Hanım Sahabîler


• HZ. ÂTİKE BİNTİ ABDULMUTTALİB (R.ANHA)
• HZ. ÂTİKE BİNTİ HÂLİD (R.ANHA)
• HZ. ÂTİKE BİNTİ ZEYD (R.ANHA)
• HZ. ÂİŞE (R.ANHA)
• HZ. CEMİLE BİNTİ ABDİLLAH (R.ANHA)
• HZ. CÜVEYRİYE (R.ANHA)
• HZ. CÜVEYRİYE BİNTİ EBÎ CEHİL (R.ANHA)
• HZ. DÜRRE BİNTİ EBÎ LEHEB (R.ANHA)
• HZ. ERVÂ BİNTİ ABDULMUTTALİB (R.ANHA)
• HZ. ERVÂ BİNTİ KÜREYZ (R.ANHA)
• HZ. ESMA BİNTİ EBÎ BEKİR (R.ANHA)
• HZ. ESMÂ BİNTİ UMEYS (R.ANHA)
• HZ. ESMÂ BİNTİ YEZÎD (R.ANHA)
• HZ. FÂTIMA BİNTİ ESED (R.ANHA)
• HZ. FÂTIMA BİNTİ HATTAB (R.ANHA)
• HZ. FÂTIMA BİNTİ KAYS (R.ANHA)
• HZ. FÂTIMÂ BİNTİ RESÛLULLAH (R.ANHA)
• HZ. HAFSA (R.ANHA)
• HZ. HÂLE BİNTİ HUVEYLİD (R.ANHA)
• HZ. HÂLİDE BİNTİ ESVED (R.ANHA)
• HZ. HALİME (R.ANHA)
• HZ. HAMNE BİNTİ CAHŞ (R.ANHA)
• HZ. HATİCE (R.ANHA)
• HZ. HAVLE (R.ANHA)
• HZ. HAVLE BİNTİ HAKÎM (R.ANHA)
• HZ. HAVLE BİNTİ KAYS (R.ANHA)
• HZ. HAVLE BİNTİ SA’LEBE (R.ANHA)
• HZ. HAVVÂ BİNTİ YEZÎD (R.ANHA)
• HZ. HULEYDE BİNTİ KAYS (R.ANHA)
• HZ. HİND BİNTİ UTBE (R.ANHA)
• HZ. LEYLÂ BİNTİ EBÎ HASME (R.ANHA)
• HZ. LÜBÂBE BİNTU’L HÂRİS ES-SUĞRA (R.ANHA)
• HZ. LÜBÂBE BİNTÜ’L HARİS (ÜMMÜ’L-FADL) (R.ANHA)
• HZ. MÂRİYE (R.ANHA)
• HZ. MEYMÛNE (R.ANHA)
• HZ. MEYMÛNE BİNTİ SA’D (R.ANHA)
• HZ. NEFİSE (R.ANHA)
• HZ. NUSEYBE BİNTİ KA’B (ÜMMÜ UMÂRE) (R.ANHA)
• HZ. RUKAYYE BİNTİ RESÛLULLAH (R.ANHA)
• HZ. RÜBEYYİ’ BİNTİ MUAVVİZ (R.ANHA)
• HZ. RÜBEYYİ’ BİNTİ NADR (R.ANHA)
• HZ. SAFİYYE (R.ANHA)
• HZ. SAFİYYE BİNTİ ABDULMUTTALİB (R.ANHA)
• HZ. SELMÂ (R.ANHA)
• HZ. SELMÂ BİNTİ KAYS (R.ANHA)
• HZ. SELMA BİNTİ UMEYS (R.ANHA)
• HZ. SEVDE BİNTİ ZEM'A (R.ANHA)
• HZ. SÜMEYYE BİNTİ HABBÂT (R.ANHA)
• HZ. ÜMÂME BİNTİ EBÎ’L-ÂS (R.ANHA)
• HZ. ÜMÂME BİNTİ HAMZA (R.ANHA)
• HZ. ÜMEYME BİNTİ RUKAYKA (R.ANHA)
• HZ. ÜMEYYE BİNTİ KAYS (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ ATİYYE BİNTİ HÂRİS (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ EBÛ HUREYRE (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ EYMEN (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ EYYUB (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ HABİBE (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ HAKÎM BİNTİ HÂRİS (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ HÂLİD BİNTİ HÂLİD (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ HANİ (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ HARAM (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ KAYS BİNTİ MİHSAN EL-ESEDİYYE (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ KÜLSÛM BİNTİ UKBE (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ KÜLSÜM BİNTİ RESÛLULLAH (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ RÛMAN (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ SELEME (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ SELÎT (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ SÜLEYM BİNTİ MİLHÂN (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ VARAKA (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ ZER’ (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ ŞERÎK (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ’D-DERDÂ (R.ANHA)
• HZ. ÜMMÜ’L HAYR BİNTİ SAHR (R.ANHA)
• HZ. ZEYNEB BİNTİ CAHŞ (R.ANHA)
• HZ. ZEYNEB BİNTİ EBÎ SELEME (R.ANHA)
• HZ. ZEYNEB BİNTİ EBÛ MUÂVİYE (R.ANHA)
• HZ. ZEYNEB BİNTİ HUZEYME (R.ANHA)
• HZ. ZEYNEB BİNTİ RESÛLULLAH (R.ANHA)
• HZ. ŞEYMÂ BİNTİ HÂRİS (R.ANHA)
• HZ. ŞİFÂ BİNTİ ABDULLAH (R.ANHA)

(devami)



“Ey peygamber! Hanımlarına şöyle söyle: "Eğer dünya hayatını
ve zinetini istiyorsanız, haydi gelin, sizi donatayım ve güzellikle bırakıp
salıvereyim.” (Ahzab, 33/28)


“Yok eğer Allah ve Resulünü ve ahiret yurdunu istiyorsanız,
haberiniz olsun ki, Allah içinizden güzellik edenlere pek büyük bir ecir
hazırlamıştır.” (Ahzab, 33/29)
Nitekim Ahzab sûresi 28 ve 29’uncu
âyetlerin nüzul sebebinin Hz. Âişe ile ilgili olduğu belirtilmektedir. Bu
konuda Elmalılı Hamdi Efendi’nin eserinde şöyle denmektedir:
“Rivayet olunuyor ki Resûlullah’dan
(aleyhissalatu vesselam) hanımları zinet elbiseleri, süslü elbiseler ve daha
çok nafaka, yiyecek bedeli, geçimlik istemişlerdi; bu ayetler bu sebeple nazil
oldu. Bunun üzerine Resûlullah (aleyhissalatu
vesselam) Hz. Âişe 'den
başlayarak, hepsini serbest bıraktı. Hz. Âişe: "Ben Allah'ı Resûlullah'ı ve ahiret evini isterim"
dedi. Kalan hanımlar da öyle söylediler.”


HAKKINDAKİ
HADİSLER:


Urve merhum, Hz. Âişe'den (r.anha) şunu nakletmiştir: "Hz.
Peygamber (aleyhissalatu vesselam)
bana dedi ki: "Rüyamda sen bana üç
gece gösterildin: Melek seni bana bir ipek parçası içerisinde getirdi ve "Bu senin zevcendir, aç onu!"
dedi. Ben de açtım, içindeki sendin. Ben: "Bu
rüya Allah katında ise, onu gerçekleştirecektir" dedim." [Buharî, Nikâh 9, 35, Tabir 20, 21; Müslim,
Fezailu’s-Sahabe 79; Tirmizî, Menâkıb (3874).]


“Muhtemelen küçük yaştakilerin de bu hânede kendilerine yer
bulabilmeleri için Annemiz, yanında bazen oyuncak bulundururdu. Bir gün Allah
Resûlü (aleyhissalatu vesselam),
onun yanında iki kanatlı bir at görmüş ve sormuştu:
“Bu da ne ey Âişe?” Tereddüt etmeden
cevap verdi: “At!” Bunun üzerine
Habîb-i Kibriyâ Hazretleri yeniden sordu: “Atın
hiç kanadı olur mu?”
Annemiz’in cevabı hazırdı; zâhir itibarıyla oyun ve eğlence gibi gözüken
hallerinde bile, Kur’an kültürü üzerinde ne kadar titiz durduğunu gösteren şu
cümleyi söyledi: “Süleyman’ın atlarında
da kanatlar vardı ya!”
O’nun pratik ve meseleye vukûfiyetini de ifade eden bu cevabı karşısında Allah
Resûlü (aleyhissalatu vesselam)
sadece tebessümle iktifa edecekti.” [Ebû
Dâvud, Edeb 62 (4932); Beyhakî, Sünen 10/219 (20771); Nesâî, es-Sünenü’l-Kübrâ
5/306 (8950)]


Hz. Âişe (r.anha) anlatıyor: “Resûlullah
(aleyhissalatu vesselam) bana:
"Ey Âişe! İşte Cebrail! Sana selam ediyor" dedi. Ben de: "Ve aleyhisselamu ve rahmetullahi ve
berakatuhu!" dedim. Resûlullah
benim görmediğimi görürdü.” Buhari,
Fezailu'l-Ashab 30, Bed'ül-Halk 6, Edeb 11, İsti'zan 16, 19; Müslim, Fezailu's-Sahabe
91, (2447); Ebu Davud, Edeb 166, (5232); Tirmizi, Menakıb, (3876); Nesai,
İşretu'n-Nisa 3, (7, 69)


Hazreti Âişe (r.anha), bir gün içerisinde kendisine Muaviye (r.a),
İbnu Âmir ve başkalarının gönderdiği beş yüz dirhemi dağıtırdı. Hâlbuki üzerindeki
elbisesi yamalı idi. Oruçlu olduğu ve iftar edecek bir şeyi bulunmadığı için
hizmetçi cariyesi kendisine “Bir dirhem
ver de iftar etmen için sana biraz et alayım” dediğinde, ona “Eğer daha önce söylemiş olsaydın sana para
ayırıp verirdim” diye cevap vermişti.
Zira Resûlullah (aleyhissalatu
vesselam) kendisine şöyle tavsiyede bulunmuştu: “Eğer bana kavuşmak istiyorsan fakirler gibi yaşa ve zenginlerle
birlikte bulunmaktan sakın. Sırtındaki elbiseyi de, yamayıp giymeden eskidi
diye çıkarıp atma!”


Hazreti Âişe (r.anha) bir öfkeli anında Resûlullah’a (aleyhissalatu vesselam) “Peygamber olduğunu söyleyen sen değil
misin?” demişti. Resûlullah (aleyhissalatu
vesselam) ise yüce ahlakı ve sabrı ile bu durumu tebessüm ederek
geçiştirmişti. Resûlullah (aleyhissalatu
vesselam) Hazreti Âişe’ye (r.anha) der ki: “Ben senin bana kızgın olduğun ve benden memnun olduğun hali bilirim!”
Hazret-i Âişe der ki: “Bunu nasıl
biliyorsun?” Resûlullah (aleyhissalatu
vesselam) buyurur ki: “Benden
hoşnut olduğun zaman “Hayır, Muhammed’in (aleyhissalatu vesselam) Rabb’ine yemin olsun ki…” dersin. Öfkeli olduğun zamanlarda “Hayır, İbrahim’in (a.s) Rabb’ine yemin
olsun ki…” dersin!” Hazret-i Âişe (r.anha) der ki: “Doğru söyledin! Sana kızgın olduğumda ismini söylemeyi terk ederim!”


el-Fesevî; Süleyman Bin Harb -Hammad Bin Hişam Bin Urve- babası
isnadıyla rivayet ediyor; Hişam bin Urve Âişe’den (r.anha) bahsederek şöyle
dedi; “O hadisi, Kur’an’ı ve şiiri
insanların en iyi bileniydi. O ölmeden dört sene önce şöyle dedim; eğer Âişe
(r.anha) ölürse ancak ona sormadığım meseleler için pişman olurum.” Fesevi, Tarih (1/263) isnâdı sahihtir.


Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) Hazret-i Âişe (r.anha) arasında koşu
yarışı düzenlenmişti, Hazret-i Âişe, Resûlullah’ı
(aleyhissalatu vesselam) geçti.
Diğer bir yarışta da Resulullah onu geçti ve “Bu, önceki yarışın rövanşıdır” buyurdu.


Resûlullah buyurmuş ki: “Hz. Âişe’nin diğer kadınlara üstünlüğü ve
rüçhaniyeti Tirit yemeğinin diğer yemeklere olan üstünlüğü gibidir.”
Hadis Hakkında Açıklama:
Tirit yemeği et ile ekmekten yapılan yağlıca bir yemek olup
besleyiciliği herkesçe kabul edilmekle birlikte lezzetle yenir, kolaylıkla
çiğnenir olduğundan Araplar nezdinde son derece makbul bir yemektir. Selim bir
fıtrat ile yaratılmış olan Resûl-i Ekrem Efendimiz (aleyhissalatu vesselam) onda, yemekten kastedilen manayı
gerçekten bulduğu içindir ki Tirit’i hiçbir yemeğe değişmez ve kendi ifadeleriyle
ona “Cennet ortası” anlamına gelen (Buhbûhatu’l-Cenne) derlerdi.
Bu yönüyle Resûlullah’ın bu
teşbihi Hz. Âişe hakkında büyük bir övgüyü içermektedir. Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) bu sözünde
Hz. Âişe’nin güzel ahlâkı ile beraber sözünde tatlılık zekâ ve görüşlerinde bir
metanet olduğunu bu sebeple de kendileri ile evlenilerek konuşmalarıyla
yalnızlığın giderilebileceği güzel huylu bir kız olduğunu imâ buyurmuşlardır.”


Hz. Âişe diyor ki: “Resûl-i Ekrem (aleyhissalatu vesselam), benim hakkımda Cahş’ın kızı Zeyneb’e
sormuş ve Zeyneb: “Ya Resûlallah! Onun
hakkında iyilikten başka bir şey bilmiyorum” demişti. Peygamber’in
zevceleri içinde mevkii itibariyle kendini benim derecemde gören Zeyneb idi.
Fakat Zeyneb’in hemşiresi Hamne, onun hesabına iftiralara devam ederek, helak
olanlara karıştı.”


Resûlullah (aleyhissalatu vesselam), Hz. Âişe ile çok şakalaşırdı. Bir
defasında Hz. Âişe (r.anha) başındaki bir rahatsızlıktan şikayet edince onunla
şöyle şakalaştı: “Ben sağ iken ölsen de
namazını kılıp sana dua etsem ne dersin?” Hz. Âişe şu karşılığı verdi: “Beni defnettikten sonra dönüp bir
hanımınla benim yatağıma girsen yine seninle olurum…”


Müslümanlar hediyeleri için Âişe’nin (r.anha) nöbet gününü
araştırırlardı. Nitekim Sahihayn’de Âişe’den (r.anha) rivayet edilmiştir ki; “Halk, Resûlullah’ın (aleyhissalatu
vesselam) Âişe’ye sevgisini bildiklerinden, Resûlullah’a (aleyhissalatu
vesselam)vermek istedikleri hediyeleri için Resûlullah’ın (aleyhissalatu
vesselam) Âişe’nin evinde olacağı günü beklerlerdi. Âişe’nin evinde
olduğu zaman hediyelerini Resûlullah’a
(aleyhissalatu vesselam)
gönderirlerdi.” Buhârî (2581) Müslim
(2441)


Hz. Âişe rivayet ediyor: Resûlullah
(aleyhissalatu vesselam) bana
ayırdığı günden başka bir günde gelerek kapımı çaldı, kapıya vuruşunu duydum,
fakat birden fazla vursun diye kapıyı açmakta yavaş davrandım. Sonra kapıyı
açınca, “kapı çalındığını duymuyor
musun?” dedi. Ben de: “duydum fakat
sıram dışındaki bir günde de senin bana geldiğini kadınların bilmeleri için
tekrar vurmanı istedim” dedim.


Amr bin As’dan
(r.a): “Peygamber (aleyhissalatu
vesselam) onu Zatus-Selasil ordusu başında göndermiştir. Amr şöyle dedi:
Ona gittim ve:
“Sana insanların en sevimlisi kimdir?”
diye sordum.
“Âişe!” cevabını verdi.
“Ya erkeklerden?” dedim.
“Babası!” buyurdu.
“Sonra kim?” dedim.
“Ömer bin el-Hattab!” buyurdu.” Buhârî (3662) Müslim (2384)


Buhari, Sahih’inde, Ömer Bin Said Bin Ebi Huseyn–İbn Ebi Muleyke
yoluyla rivayet ediyor; “Âişe’nin (r.anha) ölümünden önce İbn Abbas (r.a) onun
yanına girmek için izin istedi. O ağır haldeydi. Dedi ki;
“Beni övmesinden korkuyorum.”
“O Resûlullah’ın (aleyhissalatu vesselam) amcasının oğlu ve Müslümanların
seçkinlerindendir.” dediler.
“Ona izin verin” dedi. O girince;
“Kendini nasıl hissediyorsun?” dedi.
“Sakınırsam iyi” cevabını verdi.
“Sen iyisin inşaallah. Resûlullah bakire
olarak sadece seninle evlendi. Senin beraatin semâdan indi.” Dedi. Onun
ardından İbnuz-Zubeyr girdi ve Âişe (r.anha) ona dedi ki;
“İbni Abbas beni öyle övdü ki unutulmuş
olmayı istedim.”


Sahiheyn'in
bir rivayetinde şöyle gelmiştir: "Hz. Âişe 'nin
(r.anha) yanında namazı bozan şeylerden söz açılmıştı. Bu meyanda köpek, eşek
ve kadının da zikri geçti. Aişe (r.anha):

"Bizi yine eşeklere ve köpeklere
benzettiniz. Vallahi, ben Resûlullah 'ı (aleyhissalatu
vesselam) kıblesiyle arasında yatakta yatar olduğum halde namaz kılarken
gördüm. Benim için ihtiyaç hâsıl olunca oturup onu rahatsız etmek istemezdim,
(yatağın) ayak tarafından sıyrılıp çıkardım." Buhârî, Salât 22, 99, 102, 103, 104, 105, 108, Amel fi's-Salât 10, Vitr
3, İsti'zan 37; Müslim, Salât 267, (512)


Urve tu'bnu'z-Zübeyr, Hz. Âişe'den (r.anha) naklen anlatıldığına
göre, "Urve'nin kardeşi Abdullah İbnu'z-Zübeyr'e Aişe dedi ki: "Beni arkadaşlarımla birlikte
defnedin. Resûlullah'la birlikte odaya defnetmeyin. Zira ben, O'nunla birlikte
tezkiye olunmamdan hoşlanmam." Buhârî,
Cenaiz 96, İ'tisam 16Hadis Hakkında Açıklama:
“Hz. Âişe (r.anha), kardeşi Abdullah’a vasiyet ederek, ölünce,
Resûlullah’ın (aleyhissalatu vesselam)
yanına değil, Resûlullah’ın diğer hanımlarının yanına Bakî mezarlığına
defnedilmesini talep eder. Büyük bir tevazu eseri olark, Resûlullah’ın mazhar
olacağı med u senaya kendisinin layık olmayacağını, nefsülemirde sahip olmadığı
muhtemel olan bir fazilet ve mertebeye konularak ziyade bir medh u senaya
Resûlullah sebebiyle mazhar olmaktan hoşlanmayacağını ifade ediyor. Bu ifade,
Hz. Ömer’in, kendisi için orada mezar izni istediği zaman sarfettiği “Orayı ben kendim için istiyordum”
sözüne ters düşmektedir. İbnu Hacer, bu farklılığı, “Hz. Âişe bilahere içtihadını değiştirmiş olabilir” diye açıklar.”


HAKKINDA
SÖYLENENLER:


Allah Rasûlü, Hz. Ömer'e, Âişe Vâlidemiz hakkındaki düşüncesini
sorar. Hz. Ömer: “Yâ Rasûlallah Âişe
kat'iyen pâk ve temizdir” der.
Efendimiz; Âişe Vâlidemiz'in pâk ve temiz olduğuna nasıl hükmettiğini sorunca
da, Hz. Ömer şöyle buyurur: “Bir gün
bize namaz kıldırıyordunuz. Tam namaz esnasında, ayağınızdaki nalınları
çıkarıverdiniz. Namazdan sonra keyfiyet sorulunca, ayakkabınıza bir pislik
bulaşmış olduğunu ve Cebrâil'in gelip bunu haber verdiğini; bunun üzerine de
ayakkabınızı çıkardığınızı ifade etmiştiniz.. şimdi eğer, pâkize zevcenize
böyle bir şey bulaşmış olsaydı Allah onu hiç haber vermez miydi..?”


“Biz ashab olarak hangi hadis-i nebevîde müşkille karşılaşmış isek
O’nun nezdinde o konuda tam ve mükemmel bilgi bulup müşkülümüzü
halletmişizdir.” Hz. Ebu Musa el-Eş’arî (r.a)


“Ben, gerek Kur’an-ı Kerim’in hükümleri konusunda, gerek fıkıh ve
feraizde, tıptan ve Arapların meşhur günleri ve şiirleri konusunda ve gerekse
ensâb ilminde Hz. Âişe’den daha bilgili bir kimse görmedim.” Hz.
Urve
b. Zübeyr (r.a)


“Âişe’den (r.anha) daha fasih birini görmedim.” Hz.
Musa
bin Talha (r.a)


“Ben Hz. Ebu Bekir’in, Ömer’in, Osman ve Ali ile sair halifelerin
hutbelerini dinlemişimdir. Hiç birinin ağzından Hz. Âişe’nin kelâmı kadar fasîh
olanını duymamışımdır.” Hz. Ahnef b. Kays (r.a)


“Şayet Âişe’nin anlatılan faziletleri olmasaydı bile ona şeref ve
fazilet olarak ifk hadisesi yeterdi. Onun hakkında kıyamete kadar okunacak bir
Kur’an ayeti inzal olundu.” Hz. Urve b. Üzeyne (r.a)


Muaviye, bir gün adamlarından birine: “En büyük âlim kimdir?” diye sorar. “Sizsiniz” cevabını alınca ona: “Doğrusunu söyle?” der. O da: “Öyle
ise, Âişe’dir.” Cevabını verir.


“Ben hiçbir hatip görmedim ki Hz. Âişe’den daha beliğ, fasih ve
zeki olsun.” Hz. Muaviye (r.a)


“O, güzel ve beyaz bir kadındı. Bunun için ona “Hümeyra” denir.
Hz. Peygamber, ondan başka bir bakire ile evlenmedi. Ondan daha çok bir kadını
sevmedi. Kadınlar içinde ondan daha bilgili bir kadın görmedim. O, Hz.
Peygamber’in hem dünya, hem de ahiretteki zevcesidir. Bundan daha büyük bir iftihar
vesilesi olur mu?” Zehebî


“Hz. Âişe Validemiz (r.anha), on-on beş yaşında (Bu Mevlâna
Şibli’nin tespiti) Efendimiz’in (aleyhissalatu vesselam) saadet hücresine
girmiş, henüz rüşde ermeden, erkek olarak sadece O’nu tanımış; vahyin sağanak
sağanak yağdığı bir hanede büyümüş; vahyin suyu ve havasıyla yoğrulmuş bir
iffet âbidesidir ve iffet onun mübarek yanağında bir gül gibidir.” M.
Fethullah Gülen


“Gözünü Hane-i Saadet’te açtı. Efendimiz (aleyhissalatu vesselam),
Medine’ye hicret buyurur buyurmaz, bu haneye girdi ve on yılını Efendimiz’le
geçirdi. Allah Resûlü (aleyhissalatu vesselam), çok gecelerinde onun yanında
kaldığından, bu derin zekâ, firaset ve fetanet sahibi kadın, aile hayatına ait
hemen bütün hususiyetleri Resûlullah’tan öğrendi ve bunları kadınlık âlemine
taşımakta hiç kusur etmedi. Kadınlık âlemi, bütün Ezvâc-ı Tahirat’a çok şey
borçludur; hususiyle de: “Dininizin
yarısını şu Hümeyra’dan alın” senet-zede hadisiyle anlatılan Hz. Âişe
Validemiz’e borçludur.” M. Fethullah Gülen


“O, bir ilim âbidesiydi. Bilhassa kadınlarla ilgili dinî
meseleler, büyük ekseriyetle hep onun tarafından rivayet edilmiştir. Onun
kapısı her zaman ilim âşıklarına açık olmuştur. Bununla beraber Hz. Âişe, gerek
Efendimiz (aleyhissalatu vesselam) devrinde gerekse daha sonra hep duru ve sade
bir hayat yaşamış ve kendisini İslamî prensiplere göre şekillendirmiştir.” M.
Fethullah Gülen


SÖZLERİNDEN
SEÇTİKLERİMİZ:


Resûlullah’a vahyi benim evimde indirmek
suretiyle Allah beni diğer kadınlardan üstün tuttu.


Bende, Allah’ın Meryem Binti İmran’a
verdiğinin dışında, hiçbir kimsede olmayan yedi haslet vardır. Yalnız bunu,
kumalarıma karşı övünmek için söylemiyorum. Bu hasletler: Melek benim resmimi
indirdi. Yedi yaşımdayken Resûlullah benimle evlendi. Yine beni kız olarak
aldı. Başka hanımlarını kız olarak almamıştır. Ben onunla aynı yorganın
altındayken Resûlullah’a vahiy geldi. Ben onun en sevdiği hanımıydım. Benim
hakkımda Kur’an’dan ayetler indi. Ümmet bu ayetler yüzünden nerdeyse
mahvolacaktı.


Allah’ın bana ihsan ettiği nimetlerinden
birisi Resûlullah’ın benim odamda, benim nöbetimde, başı benim göğsümün üstü
ile gerdanımın arasında iken vefat etmesidir.


Eğer Resûlullah’ın (aleyhissalatu
vesselam) yüz güzelliğini Mısır’da
duymuş olaydılar Yusuf’u satın almak için hiç para harcamazlardı. Züleyha’yı
önce Hz. Yusuf’a olan sevgisinden dolayı ayıplayıp zemmeden sonra da Yusuf’un
güzelliğini görünce hayretten ellerini kesen kadınlar da Resûlullah’ın (aleyhissalatu
vesselam) mübarek yüzünü görseydiler
ellerini değil de kalblerini paralarlardı.


Resûlullah (aleyhissalatu
vesselam) benimle koşu yarışı yaptı.
Yarışı ben kazandım.


Ben Resûlullah’ın (aleyhissalatu
vesselam) yanında iken bebeklerimle
oynardım. Aleyhissalatu vesselam’da benim kız arkadaşlarımı bana gönderdi.
Arkadaşlarımla beraber oynardık.


Resûlullah’ın (aleyhissalatu
vesselam) hanımlarından hiç birini,
O’nun Hatice’yi andığı zaman kıskandığım kadar kıskanmadım.


Ekmeğimiz arpa idi. Değirmende ben un
haline getirirdim. Yemeğimiz hurma ve suydu. Bazen sütümüz bulunurdu. Yemek
pişirmek için ateş yanmadan iki ay geçtiği olurdu. Resûlullah’ın karnı hiçbir
zaman tam doymadı. Fakirlik onun için zenginlikten daha hoştu.


Güvercin gibi, dâcin denilen bir kuş
hanemizde vardı. Resûl-i Ekrem (aleyhissalatu vesselam) hazır olsaydı, hiç debelenmezdi, sükûtla dururdu. Ne vakit Resûl-i Ekrem
(aleyhissalatu vesselam)
çıksaydı, o kuş başlardı harekete; giderdi, gelirdi, hiç durmuyordu.


KAYNAKLAR


1- Elmalılı M. Hamdi Yazır,
Hak Dini Kur’an Dili, Feza Gazetecilik, İstanbul, 1992, V.


2- Elmalılı M. Hamdi Yazır,
Hak Dini Kur’an Dili, Feza Gazetecilik, İstanbul, 1992, VI.


3- İbnu Deybe,
Teysiru'l-Vüsûl ilâ Câmii'l-Usûl, trc. İbrahim Canan, Akçağ Yayınevi, İstanbul,
1993, II.


4- İbnu Deybe,
Teysiru'l-Vüsûl ilâ Câmii'l-Usûl, trc. İbrahim Canan, Akçağ Yayınevi, İstanbul,
1993, VIII


5- İbnu Deybe,
Teysiru'l-Vüsûl ilâ Câmii'l-Usûl, trc. İbrahim Canan, Akçağ Yayınevi, İstanbul,
1993, XII.


6- İbnu Deybe,
Teysiru'l-Vüsûl ilâ Câmii'l-Usûl, trc. İbrahim Canan, Akçağ Yayınevi, İstanbul,
1993, XV.


7- İbnu Deybe,
Teysiru'l-Vüsûl ilâ Câmii'l-Usûl, trc. İbrahim Canan, Akçağ Yayınevi, İstanbul,
1993, XVII.


8- İmâm Nevevî,
Riyâzu’s-Sâlihîn, trc. M. Yaşar Kandemir – İ. Lütfi Çakan – Raşit Küçük, Erkam
Yayınları, İstanbul, 1997, II.


9- Mevlânâ Şiblî, Asr-ı
Saadet, trc. Ömer Rıza Doğrul, Eser Neşriyat, İstanbul, 1977, II.


10- Mevlânâ Şiblî, Asr-ı Saadet, trc. Ömer Rıza
Doğrul, Eser Neşriyat, İstanbul, 1978, III.


11- Ömer Rıza Doğrul, Asr-ı Saadet, Eser Neşriyat,
İstanbul, 1978, V.


12- İmam Gazâlî, Mükâşefetü’l-Kulûb, trc. Ali
Kaya, Semerkand, İstanbul, 2008.


13- Ahmed Nedvî-Said Sahib Ensarî, Asr-ı Saadet,
trc. Ali Genceli, Şâmil Yayınevi, İstanbul, 1985, I.


14- Bediüzzaman Said Nursî, Mektubat, Zehra Yayıncılık,
İstanbul,2007.


15- Ahmet Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârih-i
Hulefâ, Bedir Yayınevi, İstanbul, (tarihsiz), I.


16- Ali Himmet Berki-Osman Keskioğlu,
Hatemü’l-Enbiya Hazreti Muhammed ve Hayatı, Diyanet İşleri Başkanlığı
Yayınları, Ankara, 2005.


17- İbnu Hacer el-Askalânî, el-İsabe Seçkin
Sahabeler, trc. Seyfullah Erdoğmuş, Sağlam Yayınevi, İstanbul, 2008.


18- H. Mehmed Zihni Efendi, Meşâhîru’n-Nisâ, sdl.
Bedreddin Çetiner, Şâmil Yayınevi, İstanbul, 1982, II.


19- Abdulaziz eş-Şennavî, Sahabe Hayatından
Tablolar (Hanım Sahabeler), trc. Tâceddin Uzun, Uysal Kitabevi, Ankara, 1991.


20- Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, Çağ
Yayınları, İstanbul, 1992, I.


21- Ziya Kazıcı,
Hazret-i Muhammed’in Aile Hayatı ve Eşleri, Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2003.


22- Salih Okur, Rasulullah (s.a.v) Hakkında
Bunları Biliyor muydunuz?, Kayıhan Yayınları, İstanbul, 2009.


23- M. Fethullah Gülen,
İnsanlığın İftihar Tablosu Sonsuz Nur, Feza Yayıncılık-İstanbul-1994, II.


24- M. Fethullah Gülen, Ruhumuzun
Heykelini Dikerken, Feza Gazetecilik, İstanbul, 1998.


25- M. Fethullah Gülen, Ölümsüzlük
İksiri, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2007.


26- M. Fethullah Gülen, Vuslat
Muştusu, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2008.


27- M. Fethullah Gülen, Yol
Mülahazaları, Nil Yayınları, İstanbul, 2008.


28- M. Fethullah Gülen, Enginliğiyle
Bizim Dünyamız, Nil Yayınları, İstanbul, 2009.


29- Reşit Haylamaz, Mü’minlerin
En Mümtaz Annesi Hz. Aişe, Işık Yayınları, İstanbul, 2009.


30- Hümeyra Hub, Mehtap
Tv, http://www.serdengecti.org/sizinti/file.php?f=498

HZ.
ÂTİKE BİNTİ ABDULMUTTALİB (R.ANHA)




Peygamberi Zîşan’ın (aleyhissalatu
vesselam) halasıdır.


BABASI:


Resûlullah’ın (aleyhissalatu
vesselam) dedesi Abdulmuttalib b. Hâşim.


ANNESİ:


Fâtıma Binti Amr.


NESEBİ:


Âtike binti Abdülmuttalib, bin Hâşim, bin Abdimenaf, bin Kusayy,
bin Kilâb, bin Murre, bin Kâ’b, bin Lüeyy, bin Gâlib, bin Fehr, bin Malik, bin
Nadr, bin Kinâne, bin Huzeyme, bin Müdrike, bin İlyâs, bin Mudar, bin Nizâr,
bin Ma’d, bin Adnan, bin Aded, bin el-Mukavvim, bin Sârih, bin Yeşcüb, bin
Ya’rub, bin Sâbit, bin İsmail, bin İbrahim.


BAZI ÖZELLİKLERİ:



Hz. Âtike hitabeti ve edebî yönü çok
kuvvetli idi. Babası Abdulmuttalib ve Peygamber Efendimizin vefatının ardından
yürekleri dağlayan şiirler söylemiştir.



Kureyş'te sözü dinlenir, belağatı
kuvvetli, önemli bir hanımefendi idi. Gördüğü rüya tüm Kureyşliler tarafından o
kadar önemsenmişti ki, Ebû Cehil korkusundan Bedir muharebesine katılmamıştı.


HAYATI:


Hz. Peygamber’in (aleyhissalatu
vesselam) halaları olan Abdulmuttalib’in kızları 6 kız kardeş idiler. Hepside
şair ve seciyeli hanımefendiler idi. Babaları Abdulmuttalib ölüm döşeğinde iken
üzüntülerinden söylemiş oldukları mersiyeler orada kayıt altına alınıp
yazılmıştı. Böylece bu şiirler günümüze kadar ulaşmıştır.


Müslüman olup olmadığı konusu
ihtilaflıdır. Fakat hayatı hakkında edindiğimiz bilgiler onun Müslüman olduğunu
doğrular niteliktedir. Hz. Âtike bir rüya görür ve bu rüyadan sonra Müslüman
olduğu söylenmektedir. Müslüman olduktan sonra o da Medine'ye hicret etmiştir.


Hz. Âtike’nin Rüyası


Efendimiz’in (aleyhissalatu vesselam)
Medine’ye hicretinden sonra Âtike bir rüya görür. Gördüğü bu rüyadan o kadar
etkilenir ki tesirinden kurtulamaz ve rüyasını kardeşi Abbas’a anlatır: “Ey
kardeşim! Bu gece öyle bir rüya gördüm ki, kavminin başına büyük bir musibet
geleceğinden korkuyorum” der. Hz. Abbas: “Ne ola ki, nedir o?” diye
sorar. Âtike: ”Bana kimseye anlatmayacağına dair söz verinceye kadar sana
onu anlatamam; zira bu, insanlar arasında duyulursa o zaman bize eziyet eder ve
hoşumuza gitmeyecek şeyler konuşmaya başlarlar” diye kardeşini uyarır.


Âtike Binti Abdulmuttalib rüyasında;
devesinin üzerinde Mekke’ye gelen ve Ebtah’ta durup da insanları yüksek sesle
savaşa çağıran bir adam görmüştü. Adam: “Haydi savaş için hazırlanıp hemen
yola çıkın! Çıkın ki, başınıza gelecek gadri ve devrileceğiniz yeri kendiniz
görün” diyordu. Bir anda, etrafında büyük bir kalabalık toplanıvermişti.
Ardından aynı adam, Kâbe’ye geldi; insanlar da onu takip ediyorlardı. Ne
gariplik ki, adamın devesi Kâbe kadar büyümüştü ve adam da, gür sesiyle yine
devesinin üzerinde aynı cümlesini tekrar ediyordu. Bir müddet sonra, Ebû Kubeys
dağı kadar oluverdi; adam yine devenin üstündeydi ve aynı cümleyi
tekrarlıyordu: “Haydi savaş için hazırlanıp hemen yola çıkın! Çıkın ki,
başınıza gelecek gadri ve devrileceğiniz yeri kendiniz görün!” sonra yerden
büyükçe bir kayayı söküp aldı ve onu, Ebû Kubeys dağından aşağı doğru fırlattı.
Kaya, bir anda paramparça oluvermişti. Sonra da, bu kayadan ayrılan her bir
parça, Mekke evlerinden mutlaka birine isabet etmiş ve içine girmişti.


Âtike Binti Abdulmuttalib kardeşi
Abbas’ı bu rüyayı kimseye anlatmaması hususunda uyarmıştı fakat Hz. Abbas bu
rüyayı yakın arkadaşı Velîd İbn Utbe’ye anlatmıştır. Utbe’de babasına anlatmış
ve böylece Âtike’nin rüyası kısa zamanda Kureyş’lilerin diline dolanmıştı.


Bir gün sonra Utbe ibni Rabia ve
biraderi Şeybe ve Ebû Cehil, Ümeyye ibni Halef, Zem’a ibni’l-Esed, Ebu’l-Buhterî
ve sair Kureyş büyükleri Kâbe’de toplanıp Âtike’nin gördüğü rüyayı
konuşuyorlardı.


Onlar Kâbe’de otururken Hz. Abbas
yanlarına geldi. Ebû Cehil Abbas’a hitaben: “Ey Muttaliboğulları!
Erkeklerinizin peygamberlik iddiasında bulunduğu yetmiyormuş gibi şimdi bir de
kadınlarınız mı peygamberliğe başladı! Tutmuş Âtike üç gün içinde başımıza
büyük bir bela geleceğini söyleyip duruyor! Şâyet gerçekten söylediği doğru
ise, üç gün geçtikten sonra bunu göreceğiz. Ancak, söyledikleri gerçekleşmezse
işte o zaman biz, Araplar arasındaki en yalancı aile diye üzerinize öyle bir
hüküm veririz ki, ömür boyu bu hükümden kurtulamazsınız!”


Üçüncü gün de aynı şekilde Kâbe’de karşı
karşıya geldiler. Hz. Abbas tam Ebû Cehil’e cevap vereceği sırada, devesinin
üzerinde Batn-ı Vâdi tarafından bağırarak biri geliyordu. Bu gelen Damdam İbn
Amr idi. Damdam dikkat çekebilmek için, Ebû Süfyan’ın kendisine öğrettiği gibi
devesinin kulak ve burnunu kesmiş, üzerindeki palan ve eğeri parçalamış ve
kendi gömleğini de parçalamıştı. “Ey Kureyş topluluğu! Felaket var, felaket!
Ebû Süfyan’la birlikte Şam’a gönderdiğiniz mallarınıza Muhammed ve ashabı el
koydu! Ona yetişebileceğinizi sanmıyorum. İmdat! İmdat!” diye tıpkı
Âtike’nin rüyasında gördüğü adam gibi bağırıyordu.


Âtike’nin rüyası çıkmıştı… Bedir
muharebesi bu olayın ardından meydana gelmiştir.


Âtike Binti Abdulmuttalib’in rüyasından
bahsedip endişelerini dile getiren Ümeyye İbn Halef, Utbe ve Şeybe kardeşler,
Zem’a İbn Esved, Umeyr İbn Vehb ve Hakîm İbn Hizâm gibi kimseler, Hubel putunun
yanına gelecek ve burada ok çekeceklerdi. İşin garip tarafı, ilk çektikleri ok,
savaşa katılmalarına “hayır” diyordu. Onlar da, sonuçları açısından bu işin
uğursuz olacağı kanaatinde birleştiler ve Ebû Cehil’le birlikte savaşa gitmeme
kararı aldılar. Ancak, çok geçmeden bu kararlarından vazgeçmek zorunda
kaldılar; zira meseleyi duyan Ebû Cehil olaya el koymuş ve onları korkaklıkla
itham ederek tahrik etmiş ve yeniden savaşa çıkma kararı aldırmıştı.


Damdam’ın kervandan haber getirmesinden
sonra Kureyş’liler savaş için hazırlandılar. Ebû Cehil ve diğer Kureyş’in
büyükleri olan müşrikler çok korkmalarına rağmen yinede savaşı kazanacaklarını
zannediyorlardı, zannediyorlardı çünkü bu sadece bir zan olarak kalacaktı...
Cenab-ı Hak, Peygamberi Hz. Muhammed (aleyhissalatu vesselam) ve Ashâbını Bedir
savaşından zaferle çıkaracaktı.


Evliliği ve Çocukları


Hz. Âtike (r.anha), Ebû Ümeyye ibnul
Muğire ile evlenmiştir. Ebû Ümeyye, mü’minlerin annesi Ümmü Seleme'nin
babasıdır.


Bu durumda Ümmü Seleme Validemiz Hz. Âtike'nin
üvey kızı oluyor. Hz. Âtike’nin Ebû Ümeyye ile yaptığı bu evlilikten Abdullah,
Züheyr ve Karî Betül Kübra adında çocukları olmuştur.


Hz. Âtike’nin doğumu ve ölümü hakkında
elimizde bir bilgi yoktur.


SÖZLERİNDEN
SEÇTİKLERİMİZ:



Babası
Abdulmuttalib’in vefatında
okuduğu şiir:
Matem gözyaşları döküp ağlayın,
Göğsünüzü döğüp çağlayın
O zat için bunları yapın ki o övülecek sıfatlara sahiptir.
Düşkün değil, belki kuvvet ve kifayetinin kemalinden dolayı cihanın zorluk ve
musibetlerine karşı tek başına kalabalık bir ordu mesabesindedir.
Çalışması güzel, tesir ve haysiyetini himayeye himmet ve gayreti boldur.



Resûl-i
Zîşan’ın vefatında duyduğu teessürle dile getirdiği şiirler:
Ey göz! Gözyaşı değil kan ağla
Ve ölünceye kadar doldur bir kovayı kanlarla
Ey göz! Gökten yağmur boşanırcasına kanla çağla, kan ağla
Allah'ın mahlûkatından başkası için değil
Sadece Mustafa için ağla
Ve sadece onun için nurla çalış
Kolayca sele dönüşen yağmurlar gibi yağ
Çünkü ben adalet ve hayır peygamberini kaybettim!
O’ndan mahrum düştüm
Ölümünden çekindiğim o kimseye karşı çok şefkat besliyordum
Ne var ki kader O'nun hakkında da ölümü takdir etti
Yalanın, aldatmanın, ayıbın çok olduğu bu dünyada
Mahlûkatın güneşi, fâhir sahibi bir zat'ı kaybetmekten dolayı ağla ey gözüm!
Yolun açık olsun ey varlığın güneşi!
Allah'a hamd eden biri olarak gidesin
Allah-u Teâlâ sur'a üfürüldüğü günde,
Kıyamet gününde sana iyilik ve güzellik versin.


KAYNAKLAR


1- H. Mehmed Zihni Efendi,
Meşâhîru’n-Nisâ, sdl. Bedreddin Çetiner, Şâmil Yayınevi, İstanbul, 1982, II.


2- Ahmet Cevdet Paşa,
Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârih-i Hulefâ, Bedir Yayınevi, İstanbul, (tarihsiz), I.


3- Hümeyra Hub, Hanım
Sahabiler, Mehtap TV, http://www.serdengecti.org/sizinti/file.php?f=2407


4- Reşit Haylamaz, Gönül
Tahtımızın Eşsiz Sultanı Efendimiz, Işık Yayınları-İzmir-2007, II.


5- Mevlânâ Şiblî, Asr-ı
Saadet, trc. Ömer Rıza Doğrul, Eser Neşriyat, İstanbul, 1977, I.


6- Havva Ergene Işık, Hanım
Sahabîler, Gül Yurdu Yayınları, İstanbul, 2008.

HZ. ÂTİKE BİNTİ ZEYD
(R.ANHA)





“Her kim şehitlik mertebesini kazanmak
isterse Âtike ile evlensin.” Hz.
Abdullah bin Ömer (r.a)


BABASI:


Zeyd bin Amr.


ANNESİ:


Ümmü Küreyz el-Hadramiyye.


NESEBİ:


Âtike Binti Zeyd bin Amr bin Nüfeyl bin Abduluzza bin Riyah bin
Abdullah bin Karz bin Zirah bin Adiyy bin Kaab bin Lüey el-Kureşî el-Advî.


ŞEMAİLİ VE AHLÂKI:


Akıllı, bilgili ve iffetli, aynı zamanda
güzelliği dillere destan olduğu gibi, edebî yönü de kuvvetli bir hanımefendi
idi.


HAYATI:


Hz. Âtike (r.anha), Aşere-i Mübeşşere’den Hz. Saîd bin Zeyd’in kız
kardeşidir. O da ağabeyi gibi ilk Müslümanlardandır. Müslüman olup
Peygamberimiz’e (s.a.s) biat ettikten sonra Medine’ye hicret etmiştir.


İlk evliliğini Hz. Ebû Bekir’in oğlu Abdullah ile yapmıştır. Hz.
Âtike ile Hz. Abdullah büyük bir aşk ile birbirlerine bağlı idiler. Özellikle
Abdullah bin Ebî Bekir, Âtike’ye o derece tutulmuştu ki işlerini ve ibadetini
bile aksatır olmuştu. Bunu gören Hz. Ebû Bekir radıyallahu anh oğluna: “Bunu sen terk et ve boşa. Bu kadın senin
hem dinine, hem dünyana engel oluyor” diyerek boşanmalarını istemişti.
Fakat Abdullah bin Ebî Bekir bu zarurî ayrılığa dayanamayıp çok gözyaşı dökünce
Hz. Ebû Bekir Âtike ile tekrar evlenmelerine müsaade etmişti.


Abdullah bin Ebî Bekir ile Âtike’yi bir ayrılık daha
beklemekteydi…


Abdullah bin Ebî Bekir Tâif muharebesine katılıp aldığı bir yara
sonucu şehit olmuştur. Çok sevdiği eşini kaybetmenin acısı ile Hz. Âtike mersiyeler
söylemiştir. Hz. Âtike’nin mersiyeleri “Sözlerinden Seçtiklerimiz” bölümünde
olacak.


Hz. Âtike’nin iddeti dolduktan sonra, Hz. Ömer kendisine tâlip
olmuştur. Fakat Hz. Âtike ilk eşi Abdullah’a verdiği söz aklına gelir. Abdullah
henüz hayatta iken Âtike’ye, kendisinin ölümü durumunda kimseyle evlenmemesini
istemiş ve: “Ben öldükten sonra kimse
ile evlenmemen için sana bir bahçe veriyorum” diyerek aralarında bir
anlaşma yapmışlardı. Bunu hatırlayan Âtike, Hz. Ömer’e: “Abdullah bana evlenmemem için bir bahçe vermişti” deyince Hz.
Ömer: “Bu hususta, bilenlere danış ve
fetva iste. Bana kalırsa evlenmende bir mahzur yoktur” cevabını vermiş ve
Hz. Âtike’de Hz. Ali’den bu konuda fetva istemişti. Hz. Ali: “Bahçeyi Abdullah’ın ailesine geri vererek
evlenebilirsin” diye cevaz verince Âtike, Hz. Ömer ile evlenmişti. Bu
evlilik hicretin on ikinci yılında gerçekleşmiştir.


“Hz. Ömer arkadaşlarından birkaç kişiyi düğün yemeğine çağırdı.
Bunların arasında Hz. Ali de vardı. Hz. Ali, zamanında Âtike’nin kocası Abdullah
ile kardeş olmuştu. Bir ara kalkarak Hz. Ömer’e: “İzin ver de Âtike ile konuşayım” dedi. Hz. Ömer: “Konuşabilirsin” diyerek ona izin
verdi. Bunun üzerine Hz. Ali, Âtike’ye şunları söyledi:
“Ey Âtike! Hani sen Abdullah öldüğünde “Yemin ederim ki gözlerimin yaşı asla
eksilmeyeceği gibi vücudum da topraktan arınmayacaktır” demiştin.” Bu sözleri işiten Âtike bir
feryat kopararak yüksek sesle ağlamaya başladı. O zaman Hz. Ömer, Hz. Ali’ye: “Allah seni affeylesin! Sen ailemi benden
soğutmaya mı çalışıyorsun?” dedi.”


Hz. Ömer’in şehit edilmesiyle tekrar dul kalan Hz. Âtike,
üzüntüsünden Hz. Ömer için de mersiyeler söylemiştir.


Hz. Ömer’den (r.a) sonra Hz. Âtike cennetle müjdelenen on
sahabeden biri olan Hz. Zübeyr bin Avvam (r.a) ile evlenmişti.


“Hz. Zübeyr ile evli olduğu sıralarda Hz. Zübeyr hanımlarının
camiye gitmelerine bile müsaade etmeyecek derecede kıskançtı. Hâlbuki o
sıralarda kadınların camiye gitmelerinde herhangi bir sakınca da yoktu ve
camiye giden kadınlara mani olunmaz, ses çıkarılmazdı. İşte o sıralarda bir gün
Âtike sabah namazı için evden çıkar. Kocası Zübeyr ise ondan daha önce çıkarak
camiye yakın bir yerde bir köşeye saklanır. Âtike oradan geçerken de sağrısına
bir fiske vurup yine gizlenir. Âtike o günden sonra camiye gitmeyi terk eder.
Zübeyr ondan sonra sanki her şeyden habersizmiş gibi Âtike’ye:


“Siz artık camiye çıkmaz
oldunuz?” diye sorunca Âtike: “İnsanlar
azmış; bundan böyle camiye gitmemiz elvermeyecek” cevabını vermiştir.”


Âtike, üçüncü eşi büyük sahabe Hz. Zübeyr’in de şehit edilmesiyle
tekrar dul kalmıştır.


“Hz. Zübeyr de Cemel vakasında Hz. Ali’nin hasımlarından yana
olmayı bırakıp geri dönerken yolda Vâdi’s-Sibâ adı verilen vadide bir ağaç
altında bir müddet yatıp uyumuştu. O esnada Amr bin Cürmûz adında biri gelip onu
o haldeyken öldürmüştü. Bunun üzerin Âtike onun da hakkında mersiyeler
söylemiştir.”


Hz. Ali’de Âtike ile evlenmek istemiş fakat Hz. Âtike, evlendiği
bütün erkekler şehit olduğu için artık korktuğundan Hz. Ali’ye: “Ey mü’minlerin emiri, sizi esirgerim. Zira
her kime vardımsa öldürüldü” demiş ve Hz. Ali’nin teklifini kabul
etmemiştir.


“Hz. Zübeyr’den sonra Âtike’nin Muhammed bin Ebî Bekir’e vardığı
Mustatraf’te hikâye edilmekte ise de Eğanî ve Üsdü’l-Gâbe’de öyle bir rivayet
olmayıp Âtike’nin Zübeyr’den sonra Hz. Hüseyin’e vardığı; onunda şehit
edilmesiyle dul kaldığı yazılıdır.”


Hz. Âtike’nin (r.anha) vefat tarihi net değildir. Fakat Hz.
Hüseyin (r.a) Efendimiz Kerbela’da şehit edildiğinde Hz. Âtike hayatta idi. Hz.
Hüseyin 61 yılında şehit edildiğine göre, Hz. Âtike’de 61 yılından sonra vefat
etmiştir.


HAKKINDA SÖYLENENLER:


“Sen, Allah’ın yüzünü süsleyip
güzelleştirdiklerinden birisin. Allah’ın süslediği yüzden hiç ayıp olur mu?” Abdullah
bin Ebî Bekir (r.a)


SÖZLERİNDEN
SEÇTİKLERİMİZ:


“Ben Hz. Peygamber ve Hz. Sıddîk’den sonra insanların en hayırlısı
olup hiçbir taksiratı olmayan bir zat ile musîbete düçar oldum. Yegâne ilâhî
mükâfatlara kalmış olur o kimsenin gözleri ki Cenk ve kavgada en ziyade sabır
ve sebat, düşman üzerine döne döne hamle yapmada herkesten fazla hamle ve hücum
edici öyle bir yiğit daha görmüş ola. Öyle bir bahadır idi ki her taraftan
kendisine mızraklar çevrildiği halde aldırmayarak içlerine dalıp şiddetli bir
ölümle ölünceye kadar cihad ve sebat etmiştir. (Sonra zevcine hitaben): Yahu
artık ben bundan böyle dünya durdukça gözlerim senin üzerine ağlayıp
hararetlenmekten ve cismim mâteminin tesiriyle hüzün ve elemle dolmaktan halî
olmamak üzere yemin etmişimdir.”
“Yemin ederim ki gözlerimin yaşı asla eksilmeyeceği gibi vücudum da topraktan
arınmayacaktır.”
(İlk eşi Abdullah bin Ebî Bekir’in şehit
olması üzerine söylediği mersiyeler.)


“Ey göz, gözyaşları akıtıp feryad ve figan ile ağla. Soylu ve
şerefli mü’minlerin emiri hakkında ağlamaktan usanma.”
“Bundan böyle gerek servet gerek fakir fukaraya söyle ki; ölsünler. Zira ölüm
Hz. Ömer’e ayrılık kâsesini sunmuş olduğundan koruyucusuz kaldılar.”
(İkinci eşi Hz. Ömer’in
şehit edilmesi üzerine söylediği mersiyeler.)


“Sen eğer onu uyandırmış olaydın
karşında, zayıf titreyen biri olarak değil güçlü kuvvetli, mukavemet eder biri
olarak bulurdun.
Sen öyle kâmil mü’mini kasten öldürdün ki kasten katil olanın cezası olan
kısasa uğrayasın.
Behey miskin; Cenab-ı Zübeyr nice tehlikeli harblere girmiştir de senin gibi
zelillerin müdafaası onu azim ve kararlılığından döndürmemiştir.
Artık cehennem ol git ki; sen şimdiye kadar öylesini ele geçirememiştin.”
(Üçüncü eşi Hz. Zübeyr’in katili İbn
Cürmüz’e hitaben söylediği mersiyeler.)


KAYNAKLAR


1- Muhammed
Yusuf Kandehlevî, Hayâtü's Sahâbe, trc. Ali Arslan, Merve Yayınları, İstanbul,
(tarihsiz), III.


2- Ahmed Nedvî-Said Sahib
Ensarî, Asr-ı Saadet, trc. Ali Genceli, Şâmil Yayınevi, İstanbul, 1985, II.


3- H. Mehmed Zihni Efendi,
Meşâhîru’n-Nisâ, sdl. Bedreddin Çetiner, Şâmil Yayınevi, İstanbul, 1982, II.


4- Mevlânâ Şiblî, Asr-ı
Saadet, trc. Ömer Rıza Doğrul, Eser Neşriyat, İstanbul, 1977, IV.


5- Havva Ergene Işık, Hanım
Sahabîler, Gül Yurdu Yayınları, İstanbul, 2008.


6- İbnu Hacer el-Askalânî,
el-İsabe Seçkin Sahabeler, trc. Seyfullah Erdoğmuş, Sağlam Yayınevi, İstanbul,
2008.

HZ. DÜRRE BİNTİ EBÎ LEHEB (R.ANHA)




Peygamberimizin: “Ey
İnsanlar! Ne oluyor da akrabalarım hakkında bana eziyet ediyorsunuz.” buyurarak
insanlara karşı koruduğu amcasının kızı.


BABASI:


Resûlullah’ın amcası
Ebû Leheb İbni Abdulmuttalib.


ANNESİ:


Ebû Süfyan İbni Harb'in kız kardeşi Ümmü Cemîl Binti Harb.


NESEBİ:


Dürre Binti Ebî Leheb İbni Abdulmuttalib bin Hâşim bin Abdimenaf
bin Kusayy bin Kilâb bin Murre bin Kâ’b bin Lüeyy bin Gâlib bin Fehr bin Malik
bin Nadr bin Kinâne bin Huzeyme bin Müdrike bin İlyâs bin Mudar bin Nizâr bin
Ma’d bin Adnan bin Aded bin el-Mukavvim bin Sârih bin Yeşcüb bin Ya’rub bin
Sâbit bin İsmail bin İbrahim.


HAYATI:


Hz. Dürre (r.anha), Peygamberimiz’in
(aleyhissalatu vesselam) amcası, kâfirlerin başı olan Ebû Leheb’in kızıdır.


Cenab-ı Hakk'ın diriyi ölüden, ölüyü de
diriden çıkarttığı gibi, kâfir bir babadan mü'min bir evlat meydana geleceğine
en çarpıcı örnek hiç kuşkusuz Ebû Leheb'in kızı Hz. Dürre'dir. O babası gibi
küfür karanlığında kalmamış, İslâm'ın nuru ile aydınlanmış bir hanımefendidir.


İlk evliliğini Hâris İbni Amir İbni
Nevfel ile yapmıştı. Hâris bir müşrikti. İslâm'a karşı olan Hâris, Bedir
muharebesine katılmış ve mü'minler tarafından öldürülüp küfrün bataklığına
ebedî olarak gömülmüştü.


Hz. Dürre İslâm ile müşerref olunca
Medine'ye hicret eder ve Rafi' İbni Mu'allâ ez-Zürakî’nin evine misafir olur.
Hz. Dürre Medine'ye hicret ettikten sonra, Hz. Cebrail'in (a.s) onun sûretine
büründüğü meşhur sahabe Hz. Dıhye bin Halife el-Kelbî ile evlenir.


Hz.
Dürre (r.anha) ile ilgili Hayatu’s-Sahabe’de şöyle bir rivayet vardır:


“Hz. Peygamber’in amcalarından Ebu
Leheb’in kızı Dürre hicret ederek Medine’ye geldi ve Râfi b. el-Muallâ
ez-Zürakî’nin evine misafir oldu. Daha sonra Benî Zürayk kabilesi onun yanına
gelerek: “Sen Allah’ın, hakkında Tebbet Sûresi’ni indirdiği Ebu Leheb’in
kızısın. Dolayısıyla hicretin sana hiçbir yarar sağlamayacaktır” dediler.
Bunun üzerine Dürre, Hz. Peygamber’e giderek şikâyette bulundu ve onların
söylediklerini de aktardı. Hz. Peygamber onu teselli etti ve yanına oturttu.
Sonra o günkü öğle namazının akabinde minbere çıkarak şunları söyledi:


“Ey İnsanlar! Ne oluyor da akrabalarım hakkında bana eziyet
ediyorsunuz. Allah’a yemin ederim ki, benim kıyamet gününde şefaatim Hayyehâ,
Hakem, Sudâ’ ve Sehleb(1) kabilelerine bile yetişecektir.””


Hz. Dürre’nin (r.anha) üç oğlu vardı, bunlar: Utbe, Velid ve Ebu
Müslim’dir.


Peygamberimiz’den (aleyhissalatu
vesselam) 3 hadis rivayet eden Dürre’nin vefat tarihi ve diğer ahvali
hakkında bir malumatımız yoktur.


(1) Hayyehâ, Hakem, Sudâ’ ve
Sehleb kabileleri ile Resûlullah aleyhissalatu vesselam’ın uzaktan akrabalığı
bulunuyor.


KAYNAKLAR


1- Muhammed Yusuf Kandehlevi, Hayâtü's
Sahâbe, trc. Ali Arslan, Merve Yayınları, İstanbul, (tarihsiz), I.


2- Mevlanâ
Niyaz, Kadın Sahabiler, trc. Ali Genceli, Toker Yayınları, İstanbul, 1971.


3- Mevlânâ
Şiblî, Asr-ı Saadet, trc. Ömer Rıza Doğrul, Eser Neşriyat, İstanbul, 1977, I.


4- Abdulaziz
eş-Şennavi, Sahabe Hayatından Tablolar (Hanım Sahabeler), trc. Tâceddin Uzun,
Uysal Kitabevi, Ankara, 1991.


5- İbn
Hazm, Cevâmiu's-Sîre, trc. M. Salih Arı, Çıra Yayınları, İstanbul, 2004.

HZ. ERVÂ BİNTİ ABDULMUTTALİB (R.ANHA)




Resul-i Ekrem aleyhissalatu vesselamın halasıdır.


BABASI:


Resulullah sallallahu aleyhi ve sellemin dedesi Abdulmuttalib b.
Hâşim’dir.


ANNESİ:


Fatıma binti Amr.


NESEBİ:


Ervâ binti Abdülmuttalib, bin Hâşim, bin Abdimenaf, bin
Kusayy, bin Kilâb, bin Murre, bin Kâ’b, bin Lüeyy, bin Gâlib, bin Fehr, bin
Malik, bin Nadr, bin Kinâne, bin Huzeyme, bin Müdrike, bin İlyâs, bin Mudar,
bin Nizâr, bin Ma’d, bin Adnan, bin Aded, bin El-Mukavvim, bin Sârih, bin
Yeşcüb, bin Ya’rub, bin Sâbit, bin İsmail, bin İbrahim.


BAZI
ÖZELLİKLERİ:


· Hz.
Ervâ’da diğer kız kardeşleri gibi belağatı kuvvetli bir hanımefendi idi.
Babası Abdulmuttalib ve yeğeni olan Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem için
çeşitli mersiyeler dile getirmiştir.


·
Hz. Ervâ radıyallahu anha, Müslüman olduktan sonra İslamiyet’in
neşri için çaba sarf etmiştir. Kureyş’lilerin nazarında söz sahibi olan bu
hanımefendi, edebî yönünü insanları İslam’a davet etmekte de
kullanmıştır.


·
Mekke’de İslam’ın ilk zamanlarında Müslüman olmuş ve Medine’ye
hicret etme şerefine nail olanların arasına O’da girmiştir.


HAYATI HAKKINDA KISA KISA


·
Ervâ radıyallahu anha, Resulullah sallallahu aleyhi ve
sellem’in en küçük halasıdır. Efendimiz aleyhissalatu vesselamın
babası Abdullah ile anne-baba bir kardeştir.


·
İlk evliliğini cahiliye döneminde Umeyr ibn Vehb ibn Abdi Kusayy
ile yapmıştır. Bu evlilikten
Tuleyb adında bir oğlu olmuştur. Daha sonra Kelde (Ertab) ibn Abdi Menaf ibn
Abdiddar İbn Kusayy ile evlenmiştir. Bu evlilikten de Fâtıma adında bir kızı
olmuştur.


Müslüman
oluşu


·
Hz. Ervâ'nın oğlu Tuleyb, İbni Erkam'ın evinde Müslüman olmuştur.
Peygamberimiz aleyhissalatu vesselam İslamiyet'in ilk zamanlarında pek çok
sıkıntılara maruz kalmıştı. Müşrikler Efendimiz'in tebliğ yapmak için
bulunduğu mekânları sürekli basıp, Müslümanları rahatsız ediyorlardı. Bunun
üzerine İbni Erkam Safa tepesinde bulunan evini toplantı yapmak için Resulullah
sallallahu aleyhi ve selleme teklif etmişti. Orada müşriklerin kendilerini
rahatsız etmeyeceklerini söylemiş ve Efendimiz de bu teklifi kabul etmişti.
İşte Hz. Ervâ’nın oğlu Tuleyb bu evde Müslüman olmuştur. Aynı zamanda da
Hz. Tuleyb, Resulullah Efendimize saldıran müşriklere karşı Peygamberimizi
koruma ve müdafaa etme vazifesini de üzerine almıştı.


·
Hz. Tuleyb radıyallahu anh Müslüman olur olmaz, annesinin yanına
gidip İslam’ı tebliğ etmiştir. Annesine şöyle demiştir: “Ben hulus-i
kalb ile İslam’a bağlanıp, Hz. Peygamber’in izindeyim.” Annesi, o mübarek
hatun, oğluna şöyle cevap verdi: “Senin kendi kardeşine yardımdan ziyade
başkalarına yardım etmene ihtiyaç vardı. Eğer ben de erkek olsaydım böyle
yapardım, kâfirlerin el uzatanlarına karşı gelirdim” demiş, hemen akabinde
İslam’la müşerref olmuş ve bununla da kalmayıp kardeşi Hamza’nın da Müslüman
olmasında pay sahibi olmuştur.


·
Bir defa Avf b. Sabre Sehmî, Resul-i Ekrem’e karşı ağır sözler
sarfetmişti. Buna karşılık Hz. Tuleyb onun devesini yaralamış, sakatlamıştı.
Tuleyb’in bu hareketi annesine şikâyet edilmiş, o da şöyle cevap vermişti: “Tuleyb,
dayızadesinin yardımcısı, mal ve kanının muhafızıdır.”


· Müşriklerin
ele başısı Ebu Leheb, Müslümanlara eziyetten çok zevk alıyordu. Eline
geçirdiği Müslümanlara eziyet ediyor, hatta öldürmekten bile çekinmiyordu.
Müşriklerin bu cüretlerine Tuleyb karşı koyuyordu. Bir gün Ebu Leheb şöyle
demişti: “Tuleyb, Muhammed’in hayatını muhafaza ediyor, o, Muhammed’in en
iyi yardımcısı ve muhafızıdır.” Bu olay üzerine Hz. Ervâ’ya müşrikler: “Oğlunun yaptıklarını
görüyor musun?” dediler. O ise şöyle cevap verdi: “Onun günlerinin en
hayırlısı, dayısının oğluna yardım ettiği gündür.”


Daha sonra Ebu Leheb, Hz. Ervâ’nın Müslüman olduğunu duyar duymaz
onun yanına gider ve Hz. Ervâ Ebu Leheb’e: “Yeğeninin yanında dur ve ona
destek ol. Eğer o galip gelirse, sen iyi kimselerden olursun. Yoksa yeğenin yüzünden
suçlu ve kusurlu olursun” deyip Resulullah Efendimize destek olmasını
ister. Ebu Leheb ise: “O’nun getirdiği, ortaya çıkardığı din yüzünden bütün
Arap topluluklarına karşı koymaya bizim gücümüz mü yeter?” demiştir. Bunun
üzerine Hz. Ervâ şu mersiyeyi söylemiştir: “Tuleyb dayısının oğluna yardım
eder. Ondan kanını ve malını esirgemez.”


SÖZLERİNDEN SEÇTİKLERİMİZ:


Hz. Ervâ’nın Babası Abdulmuttalib için söylediği mersiyeler:


Benim gözüm gerçekten ağladı.


Semahat sahibi bir kimseye ağladı ki


hayâ (utangaç) yaratılışlı ve nazik tabiatlı,


soyu şerefi, hasletleri güzel, iyi huylu bir zattır.


Babam Şeybe, boylu poslu, fasîh sözlü, parlak yüzlü,


ince belli, son derecede güzel ve letafetli bir zat olup


zilleti ve zulmü asla kabul etmez, şerefi kimseye gizli değildir.


Kendisi Malik b. Nadr b. Kînâne oğullarının sığınağı,


Kureyş’in efendisi Fihr b. Mâlik b. en-Nadr b. Kînâne,


halkının yüz akı ve işlerini çekip çevirenidir.


Kalbi kuvvetli olduğundan kanlar aktığı ve ölüm, bahadırları
korkuttuğu zamanlarda bile asla fütur getirmeyip celâdetini izhar eder, reyinde
isabet vardır. O’na baktığın zaman üzerinde güzellik ve rüşenlik görürsün.

• “Sîret-i İbn
  Hişâm’da ve Müsâmerât-ı Cenâb-ı Muhyiddin’de anlatıldığına göre Ervâ, bu
  mersiyeyi babasına henüz vefat etmeksizin söylemiştir. Çünkü Abdulmuttalib
  hazretleri ölüm hastalığında kızları Ervâ, Ümmü Hakîm el-Beyza, Ümeyme,
  Berre, Safiyye ve Âtike’yi yanına celbedip: “Vefatımdan sonra hakkımda
  söyleyeceğiniz mersiyeleri ölmeden işiteyim” diye onlardan her birine
  kendisi için birer mersiye söyletmişti. Ervâ’nın işte o vakit söylediği
  mersiye yukarıdadır.”
  
• Tuleyb dayısının
  oğluna yardım eder.
  
• Ondan kanını ve
  malını esirgemez.
  
• Resulullah
  aleyhissalatu vesselam ahirete irtihal edince Ervâ Binti Abdulmuttalib şu
  şiiri söylemiştir:
  
• Ey
  Allah'ın Resulü! Sen bizim ümidimizdin
  
• Sen bize iyilik
  ederdin. Zulmetmezdin.
  
• Sanki kalbimin
  üzerinde Muhammed'in adı var.
  
• Peygamber'den
  sonra kabileler biraraya gelmediler.
  

KAYNAKLAR


1-Asr-ı
Saadet-c.1-Mevlânâ Şibli-Eser Neşriyat-İstanbul-1977


2-Sahabe Hayatından
Tablolar (Hanım Sahabeler)- Abdulaziz eş-Şennavi- Uysal Kitabevi-Ankara-1991


3-Meşahîru’n-Nisa-c.1-H.
Mehmed Zihni-Şamil Yayınevi-İstanbul-1982


4-Asr-ı Saadet-c.2-Ahmed
Nedvi, Said Sahib Ensari-Şamil Yayınevi-İstanbul-1985


5-Hanım Sahabiler-Hümeyra
Hub-Mehtap TV- http://www.serdengecti.org/sizinti/file.php?f=2409


6-Hanım Sahabîler-Havva
Ergene Işık-Gül Yurdu Yayınları-İstanbul-2008

HZ.
ESMA BİNTİ EBÎ BEKİR (R.ANHA)




“Allah senin bu kuşağın yerine sana
cennette iki kuşak verecektir” Hz.
Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)


BABASI:


Babası, Resûlullah’ın (aleyhissalatu vesselam) “es-Sıddîk” diye
nitelediği Hz. Ebu Bekir (r.a).


ANNESİ:


Kutele veya Kuteyle Binti Abdiluzza el-Kureşiyye.


NESEBİ:


Esma Binti Ebî Bekir Abdillah b. Osman et-Teymiyye.


KÜNYE VE LAKABLARI:


Hz. Peygamber (aleyhissalatu vesselam) ve babası Hz. Ebu Bekir
Medine’ye hicret edecekleri zaman, kendilerine hazırladığı yol azığını koyduğu
torbanın ağzını bağlamak için kemerini ikiye bölüp bir parçasıyla bu torbanın
ağzını bağlamıştır. Onun için kendisine “İki
Kemer Sahibi” yahut “İki Kuşaklı”
manasında “Zat’ün-Nitakayn”
denmiştir.


Ebu Ömer (b. Abdilberr) dedi ki: “Bu ismi ona Resûlullah
(aleyhissalatu vesselam) vermişti. Zira o, Peygamber (aleyhissalatu vesselam)
hicret edeceği zaman sofra hazırlamış, bunu sarmak için kuşağını iki parçaya
bölmüş, parçanın yarısıyla sofrayı sarmıştı. Diğer parçasını da kuşak olarak
kullandı.” İbn İshak ve başkaları da böylece zikretmişlerdir.


ŞEMAİLİ VE AHLÂKI:


Son derece edepli, takva sahibi, aynı
zamanda da mütevazı olup, fakirliğin verdiği her türlü sıkıntıya katlanmış bu
mübarek Hanımefendi temiz ahlakı ile tüm İslam kadınlarına çok güzel bir örnek
olmuştur.


BAZI ÖZELLİKLERİ:



İslam’a ilk giren hanım sahabîlerdendir.
İbn İshak’a göre 18. Müslüman’dır.



Hz. Esma (r.anha) cömertliğin numûnesiydi.
Yaşlanıp da hastalandığı zaman, bütün köle ve cariyelerini azâd etmişti.



Sağlam itikatlı, güvenilir, takva yönünden üstün bir hanımefendi idi. Birçok insan ona gelip
kendisinden hayır dua isterlerdi. Özellikle sıkıntıda ve hasta olanlar gelirlerdi.
Sıtmaya yakalanmış kadınlar gelip dua etmesini isterlerdi. Hz. Esma’da bunların
göğüslerine biraz su serper, kendilerine dua ederdi ve buyururdu ki: “Zatı
Risaletpenahilerinden duydum ki buyurdular: “Sıtmanın harareti cehennem
ateşinden bir nümûnedir. Bu sıkıntıyı serin su giderir.”



Hz. Esma, ilk Hacc ettiği zaman Resûlullah’ın (aleyhissalatu vesselam) maiyeti saadetlerinde Hacc etmişti.



Hz. Esma elinde avucunda bir şey
bırakmaz, tasadduk ederdi.
“Hz. Âişe’nin bıraktığı mallar meyanında bir orman vardı. Bu orman, Hz.
Âişe’nin ablası Hz. Esma’ya isabet etmişti. Muaviye, burasını 100.000 Dirhem
mukabilinde teberrüken satın aldığından Hz. Esma bu mühim parayı aziz dostları
arasında dağıtmıştı.”



Hz. Esma’da kız kardeşi Hz. Âişe (r.anha)
gibi cömertliği ile tanınıyordu. İbni Zübeyr diyor ki: “Bu iki kız kardeşten
fazla cömert ve âlicenab bir kimse görmedim.”



Hicretten sonraki ilk doğumu Hz. Esma
(r.anha) yapmıştır.


HAYATI:


Hz. Esma Hicretten 27 sene önce Mekke’de
dünyaya gelmiştir. Hz. Esma, Hz. Âişe (r.anha) Validemizin anne ayrı baba bir
üvey kız kardeşi, Abdullah bin Ebu Bekir’in ise öz kız kardeşiydi.


Efendimiz’in (aleyhissalatu
vesselam) halasının oğlu Zübeyr
İbnu’l-Avvam ile evlenmiş ve bu evlilikten; Abdullah, Urve, Münzer, Asım,
Muhacir, Haticetü’l-Kübra, Ümmü Muhsin ve Âişe adında çocukları dünyaya
gelmiştir.


Bir Tevekkül ve Metanet Örneği


Hz. Ebû Bekir (aleyhissalatu
vesselam) hicret yolculuğuna çıkarken; “Belki
yolda gerekebilir” diye beş altı bin dirhem tutarındaki parasını da yanına
almıştı. O Peygamberimiz’le (aleyhissalatu vesselam) birlikte yola çıktıktan sonra, o sıralarda
henüz Müslüman olmamış, gözleri görmeyen babası Ebû Kuhâfe, teselli için
torunlarının yanına geldi, oflanıp sızlanarak: “Ebû Bekir gitmekle size bir
sıkıntı verdi zannederim. Bütün parayı alıp götürmüşse, ikinci bir sıkıntı daha
yüklemiş olur” dedi. Esma (r.anha) şöyle söylüyor: “Ben; ‘Hayır dede,
babam onların hepsini bırakıp gitti!’ dedim. Bunu söyledikten sonra gittim,
küçük küçük taşları toplayarak babamın paralarını koyduğu evdeki dolaba
yerleştirdim ve ‘Dedemin gözleri görmediğinden, eliyle yokladığında bunu dirhem
dolu zannetsin’ diye de üzerine bir bez örttüm. Dedemin elini o bezin üzerine
koydum. Bunun üzerine dedem: “Bunu iyi etmiş, hiç olmazsa geçiminize bir
çare olur” dedi. Hâlbuki babam hiçbir şey bırakmamıştı. Ama ben dedemi
teselli için böyle yaptım. Hiç olmazsa böylece biraz rahatlamış olurdu.


Hz. Peygamber (aleyhissalatu
vesselam) Hz. Ebû Bekir radıyallahu anh
ile birlikte hicret edip Medine’ye varınca, Hz. Zeyd radıyallahu anh’ı gönderip
ailelerini ve çocuklarını alıp gelmelerini istemişti. Onlarla birlikte Hz.
Esma’da (r.anha) geldi. Kuba’ya ulaştığında oğlu Abdullah doğdu. Hicretten
sonra ilk doğumu o yaptı. O devrin genel yoksulluğu, yıkıntıları, kıtlığı
meşhurdur. Bununla birlikte o devir Müslümanlarının gayreti, zorluklara karşı
direnme gücü, kahramanlık ve metaneti dillerde destan olmuştur. Buharî’de Hz.
Esma’nın (r.anha) hayatı kendi dilinden şöyle anlatılmaktadır:


“Ben Zübeyr (r.a) ile evlendiğimde onun
ne malı mülkü, ne işini yürüten bir hizmetçisi, ne de su taşıyan bir deve ile
binek olarak kullandığı attan başka bir eşyası vardı. Ben hayvanlar için ot vs.
getiriyor, hurma çekirdeklerini öğütüp yem olarak yediriyordum. Suyu kendim
doldurup getiriyor, evin her işini kendim yapıyordum. Bu kadar işin içinde bana
en zor geleni ise atın işleri idi… Ekmek pişirmesini pek beceremiyordum. Hamur
yoğurup Ensâr’dan komşu kadınlara götürüyordum. Onlar çok iyi, içten, samimi
kadınlardı; benim ekmeğimi de pişiriyorlardı. Hz. Peygamber (aleyhissalatu
vesselam) Medine’ye gelince Zübeyr’e
iki mil uzaklıkta bir parça arazi verdi. Ben oradan başımın üzerinde seleyle
hurma çekirdeği taşırdım. Bir gün bu şekilde gelirken yolda Resulullah’la (aleyhissalatu
vesselam) karşılaştım. Deveye binmişti
ve yanında Ensâr’dan bir grup vardı. Resûlullah (aleyhissalatu vesselam)
beni görünce devesini durdurdu ve binmem için onu çöktürdü. Erkeklerin arasında
gitmekten utandım. Peygamberimiz (aleyhissalatu vesselam) benim davranış biçimimden, deveye binmekten
utandığımı anladı ve gitti. Ben de eve geldim. Zübeyr’e hadiseyi anlattım;
Peygamberimiz‘le (aleyhissalatu vesselam) karşılaştığımı, onun buyruğunu, utandığımı, kendisinin de gayrete gelip
kıskanacağını düşündüğümü söyledim. Zübeyr (r.a) dedi ki: “Yemin ederim ki,
senin hurma çekirdeklerini başının üstünde getirmen bana ondan daha ağırdır.”
–O günün şartlarında erkekler daha çok cihad ve din işleri ile uğraştıklarından
ev işlerini tamamen kadınlar yükleniyordu- Bundan sonra babam Ebû Bekir (r.a)
kendisine Peygamberimiz‘in (aleyhissalatu vesselam) gönderdiği hizmetçiyi bana verdi de
hayvanlara bakmaktan kurtuldum.””
Buharî’deki Evlenme Bahsi’nde şöyle bir ilavede vardır: “Bu sayede o kadar
rahatladım ki, kendimi esaretten kurtuluş sandım.”


Hz. Esma (r.anha) mütevazı bir hayat
yaşamıştır. Eşi Zübeyr bin Avvam (r.a) önceleri varlıklı olmadığından Hz.
Esma’nın biraz daha iktisatlı davranması gerekiyordu. Bunun içinde hesabını çok
iyi bilirdi. Bunu öğrenen Peygamberimiz Hz. Muhammed (aleyhissalatu
vesselam): “Her şeyi böyle ölçüye
tartıya vurarak sarf etme; sen böyle yaparsan Hak Teâlâ’da bunun masrafı bu
kadardır diye senin rızkını azaltır. O kadar verir” buyurdular. Hz. Esma,
Efendimiz’in (aleyhissalatu vesselam) bu tavsiyesine uymuş ve bu âdetini bırakmıştır.


Hz. Esma’nın yanında Hz. Peygamber’in (aleyhissalatu
vesselam) bir hırkası vardı. Bu hırkayı
Peygamberimiz Hz. Âişe’ye vermişti. Hz. Âişe’de vefatında Hz. Esma’ya
vermiştir. Hz. Esma hastalandığı zaman bu hırkayı suya daldırıp bunun suyunu
içerdi. Bazen bu sudan hastalara da içirirdi.


Hz. Esma Resûlullah’den (aleyhissalatu
vesselam) 58 hadis rivayet etmiştir.


Esma (r.anha), gözleri kör oluncaya
kadar uzun bir ömür sürmüştür. Yüz yaşına vardığı halde ne dişleri dökülmüş ne
de onda bunama eserleri görülmüştü. Oğlu Abdullah İbnu’z-Zübeyr şehit olduktan
on gün sonra; 110 yaşında iken, tek bir dişi bile dökülmeden ve en ufak bir
bunama emaresi göstermeden Rabbine yürümüştür. Sadece gözleri görmüyordu,
vücudu sağlam ve sıhhati de yerindeydi. Mekke’de vefat etmiştir. Vefat
ettiğinde Hicretin 73. yılıydı.


HAKKINDAKİ ÂYETLER:



“Allah sizi, din hakkında sizinle
savaşmayan ve sizi yurtlarınızdan çıkarmayan kimselere iyilik etmekten, onlara
adaletli davranmaktan menetmez. Çünkü Allah adalet yapanları sever.” (Mümtehine, 60/8)
Nitekim bu âyetin nüzul sebebinin Hz. Esma ile ilgili olduğunu yine Hz.
Esma’nın bir rivayetinden anlıyoruz:
Hz. Ebu Bekir’in kızı ve Zübeyr’in (r.anhüma) karısı Esma Zatu’n-nitakeyn’den
(r.anha) yapılan bir rivayette o, şöyle demiştir: “Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) andlaşma yaptıktan sonra müşrike olarak
Kureyş’in koruması altında bulunan annem beni arzu ederek görmeye gelmişti. “Onunla
ilgilenip iltifat göstereyim mi?” diye Resûlullah’a sordum. Bunun üzerine Allah Teâlâ bu ayeti
indirdi ve Resûlullah’da (aleyhissalatu
vesselam) bana “Evet ona sıla et
yani alakadar ol, iltifat ve ihsan eyle” buyurdu.”


HAKKINDAKİ HADİSLER:



et-Taberânî, hicret
hakkında Esma Binti Ebû Bekir’den şöyle rivayet eder: “Resûlullah
(aleyhissalatu vesselam), Mekke’de iken bize her gün biri sabah biri akşam
vakti olmak üzere iki defa gelirdi. Hicret edeceği gün ise öğle vakti geldi.
Ben babam Ebû Bekir’e (r.a) dedim ki:
“Babacığım, bak Resûlullah
(aleyhissalatu vesselam) başını sarmış bize geliyor! Hâlbuki bu saatte bize
gelmezdi!” Ebû Bekir (r.a) dedi ki: “Anam
babam onun yoluna fedâ olsun! Vallahi önemli bir iş O’nu bu saatte gelmeye sevk
etmiştir!”
Hz. Âişe (r.anha) der ki:
“Resûlullah (aleyhissalatu vesselam)geldi, içeri girmek için izin istedi, Ebû
Bekir (r.a) izin verince girdi. Hz. Ebû Bekir oturduğu sedirden kenara
çekilerek Resûlullah’a (aleyhissalatu vesselam) yer verdi. Efendimiz
(aleyhissalatu vesselam) Ebû Bekir’e (r.a): “Yanındakileri dışarı çıkar!” buyurdu. Ebû Bekir (r.a): “Bunlar –yani Âişe ve Esma– senin aile
halkındır” dedi. Bunun üzerine Resulullah buyurdular ki: “Hicret ederek Mekke’den çıkmama izin
verildi!” Ebû Bekir (r.a) dedi ki: “Ey
Allah’ın Resûlü! Anam babam senin yoluna fedâ olsun, sana yol arkadaşı olmamı
mı istiyorsun?” Resûlullah (aleyhissalatu vesselam): “Evet!” diye cevap buyurdular.
Hz. Âişe radıyallahu anha der
ki: “Ebû Bekir (r.a) ağlamaya başladığını gördüm. Bir kişinin sevinçten
ağlayacağını hiç düşünmemiştim.” Daha sonra Ebû Bekir (r.a) şöyle dedi: “Anam babam senin yoluna fedâ olsun, şu iki
binek hayvanımdan birini kendine al!” Resûlullah (aleyhissalatu vesselam): “Hayır, ancak ücretini almayı kabul edersen
alabilirim!”
Bineğinin bedelini ödeyerek almak istemesinin sebebi şuydu: Resûl-i Ekrem
(aleyhissalatu vesselam), Allah (c.c) yolunda yapacağı hicretin faziletinin
mükemmel olmasını arzu ettiğinden, bu hicretin canı ve malıyla yerine getirilen
bir ibadet olmasını istiyordu.
Hz. Âişe der ki: “En hızlı şekilde onların yol
hazırlıklarını yaptık. Yol azığı hazırlayıp torbalarına koyduk.”
el-Vâkıdî’nin rivayetinde şu ilaveler vardır: “Azık torbalarında pişmiş bir koç
vardı. Esma (r.anha) kuşağından bir parça keserek torbanın ağzını bağladı.
Bundan dolayı kendisine “İki Kuşaklı”
diye isim verildi.”



“Esma’nın boynunda bir ur vardı. Resûlullah (aleyhissalatu
vesselam) ona eliyle dokunup: “Allah’ım
onu, ur’un kötülüğünden ve zararından koru” buyurmuşlardır.”



Hz. Âişe (r.anha)
anlatıyor: “Esma Bintu Ebî Bekir (r.anha), üzerinde ince bir elbise olduğu
halde Resûlullah'ın (aleyhissalatu vesselam) huzuruna girmişti. Aleyhissalatu
vesselam, ondan yönünü ters istikamete çevirdi ve: "Ey Esma! Kadın hayız yaşına girdi mi ondan sadece şunun ve şunun
dışında hiçbir yerinin görünmesi caiz değildir!" dedi ve yüzü ile
ellerini işaret etti.” [Ebu Davud, Libas
34, (4104).]



Esma Bintu Ebî Bekir
anlatıyor: “Mekke'de Abdullah İbnu Zübeyr'e (aleyhissalatu vesselam) hamile
kalmıştım. Doğum yaklaşmıştı ki, Mekke'yi terk ettim ve Medine'ye geldim,
Kuba'ya indim. Abdullah'ı orada dünyaya getirdim. Doğunca, bebeği alıp
Resûlullah'a (aleyhissalatu vesselam) götürdüm, kucağına bıraktım. Resûlullah
(aleyhissalatu vesselam) bir hurma istedi, ağzında çiğneyerek ezdikten sonra,
tükrüğünden çocuğun ağzına bıraktı. Abdullah'ın
midesine ilk inen şey Resulullah'ın (aleyhissalatu vesselam) mübarek tükrükleri
idi. Sonra (yumuşattığı o) hurma ile çocuğun damağını oğdu, hakkında
bereketle dua etti ve Abdullah ismini verdi. Müslüman aileden ilk doğan çocuk
bu idi. (Medine'de bütün Müslümanlar) onun doğumuna çok sevindiler. Çünkü "Yahudiler size sihir yaptılar, asla
doğum yapamayacaksınız" diye bir şayia çıkarılmıştı." [Buhari, Menâkibu'l-Ensar 45, Akika 1;
Müslim, Adab 26, (2146).]



Esma Bintu Ebî Bekr
(r.anha) anlatıyor: Henüz
müşrik olan annem yanıma geldi. (Nasıl davranmam gerekeceği hususunda) Hz.
Peygamber'den (aleyhissalatu vesselam) sorarak: "Annem yanıma geldi, benimle (görüşüp konuşmak) arzu ediyor,
anneme iyi davranayım mı?" dedim. "Evet"
dedi, ona gereken hürmeti göster" [Buhari, Hibe 28, Edeb 8; Müslim, Zekât 50
(1003); Ebu Davud, Zekât, 34, (1668).]



Esma (r.anha) şöyle rivayet
eder: “Resûlullah’a (aleyhissalatu vesselam): “Ey Allah’ın Resulü! Kocam Zübeyr’in eve getirdiğinden başka benim bir
malım yok; acaba bundan az miktarda bir şey infak etsem bana bir günah olur
mu?” dedim. Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: “Mümkün olduğunca seni sıkıntıya sokmayacak
kadar ver ki Allah Teâlâ da seni sıkıntıya sokmasın!”



Esma (r.anha) anlatıyor: “Bir
gün, Peygamber Efendimizin Benî Nadir topraklarından Ebû Seleme ile Zübeyr’e
tahsis ettiği arazide bulunuyordum. Zübeyr, Allah Resûlü ile birlikte çıkmıştı.
Yahudi bir komşumuz vardı. Koyun kesmiş ve pişirmişti. Etin kokusunu almıştım
ve canım eti çok çekmişti. O zaman kızım Hatice’ye hamile idim. Dayanamadım, “Belki bana da ikram eder” diyerek,
ateş almak bahanesi ile yahudinin karısına gittim. Doğrusu ateşe ihtiyacım yoktu.
Etin kokusunu yakından alıp kendisini de görünce isteğim iyice kabardı. Aldığım
ateşi söndürdüm. Gittim tekrar ateş istedim. Sonra üçüncü bir kez daha ateş
istedim. Daha sonra oturdum; hem ağlıyor hem de Allah’a dua ediyordum. O arada,
Yahudi kadının kocası gelmiş. Karısına, “Yanınıza
kimse geldi mi?” diye sormuş. Kadın, “Bir
Arap kadın geldi, ateş istedi” demiş. Adam, “O kadına bu etten göndermedikçe bir lokma almayacağım” karşılığını
vermiş. Bunun üzerine, bana bir kepçe et gönderdiler. O kadar memnun kalmıştım
ki, yeryüzünde hiçbir şey beni o birkaç lokmalık etten daha fazla
sevindiremezdi.”



Ebu Nevfel anlatıyor:
“Abdullah İbnu'z-Zübeyr'i (r.a.) (Mekke'deki) Akabetü'l-Medine (denilen yerde)
(asılmış) gördüm. Kureyş ve diğer halk onun yanına gelmeye başlamıştı. Derken
Abdullah İbnu Ömer'de (r.a.) geldi. Yanında durdu, "es- Selamu aleyke ey Ebu Hubeyb!" dedi ve bu selamı üç
kere tekrar etti. Sonra sözlerine devamla (üç kere de) "Vallahi seni bu işten men etmiştim (ama beni dinlemedin)" deyip şunları söyledi: "Vallahi, benim bildiğime göre sen,
çok oruç tutan, çok namaz kılan, yakınlara çokça yardımcı olan bir kimseydin.
Vallahi, en kötüsü sen olan bir ümmet mutlaka en hayırlı bir ümmettir!"
Haccac'a, Abdullah İbnu Ömer'in (r.a) İbnu'z-Zübeyr karşısındaki tavrı ve
söylediği bu sözleri ulaştı. Derhal adam göndererek İbnu'z-Zübeyr'in cesedini
asılı olduğu kütükten indirtip, Yahudilerin kabirlerine attırdı. Sonra annesi
Esma Bintu Ebi Bekr’i de bir adam gönderip çağırttı. Fakat kadıncağız gitmekten
imtina etti. Haccac ikinci bir elçi daha gönderdi ve: "Ya bana kendi rızanla gelirsin ya da, sana saç örgülerinden
sürüyerek getirecek birisini gönderirim!" dedi. Esma yine imtina edip:
"Sen, örgülerimden tutup beni
sürükleyecek birini gönderinceye kadar vallahi gelmeyeceğim!" dedi.
Haccac: "Bana ayakkabılarımı
gösterin!" dedi. Papuçlarını alıp, çalımla koşup Esma'nın yanına
girdi. "Allah düşmanına ne
yaptığımı gördün mü?" dedi. "Ona
dünyasını berbat ettiğini, onun da senin ahiretini berbat ettiğini gördüm. Bana
ulaştığına göre ona: "Ey iki kuşaklının oğlu" demişsin. Vallahi iki
kuşaklı benim. Onlardan biriyle ben Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) ve Ebu
Bekr'in (hicret sırasındaki) yiyeceklerini
bağladım. Diğeri de, kadının belinden ayırmadığı kuşağıdır. Şunu ilave edeyim
ki, Resûlullah (s.a.s) bana: "Sakifte bir yalancı, bir de zalim var!"
demişti. Yalancıyı gördük. Zalime gelince; bunun da ancak sen olacağını
zannediyorum!" dedi. Haccac, hiç cevap vermeden yanından ayrıldı. [Müslim, Fezailu's-Sahabe 229, (2546).]
[Rezin şu ilavede bulundu: "Haccac
(bilahare) demiş ki: "Ben Esma'nın yanına onu üzmek için
girmiştim, ama o beni üzdü."]


HAKKINDA SÖYLENENLER:



“Allah senin bu kuşağın yerine sana
cennette iki kuşak verecektir” Hz.
Muhammed (s.a.s)



“Hz. Âişe ve kardeşi Esma’dan
(r.anhünne) daha cömert kadın görmedim. Onların cömertlik tarzı birbirinden
farklıydı. Hz. Âişe azar azar biriktirirdi, çoğalınca da fakirlere dağıtırdı.
Esma da yarına birşey bırakmaz, hemen ihtiyaç sahiplerine infak ederdi.” Oğlu Abdullah bin Zübeyr (r.a)



“Sen ne mübarek bir annesin. Senin ne
mübarek hasletlerin var.” Oğlu
Abdullah bin Zübeyr (r.a)


SÖZLERİNDEN SEÇTİKLERİMİZ:



Hayır yolunda harcayıp sadaka verin.
Lütuf beklemeyin, çünkü lütuf beklerseniz, hiçbir şeyi lütfetmezsiniz. Eğer
sadaka verirseniz, onun kaybolduğunu görmezsiniz.



Abdullah, sen kendini daha iyi bilirsin…
Eğer hak yolda olduğuna inanıyorsan ve Hakk’a davet ediyorsan senin sancağının
altında öldürülen arkadaşlarının sabrettiği gibi sen de sabret ve savaş…



Kişinin ölümden sonra korkacağı bir şey
yoktur. Ölü koyuna derisinin yüzülmesi acı vermez.



Allah’a yemin ederim ki izzet ve itibar
ile kılıç yemek, zillet ve alçaklıkla kırbaç yemekten hayırlıdır.



Yâ Rabbi ben biliyorum ki günahkârım,
ama senin mağfiretin daha büyüktür.


KAYNAKLAR


1- Elmalılı M. Hamdi Yazır,
Hak Dini Kur’an Dili, Feza Gazetecilik, İstanbul, 1992, VII.


2- Abdulaziz eş-Şennavi,
Sahabe Hayatından Tablolar (Hanım Sahabeler), trc. Tâceddin Uzun, Uysal
Kitabevi, Ankara, 1991.


3- Ahmed Nedvî-Said Sahib
Ensarî, Asr-ı Saadet, trc. Ali Genceli, Şâmil Yayınevi, İstanbul, 1985, I.


4- İbnu Deybe,
Teysiru'l-Vüsûl ilâ Câmii'l-Usûl, trc. İbrahim Canan, Akçağ Yayınevi, İstanbul,
1993, I.


5- İbnu Deybe,
Teysiru'l-Vüsûl ilâ Câmii'l-Usûl, trc. İbrahim Canan, Akçağ Yayınevi, İstanbul,
1993, XIII.


6- İbnu Deybe,
Teysiru'l-Vüsûl ilâ Câmii'l-Usûl, trc. İbrahim Canan, Akçağ Yayınevi, İstanbul,
1993, XIV.


7- İmam Gazâlî,
Mükâşefetü’l-Kulûb, trc. Ali Kaya, Semerkand, İstanbul, 2008.


8- Mevlanâ Niyaz, Kadın
Sahabiler, trc. Ali Genceli, Toker Yayınları, İstanbul, 1971.


9- İbnu Hacer el-Askalânî,
el-İsabe Seçkin Sahabeler, trc. Seyfullah Erdoğmuş, Sağlam Yayınevi, İstanbul,
2008.


10- Mevlânâ Şiblî, Asr-ı Saadet, trc. Ömer Rıza Doğrul, Eser
Neşriyat, İstanbul, 1977, II.


11- Mevlânâ Şiblî, Asr-ı Saadet, trc. Ömer Rıza Doğrul, Eser
Neşriyat, İstanbul, 1978, III.


12- Zekeriya Kandehlevî, Fezâil-i Âmâl, trc. Yusuf Karaca, Risale,
İstanbul, 2009.


13- H. Mehmed Zihni Efendi, Meşâhîru’n-Nisâ, sdl. Bedreddin Çetiner,
Şâmil Yayınevi, İstanbul, 1982, I.


14- M. Yusuf Kandehlevî, Hayatu’s-Sahabe Muhtasar, hzl. Ömer Lütfi
Erdal, Işık Yayınları, İstanbul, 2006, I.


15- M. Yusuf Kandehlevî, Hayatu’s-Sahabe Muhtasar, hzl. Ömer Lütfi
Erdal, Işık Yayınları, İstanbul, 2006, II.


16- İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, trc. M. Salih Arı, Çıra Yayınları,
İstanbul, 2004.