözüne gelince, o zaman (bir rekatte uzun) iki süre okuyor. Halbuki ben bunu
yasakladım'' dedi. Resulullah kadına:

"İnsanlara tek surenin okunması yeterlidir '' buyurdu. Safvân
devam etti:

"Oruç tuttuğum zaman bozduruyor '' sözüne gelince,
"Hanımım oruç tutup duruyor. Ben gencim, hep sabredemiyorum." dedi.
Aleyhissalâtu vesselâm:

"Bir kadın kocasının izni olmadan (nafile) oruç tutamaz!''
buyurdular.

Safvân devamla:

"Güneş doğuncaya kadar sabah namazı kılmadığım sözüne gelince,
biz (gece çalışan) bir âileyiz, bunu herkes biliyor. (Sabaha yakın yatınca)
güneş doğuncaya kadar uyanamıyoruz'' diye açıklama yaptı. Aleyhissalatu
vesselam:

"Ey Safvân, uyanınca namazını kıl!" buyurdular."

Ebu Dâvud, Savm 74, (2459).

3275 - Ebu'I - Verd İbnu Sümâme anlatıyor: "Hz. Ali
(radıyallahu anh) İbnu Ağyed'e dedi ki: "Sana kendimden ve Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) 'ın kızı Fâtıma (radıyallahu anhâ)'dan -ki o,
babasına, ailesinin en sevgili olanı idi- bahsedeyim mi?''

"Evet, bahsedin!'' dedim. Bunun üzerine:

"Fâtıma radıyallahu anhâ değirmen çevirirdi; elinde yaralar
meydana gelirdi. Kırba ile su taşırdı. Bu da boynunda yaralar açtı. Evi
süpürüyordu. Üstü başı toz-toprak oldu. (Bu sıralarda) Rasûlüllah'a bir kısım
köleler getirilmişti.. Fâtıma 'ya:

"Babana kadar gidip bir köle istesen!" dedim. Gitti.
Aleyhisselâtu vesselâm'ın yanında bazılarının konuşmakta olduklarını gördü ve
geri döndü. Ertesi gün Resulullah Fâtıma'ya gelerek:

"Kızım ihtiyacın ne idi?" diye sordu. Fâtıma süküt edip
cevap vermedi. Ben araya girip:

"Ben anlatayım Ey Allah'ın Resülü!'' dedim ve açıkladım:
"Fatıma'nın değirmen kullanmaktan elleri yara oldu, kırba ile su
taşımaktan da omuzları incindi. Köleler gelince ben kendisine, size uğramasını,
sizden bir hizmetçi istemesini ve böylece biraz rahata kavuşmasını söyledim. Bu
açıklamam üzerine Resulullah:

"Ey Fatıma, Allah'tan kork, Allah'a olan farzlarını eda et,
aileyin işlerini yap. Yatağına girince otuzüç kere sübhanallah, otuzüç kere
elhamdülillah, otuzüç kere Allahuekber de. Böylece hepsi yüz yapar. Bu senin
için hizmetçiden daha hayırlıdır.." buyurdular. Fatıma (radıyallahu anha):

"Allah'dan ve Allah'ın Resulünden razıyım" dedi.
Resulullah ona hizmetçi vermedi."

Buhari, Fedailul Ashab 9, Humus 6, Nafakat 6, 7, Da'avat 11;
Müslim, 80, (2727); Tirmizi, Da'avat 24, (3405); Ebu Davud, Harac 20, (2988,
2989), Edeb 109, (5062, 5063).

KADININ KOCA ÜZERİNDEKİ HAKKI

3276 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "Kadınlara hayırhah olun, zira
kadın bir eyeği kemiğinden yaratılmıştır. Eyeği kemiğinin en eğri yeri yukarı
kısmıdır. Onu doğrultmaya kalkarsan kırarsın. Kendi haline bırakırsan eğri
halde kalır. Öyleyse kadınlara hayarhah olun."

Buhari, Nikah 79, Enbiya 1, Edeb 31, 85, Rikak 23; Müslim, Rada 65,
(1468); Tirmizi, Talak 12, (1188).

3277 - Amr İbnu'I-Ahvas (radıyalİahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kadınlara karşı
hayırhah olun. Çünkü onlar sizin yanınızda esirler gibidirler. Onlara iyi
davranmaktan başka bir hakkınız yok, yeter ki onlar açık bir çirkinlik
işlemesinler. Eğer işlerlerse yatakta yalnız bırakın ve şiddetli olmayacak
şekilde dövün. Size itaat ederlerse haklarında aşırı gitmeye bahane aramayın.
Bilesiniz, kadınlarınız üzerinde hakkınız var, kadınlarınızın da sizin
üzerinizde hakkı var. Onlar üzerindeki hakkınız, yatağınızı istemediklerinize
çiğnetmemeleridir. İstemediklerinizi evlerinize almamalarıdır. Bilesiniz
onların sizin üzerinizdeki hakları, onlara giyecek ve yiyeceklerinde iyi
davranmanızdır.''

Tirmizi, Tefsir Tevbe, (3087).

3278 - Hakim İbnu Mu'âviye babası Mu'âviye (radıyallahu anh)'den
anlatıyor: "Ey Allah'ın Resülü! dedim, bizden her biri üzerinde,
zevcesinin hakkı nedir?''

"Kendin yiyince ona da yedirmen, giydiğin zaman ona da
giydirmen, yüzüne vurmaman, takbîh etmemen, evin içi hariç onu
terketmemen."

(Ebu Dâvud, Nikâh 42, (2142, 2143, 2144).

ÜMMÜ ZER' HADİSİ

3279 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Onbir kadın
oturup, kocalarının ahvalini haber vermede ve hiçbir şeyi gizlemiyecekleri
hususunda birbirlerine kesin söz verip anlaştılar:

Birincisi (zemmederek): "Benim kocam (yalçın) blr dağın
başındaki zayıf bir devenin eti gibidir. Kolay değil ki çıkılsın, semiz değil
ki götürülsün '' dedi. (Yani kocasının sert mizaçlı, huysuz, gururlu oluşuna,
ailenin kendisinden istifade etmediğine işaret etti.)

İkincisi (de zemmederek): "Ben kocamın haberini fâş etmek
istemem, çünkü korkarım. Eğer zikretmeye başlarsam büyük-küçük herşeyini
söyleyip bırakmamam gerekir, (bu ise kolay değil) '' dedi.. (Bu sözüyle
kocasının çok kötü olduğuna işaret etti).

Üçüncüsü (zemmederek): "Benim kocam uzun boyludur, konuşursam,
boşanırım, konuşmazsam muallakta bırakılırım '' dedi. (Bu da kocasının akılca
kıt olduğunu belirtmek istedi).

Dördüncüsü (överek): "Kocam Tihâme gecesi gibidir. Ne
sıcaktır, ne soğuktur. Ne korkulur, ne usanılır '' dedi.

Beşincisi: "Kocam içeri girince pars, dışarı çıkınca arslan
gididir. Bana bıraktığı (ev işlerinden hesap) sormaz'' dedi.

Altıncısı: "Kocam, yedi mi (üst üste katlayıp) çokyer, içti mi
sömürür, yattı mı sarınır. Benim kederimi anlamak için (elbiseme) elini
sokmaz.'' (Bu da kocasının kendisiyle ilgilenmediğini, yiyip içmekten başka
birşey düşünmediğini söylemek ister.)

Yedincisi: "Kocam tohumsuzdur (erlik yapmaktan acizdir). Her
dert onundur (vücudunda çeşitli hastalıklar var). Başımı yarar, vücudumu yaralar,
(bunları yapmak için) herşeyi toplar, (her eline geçeni kullanır, vurur) ''
dedi.

Sekizincisi: "Onun (vücuduna) dokunmak tavşana dokunmak gibi
(yumuşak)tır. Güzel kokulu bitki gibi hoş kokar" dedi.

Dokuzuncusu: "Kocamın direği yüksektir (evi rahattır),
kılıcının kını uzundur (boylu posludur), ocağının külü çoktur, evi meclise
yakın (misafırperver) bir adamdır'' dedi.

Onuncusu: "Kocam maliktir, hem de ne mâlik! Artık akıl ve
hayalinizden geçen her hayra mâliktir. Onun çok devesi vardır. Develerin çökecek
yerleri çok, yaylakları azdır. Çalgı sesini duydular mı helâk olacaklarını
anlarlar. (Yani develer yayılmaya salınmaz, kesilmek üzere bekletilir, çalgı ve
eğlence sesi duyunca kesileceklerini anlarlar demektir.)

Onbirincisi: "Kocam Ebu Zerr'dir. Amma ne Ebu Zerr'dir!
Anlatayım: Kulaklarımı zinetlerle doldurdu, bazularımı yağla tombullaştırdı.
Beni hoşnut kıldı, kendimi bahtiyar ve yüce bildim. O beni Şıkk denen bir dağ
kenarında bir miktar davarla geçinen bir âilenin kızı olarak buldu. Beni atları
kişneyen, develeri böğüren, ekinleri sürülüp daneleri harmanlanan müreffeh ve
mesud bir cemiyete getirdi. Ben onun yanında söz sahibiyim, hiç azarlanmam.
(Akşam) yatar sabaha kadar uyurum. Doya doya süt içerim. Ebü Zerr'in annesi de
var: Ümmü Ebü Zerr. Ama o ne annedir! Onun zahire anbarları büyük, hararları
iri, evi geniştir.

Ebü Zerr 'in oğlu da var. Ama ne nezaketli gençtir o. Onun yattığı
yer, kılıcı çekilmiş kın gibidir. Onu dört aylık bir kuzunun tek budu doyurur,
(az yer). Ebu Zerr'in bir de kızı var. Ama o ne terbiyelidir. Babasına
itaatkârdır. Anasına da itaatkârdır. Vücudu elbisesini doldurur. Endamıyla
(kuma ve akranlarını) çatlatır.

Ebu Zerr'in bir de câriyesi var. O ne sadakatli, ne iyi câriyedir.
Aile sırrımızı kimseye söylemez, evimizin azığını asla ifsad ve israf etmez,
evimizde çer çöp bırakmaz, temiz tutar. Nâmusludur, eve kir getirmez.

Bir gün Ebu Zerr evden çıktı. Her tarafta süt tulumları yağ
çıkarılmak için çalkalanmakta idi. Yolda, bir kadına rastladı. Kadının,
beraberinde, pars gibi çevik iki çocuğu vardı, koltuğunun altından kadının
memeleriyle oynuyorlardı. (Kocam bu kadını sevmiş olacak ki) beni bıraktı,
onunla evlendi. Ondan sonra ben de şeref sâhibi bir adamla evlendim. O da güzel
ata binerdi. Hattî mızrağını alır ve akşam üzeri deve ve sığır nev'inden birçok
hayvan sürer, bana getirirdi. Getirdiği her çeşit hayvandan bana bir çift
verirdi. (Bu kocam da bana

"Ey Ümmü Zerr! Ye, iç ve akrabalarına ihsanda bulun! '' derdi.
Ümmü Zerr der ki: "Buna rağmen, ben bu ikinci kocamın bana verdiklerinin
hepsini bir araya toplasam, Ebu Zerr'in en küçük kabını dolduramaz."

Bu hadisi rivayet eden Hz. Aişe der ki: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) (gönlümü almak için):

"Ey Aişe, buyurdular, ben sana Ebu Zerr'in Ümmü Zerr'e nisbeti
gibiyim. (Şu farkla ki Ebu Zerr Ümmü Zerr'i boşamıştır, ben seni boşamadım. Biz
beraber yaşayacağız).''

Buhari, Nikâh 82 ; Müslim, Fedâilü's-Sahâbe 92, (2448).

3280 - Hz. Cabir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselam buyurdular ki: "Bir mü'min erkek, bir mü'minn
kadına buğzetmesin. Çünkü onun bir huyunu beğenmezse başka bir huyunu
beğenir."

Müslim, Rada 61, (1469).

3281 - İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalatu vesselam:

"(Ey kadınlar topluluğu!) Ben, akıl sahiplerine aklı ve dini
nakıs olanlardan galebe çalan sizin kadarını hiç görmedim!" demişti.
İçlerinden dirayetli bir kadın:

"Bizim aklımızın ve dinimizin noksanlığı nedir?" diye
sordu.

"Aklınızın noksanlığı, şahidlikte, iki kadının şehadetinin bir
erkek şehadetine denk olmasıdır. Dindeki noksanlık ise, ay hali sebebiyle)
ramazanda oruç yemeniz ve bazı günler namaz kılmamanızdır" cevabını
verdi."

Ebu Davud, Sünnet 16, (4679). Bu, Sahiheyn'de geçen uzunca bir
hadisten bir parçadır. Müslim, İman 132, (79); Buhari Hayz 6; İbnu Mace, Fiten
19, (4003).

3282 - Üsame İbnu Zeyd (radıyallahu anhüma) anlatıyor:
"Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Erkeklere
kendimden sonra kadınlardan daha zararlı bir fitne bırakmadım."

Buhari, Nikah 17; Müslim, Zikr 97, (2740); Tirmizi, Edeb 31,
(2781).

3283 - Mutarrıf İbnu Abdillah'ın anlattığına göre, bu zatın iki
hanımı vardı. Bunlardan birinin yanından çıkmıştı. Geri dönünce, hanımı:
"Falan hanımın yanından geliyor olmalısın!'' dedi. Mutarrıf: "Hayır,
dedi İmrân İbnu Husayn'ın yanından geliyorum. O bana Resulullah'ın şu sözünü
nakIetti:

"Cennet sakinlerinin en azı kadınlardır.''

Müslim, Zikir 95, (2738).

3284 - Ebu Sa'id (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Şüphesiz ki Kıyamet günü,
Allah'ın en çok ehemmiyet vereceği emanet, kadın-koca arasındaki emanettir.
Kadınla koca bir-biriyle içli dışlı olduktan sonra, kadının esrarını erkeğin
neşretmesi, o gün en büyük ihanettir."

Müslim, Nikâh 123, (1437); Ebu Dâvud, Edeb 37, (4870).

3285 - Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), bana:

"Ben senin bana kızdığın ve benden razı olduğun zamanları
biliyorum'' buyurdular. Ben: "Bunu nereden anlıyorsunuz?" diye
sordum.

"Benden râzı oldun mu bana: "Hayır Muhammed'in Rabbine
yemin olsun! '' diyorsun. Bana öfkeli olunca: "Hayır! İbrahim'in Rabbine
yemin olsun!'' diyorsun'' dedi. Ben:

"Doğru, ey Allah'ın Resulü, ben sadece senin adını
terkederim?" dedim.''

Buhari, Nikâh 108, Edeb 63; Müslim, Fedâilü's-Sahâbe, 90, (2439).

SOHBET ADABI

3286 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalâtu vessalâm buyurdular ki: "Sakın zanna yer vermeyin. Zira zan,
sözlerin en yalanıdır. Tecessüs etmeyin, haber koklamayın, rekâbet etmeyin,
hasedleşmeyin, birbirinize buğzetmeyin, birbirinize sırt çevirmeyin, ey
Allah'ın kulları, Allah'ın emrettiği şekilde kardeş olun.

Müslüman müslümanın kardeşidir. Ona (ihânet etmez), zulmetmez, onu
mahrum bırakmaz, onu tahkir etmez.

Kişiye şer olarak, müslüman kardeşini tahkir etmesi yeterlidir. Her
müsiümanın malı, kanı ve ırzı diğer müslümana haramdır.

Allah sizin suretlerinize ve kalıblarınıza bakmaz, fakat
kalplerinize ve amellerinize bakar. Takva şuradadır -eliyle göğsünü işaret
etti- :

Sakın ha! Birinizin satışı üzerine satış yapmayın. Ey Allah'ın
kulları kardeş olun. Bir müslümanın kardeşine üç günden fazla küsmesi helâl
olmaz.

Buhari, Nikah 45, Edeb 57, 58, Feraiz 2; Müslim, Birr 28-34, (2563
- 2564); Ebu Dâvud, Edeb 40, 56, (4882, 4917); Tirmizi, Birr 18, (1928).

3287 - Yine Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Müslümanın, müslüman üstündeki hakkı beştir: "Selamını
almak, hasta ziyaretine gitmek, cenazesine katılmak, davetine icabet etmek,
hapşırınca yerhamükallah demek."

Buhari, Cenaiz 2; Müslim, Selam 4, (2162); Ebu Davud, Edeb 98,
(5030); Tirmizi, Edeb 1, (2738); Nesai, Cenaiz 52, (4, 52).

Müslim'in bir rivayetinde şu ziyade vardır: "Eğer seni davet
ederse icabet et, senden nasihat taleb ederse ona nasihat et."

3288 - Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalâtu: vesselâm buyurdular ki: "Açı doyurun, hastayı ziyaret edin,
esirleri hürriyetine kavuşturun."

Buhari, Marda 4, Cihad 171, Nikah 71, Ahkam 23; Ebu Davud, Cenaiz
11, (3105).

3289 - Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Ey Ebu Zerr! Mâruf'dan (iyilik)
hiç bir şeyi hakir görme, hatta bir kardeşini güler bir yüzle karşılaman bile
(basit bir şey değildir). Et satın aldığın veya bir tencere kaynattığın zaman
suyunu artır, ondan komşuna bir avuç (kadarda olsa) ver.''

Tirmizi, Et'ime 30, (1834).

MECLİS (OTURMA) ÂDÂBI

3290 - Ebu Said el-Hudri radıyallahu anh anlatıyor:
"Resulullah aleyhissalâtu vesselâm (bir gün):

"Sakın yollara oturmayın!" buyurmuştu.

"Ya Resulullah dediler, oturmadan edemeyiz, oralarda (oturup)
konuşuyoruz. "

"Mutlaka oturacaksanız, bari yola hakkını verin!"
buyurdu. Bunun üzerine:

"Ey Allah'ın Resülü, onun hakkı nedir?" diye sordular.

"Gözlerinizi kısmak, gelip geçeni) rahatsız etmemek, selama
mukabele etmek, emr- bi'l-ma'ruf nehy-i ani'l-münker yapmaktır!"
dedi."

Buhari, İstizân 2, Mezâlim 22 ; Müslim, Libas 114, (2121); Ebu
Dâvud, Edeb 13, (4815).

Hz. Ömer'den yapılan bir başka rivayette şu ziyade var:
"Yardım isteyen mazlüma yardım edersiniz, yolunu kaybedene rehber
olursunuz.''

3291 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Üç kişi beraberken, ikisi
aralarında hususi kanuşmasınlar, bu, öbürünü üzer."

Buhari, İsti'zân 45; Müslim, Selâm 36, (2183); Muvatta, Kelam 13,
(2, 988, 989); Ebu Davud, Edeb 29, (4852).

Bu mânada bir rivâyet İbnu Mes'ud (radıyallahu anh)'dan gelmiştir.
Hadisi Buhari, Müslim, Ebu Dâvud ve Tirmizi kaydetmişlerdir.

3292 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ashab'a
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'dan daha sevgili kimse yoktu. Buna rağmen
Aleyhissalâtu vesselam'ı gördükleri zaman ayağa kalkmazlardı, çünkü O'nun
bundan hoşlanmadığını biliyorlardı."

Tirmizi, Edeb 13, (2755).

3293 - Ebu Ümame (radıyallahu anh) anlatıyor: "Birgün
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) yanımıza geldi, elinde de bir âsa (değnek)
vardı. Biz ayağa kalktık.

"Yabancıların birbirlerini büyüklemek için ayağa kalkmaları
gibi ayağa kalkmayın!'' buyurdu.''

Ebu Dâvu, Edeb 165, (5230).

3294 - Ebu Miczel rahimehullah anlatıyor: "Hz. Muâviye
radıyallahu anh, İbnu'z - Zübeyr ve İbnu Amir (radıyallahu anhüm) 'in yanlarına
geldi. İbnu Âmir ayağa kalktı, İbnu'z- Zübeyr oturdu (kalkmadı). Hz. Muâviye
radıyallahu anh, İbnu Amir'e:

"Otur, zira Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın:
"İnsanların kendisi için ayağa kalkmalarından hoşlanan kimse ateşteki
yerini hazırlasın" buyurduğunu işittim'' dedi.''

Ebu Dâvud, Edeb 165, (5229); Tirmizi, Edeb 13, (2756).

3295 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sizden kimse, bir başkasını
yerinden kaldırıp sonra da oraya oturmasın. Ancak (halkayı) genişletin, yer
açın, Allah da size genişlik versin.''

Birisi yerinden kalkacak olsa, Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ), oraya oturmazdı."

Buhari, İsti'zân 31, Cum'a 20; Müslim, Selam 27, (2177); Tirmizi,
Edeb 9, (2750, 2751); Ebu Dâvud, Edeb 18, (4828).

3296 - Vehb İbnu Huzeyfe (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buyurduIar ki: "Bir kimse
ihtiyacı için çıkar, sonra geri dönerse, önceki yerine oturmaya (herkesten
ziyade) hak sahibidir.''

Tirmizi, Edeb 10, (2752).

3297 - Cabir İbnu Semüre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resulullah aleyhissalatu vesselam'a geldiğimiz zaman, (halkanın) sonuna
otururduk."

Ebu Davud, Edeb 16, (4825); Tirmizi, İsti'zan 29, (2753).

3298 - Amr İbnu Şuayb an ebihi an ceddihi (radıyallahu anh)
anlatıyor: "Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Bir
kimsenin, izin almadan iki kişinin arasına oturması helal olmaz."

Ebu Davud, Edeb 24, (4844, 4845); Tirmizi, Edeb 11, (2753)

Tirmizi'nin rivayetinde: "İzinleri olmadan iki kişinin arasını
açması kişiye helal olmaz" şeklinde gelmiştir.

3299 - Ebu Sa'idi'l-Hurdi (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Meclislerin en
hayırlısı geniş olanıdır."

Ebu Davud, Edeb 14, (4820).

3300 - Ebu Miclez anlatıyor: "Bir adam halkanın ortasına
oturmuştu. Huzeyfetu'bnu'l-Yeman (radıyallahu anh) dedi ki: "Halkanın
ortasına oturan, Muhammed aleyhissalatu vesselam'ın diliyle
lanetlenmiştir."

Ebu Davud, Edeb 17, (4826); Tirmizi, Edeb 12, (2754).

3301 - Câbir İbnu Semüre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resulullah aleyhissalâtu vesselâm mescide girince cemaatı bir kısım
halkalar hâlinde gördü ve: "Sizleri niye böyle dağınık gruplar hâlinde
görüyorum?'' buyurdu.''

Müslim, Salat 119, (430); Ebu Dâvud, Edeb 16, (4823).

3302 - Amr İbnu 'ş-Şerid, babasından (radıyaIlahu anh) anlatıyor:
"Ben oturduğum sırada, Resulullah (aleyhissalatu vesselâm) bana uğradı. O
sırada sol elimi sırtımın gerisine koymuş, (sağ) elimin kabası üzerine
dayanmıştım. Bana:

"Gadaba uğramışların oturuşuyla mı oturuyorsun?'' dediler.''

Ebu Dâvud, Edeb 26, (4848).

3303 - Ebu'd-Derda (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) oturdu mu, etrafına biz de otururduk. Kalkar, (fakat
geri) dönmeyi arzu ederse ayakkabılarını veya üzerinde olan (rida, sarık gibi)
bir şeyi çıkarır (yerine koyar)dı. Böylece Ashabı (geri geleceğini) bilir ve
yerlerinde otururlardı."

Ebu Davud, Edeb 30, (4854).

3304 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Biriniz güneşte
olunca -bir rivâyette gölgede olunca- gölge ondan kalkar da, yarısı gölgede
yarısı güneşte kalacak olursa oradan kalksın."

Ebu Davud, Edeb 15, (4821).

3305 - Kays, babasından naklediyor: "(Bir seferinde mescide)
gelmişti ki, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) hutbe irâd ediyordu.
(Konuşmayı dinlemek üzere) güneşe dikildi. Ancak Resulullah aleyhissalâtu
vessalâm, kendine gölgede durmasını emretti ve gölgeye geçti.''

Ebu Dâvud, Edeb 15, (4822).

ARKADAŞIN VASFI HAKKINDA

3306 - Ebu Musa (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İyi arkadaşla kötü arkadaşın
misali, misk taşıyanla körük çeken insanlar gibidir. Misk sahibi ya sana
kokusundan verir veya sen ondan satın alırsın. Körük çekene gelince ya elbiseni
yakar yahut da sen onun pis kokusunu alırsın."

Buhari, Büyü 38; Zebaih 31; Müslim, Birr 146, (2628).

3307 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Şu üçü hariç bütün meclisler
emniyettedir: Haram kan dökülen meclis, haram ferc bulunan meclis, haksız mal
taksimi yapılan meclis."

Ebu Davud, Edeb 37, (4869).

3308 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) beni, bir ihtiyacı için göndermişti. Bu yüzden anneme
dönmekte geciktim. Eve gelince annem:

"Niçin geciktin?" diye hesaba çekti.

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselam), dedim, beni bir iş için
göndermişti.''

"Ne işiydi o?'' diye annem sordu.

"O sırdır söyleyemem!'' deyince, annem:

"Resulullah aleyhissalâtu vesselâm'ın sırrını sakın kimseye
açmayasın!" dedi.''

Buhari, İsti'zan 46; Müslim, Fedâilu's- Sahâbe 145, (2482), Metin
Müslim'e aittir.

KARŞILIKLI MUHABBET

3309 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Nefsim yed-i kudretinde olan zâta
yemin ederim ki, imân etmedikçe cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmedikçe
iman etmiş olmazsınız! Yaptığınız takdirde birbirinizi seveceğiniz şeyi haber
vereyim mi? Aranızda selamı yaygınlaştırın!"

Müslim, İman 93, (54); Ebu Davud, Edeb 142, (5193); Tirmizi,
İsti'zan 1, (2589).

3310 - Nu'man İbnu Beşir (radıyallahu anhüma) anlatıyor: "Resulullah
aleyhissalâtu vesselam buyurdular ki: "Birbirlerini sevmede, birbirlerine
merhamette, birbirlerine şefkatte mü'minlerin misali, bir bedenin misalidir.
Ondan bir uzuv rahatsız olsa, diğer uzuvlar uykusuzluk ve hararette ona iştirak
ederler."

Buhari, Edeb 27; Müslim, Birr 66, (2586).

3311 - Mikdam İbnu Madikerb (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Biriniz kardeşini
(Allah için) seviyorsa ona sevdiğini söylesin."

Ebu Davud, Edeb 122, (5124); Tirmizi, Zühd 54, (2393).

3312 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında bir adam vardı. Derken oradan birisi geçti.
(Aleyhissalatu vesselam'ın yanındaki):

"Ey Allah'ın Resulü! dedi, ben şu geçeni seviyorum."

"Pekiyi kendisine haber verdin mi?" diye Aleyhissalatu
vesselam sordu.

"Hayır!" deyince,

"Ona haber ver!" dedi. Adam kalkıp, gidene yetişti ve:

"Seni Allah için seviyorum!" dedi. Adam da:

"Kendisi adına beni sevdiğin Zât da seni sevsin!" diye
mukabelede bulundu."

Ebu Davud, Edeb 122, (5125).

3313 - Yezid İbnu Nu'ame ed-Dabi (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bir kimse, bir
başkasıyla kardeşleştiği zaman, ilk iş ismini, babasının ismini ve kimlerden
olduğunu sorsun. Çünkü böyle yapmak, sevginin artmasına daha uygundur."

Tirmizi, Zühd 54, (2394).

3314 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm'ın şöyle söylediğini işittim:

"Dostunu severken ölçülü sev, günün birinde düşmanın olabilir.
Düşmanına da buğzunu ölçülü yap, günün birinde dostun olabilir."

Tirmizi, Birr 60, (1998).

3315 - Yine Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Aziz ve Celil olan Allah Teala
hazretleri Kıyamet günü şöyle diyecek: "Benim celalim adına sevişenler
nerede? Gölgemden başka hiçbir gölgenin bulunmadığı şu günde onları gölgemde
gölgelendireyim!"

Müslim, Birr 37, (2566); Muvatta, Şi'r 13, (2952).

3316 - Hz. Mu'az İbnu Cebel radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Allah Teala hazretleri buyuruyor ki: "Benim celalim
adına birbirlerini sevenler var ya! Onlar için nurdan öyle minberler vardır ki,
peygamberler ve şehidler bile onlara gıbta ederler."

Tirmizi, Zühd 53, (2391).

3317 - Ebu İdris el-Havlani, Mu'az İbnu Cebel radıyallahu anh'den
naklediyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah
Tebareke ve Teala Hazretleri şöyle hükmetti: "Benim rızam için
birbirlerini sevenlere, benim için bir araya gelenler, benim içiin birbirlerini
ziyaret edenlere ve benim için birbirlerine harcayanlara sevgim vacip
olmuştur."

Muvatta, Şi'r 16, (2, 953, 954).

3318 - Hz. Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Amellerin en faziletlisi Allah için
sevmek, Allah için buğzetmektir."

Ebu Davud, Sünnet 3, (4599).

3319 - Hz. Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Allah'ın kulları arasında bir grup var ki, onlar ne
peygamberlerdir ne şehidlerdir. Üstelik Kıyamet günü Allah indindeki
makamlarının yüceliği sebebiyle peygamberler de, şehidler de onlara gıbta
ederler."

Orada bulunanlar sordu:

"Ey Allah'ın Resulü! Onlar kim, bize haber ver!"

"Onlar aralarında ne kan bağı ne de birbirlerine
bağışladıkları bir mal olmadığı halde, Allah'ın ruhu (Kur'an) adına
birbirlerini sevenlerdir. Allah'a yemin ederim, onların yüzleri mutlaka nurdur.
Onlar bir nur üzeredirler. Halk korkarken, onlar korkmazlar. İnsanlar
üzülürken, onlar üzülmezler.

Ve şu ayeti okudu: "Haberiniz olsun Allah'ın dostları var ya!
Onlara ne korku var ne de onlar üzülecekler" (Yunus 62).

Ebu Davud, Büyü 78, (3527).

3320 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah bir kulu sevdi mi Hz. Cebrail
aleyhisselam'a:

"Allah falanı seviyor, onu sen de sev!" diye seslenir.
Onu Cebrail de sever. Sonra o, sema ehline: "Allah falanı seviyor, onu siz
de sevin!" diye nida eder, derken bütün sema ehli de onu sevmeye başlar.
Sonra onun için arz (halkı arasına hüsn-ü kabul) konur."

Buhari, Tevhid 33, Edeb 41; Müslim, Birr 157, Muvatta, Si'r 15;
Tirmizi, Tefsir, Meryem (3160).

Hadisin Müslim'deki rivayetinde şu ziyade var:

"Allah Celle Celaluhu, bir kula da buğzetti mi Cebrail
aleyhisselam'a:

"Ben falancaya buğzettim sen de buğzet!" diye seslenir.
Ona Cebrail de buğzetmeye başlar. Sonra Cibril sema ehline nida eder:

"Allah Celle Celaluhu falan kimseye buğzetti, siz de
buğzedin!" Sonra yeryüzüne onun için buğz vaz'edilir."

3321 - Hz. Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ey Allah'ın
Resulü! dedim. Kişi, bir kavmi sever, fakat onların amelini işleyemezse, (sonu
ne olacak)?"

"Ey Ebu Zerr, buyurdu, sen sevdiğinle berabersin!"

3322 - Tirmizi'nin bir rivayetinde: "Kişi sevdiğiyle
beraberdir" denmiştir.

Buhari, Edeb 96; Müslim, Birr 165, (2640); Ebu Davud, Edeb 122,
(5126); Tirmizi, Zühd 50, (2388).

3323 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ruhlar toplanmış cemaatler
(gibidir). Onlardan birbiriyle (önceden) tanışanlar kaynaşır, tanışmayanlar
ayrılırlar."

Buhari, Enbiya 2; Müslim, Birr 159, (2638); Ebu Davud, Edeb 19,
(4834).

DAYANIŞMA VE YARDIMLAŞMA

3324 - İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Müslüman müslümanın kardeşidir. Ona
zulmetmez, onu tehlikede yalnız bırakmaz. Kim, kardeşinin ihtiyacını görürse
Allah da onun ihtiyacını görür. Kim bir müslümanı bir sıkıntıdan kurtarırsa,
Allah da o sebeple onu Kıyamet gününün sıkıntısından kurtarır. Kim bir
müslümanı örterse, Allah da onu Kıyamet günü örter."

Ebu Davud, Edeb 46, (4893); Tirmizi, Hudud 3, (1426); Buhari,
Mezalim 3, İkrah 7; Müslim, Birr 58, (2580).

Rezin bir rivayette şunu ilave etti: "Kim, hakkı sübut
buluncaya kadar mazlumla birlikte olursa, ayakların kaydığı günde Allah onun
ayağını Sırat'ta sabit kılar."

3325 - Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim bir mü'minin dünyevi
kederlerinden birini giderirse, allah da onun Kıyamet günü kederlerinden birini
giderir. Kim bir fakire kolaylık gösterirse, Allah da ona dünyada ve ahirette
kolaylık gösterir. Kim bir müslümanı örterse, allah da onu dünya ve ahirette
örter. Kişi kardeşinin yardımında olduğu müddetçe, Allah da onun yardımındadır.
Kim ilim aramak düşüncesiyle bir yola düşerse, Allah onun cennete olan yolunu
kolaylaştırır. Bir grup, allah'ın kitabını okumak ve aralarında tedris etmek
üzere allah'ın evlerinden birinde toplanırsa, üzerlerine mutlaka sekine iner ve
onları rahmet kaplar, melekler onları sarar. Allah da onları yanında bulunan
mukarreb meleklere anar. Bir kimseyi ameli yavaşlatırsa, nesebi
hızlandıramaz."

Müslim, Zikr 38, (2699); Ebu Davud, Edeb 68, (4946); Tirmizi, Hudud
3, (1425), Birr 19, (1931); Kıraat 3, (2946).

3326 - Yine Ebu Hüreyre radıyallahu anh hazretleri anlatıyor:
"Resûlullah buyurdular ki: "Din nasihatten (hayırhahlıktan)
ibarettir!" Yanındakiler sordu: "Kimin için ey Allah'ın Resulü?"

"Allah için, kitabı için, Resulü için, müslümanların imamları
ve hepsi için! Müslüman müslümanın kerdeşidir. Ona yardımını kesmez, ona yalan
söylemez, ona zulmetmez. Herbiriniz, kardeşinin ayinesidir, onra bir
rahatsızlık görürse bunu ondan izale etsin."

Tirmizi, Birr 17, 18, (1927, 1928, 1930); Müslim, İman 95, (55).

3327 - Asım el-Ahvel merhum anlatıyor: "Hz. Enes radıyallahu
anh'e: "Sana Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın: "İslam'da
dayanışma akdi (hılf) yoktur!" dediği ulaştı mı?" diye sordum. Şu
cevabı verdi:

"Kureyşle Ensar arasında, benim evimde dayanışma antlaşması
yaptı."

Buhari, Edeb 67, Kefalet 2, İ'tisam 16; Müslim, Fedailu's-Sahabe
204, (2529); Ebu Davud, Feraiz 17, (2926).

Ebu Davud'un rivayetinde: "Resulullah, bizim evde Ensarla
Muhacir arasında iki veya üç kere dayanışma akdi yaptı" şeklindedir.

3328 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kardeşine zalim de olsa mazlum da
olsa yardım et." "Mazlumsa yardım ederim, zalime nasıl yerdim
ederim?" diye sorulmuştu.

"Onu zulümden alıkoyarsan, bu da ona yardımdır"
buyurdu."

Buhari, Mezalim 4, İkrah 7; Tirmizi, Fiten 68, (2256).

3329 - Ebu'd-Derda radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm: "Kim kardeşinin ırzını müdafaa ederse, Kıyamet
günü allah, onun yüzünden ateşi geri çevirir."

Tirmizi, Birr 20, (1932).

3330 - Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm, bir ihtiyaç taleb eden kimse gelince arkadaşlarına
yönelir ve:

"Şefaat edin, ecir kazanın! Allah da Resulünün diliyle
dilediğine hükmetsin!" derdi."

Buhari, Edeb 37, salat 88, Mezalim 5; Müslim, Birr 145, (2627); Ebu
Davud, Edeb 126, (5131); Tirmizi, İlim 14, (2674); Nesai, Zekat 65, (5, 78).

3331 - Yine Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Şu hususlar da Allah'ı büyüklemenin
birer şubesidir:

-Bir müslüman yaşlıya ikramda bulunmak.

-İçindekiyle amel hususunda ölçüyü aşmayan ve ondan uzaklaşmayan
Kur'an hamiline (hafızına) ikramda bulunmak.

-Adil olan iktidar sahibine ikram."

Ebu Davud, Edeb 23, (4843).

3332 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Bir genç, ihtiyar bir kimseye yaşı sebebiyle ikramda
bulunursa, Allah yaşlılığında ona ikram edecek kimseleri mutlaka takdir
eder."

Tirmizi, Birr 75, (2023).

3333 - Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Küçüklerimize merhamet, büyüklerimize saygı göstermeyen
bizden değildir."

Bir rivayette şu ziyade gelmiştir: "...Ma'rufu emretmeyen,
münkerden nehyetmeyen (de bizden değildir)."

Tirmizi, Birr 15, (1920).

3334 - Hz. Aişe radıyallahu anha'nın anlattığına göre,
"Kendisine bir dilenci uğramıştır, o da bir parça ekmek vermiştir. (Bir
müddet sonra) üstü başı düzgün, kıyafeti yerinde bir dilenci daha uğramıştır.
Hz. Aişe onu oturtup yemek yedirmiştir.

Kendisine bunun sebebi sorulunca şu açıklamayı yapmıştır:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: "İnsanlara mevkilerine göre
ikramda bulunun" buyurmuştu."

Ebu Davud, Edeb 23, (4842).

İSTİ'ZAN (İZİN TALEBİ)

3335 - Rıb'i İbnu Hiraş, Beni Amir'e mensub bir adamdan naklediyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir evde bulunduğu sırada, yanına
girmek için:

"Girebilir miyim?" diye izin istedi. Aleyhissalatu
vesselam hizmetçisine:

"Çık, şu gelene isti'zân adabını öğret, bu maksadla ona:
"Esselamün aleyküm, girebilir miyim?" demesini söyle!" buyurdu.
Adam bunu işitmişti, (hizmetçiyi beklemeden):

"Esselâmü aleyküm, girebilir miyim?" dedi. Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm da adama izin verdi, o da girdi."

Ebu Davud, Edeb 137, (5177, 5178, 5179).

3336 - Kays İbnu Sa'd İbni Ubâde radıyallahu anhüma anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bizi, evimizde ziyaret etti. Ve:

"Esselâmü aleyküm ve rahmetullah!" dedi. Babam, çok hafif
bir sesle mukabelede bulundu. Babama: "Resulullah'a izin vermiyor
musun?" dedim. O:

"Bırak, bize çokça selam okusun!" dedi. Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm tekrar:

"Esselamün aleyküm ve rahmetullah!" dedi. Sa'd yine hafif
bir sesle mukabele etti. Sonra Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm tekrar:

"Esselamün aleyküm ve rahmetullah!" dediler ve döndüler.
Sa'd peşine düştü ve:

"Ey Allah'ın Resulü, ben senin selamını işitiyordum. Ancak,
bize daha fazla selam vermen için alçak sesle mukabele ediyordum" dedi.
Bunun üzerine Aleyhissalatu vesselam onunla birlikte geri döndü. Ondan su
isteyip gusletti. Sonra Sa'd, zaferan veya versle boyanmış bir havlu verdi,
Aleyhissalatu vesselam ona sarındı. Sonra ellerini kaldırıp:

"Allah'ım, Sa'd İbnu Ubade ailesine mağfiret ve rahmet
buyur!" diye dua etti. Sonra yemek yedi. Geri dönmek isteyince Sa'd, bir
merkeb yaklaştırdı. Üzerine kadife bir örtü yaymıştı. Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm merkebe bindi. Sa'd, bana:

"Ey Kays, Resulullah'a refakat et!" dedi. Ben de refakat
ettim. Yolda Aleyhissalatu vesselam bana:

"Benimle sen de bin!" dedi, ben imtina edince:

"Ya binersin, ya dönersin!" buyurdular. Ben de geri
döndüm."

Ebu Davud, Edeb 138, (5185).

3337 - Avf İbnu Malik radıyallahu anh anlatıyor: "Tebük
Gazvesi sırasında Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a uğradım. Deriden yapılmış
bir çadırda idi. Selam verdim. Selamıma mukabele etti ve:

"Gir!" buyurdu. Ben:

"Tam olarak mı, ey Allah'ın Resulü?" dedim.

"Tam olarak gir!" dedi. Ben de girdim."

(Ravi) der ki: "Tam olarak mı gireyim?" diye sorması,
çadırın küçüklüğünden dolayı idi."

Ebu Davud, Edeb 92, (5000, 5001); Buhari, Cizye 15; İbnu Mace,
Fiten 25, (4042).

3338 - Abdullah Büsr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm bir kavmin kapısına gelince, yüzüyle kapıya dönmezdi.
Sağ veya sol omuzunu çevirirdi. Sonra da:

"Esselamü aleyküm, esselamü aleyküm!" derdi. Böyle yapışı
o sıralarda kapılarda örtü olmayışındandı."

Ebu Davud, Edeb 138, (5186).

3339 - İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: "Hz. Ömer
radıyallahu anh bana anlatmıştı: "Ben Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm'dan üç sefer izin istedim ve bana izin verdi."

Tirmizi, İsti'zan 3, (2692).

3340 - Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Göz içeri girdi mi artık izin yok." Bir rivayette de şu
ziyade gelmiştir: "İzin istemek görme sebebiyledir."

Ebu Davud, Edeb 136, (5173).

3341 - Yine Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Biriniz yemeğe çağırıldığı vakit, elçi ile birlikte gelince
bu onun için izin sayılır, (ayrıca izin istemeye gerek yoktur)."

Ebu Davud, Edeb 140, (5189-5190).

3342 - Atâ İbnu Yesar (rahimehullah) anlatıyor: "Bir adam
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a sordu:

"Annemin yanına girerken izin isteyeyim mi?"

"Evet, iste."

"Ama ben evde onunla beraber kalıyorum."

"Annenin yanına girerken izin iste!"

"Ama ben ona hizmet ediyorum."

"Annenden izin iste! Anneni çıplak görmen hoşuna gider
mi?"

"Hayır!"

"Öyleyse ondan izin iste!"

Muvatta, İsti'zan 1, (2, 963).

3343 - İbnu Mes'ud (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm bana buyurdular ki:

"Senin, yanıma girmen için iznin, perdenin kaldırılması ve
benim fısıltımı işitmendir. Seni ben men edinceye kadar iznim böyle devam
edecek."

Müslim, Selam 16, (2169).

3344 - Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm'a gelmiştim. Kapıyı çaldım.

"Kim o?" buyurdular.

"Benim!" dedim. (Beni almak üzere) çıktı ama:

"Ben! Ben!" diye söyleniyordu. (Belliydi ki kendimi
tanıtma tarzımı) beğenmemişti."

Buhari, İsti'zan 17; Müslim, Adab 38, (2155); Ebu Davud, Edeb 139,
(5187); Tirmizi, İsti'zan 18, (2713).

3345 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Bir adam
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın hücrelerinden birinden içeriye bakmıştı.
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm elinde bir okla adama kalktı. Onu batırmak
için, ihtiyatla adamın üzerine gitmesini seyreder gibiyim."

Buhari, Diyat 23, 15, İsti'zan 11; Müslim, Adab 42, (2157); Ebu
Davud, Edeb 136, (5171); Tirmizi, İsti'zan 17, (2709); Nesai, Kasame 44, (7,
60).

3346 - Nesai'nin bir diğer rivayetinde şöyle gelmiştir:

"Bir bedevi, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın kapısına
geldi. Gözlerini kapının kırıklarına yapıştırdı. Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm adamı farketti. Gözünü patlatmak üzere elinde biir çubukla üzerine
yürüdü. Adam hemen sırra kadem bastı. Resulullah "Eğer yerinde kalsaydın
gözünü oyduydum!" buyurdular."

Nesai, Kasame 44, (8, 60).

SELAMLAŞMAK

3347 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Biriniz bir meclise gelince selam
versin. Kalkmak isteyince de selam versin. Birinci selam sonuncudan evla
değildir (ikisi de aynı ölçüde ehemmiyetlidir.)"

Tirmizi, İsti'zan 15, (2707); Ebu Davud, Edeb 150, (5208).

3348 - Kelede İbnu Hanbel radıyallahu anh anlatıyor: "Safvân
İbnu Ümeyye radıyallahu anh benimle, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a süt,
ağız ve bir miktar salatalık gönderdi. Aleyhissalatu vesselam o sırada
Mekke'nin yukarısında idi.

İzin istemeden, selam vermeden huzuruna girdim. Bana:

"Dön, esselamu aleyküm, gireyim mi? de!" buyurdu. Ben de
öyle yaptım."

Tirmizi, İsti'zan 18, (2711); Ebu Davud, Edeb 137, (5176).

3349 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm bana buyurdular ki:

"Ey oğulcuğum, ailene girdiğin zaman selam ver ki, selamın,
hem senin üzerine hem de aile halkına bereket olsun!"

Tirmizi, İsti'zan 10, (2699).

3350 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-As radıyallahu anhüma anlatıyor:
"Resulullah'a: "İslam'ın hangi ameli daha hayırlı?" diye
sorulmuştu.

"Yemek yedirmen, tanıdığın ve tanımadığnın herkese selam
vermen" diye cevap verdi."

Ebu Davud, Edeb 142, (5194).

3351 - Hz. Enes radıyallahu anh'in anlattığına göre, kendisi bir
grup çocuğa uğrar ve onlara selam verir. Yanındakilere de şu açıklamayı yapar.
"RResûlullah aleyhissalâtu vesselâm böyle yapardı!"

Buhari, İsti'zan 14; Müslim, selam 14, (2168); Ebu Davud, Edeb 147,
(5202); Tirmizi, İsti'zan 8, (2697).

3352 - Esma Bintu Yezid radıyallahu anha anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm biz bir grup kadına uğramıştı, selam
verdi."

Ebu Davud, Edeb 148, (5204); Tirmizi, İsti'zan 9, (2698); Buhari,
İsti'zan 15.

Tirmizi'nin bir rivayetinde: "Eliyle selamladı"
denmiştir.

3353 - Ubeydullah İbnu Ebi Rafi, Hz. Ali radıyallahu anh'den
nakletmiştir. Ebu Davud der ki: "Hasan İbnu Ali ise bunu merfu olarak yani
Hz. Peygamber aleyhissalatu vesselam'dan rivayet etmiştir. Bir cemaat giderken,
yeri gelince içlerinden bir kişinin selam vermesi hepsi için yeterlidir. Oturanlar
adına da bir kişinin mukabelesi yeterlidir."

Ebu Davud, Edeb 152, (5210).

3354 - Ebu Ümame radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah'a en makbul insan,
karşılaşmada selama önce davranandır."

Ebu Davud, Edeb 144, (5197); Tirmizi, İsti'zan 6, (2695).

3355 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Binekte olan
yürüyene, yürüyen oturana, az çok'a selam verir."

Buhari, İsti'zan 4, 5, 6; Müslim, Selam 1, (2160); Ebu Davud, Edeb
145, (5198, 5199); Tirmizi, İsti'zan 4, (2704, 2705).

3356 - Yine Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah Teala Hazretleri, Hz. Adem
aleyhissalam'ı kendi sureti üzere ve boyunu da altmış zira olarak yaratınca:

"Git, şu oturan meleklere selam ver, onların seni nasıl
selamlayacaklarına da dikkat et, dinle. Zira o selam, senin ve zürriyyetinin
selamı olacaktır" dedi. (Bunun üzerine Adem onlara gidip):

"Esselamü aleyküm!" diye selam verdi. Melekler:
"Es-selâmü aleyke verahmetullahi" dediler ve selama mukabele ederken
verahmetullahi'yi ilave ettiler. Cennete her giren Hz. Adem suretinde (ve boyu
da altmış arşın boyunda) olacak. Halk şu ana kadar (boyca) hep
eksilmektedir."

Buhari, İsti'zan 1, Enbiya 1; Müslim, Cennet 28, (2841).

3357 - İmran İbnu Husayn radıyallahu anhüma anlatıyor: "Biz
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında iken bir adam gelerek selamı verdi
ve:

"Esselamu aleyküm!" dedi. Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm selamına mukabele etti. Adam da oturdu. Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm:

"On (sevap kazandı!)" dediler. Sonra birisi daha geldi.

"Esselamu aleyküm ve rahmetullahi!" dedi. Aleyhissalatu
vesselam onun sa-elamına da mukabele etti. Adam oturdu. Aleyhissalatu vesselam:

"Yirmi!" dediler. Sonra biri daha geldi ve:

"Esselamu aleyküm ve rahmetullahi ve berekâtuhu" dedi.
Resulullah, selamına mukabele etti, adam da oturdu. Hz. Peygamber bu sefer:

"Otuz!" buyurdular.

Ebu Davud, Edeb 143, (5195); Tirmizi, İsti'zan 2, (2690).

3358 - Ebu Davud'da Muaz İbnu Enes'ten aynı manada bir rivayet
vardır. Ayrıca şu ziyade yer alır:

"Sonra bir diğeri geldi ve dedi ki: "Esselamu aleyküm ve
rahmetullahi ve berekâtuhu ve mağfiretuhu." Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm mukabelede bulundu ve:

"Kırk (sevap)" deyip ilave etti: "Böylece (ziyade
edilen her kelime için) sevap artar."

Ebu Davud, Edeb 143, (5196).

3359 - Ebu Temime el-Hüceymi, Ebu Cüreyy el-Hüceymi'den, o da
babasından (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm'a gelip:

"Aleyke's-selâm ya Resulullah. (Sana olsun selam ey Allah'ın
Resulü!)" dedim. Bana hemen müdahale etti:

"Aleyke's-selam deme. Çünkü aleyke's-selâm diye verilen selam,
ölülerin tahiyyesidir. Selam verdiğin zaman, "Esselamu aleyke" de!
Sana mukabele eden de, "Ve aleykesselam!" der."

Ebu Davud,
Libas 28, (4048), Edeb 151, (5209); Tirmizi, İsti'zan 28, (2722, 2723).

3360 - İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Yahudiler size selam verince onlardan
biri, "es-sâmu aleyküm" der, sen de ona, "Aleyke!"
de."

Buhari, İsti'zan 229; İstitabe 4; Müslim, Selam 8, (2164); Muvatta,
Selam 3, (2, 960); Ebu Davud, Edeb 149, (5206); Tirmizi, Siyer 41, (1603).

3361 - Hz. Enes radıyallahu anh, Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm'ın şu sözünü nakletmiştir:

"Ehl-i Kitap size selam verince onlara "Ve aleyküm"
diye cevap verin."

Buhari, İsti'zan 22; Müslim, Selam 6, (2163); Ebu Davud, Edeb 149,
(5207); Tirmizi, Tefsir, Mücadele, (3296).

3362 - Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Hıristiyan ve yahudilerle karşılaşınca önce siz selam
vermeyin, (onlar size versinler, siz mukabele edin). Bir yolda onlarla
karşılaşınca, (kenardan geçmeleri için) yolu onlara daraltın."

Müslim, Selam 13, (2167); Tirmizi, İsti'zan 12, (2701); Ebu Davud,
Edeb 149, (5205).

3363 - İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm bevl ederken bir adam ona uğradı ve selam verdi. Ancak
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, selamına mukabelede bulunmadı."

Müslim, Hayz 115, (370), Ebu Davud, Taharet 8, 124, (16, 330, 331);
Tirmizi, Taharet 67, (90); Nesai, Taharet 33, (1, 36).

Ebu Davud'un bir rivayetinde şu ziyade var: "Sonra adama
(selama mukabele etmeyişinin) özrünü beyan etti: "Ben, temiz değilken
Allah'ı zikretmeyi uygun bulmadım."

MUSAFAHA (TOKALAŞMA) ÜZERİNE

3364 - Katâde rahimehullah anlatıyor: "Hz. Enes radıyallahu
anh'a sordum: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın Ashabı arasında
müsafaha var mıydı?" Bana:

"Evet!" diye cevap verdi."

Buhari, İsti'zan 27; Tirmizi, İsti'zan 31, (2730).

3365 - Hz. Bera radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "İki müslüman karşılaşıp musafahada
bulununca, ayrılmalarından önce (küçük günahları) mutlaka affedilir."

Ebu Davud, edeb 153, (5211, 5212); Tirmizi, İsti'zan 31, (2729).

3366 - Tirmizi'nin İbnu Mes'ud'dan kaydettiği bir diğer rivayette
şöyle buyurulmuştur: "(Musafaha etmek üzere mü'min kardeşin) elinden
tutulması selamlaşma cümlesindendir."

Tirmizi, İsti'zan 31, (2731).

3367 - Ata el-Horasani anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm buyurdular ki: "Musafaha edin ki, kalblerdeki kin gitsin,
hediyeleşin ki birbirinize sevgi doğsun ve aradaki düşmanlık bitsin."

Muvatta, Hüsnü'l-Hulk 16, (2, 908).

HAPŞIRMA VE ESNEME

3368 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında iki kişi hapşırdı. Efendimiz, bunlardan
birine teşmitte bulundu (yani "yerhamukâllah!" dedi), diğerine
teşmitte bulunmadı. Niye böyle davrandığı sorulunca:

"Şu, Allah Teâlâ'ya hamdetti, öbürü Allah Teâlâ'ya
hamdetmedi!" cevabını verdi."

Buhari, Edeb 127; Müslim, Zühd 53, (2991); Ebu Davud, Edeb 102,
(5039); Tirmizi, Edeb 4, (2743).

3369 - Müslim'in Ebû Musâ'dan yaptığı bir diğer rivayette şöyle
buyrulmuştur: "Biriniz hapşırır ve hamdederse, ona teşmitte bulunun,
Allah'a hamdetmezse teşmitte bulunmayın."

3370 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kardeşine üç kere teşmitte bulun,
üçten fazla (hapşırırsa) artık bu nezle olmuştur."

Ebu Davud, Edeb 100, (5036); Tirmizi, Edeb 5, (2745); İbnu Mace,
Edeb 20, (3714).

3371 - Yine Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Allah hapşırmayı
sever, esnemeden hoşlanmaz. öyleyse sizden biri hapşırır ve Allah'a hamdederse,
bunu işiten her müslüman üzerine, yerhamukallah demesi hak (bir vazife)dir.
Ancak esnemeye gelince, işte bu, şeytandandır. Biriniz namazda esneyecek
olursa, imkan nisbetinde kendini tutsun ve hah diye ses çıkarmasın. Zira bu
şeytandandır, şeytan kendisine gülüyor demektir."

Buhari, Edeb 125, 128, Bed'ül-Halk 11; Müslim, Zühd 56, (2994);
Ebu Davud, Edeb 97, (5028); Tirmizi, Salat 273, (370), Edeb 7, (2747, 2748).

3372 - Yine Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm hapşırdığı zaman, yüzünü elleriyle veya
elbisesiyle örterdi ve sesini de kısardı."

Ebu Davud, Edeb 98, (5029); Tirmizi, Edeb 6, (2746).

3373 - Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: "Yahudiler,
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın huzurlarında zoraki hapşırırlar ve bununla
kendileri için yerhamukallah demesini umarlardı. Resulullah ise onlara:
"Allah size hidayet versin ve aklınızı ıslah etsin" derdi."

Ebu Davud, Edeb 101, (5038); Tirmizi, Edeb 3, (2740).

HASTA ZİYARETİ VE FAZİLETİ

3374 - Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim bir hastayı akşam vakti ziyaret
ederse onunla mutlaka yetmişbin melek çıkar ve sabaha kadar onun için
istiğfarda bulunur. Ona cennette bir bahçe hazırlanır. Kim de hastaya
sabahleyin giderse, onunla birlikte yetmişbin melek çıkar, akşam oluncaya kadar
ona istiğfarda bulunur. Ona cennette bir bahçe hazırlanır."

Ebu Davud, Cenaiz 7, (3098); Tirmizi, Cenaiz 2, (969); İbnu Mace,
Cenaiz 2, (1442).

3375 - Hz. Sevban radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hasta ziyaretinde bulunan kimse,
ziyaretten dönünceye kadar cennet meyveleri arasındadır."

Müslim, Birr 40, (2568); Tirmizi, Cenaiz 2, (967).

3376 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim abdest alır ve abdestini
mükemmel kılar, sevab ümidiyle müslüman kardeşini hasta iken ziyaret ederse,
ateşten, yetmiş yıllık yürüme mesafesi kadar uzaklaştırılır."

Ebu Davud, Cenaiz 7, (3097).

3377 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim Allah rızası
için bir arkadaşını ziyaret eder veya bir hastaya geçmiş olsun ziyaretinde
bulunursa, bir münadi ona şöyle nida eder: "Dünya ve ahirette hoş yaşayışa
eresin. Bu gidişin de hoş oldu. Kendine cennette bir yer hazırladın."

Tirmizi, Birr 67, (2009).

3378 - Zeyd İbnu Erkam radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm gözümdeki bir ağrı sebebiyle beni
ziyaret etti."

Ebu Davud, Cenaiz 9, (3102).

3379 - Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor. "Sa'd İbnu
Mu'az, Hendek savaşı sırasında kol damarından yaralanınca, Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm onun için mescide bir çadır kurdurdu. Maksadı, onu daha
yakından ziyaret etmek (ve ilgilenmek)ti."

Ebu Davud, Cenaiz 8, (3101); Nesai, Mesacid 18, (2, 45).

3380 - İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim eceli gelmeyen bir hastayı
ziyaret eder v yanında şu duayı yedi kere okursa, Allah ona bu hastalığından
mutlaka şifa verir: Es'elullahe'l-azime Rabbe'l-Arşi'l-azimi en yeşfike. (Büyük
Arş'ın Rabbi olan Allah'tan senin için şifa taleb ediyorum.)"

Ebu Davud, Cenaiz 12, (3106); Tirmizi, Tıbb 32, (2084).

3381 - Ebu Sa'id radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bir hastanın yanına girince, ona
sağlık ve uzun ömür temennisiyle onu rahatlatın. Zira böyle yapmak onun gönlünü
hoş eder."

Tirmizi, Tıbb 35, (2088).

3382 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Yahudilerden bir
çocuk Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a hizmet ediyordu. bir gün hastalandı.
Resulullah onun ziyaretine geldi. Baş ucunda oturdu ve: "Müslüman
ol!" buyurdu. Çocuk yanında durmakta olan babasına baktı. Babası da:
"Ebu'l-Kasım'a itaat et!" emretti. Çocuk derhal müslüman oldu.
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm oradan ayrıldığı vakit şöyle diyordu:

"Onu benim vesilemle ateşten kurtaran Allah'a
hamdolsun."

Buhari, Cenaiz 80, Marda 11; Ebu Davud, Cenaiz 5, (3095).

3383 - İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: "Hastayı
ziyaret ederken az oturmak ve az gürültü yapmak sünnettendir."

Rezin ilavesidir. Buhari, İlm 39, Cihad 176, Cizye 6; Megazi 83,
İ'tisam 26, Marda 17.

BİNME VE TERKİYE ALMA

3384 - İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm Mekke'ye geldiği zaman kendisini,
Abdulmuttaliboğullarının çocukları karşıladılar. Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm birini önüne, diğerini de arkasına bindirdi."

Buhari, Umre 13, Libas 99, 100; Nesai, Menasik 121, (5, 212).

3385 - Abdullah İbnu Cafer radıyallahu anhüma, İbnu'z-Zübeyr'in,
kendisine şunları söylediğini anlatmıştır: "Hatırlar mısın, hani biz
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ı karşılamıştık: Ben, sen ve İbnu
Abbas!"

Abdullah: "Evet hatırlıyorum," demiş ve ilave etmiştir:
"Bizi bineğine almış, seni terketmişti."

Buhari, Cihad 196; Müslim, Fedailu's-Sahabe 65, (2427); Ebu
Davud, Cihad 60, (2566).

3386 - Hz. Muaz radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm'ın Ufeyr denen merkebinin terkkisinde idim."

Ebu Davud, Cihad 53, (2559).

3387 - Ebu'l-Müleyh, bir adamdan naklen demiştir ki: "Ben
Resûlullah aleyhissalatu vesselam'ın terkisinde idim. Hayvanın ayağı kaydı.
Ben, "Kör şeytan!" demiş bulundum. Bana:

"Böyle söyleme, zira böyle söylersen o büyür, hatta ev kadar
olur ve "kendi gücümle onu yere attım!" der. Fakat sen:
"Bismillah!2 de, zira böyle söylersen o küçülür ve sinek kadar olur."

Ebu Davud, Edeb 85, (4982).

3388 - Abdullah İbnu Büreyde, babasından (radıyallahu anhüma)
anlatıyor: "Beraberinde bir merkeb olan bir zat Hz. Peygamber'e gelerek:

"Ey Allah'ın Resulü! Bin!" dedi ve adam (kayarak,
hayvanın) terkisine geçti. Aleyhissalatu vesselam:

"Hayır, hayvanın önüne binmeye sen benden daha çok hak
sahibisin, hakkını bana bağışlarsan o başka!" buyurdu. Adam da: "Önü
sana bağışladım!" dedi. Bunun üzerine hayvana bindi."

Ebu Davud, Cihad 65, (2572); Tirmizi, Edeb 25, (2774).

KOMŞUYU HİMAYE

3389 - Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Hz. Cebrail aleyhisselam bana komşu
hakkında o kadar aralıksız tavsiyede bulundu ki, komşuyu varis kılacağını
zannettim."

Buhari, Edeb 28; Müslim, Birr 140, (2624); Ebu Davud, Edeb 132,
(5151); Tirmizi, Birr 28, (1943).

3390 - Amr İbni Şu'ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhüma
anlatıyor: "İbnu Ömer radıyallahu anhüma için bir koç kesildi. İbnu Ömer,
ailesine: "Ondan yahudi komşunuza hediye ettiniz mi?" diye sordu.
"Hayır!" cevabını alınca:

"Bundan ona da gönderin. Zira ben Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm'ın: "Cebrail bana komşu hakkında o kadar aralıksız tavsiyede
bulundu ki, komşuyu vâris kılacağını zannettim" dediğini işittim"
buyurdu."

Ebu Davud, Edeb 132, (5152); Tirmizi, Birr 28, (1944).

3391 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Komşusu, zararlarından emin olmayan kimse cennete
giremez."

Buhari, Edeb 29; Müslim, İman 73, (46).

3392 - Yine Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:; "kim allah'a ve
ahirete inanıyorsa misafirine ikram etsin. Kim Allah'a ve ahirete inanıyorsa
komşusuna ihsanda (iyilikte) bulunsun. Kim Allah'a ve ahirete inanıyorsa hayır
söylesin veya sükût etsin."

Buhari, Edeb 31, 85, Nikah 80, Rikak 23; Müslim, İman 74, (47);
Ebu Davud, Edeb 132, (5154).

3393 - Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: "(Bir gün), ey
Allah'ın Resulü! dedim, iki komşum var, hangisine (öncelikle) hediyede
bulunayım?"

"Sana kapı itibarıyla hangisi yakınsa ona!" cevabını
verdi."

Buhari, Edeb 32, Şüf'a 3, Hibe 16; Ebu Davud, Edeb 132, (5155).

3394 - Buhari ve Müslim'in Ebu Hüreyre radıyallahu anh'tan
yaptığı bir diğer rivayette şöyle denmiştir: "Resûlullah aleyhissalatu
vesselam buyurdu ki: "Komşu kadın, komşu kadından gelen koyun paçasını
bile küçük görmesin."

Buhari, Edeb 30, Hibe 1; Müslim, Zekat 90, (1030); Tirmizi, Vela
6, (2131).

3395 - Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Sizden kimse, duvarına, komşusunun kiriş saplamasına mani
olmasın."

Ebu Hüreyre'den hadisi rivayet eden zat der ki: "Ebu Hüreyre
radıyallahu anh, sonra şunu ilave etti: "Görüyorum ki, bunu hoş
karşılamadınız. Allah'a yemin olsun, onu omuzlarınız arasına uzatırım."

Buhari, Mezalim 20; Müslim, Müsakat 36, (1609); Muvatta, Akdiye
32, (2, 745); Ebu Davud, Akdiye 1, (3634); Tirmizi, Akhak 18, (1353).

3396 - Semüre İbnu Cündeb radıyallahu anh anlatıyor:
"Ensâr'dan bir zâtın bahçesinde benim bodur bir hurma ağacım vardı. O zât
ailesiyle beraberdi. Semüre, kendi ağacına gitmek üzere bahçeye girerdi. Bu
girişten bahçe sâhibi rahatsız oluyordu. Kendisine o ağacı (bir başka yerdeki
ağaçla) değiştirmeyi taleb etti. Ama Semüre kabul etmedi. Bunun üzerine Ensari
radıyallahu anh Resülullah aleyhissalâtu vesselâm'a gelip durumu anlattı.
Resülullah Semüre'ye o ağacı satmasını taleb etti; fakat o kabül etmedi. Bu
sefer (bir başka yerdeki ağaçla) değiştirmeyi teklif etti, o bunu da kabul
etmedi. Resülullah: "Ağacı ona bağışla!" dedi ve buna rağbet etmesi
için "şöyle şöyle ecir var!'' buyurdu. Semüre yine, kabul etmedi. Bunun
üzerine Resülullah aleyhissalâtu vesselâm:

"Sen muzır birisin!" dedi. Sonra Ensari zâta dönüp:

"Git, onun hurmasını sök!" buyurdu."

Ebu Dâvud, Akdiye 31, (3636).

3397 - Ebu Sırma radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: Kim (bir müslümana) zarar verirse Allah
da ona zarar verir. Kim de (bir müslüman) ile, nizaya, husümete girerse Allah
da onunla husumete girer.''

Ebu Dâvud, Akdiye 31, (3635); Tirmizi, Birr 27, (1941); İbnu
Mâce, Ahkâm 17, (2342).

KÜSÜŞMEK

3398 - Hz. Ebu Eyyüb radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki : Bir müslümana, kardeşine üç günden fazla
küsmesi helal değildir. Yani, bunlar karşılaşırlar da her biri diğerinden yüz
çevirir. Bu ikisinden hayırlı olanı, birinci olarak selâm verendir."

Buhari, Edeb 62, İsti'zân 9; Müslim, Birr 25, (2560); Muvatta,
Hüsnü'l- Hulk 13, (2, 906, 907); Ebu Dâvud, Edeb 55, (4911); Tirmizi, Birr 21,
(1933).

3399 - Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: Bir mü'minin diğer bir mü'mine üç günden
fazla küsmesi helâl olmaz. Üzerinden üç gün geçince, ona kavuşup selâm versin.
Eğer o selama mukabele ederse ecirde her ikisi de ortaktır. Mukabele etmezse
günah onda kalmıştır.''

Bir diğer rivâyette şöyle buyrulmuştur: Kim üç günden fazla küs
kalır ve ölürse cehenneme girer.''

Ebu
Dâvud, Edeb 55, (4912, 4914).

3400 - Ebu Hırâş es-Sülemi radıyallahu anh anlatıyor:
"Resülullah aleyhissalatu vesselâm buyurdular ki: Kim kardeşine bir yıl
küserse, bu tıpkı kanını dökmek gibidir.''

Ebu Dâvud, Edeb 55, (4915).

3401 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Ameller her
perşembe ve pazartesi günü arzedilir. Aziz ve Celil olan Allah o gün, Allah'a
hiçbir şirk koşmayan kulun günahını affeder. Bundan sâdece kardeşiyle arasında
düşmanlık olanı istisna eder, (onu affetmez) ve der ki: "Bu ikisini
barışıncaya kadar terkedin."

Müslim, Birr 36, (2565); Muvatta, Hüsnü'l- Hulk 17, (2, 908); Ebu
Dâvud, Edeb 55, (4916); Tirmizi, Birr 76, (2024).

3402 - Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Safiyye Bintu
Huyeyy 'in devesi hastalandı. Zeyneb Bintu Cahş'ın yanında fazla deve vardı.
Resülullah aleyhissalâtu vesselâm ona:

"Safiyye'ye bir deve ver!" buyurdu. Zeyneb:

"Ben bu yahudi kızına deve mi verecek mişim?'' diyerek (red
cevabı verdi). Resülullah aleyhissalâtu vesselâm ona kızıp, Zilhicce ve
Muharrem ayları ile Safer ayının bir kısmı boyunca küstü.''

Ebu Dâvud, Sünnet 4, (4602).

İNSANLARIN KUSURLARINI ARAŞTIRMAK VEYA ÖRTMEK

3403 - Hz. Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anhümâ anlatıyor:
"(Birgün) Resülullah aleyhissalâtu vesselâm minbere çıkıp yüksek sesiyle
şöyle nida etti:

"Ey diliyle müslüman olup da kalbine iman nüfuz etmemiş olan
(münafık)lar! Müslümanlara eza vermeyin, onları kınamayın, kusurlarını
araştırmayın. Zira kim, müslüman kardeşinin kusurunu araştırırsa, Allah da
kendisinin kusurlarını araştırır. Allah kimin kusurunu araştırırsa, onu, evinin
içinde (insanlardan gizli) bile olsa rüsvay eder.''

İbnu Ömer bir gün Ka'be'ye nazar etti ve:

"Şânın ne yüce, hürmetin ne yüce! Ancak mü'minin Allah
yanındaki hürmeti senden de yüce!'' dedi.''

Tirmizi, Birr 85, (2033).

3404 - Ukbe İbnu Âmir radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim bir ayıp görür ve onu örterse,
diri diri gömülmüş bir kızı ihya etmiş gibi olur.''

Ebu Dâvud, Edeb 45 (4891).

3405 - Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bir kul dünyada bir kulu örterse,
Allah Kıyamet günü onu mutlaka örter.''

Müslim, Birr 72, (2590).

3406 - Zeyd İbnu Vehb anlatıyor: "İbnu Mes'ud radıyallahu
anh'a (bir adam) getirilip: "Şu herif falancadır, sakalından şarap
damlıyor'' denildi. Abdullah radıyallahu anh:

"Ben tecessüsten men edildim. Lâkin bize bir şey zâhir
olursa onu ele alırız!" cevabını verdi."

Ebu Dâvud, Edeb 44, (4890).

KADINA BAKMA

3407 - İbnu Abbas radıyallahu anhümâ anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselam buyurdular ki:

"Sakın bir erkek, yanında mahremi olmadıkça yabancı bir
kadınla yalnız kalmasın."

Buhari, Nikâh 111, Cezau's- Sayd 26, Cihâd 140, 181; Müslim, Hacc
424, (1341).

3408 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Aklında bir
şeyler olan bir kadın vardı. Bir gün Resülullah aleyhissalâtu vesselâm'a:

"Ey Allah'ın Resulü! Benim sana bir ihtiyacım var!'' dedi.
Aleyhissalâtu vesselâm:

Ey ümmü fülan, yollardan hangisini dilersen bak da ihtiyacını
göreyim" dedi. Kadınla birlikte bir sokağa gitti, kadın da ihtiyacını
arzetti."

Müslim, Fedâil 76, (2326); Ebu Dâvud, Edeb 13, (4818, 4819).

3409 - Hz. Cerir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm'a âni bakıştan sordum. Bana:

"Nazarını hemen çevir!'' buyurdu.''

Müslim, Âdâb 45, (2159); Ebu Dâvud, Nikâh 44, (2159); Tirmizi,
Edeb 29, (2777).

3410 - Hz. Büreyde radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm Hz. Ali radıyallahu anh'a buyurdular ki:

"Ey Ali, bakışına bakış ekleme. Zira ilk bakış sanadır, ama
ikinci bakış aleyhinedir."

Tirmizi, Edeb 28, (2778); Ebu Dâvud, Nikâh 44, (2149).

3411 - Hz. Enes radıyaIlahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm Fâtıma radıyallahu anhâ'ya, bir köle getirdi. Bunu ona
hibe etmişti. Hz. Fâtıma'nın üzerinde (çok uzun olmayan bir elbise vardı,
elbiseyi başına çekecek olsa öbür ucu ayaklarına ulaşmıyordu. Elbisesiyle
ayaklarını örtecek olsa üst ucu başına yetişmiyordu. Resülullah aleyhissalâtu
vesselâm, örtünme hususunda mâruz kaldığı sıkıntıyı görünce:

"Bu kıyafette olmanın sana bir mahzuru yok, zira,
karşındakiler baban ve kölendir'' buyurdu.''

Ebu Dâvud, Libâs 35, (4106).

3412 - Ümmü Seleme radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalatu vesselâm yanımda idi. Evde de bir muhannes vardı. Bu muhannes,
Ümmü Seleme'nin kardeşi Abdullah İnu Ebi Ümeyye'ye: "Ey Abdullah, şayet
yarın Allah Tâif'in fethini müyesser kılarsa, ben sana Gaylân'ın kızını
göstereceğim. Çünkü o, gelirken dört, giderken sekizdir" der. Bu söz
üzerine Aleyhissalâtu vesselâm:

"Böyleleri bir daha yanınıza girmesin" buyurdu. Bu
sözüyle muhannesleri kasdetmişti. Bundan sonra onu, (evlerine girmekten) men
ettiler.''

Buhari Megâzi 56, Nikâh 113, Libâs 62 ; Müslim, Selâm 32, (2180);
Muvatta, Vasiyyet 5, (2, 767); Ebu Dâvud, Edeb 61, (4929).

3413 - İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm erkeklerden kadınlaşanları, kadınlardan da
erkekleşenleri lânet etti ve: "Onları evlerinizden çıkarın!" şeklinde
ferman buyurdu."

Buhari, Libas 62, Hudüd 33; Ebu Dâvud, Edeb 61, (4930); Tirmizi,
Edeb 34, (2785, 2786).

3414 - Ümmü Seleme radıyallahu anhâ anlatıyor: "Ben
Resülullah aleyhissalâtu vesselâm'ın yanında idim. Yanında Meymune
Bintu'I-Hâris radıyallahu anhâ da vardı. (Bu esnada) İbnu Ümmi Mektum bize
doğru geliyordu. -Bu vak'a, tesettürle emredilmemizden sonra idi- ve yanımıza
girdi. Resülullah aleyhissalâtu vesselâm bize:

"Ona karşı örtünün!'' emretti. Biz:

"Ey Allah'ın resulü! O, âma ve bizi görmeyen (ve varlığımızı
tanımayan) bir kimse değil mi?'' dedik. Bunun üzerine:

"Siz de mi körlersiniz, siz onu görmüyor musunuz?"
buyurdu."

Ebu Dâvud, Libas 37, (4112); Tirmizi, Edeb 29, (2779).

3415 - Ebu Üseyd radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalatu vesselâm, mescidden çıkıyordu. Yolda kadınlarla erkeklerin
karışmış vaziyette olduklarını görünce, kadınlara:

"Sizler geride kalın. Yolun ortasından gitmeyin,
kenarlarından gidin!" ferman buyurdu. Bundan sonra, kadınlar nerdeyse
duvara değecek şekilde yürürdü. Bazan bu değmeler sebebiyle, elbisesinin duvara
takıldığı olurdu."

Ebu Dâvud, Edeb 180, (5272).

3416 - İbnu Ömer radıyallahu anhüm anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm, erkeğin iki kadın arasında yürümesini yasakladı.''

Ebu Dâvud Edeb 180, (5273).

3417 - İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kadın avrettir, dışarı çıktı mı
şeytan ona muttali olur."

Tirmizi, Rada 18, (1173).

3418 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselam kadınlarından biriyle beraber idi. Yanından bir adam
geçti. Aleyhissalâtu vesselam adamı çağırarak:

"Bu benim zevcemdir!" dedi. Adam:

"Ey Allah'ın Resulü! Ben herkesten şüphe etsem de sizden
şüphe etmem!'' deyince, Aleyhissalâtu vesselam:

"Şeytan insana kanın nüfuz ettiği gibi nüfuz eder!"
buyurdular.

Müslim, Selam 23, (2174).

MÜTEFERRİK HADİSLER

3419 - Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm bana:

"Ey Ebu Zerr!" dedi. Ben:

"Ey Allah'ın Resulü, buyurun! Emrinizdeyim, canım sana feda
olsun!" diye cevap verdim."

Ebu Davud, Edeb 162, (5226).

3420 - Ebu Saidi'l-Hudri radıyallahu anh anlatıyor:
"Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Sadece mü'minle arkadaşlık et. Senin yemeğini muttaki olan
yesin."

Ebu Davud, Edeb 19, (4832); Tirmizi, Zühd 56, (2397).

3421 - Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kişi dostunun dini üzeredir.
Öyleyse her biriniz, kiminle dostluk kuracağına dikkat etsin."

Ebu Davud, edeb 19, (4833); Tirmizi, Zühd 45, (2379).

3422 - Ebu'd-derda radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Size oruç, namaz ve sadakanın
derecesinden daha üstün olan şeyi haber vermeyeyim mi?"

"Evet (Ey Allah'ın Resulü, söyleyin!)" dediler.

"İnsanların arasını düzeltmektir. Çünkü insanların
arasındaki bozukluk (dini) kazır."

Ebu Davud, Edeb 58, (4919); Tirmizi, Kıyamet 57, (2511).

Tirmizi'de şu ziyade gelmiştir: "Ben saçı kazır demiyorum,
velakin dini kazır (diyorum)."

3423 - İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Hz. Ömer
radıyallahu anh, el-Cabiye'de bize hitaben:

"Ey insanlar, dedi. Ben, (şu hutbeyi okumak üzere) aranızda
kalkıyorum, tıpkı, Resülullah aleyhissalâtu vesselâm'ın da bizim aramızda
kalktığı gibi. (O kalkıp) şöyle demişti: "Size Ashabımı, sonra da onların
peşinden gelecekleri (sonra da bunların peşinden gelecekleri) tavsiye ediyorum.
Daha sonra (gelenler arasında) yalan, öylesine yayılacak ki, kişi, kendisinden
yemin taleb edilmediği halde yemin edecek, şahidliği istenmediği halde
şehadette bulunacak. Haberiniz olsun, bir erkek bir kadınla baş başa kaldı mı
onların üçüncüsü mutlaka şeytandır. Size cemaati tavsiye ederim. Ayrılıkdan
sakının. Zira şeytan, tek kalanla birlikte olur. İki kişiden uzak durur. Kim
cennetin ortasını dilerse, cemaatten ayrılmasın. Kimi yaptığı hayır sevindirir
ve kötülüğü de üzerse, işte o, mü'mindir."

İbnu Mace, Ahkam 27, (2363); Tirmizi, Fiten 7, (2166).

3424 - Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Sizden biri bir meclis veya bir
çarşıdan geçerken elinde ok bulunduğu takdirde, okun demir kısmını tutsun,
onunla bir müslümanı yaralamasın." Ebu Musa radıyallahu anh derdi ki:

"Biz vallahi, onları ölmezden önce birbirimize
yönelttik."

Buhari, Fiten 7, Salat 67; Müslim, Birr 124, (2615); Ebu Davud,
Cihad 72, (2587).

3425 - Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm çıplak olarak kılınç teati edilmesini yasakladı."

Ebu Davud, Cihad 73, (2588); Tirmizi, Fiten 5, (2164).

MEHRİN MİKTARI

3426 - Sehl İbnu Sa'd radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm'a bir kadın gelerek:

"Ey Allah'ın Resülü, dedi. Sana nefsimi bağışlamaya
geldim.''

Aleyhissalâtu vesselâm kadına şöyle bir nazar edip sonra tepeden
tırnağa gözden geçirdi, bir de sâbit baktı ve sonunda (hiçbir şey söylemeden)
başını yere eğdi.

Kadın, Resülullah aleyhissalâtu vesselâm'ın, hakkında hiç bir
hükme varmadığını görünce oturdu. Derken bir adam doğrulup:

"Ey Allah'ın Resülü! Sizin ona ihtiyacınız yoksa onu bana
nikahlayın!'' dedi. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm:

"Yanında (buna mehir olarak verecek) bir şeyler var mı?''
diye sordu. Adam:

"Vallahi yok. Ey Allah'ın Resülü!'' deyince:

"Ailene git, bir şeyler bulabilecek misin bir bak!'' dedi.
Adam gitti ve az sonra geri geldi:

"Hayır, vallahi ey Allah'ın Resulü hiç bir şey bulamadım!''
dedi. Resûlullah tekrar:

"İyi bak, demirden bir yüzük de mi yok!'' buyurdu. Adam
tekrar gidip yine geri geldi ve:

"Hayır! Vallahi ya Resülullah, demirden bir yüzük bile yok!
Ancak işte şu izârım var, yarısı onun olsun'' dedi. Sehl der ki: "Adamın
ridası yoktu''

Aleyhissalâtu vesselâm:

"İzarın ne işe yarar? Onu sen giyecek olsan onun üzerinde
bir şey olmayacak, şayet o giyecek olsa senin üzerinde bir şey kalmayacak!''
buyurdular. Bunun üzerine adam oturdu. Epey bir müddet oturduktan sonra,
kalktı.

Resulullah aleyhissalâtu vesselâm onun döndüğünü görünce, geri
çağırılmasını söyledi. Adamı çağırdılar.

"Kur'ân'dan ne biliyorsun (hangi süreler ezberinde?)"
diye sordu. Adam:

"Şu şu süreleri biliyorum!'' diye bildiklerini saydı.

"Yani sen bunları ezbere okuyor musun?" diye tekrar
sordu. Adam:

"Evet! '' deyince, Resülullah aleyhissalâtu vesselâm:

"Haydi git, ben kadını sana temlik ettim'' buyurdu.''

Bir rivâyette: "Kur'an'dan bildiklerin(i öğretmen)
mukabilinde onu sana nikâhladım" buyurdu."

Buhari, Nikâh 6, 32, 35, 37, 40, 44, 50, 51, Vekâle 9,
Fedâilu'l-Kur 'ân 21, 22, Libas 49; Müslim, Nikâh 76, (1425); Muvatta, Nikâh 8,
(2, 526); Ebu Dâvud, Nikâh 31, (2111); Tirmizi, Nikâh 22, (1114); Nesâi, Nikâh
62, (6, 113).

3427 - Ebu Dâvud da kaydedilen bir Ebu Hüreyre rivâyetinde:
"Kalk buna yirmi ayet öğret, o senin hanımındır" denmiştir.

3428 - Yine Ebu Davud'un Câbir'den yaptığı bir diğer rivâyette:
"Resulallah: "Kim mehir olarak bir avuç kavud veya hurma verirse
kadını kendine helâl kılmış olur" buyurmuştur.

3429 - Abdullah İbnu Âmir babasından naklediyor: "Beni
Fezre'den bir kadın bir çift ayakkabı mehir mukabilinde evlendi. Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm: "Nefsin ve malın için bir çift ayakkabıya razı
mısın?" diye sordu. Kadın: "Evet!" dedi. Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm, bu evliliğe müsaade etti.''

Ebu Davud, Nikâh 30 - 31, (2110, 2112); Tirmizi, Nikâh 21,
(1113).

3430 - Hz. Enes radıyallahu anh buyurdular ki: "Ebu Talha,
Ümmü Süleym radıyallahu anh'la evlendi. Aralarındaki mehir müslüman olmaktı.
Ümmü Süleym, Ebu Talha'dan önce müslüman olmuştu. Ebu Talha, Ümmü Süleym'i
istetince, Ümmü Süleym: "Ben müslüman oldum, sen de müslüman olursan
evlenirim'' dedi. Bunun üzerine o da müslüman oldu. Ümmü Süleym'in mehir olarak
istediği şey müslüman olması idi.''

Nesâi, Nikâh 63, (2, 114).

3431 - Ebu'l-Acfâ es-Sülemi anlatıyor: "Birgün, Hz. Ömer
radıyallahu anh, cuma hutbesi verdi ve hutbede şöyle söyledi: "Sakın,
kadınların mehirlerini artırmayın, zira bu, eğer dünya için bir şeref, âhiret
için de bir takva olsaydı buna en çok Resulullah lâyık idi. Halbuki O,
kadınlarından veya kızlarından hiç birine oniki okiyyeden fazla mehir takdir
etmemiştir''

Ebu Dâvud, Nikâh 29, (2106); Tirmizi, Nikâh 22, (1114); Nesâi,
Nikâh 66, (6,117,118); İbnu Mâce, Nikâh 17, (1887).

3432 - Hz. Aişe radıyallahu anhâ 'ya: "Resulullah
aleyhissalâtu vesselâm'ın hanımlarına verdiği mehir ne idi?'' diye sorulmuştu
şu cevabı verdi:

"Oniki okiyye ve bir neşş idi. Neşş nedir biliyor musunuz?
Yarım okiyyedir. Bunun tamamı beşyüz dirhem eder."

Müslim, Nikâh 78 (1426); Ebu Davud, Nikâh 29, (2105); Nesâi,
Nikah 66, (6, 116, 117).

3433 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtü vesselam, Safiyye radıyallahu anhâ'yı şad etti ve onun azadlığını
mehri yaptı.''

Buhâri, Nikâh 68, Büyü 108, Cihad 74; Müslim, Nikâh 78, (1365);
Ebü Davud, Nikâh 6, (2054); Tirmizi, Nikâh 23, (1115); Nesâi, Nikâh 64, (6,
114).

3434 - Yine Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Abdurrahman
İbnu Avf radıyallahu anh Medine'ye gelince Resulullah aleyhissalâtu vesselâm
onu Sa'd İbnu Rebi el-Ensâri ile kardeşledi. el-Ensari (zengin birisiydi ve)
iki hanımı vardı. Abdurrahman'a malını ve ehlini yarı yarıya paylaşmayı teklif
etti. Abdurrahmân:

"AIlah malını ve ehlini sana mubarek kılsın. Bana pazarı
göster kafi!'' dedi. Pazara geldiler. O gün keş ve yağ alıp satmaktan bir
miktar kazanç elde etti. Bir müddet sonra, Resulullah aleyhissalâtu vesselâm,
onunla karşılaşınca, üzerinde sürünme maddesinin izlerini gürdü ve:

"Hayırdır! Neler oldu Ey Abdurrahman?" diye sordu.

"Ensari bir kadınla evlendim!" dedi. Resulullah:

"İyi de kadına mehir olarak ne verdin?" buyurdu.
Abdurrahman:

"Bir nevat (beş dirhem) altın!" deyince. Aleyhissalatu
vesselam:

"Bir de ziyafet ver, bir tek koyunla da olsa!" ferman
etti."

Buhari, Nikah 7, 49, 54, 56, 68, Büyü 1, Kefalet 2, Edeb 67,
Da'avat 53, Menakıbu'l-Ensar 3, 50; Müslim, Nikah 79, (1427); Muvatta, Nikah
47, (2, 545); Tirmizi, Nikah 10, (1094), Birr 22, (1934); Ebu Davud, Nikah 30,
(2109); Nesai, Nikah 67, (6, 119, 120).

Bir rivayette "...altın" kelimesinden sonra "Allah
sana mübarek kılsın" ziyadesi vardır.

3435 - Ümmü Habibe radıyallahu anha'nın anlattığına göre,
Ubeydullah İbnu Cahş'ın nikahı altında idi. Ubeydullah Habeşistan'da vefat
etti. Necaşi rahimehullah, onu Resülullah aleyhissalâtu vesselâm'a nikahladı.
Ve Resulullah'a bedel, Ümmü Habibe'ye dörtbin dirhem mehir verdi. Sonra onu,
Aleyhissalatu vesselam'a Şürahbil İbnu Hasene ile birlikte gönderdi ve (mehir
miktarını) Resulullah'a mektupla bildirdi. Resulullah aynen kabul etti."

Ebu Davud, Nikah 29, (2107- 2108)

MEHRİN AHKÂMI

3436 - Ukbe İbnu Amir radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm bir adama:

"Sana falan kadını nikâhlasam razı mısın?'' diye sordu.
Adam, "Evet! '' deyince, bu sefer o kadına sordu: "Seni falan erkekle
nikâhlasam razı olur musun?"

Kadın, "Evet!" deyince bunları birbirlerine nikâhladı.
Erkek, kadınla gerdeğe girdi, ama kadın için bir mehir belirlemedi, herhangi
bir şey de vermedi. Bu erkek, Hudeybiye gazvesine katılanlardan biriydi,
Hayber'de onun da hissesi vardı. Adam öleceği zaman:

"Resülullah falan kadını bana nikâhladı ama ben ona bir
mehir belirlemedim, peşin olarak da bir şey vermiş değilim. Şimdi sizleri şâhid
kılıyorum, kadına mehir olarak Hayber'deki hissemi veriyorum!'' dedi. Kadın onu
aldı ve erkeğin vefatından sonra yüzbin (dirhem)e sattı."

3437 - Râvilerden biri, bu hadisin baş kısmına şu ilâvede
bulundu: "Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
"Nikâhların en hayırlısı en kolayıdır."

Ebu Dâvud, Nikâh 32, (2117).

3438 - İbnu Mes'ud radıyallahu anh'ın anlattığına göre ona,
kocası ölen bir kadından soruldu, kocası ona mehir tesbit etmemiş, henüz
kendisiyle gerdek de yapmamış. Kadına şu cevabı verdi:

"Kadın mehrin tamamını alır (ne eksik, ne fazla ) iddet
bekler ve miras'a da iştirak eder.

Ma'kıl İbnu Sinân söz alarak dedi ki: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm'ı işittim, Berva' Bintu Vâşık için bunun misli bir hüküm
vermişti." Bu açıklamaya İbnu Mes'ud sevindi."

Ebu Dâvud, Nikâh 32, (2114); Tirmizi, Nikâh 44, (1145); İbnu
Mâce, Nikâh 18, (1891); Nsâi, Nikâh 68, (6, 121).

3439 - Nâfi anlatıyor: "Ubeydullah İbnu Ömer'in bir kızı
vardı. Annesi de Bintu Zeyd İbni'l-Hattâb idi. Bu kız, Abdullah İbnu Ömer'in
bir oğlunun nikahı altında idi. Oğlan, Zeyd İbul'-Hattâb'ın kızıyla gerdek
yapmadan vefat etti, üstelik henüz mehir de tesbit etmemişti. Kızın annesi,
Abdullah 'a gelerek kızın mehrini taleb etti. İbnu Ömer radıyallahu anh kadına:
"Kızınıza mehir yoktur. Eğer mehir olsaydı onu asla tutmaz verirdim, aksi
halde kıza zulmetmiş olurum'' dedi. Kadın onun hükmünü kabül etmek istemedi.
Aralarında, Zeyd İbnu Sabit radıyallahu anh'ı hakem yaptılar. O, kızın mehir
hakkının bulunmadığına, fakat mirasa iştirak hakkı olduğuna hükmetti."

Muvatta, Nikâh 10, (2, 527).

3440 - İbnu Ömer radıyallahu anhüm demiştir ki: "Boşanan her
kadının bir istifâde (tazminat) hakkı vardır. Bu tazminattan, kendisine mehir
tayin edildiği halde, temas vaki olmadan boşanan hâriçtir. Böyle bir kadın,
kendisi için tesbit edilen mehrin yarısını alır."

Muvatta, Talâk 45, (2, 573).

3441 - İbnu'l-Müseyyeb anlatıyor: "Hz. Ömer radıyallahu anh:
"Nikâhda perdeler indirildi mi mehir vacib olur '' diye hükmetti.''

Muvatta, Nikâh 12 (2, 5285.)

3442 - İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor: "Hz. Ali,
Fatıma radıyallahu anhümâ'yı nikâhlayınca, hemen gerdek yapmak istedi.
Resülullah aleyhissalâtu vesselâm ise, mehir olarak bir şeyler verinceye kadar
buna mâni oldu. Hz. Ali radıyallahu anh: "Benim verecek bir şeyim
yok!" demişti. Aleyhissalâtu vesselâm:

"Ona zırhını ver!" buyurdu. Hz. Ali radıyallahu anh (bu
maksadla) zırhını verdi, sonra da gerdek yaptı."

Ebu Dâvud, Nikâh 36, (2125, 2126); Nesâi, Nikâh 76, (6, 129).

3443 - Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm, bana, kocası kadına bir şey vermezden önce kadını
kocasına göndermemi emretti."

Ebu Dâvud, Nikâh 36, (2128).

3444 - Ukbe İbnu Âmir radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Yerine getirilmeye en ziyade lâyık
olan şart, ferçleri helal kılmak üzere kabul ettiğiniz şartlardır."

Buhari, Nikâh 52, Şurüt 6; Müslim, Nikâh 63, (1418); Ebu Dâvud,
Nikâh 63, (2139); Tirmizi, Nikâh 31, (1127) ; Nesâi, Nikâh 42, (6, 92, 93).

KARA AVI

3445 - Adiyy İbnu Hâtim radıyallahu anh anlatıyor: "(Bir
gün): "Ey AIlah'ın Resulü! Biz, şu köpeklerle avlanıyoruz. Bunlardan bize
helâl olanı hangisidiı?" diye sormuştum, şu açıklamayı yaptı:

"Muallem (terbiye edilmiş) köpeğini besmele çekerek
gönderdin mi, senin için tuttuğunu ye. Ancak köpek kendisi yemeye kalkmışsa onu
yeme. Zira bu durumda ben, avı köpeğin kendisi için yakalamış olmasından
korkarım. Eğer senin gönderdiğin köpeklere başka bir köpek karıştı da
(hangisinin yakaladığı belli değilse) yine yeme."

Buhâri, Büyü 3, Zebaih 1, 2, 3, 7, 8, 9, 10, Tevhid 13; Müslim,
Sayd 1, (1929); Ebu Dâvud, Sayd 2, (2847-2851); Tirmizi, Sayd 1- 7,
(1465-1471); Nesâi, Sayd 1- 8, (7,179-183),19-23, (7,193-195).

3446 - Ebu Salebe el-Huşeni radıyallahu anh anlatıyor: (Bir gün
Resülullah aleyhissalâtu vesselâm'a):

"Ey Allah'ın Resulü! Biz Ehl-i Kitab'ın yaşadığı bir
diyardayız. Onların kaplarından yiyebilir miyiz? Ve biz av memleketindeyiz; hem
muallem (öğretilmiş) köpeğimle ve hem de yayımla avlanıyorum, muallem olmayan
köpeğimle de avlandığım olur. Bunlardan hangisi benim için uygundur?" diye
sordum. Buna şu cevabı verdi:

"Ehl-i Kitapla ilgili sorundan başlayalım: "Başka bir
kap bulabilirseniz, onların kabından yemeyiniz. Başka kap bulamazsanız, onları
önce yıkayıp sonra içlerinden yemek yiyin.

(Ava gelince), yayınla avladığın ve üzerine besmele çektiğin
avını ye. Muallem köpeğinle avladığın ve üzerine besmele çekmiş bulunduğun avı
da ye. Muallem olmayan köpeğinle avladığın hayvana yetişmiy, kesmiş isen onu da
ye!"

Buhari, Sayd 4,10,14; Müslim, Sayd 12-14, (1932); Ebu Dâvud, Sayd
2, (2850, 2855, 2856, 2857); Tirmizi, Sayd 1, (1464); Nesâi, Sayd 4, (7,181).

3447 - Yine Ebu Sa'lebe radıyallahu anh anlatıyor:
"Resülûllah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: Okunu attıktan sonra
kaybetmiş olsan ve (üç gece) sonra (okun isabet ettiği ava) erişsen, bu av
kokmadıkça onu yiyebilirsin."

Müslim, Sayd 9, (1931); Ebu Dâvud, Sayd 4, (2861); Nesâi, Sayd
20, (7, 193, 194); Buhâri, Sayd 8.

3448 - Sa'd İbnu Ebi Vakkâs radıyallahu anh'a öğretilmiş
(muallem) bir köpek avı öldürecek olursa, yenilip yenmiyeceği sorulmuştu:

"Ye dedi, ondan sadece bir parça da kalmış olsa.''

Muvatta, Sayd 7, (2, 493).

3449 - Amr İbnu Şu'ayb an ebihi an ceddihi radıyallahu anhümâ
anlatıyor:

"Bir adam dedi ki:

"Ey Allah'ın Resülü, benim öğretilmiş köpeklerim var. Onlar
hakkında bana fetva var!" Aleyhissalatu vesselam:

"Köpeğin senin için tuttuğu şeyi ye" buyurdular. Adam:

"Köpek, avı öldürmüşse?" dedi.

"Öldürse de!" buyurdular.

"Yayım hakkında da bana fetva ver!" dedi.

"Okunun sana geri getirdiğini ye!" buyurdu.

"Avı gözden kaybetmişsem?" dedim. "Avı gözden
kaybetsen de! buyurdu, yeter ki, av üzerinde senin okundan başka bir ok izine
rastlamamış olasın. Veya onu kokmuş bulmamış olasın."

Nesai, Sayd 16, (7, 191).

3450 - Abdullah İbnu Muğaffel radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm parmakla çakıl atmayı yasakladı ve:
"O, avı öldürmez, düşmanı paralamaz; ancak göz patlatır, diş kırar!"
buyurdu."

Buhari, Edeb 122, Tefsir, Feth 5, Zebaih 5; Müslim, Sayd 54,
(1954); Ebu Davud, Edeb 178, (5270); Nesai, Kasame 37, (8, 47).

3451 - Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm, mecusi köpeğinnin avladığı avın etini yemeyi
yasakladı."

Tirmizi, Sayd 2, (1466).

DENİZ AVI

3452 - Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalatu vesselâm bizi gazveye gönderdi. Biz üçyüz kişilik bir gruptuk,
komutanımız da Ebu Ubeyde İbnu'l-Cerrâh radıyallahu anh idi. Kureyş'in
kervanını takip ediyorduk. Azığımız da bir dağarcık içine konmuş hurmadan
ibâretti. Başka birşeyimiz yoktu. Ebu Ubeyde bundan bize (önce avuç avuç
veriyordu, sonra) tane tane vermeye başladı. Kendisine:

"Bununla nasıl idare ediyordunuz?'' diye soruldu. Şu cevabı
verdi:

"Biz hurmayı adeta emiyorduk, bebeğin emmesi gibi. Sonra da
üzerine su içiyorduk. Bu bize geceye kadar yetiyordu. Tükendiği zaman yokluk
içinde kaldık. İki hafta sâhilde ikâmet ettik. Şiddetli açlık geçirdik. Öyle ki
ağaç yaprakları yedik. Ordumuza yaprak ordusu dendi. (Bu esnada) deniz bize
anber (balina) denen bir hayvan attı. Ebu Ubeyde radıyallahu anh buna önce,
"meytedir (yani leştir, yenmesi haramdır)'' dedi. Sonra da: "Hayır,
meyte değildir, bizler Resulullah aleyhissalâtu vesselâm'ın elçileriyiz, Allah
için buradayız, üstelik muzdar durumdayız'' dedi.

Ondan iki hafta boyu yedik. Yağından da süründük. Hattâ vücudumuz
kendine geldi, eski halini aldı. Ebu Ubeyde, hayvanın kaburgalarından bir kemik
alıp yere dikti. Sonra en boylu şahsı ve en boylu deveyi aradı. Adam deveye
bindirildi ve kaburganın altından geçti. Hayvanın göz çukurunun içine tam dört
kişi oturdu. Gözünden nice kulle yağ çıkardık. Etinden kendimize azık yaptık.
Medine'ye gelince durumu Resülullah aleyhissalâtu vesselâm'a anlattık.

"Bu, AIlah'ın sizin için (denizden) çıkardığı bir rızıktır.
Beraberinizde, etinden hâlâ var mı?'' buyurdu. Biz de bir miktar gönderdik. O,
bundan yedi.''

Buhari, Sayd 12, Şirket 1, Cihâd 124, Megazi 64; Müslim, Sayd 17,
(1935); Muvatta, Sıfatu'n-Nebiyy 24, (2, 930); Ebu Dâvud, Et'ime 47, (3840);
Tirmizi, Kıyâmet 35, (2477); Nesâi, Sayd 35, (7, 207, 209).

3453 - Yine Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Denizin dışarı attığı veya yarısından çekildiği balığı
yiyin. Denizin içinde ölmüş ve suyun üstüne çıkmış (tâfi) balığı yemeyin.''

Ebu Dâvud, Et'ime 36, (3815).

KÖPEKLER

3454 - İbnu Ömer radıyallahu anhümâ anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vessselâm buyurdular ki: "Av ve çoban köpeği dışında köpek
besleyenin ecrinden her gün iki kıratlık eksilme olur." (Sâlim der ki:
"Ebu Hüıeyre (bu hadisi rivâyet ederken): "... Veya ziraat köpeği ''
derdi) çünkü o ziraat sahibi idi.

Buhari, Sayd 6; Müslim, Müsâkât 50, (1574); Muvatta, İsti'zan 12,
(2, 969); Tirmizi, Ahkâm 4, (1487); Nesâi, Sayd 12-14 (7, 187-188).

3455 - Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Sürü veya av veya ziraat köpeği dışında bir köpek besleyen
kimsenin ecrinden her gün bir kırat eksilir."

Buhari, Hars 3, Bed'ü'l- Halk 14; Müslim, Müsâkât 58, (1579); Ebu
Dâvud, Sayd 1, (2844); Tirmizi, Ahkâm 4, (1490); Nesâi, Sayd 14, (7, 188, 189).

ALLAH'IN SIFATLARI

3456 - Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm aramızda ayağa kalkıp şu beş cümleyi söyledi:

Allah Teâla Hazretleri uyumaz, zaten O'na uyku da yakışmaz. Kıstı
(tartıyı, rızkı) indirir ve kaldırır. Geceleyin yapılan amel, gündüzleyin
yapılandan önce; gündüzleyin yapılan amel de geceleyin yapılan amelden önce
Allah'a yükseltilir. O'nun hicâbı nurdur. Eğer o perdeyi açacak olsa, veçhinin
sübuhâtı, basarının ihâta ettiği bütün mahlükatını yakardı."

Müslim, İmân 293 (179).

3457 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resülullah aleyhisalâtu vesselam buyurdular ki: "Sizden biri
kardeşiyle dövüşünce yüze vurmaktan sakınsın."

Buhari, Itk 20; Müslim, Birr, 112, (2612).

Müslim'in rivayetinde şu ziyade var: "...zira Allah Adem'i
kendi sûretinde yaratmıştır."

3458 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalatu vesselâm şu duayı çok yapardı:

"Ey kalbleri çeviren Allahım! Kalbimi dinin üzerine sâbit
kıl!" Ben (bir gün kendisine):

"Ey Allah'ın resûlü! Biz sana ve senin getirdiklerine
inandık. Sen bizim hakkımızda korkuyor musun?" dedim. Bana şöyle cevap
verdi: "Evet! Kalpler, Rahmân'ın iki parmağı arasındadır. Onları istediği
gibi çevirir."

Tirmizi, Kader 7, (2141).

3459 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resulullah aleyhissalâtu vesselâm'ı şu âyetleri okurken işittim.
(Meâlen): Hiç şüphesiz Allah size emânetleri ehline teslim etmenizi ve insanlar
arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emreder. Allah size ne güzel
öğüt veriyor. Şüphesiz Allah işitir ve görür" (Nisa 58). Bu sırada
Resülullah aleyhissalâtu vesselam'ın baş parmağını kulağına, onu takib eden
(şahâdet) parmağını da gözünün üzerine koyduğunu gördüm.''

Ebu
Dâvud, Sünnet 19, (4728).

MİSAFİRLİK (ZİYAFET) BÖLÜMÜ

3460 - Ebu Kerime radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Bir gece misafir olmak müslümanın
hakkıdır. Kim, (bir ev sâhibinin) avlusunda sabahlarsa, ağırlanma masrafı, (ev
sahibi) üzerine bir borç olur. (Misafir) dilerse o hakkını alır, dilerse
terkeder (almaz)."

Ebu Dâvud, Et'ime 5, (3750).

3461 - Bir başka rivâyette (Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın)
şöyle söylediği kaydedilmiştir: "Kim bir cemâate misafir olur ve fakat
misafir, (ağırlanmaktan) mahrum kalırsa, -ona yardım, her müslüman üzerine hak
(bir vazife) olması hasebiyle- bir gecelik (ağırlanma) masrafını o cemâatin
ekininden ve malından alır."

Ebu Dâvud, Et'ime 5, (3751).

3462 - Ukbe İbnu Amir radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm'a dedim ki:

"Siz, bizi (sefere) gönderiyorsunuz. Bir yere vardığımız
zaman, ahâlisi ihtiyaçlarımızı görmezlerse ne yapmalıyız?" (Resülullah
bize) Şu cevabı verdiler:

Bir kavme inince, onlar misafire davranılması gereken muameleyi
size de yaparlarsa ikrâmlarını kabül edin. Aksi takdirde, misafire yapmaları
gereken ikrâm kadarını onlardan (zorla da olsa) alın."

Buhari, Edeb 85, Mezâlim 18; Müslim, Lukâta 17, (1727); Ebu
Dâvud, Et'ime 5, (3752); Tirmizi, Siyer 32, ( 1589).

3463 - Avf İbnu Mâlik radıyalluhu anh anlatıyor:

"Ey Allah'ın Resûlü dedim, ben bir adama uğrasam, o beni
ağırlamasa sonra o bana uğrasa ben ona yaptığını yapayım mı?"

"Hayır! dedi, sen onu ağırla!"

Bir gün Resülullah aleyhissalâtu vesselâm beni eskimiş bir elbise
içerisinde görmüştü:

"Senin malın yok mu (da böyle giyiniyorsun)?" diye
sordu.

"Allah bana deve, koyun, (sığır, at, köle) her maldan
verdi!" dedim.

"Öyleyse buyurdular, üzerinde görülmelidir!"

Tirmizi, Birr 63, (2007).

3464 - Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: Misafirlik üç gündür. Bundan fazlası
sadakadır.''

Ebu Dâvud, Et'ime 5, (3749).

3465 - Ebu Şüreyh el-Adevi radıyallahu anh anlatıyor:
"Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Kim Allah ve
âhirete inanıyorsa, misafirine câize"sini ikrâm etsin!"

Yanındakiler sordular:

"Ey Allah'ın Resulü! Câizesi de nedir?" Aleyhissalâtu
vesselâm açıkladı:

"Bir gecesi ve gündüzüdür. Misâfırlik üç gündür. Bundan
fazlası sadakadır. Misafire, ev sâhibini günaha sokuncaya kadar yanında kalması
hoş değildir."

Tekrar sordular:

"Misafgir ev sahibini nasıl günaha sokar?"
Aleyhissalatu vesselam açıkladı:

"Adamın yanında ikamet eder kalır, halbuki kendisine ikram
edecek bir şeyi yoktur."

Buhari, Edeb 85, 31, Rikak 23; Müslim, Lukata 77, (48); Muvatta,
Sıfatu'n-Nebiyy 22, (2, 929); Ebu Davud, Et'ime 5, (3748); Tirmizi, Birr 43,
(1968, 1969).

DAMÂN (KEFİL OLMAK)

3466 - İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: "Bir adam,
kendisine on dinar borcu olan kimsenin peşini bırakmadı. Ve hatta dedi ki:

"Sen bunu bana ödeyinceye veya bir kefil gösterinceye kadar
peşini bırakmıyacağım." Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm o borcu üzerine
aldı. Bunun üzerine adam, münasip olmayan bir tarzda Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm'a parayı getirdi. Resûlullah, borcu adam adına ödeyiverdi ve şunu
söyledi:

"Kefil, borçludur."

Rezin tahric etmiştir. Ebu Davud, Büyü' 2, (3328); İbnu Mace,
Sadakat 9, (2406).

SULARIN AHKÂMI

3467 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor. "Bir adam
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a gelip:

"Ey Allah'ın Resûlü! Biz gemiye binip, beraberimizde az bir
su alabiliyoruz. Abdestlerimizi bu su ile alsak susuz kalacağız. Deniz suyu ile
abdest alabilir miyiz?" diye sordu. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm:

"Evet, denizin suyu temizdir, meytesi de helâldir"
cevabını verdi."

Muvatta, Taharet 12, (1, 22); Ebu Davud, Taharet 41, (83);
Tirmizi, Taharet 52, (69); Nesai, Miyah 5, (1, 176).

3468 - Ebu Sa'idi'l-Hudri radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a:

"Ey Allah'ın Resulü! Biz senin için Budâ'a kuyusundan su
alıyoruz. Halbuki onun içerisine (ölmüş) köpeklerin leşleri, kadınların hayız
bezleri, insan pislikleri atılıyor, (ne yapalım, su almaya devam edelim
mi?)" diye sordular. Şu cevabı verdi:

"Su temizdir, onu hiçbir şey kirletmez."

Ebu Davud, Taharet 34, (66); Tirmizi, Taharet 49, (66); Nesai,
Miyah 2, (1, 174).

Bu, Ebu Davud'un metnidir. Ebu Davud der ki: "Kuteybe İbnu
Said'i işittim. Dedi ki: "Budâ'a kuyusunun kayyimine derinliğini sordum.
Suyun en çok olduğu durumda kasıklara kadar çıkar" dedi. "Azaldığı
zaman?" dedim, "Avret mahallinin (dizinin) altına düşer" dedi.
Ebu Davud der ki: "Budâ'a kuyusunu ridam ile bizzat takdir ettim. Üzerine
ridamı gerdim. Sonra ridamı ölçtüm. Kuyunun genişliği altı zira idi. Bahçenin
kapısını bana açan kimseye: "kuyunun süre gelen yapısı hiç değiştirildi
mi?" diye sordum. Bana "Hayır!" dedi. Kuyunun içindeki suyun
rengini değişmiş gördüm."

3469 - İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm'ı dinledim. Kendisine çöl bir arazide bulunan bir sudan
ve ona uğrayan hayvan ve vahşilerden soruluyordu. Şöyle cevap verdi:

"Eğer su iki kulle miktarında olursa pislik taşımaz!"

Ebu Davud, Taharet 33, (63, 64, 65); Tirmizi, Taharet 50, (67);
Nesai, Miyah 3, (1, 175); İbnu Mace, Taharet 75, (517, 518).

3470 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyuruyorlar ki: "Sakın sizden
kimse, durgun suya akıtmasın, bilahere onda yıkanır."

Buhari, Vudu 68; Müslim, Taharet 95, (282); Ebu Davud, Taharet
36, (69, 70); Tirmizi, Taharet 51, (68); Nesai, Taharet 46, (1, 49), Gusl 1,
(1, 197).

3471 - Müslim'in bir diğer rivayetinde (yine Ebu Hüreyre şöyle
rivayet etmiştir "Sizden hiç kimse, cünübken durgun suyun içinde
yıkanmasın."

Ebu Hüreyre'ye sordular: "Peki nasıl yıkanacak, Ey Ebu
Hüreyre?" O: "Sudan alıp alıp yıkanacak!" diye cevap
verdi."

Müslim, Taharet 97, (283).

3472 - Yahya İbnu Abdirrahman rahimehullah anlatıyor: "Hz.
Ömer radıyallahu anh, içerisinde Amr İbnu'l-As'ın da bulunduğu bir grupla yola
çıkmıştı. Bir havuza geldiler. Amr İbnu'l-As radıyallahu anh:

"Ey havuz sahibi, havuzunda vahşi hayvan sulanıyor mu?"
diye sordu. Hz. Ömer, hemen araya girip:

"Ey havuz sahibi bize bunu söyleme: Zira biz, vahşinin
peşinden su alacağız, o da bizim peşimizden sulanacak. Çünkü ben, Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm'ın "Vahşinin karnına aldığı onundur, geri kalan da
bize temizdir ve içeceğimizdir" dediğini işittim" dedi."

Muvatta, Taharet 14, (1, 23, 24).

3473 - Humeyd el-Hımyeri anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm'a, Ebu Hüreyre radıyallahu anh'ın yaptığı gibi dört yıl
arkadaşlık yapmış bir zatın yanına geldim. Dedi ki: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm, erkeğin artığıyla kadının gusletmesini veya kadının
artığıyla erkeğin gusletmesini yasakladı."

Bir rivayette şu cümleyi ziyade etti: "İkisi birden suya
ellerini soksunlar!"

Ebu Davud, Taharet 40, (81); Nesai, Taharet 147, (1, 130).

3474 - İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm'ın zevcelerinden biri bir tekne içerisinden su alarak
yıkanmıştı. Aynı teknede yıkanmak veya abdest almak üzere Aleyhissalatu
vesselam geldi. Zevcesi:

"Ben cünübtüm!" dedi. Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm:

"Su cünüb olmaz!" buyurdular."

Tirmizi, Taharet 48, (65); Ebu Davud, Taharet 35, (68); İbnu
Mace, Taharet 33, (370, 371).

3475 - Ebu Cuhayfe radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm öğle vakti yanımıza çıktı. Kendisine abdest suyu
getirildi. Abdest aldı. Halk, onun abdest suyundan arta kalanı kapışmaya
başladı. Bir parça alabilen, onu teberrüken) vücuduna sürünüyor idi. Hiç
alamayan, arkadaşının elindeki yaşlığa değmeye çalışıyordu."

Buhari, Salat 17, Vudu 40, 93, 94, Ezan 18, 19, Libas 3, 42;
Müslim, Salat 249-253 (503); Nesai, Taharet 103, (1, 87); Ebu Davud, Salat 102,
(688).

3476 - Nafi anlatıyor: "İbnu Ömer radıyallahu anhüma dedi
ki: "Kadın hayızlı veya cünüb olmadıkça artığıyla yıkanmada bir beis
yoktur."

Muvatta, Taharet 86, (1, 52).

3477 - Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: "Ben ve
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm tek bir kaptan su alarak cenabetten
yıkanıyorduk ve ellerimiz kabın içine beraber girip çıkıyordu."

Bir başka rivayette şöyle gelmiştir: "...Farak denen bir
kaptan." Süfyan der ki: "Bir farak, dört sa' hacminde (bir ölçek)
dir."

Buhare, Gusl 2, 9; Müslim, Hayz 40, 45, (319, 321); Ebu Davud,
Taharet 39, (77), 97, (237), 102, (257); Nesai, 130, 144, 145, 146, 148, Gusl
12, (1, 203).

3478 - İbnu Ömer radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm zamanında erkekler ve kadınlar beraberce bir kaptan
abdest alıyor idiler."

Buhari, Vudu 43; Muvatta, Taharet 15, (1, 24); Ebu Davud, Taharet
39, (79, 80); Nesai, Taharet 52, (1, 57).

3479 - İbnu Mes'ud radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm, Cin gecesinde bana:

"Kabında ne var?" diye sordular. Ben:
"Nebiz!" dedim.

"Güzel bir meyve, temiz bir sudur" buyurdular. Sonra da
onunla abdest aldılar."

Ebu Davud, Taharet 42, (84); Tirmizi, Taharet 65, (88).

BÜYÜK VE KÜÇÜK ABDESTLE İLGİLİ MESELELER

3480 - Ümmü Kays Bintu Miksan radıyallahu anha anlatıyor:
"Ben, henüz yemek yemeyen küçük bir oğlumla Resûlullah aleyhissalâtu
vesselâm'a gitmiştim. Varınca, çocuğu kucağına oturttu. Derken çocuk elbisesine
akıttı. Su getirtip elbisesine serpti, fakat yıkamadı."

Bir rivayette: "...çileti" denmiştir.

Buhari, Vudü 59; Müslim, Taharet 103, (287); Muvatta, Taharet
110, (1, 64); Ebu Davud, Taharet 139, (374); Tirmizi, Taharet 54, (71); Nesai,
Taharet 189, (1, 157).

» **Bir Hadis**
» HADİS-İ ŞERİF:
» Bir Hadis-i Serif
» Evliyalar Ansiklopedisi