Asnjë vepër e keqe, gabim ose djallëzi nuk do të mbetet me ne, Allahu përmes mirësisë të tij do të na pastrojë prej tyre në këtë botë para se të kthehemi tek Ai. Sa më lart të ngrehet njeriu, sa më i sinqertë të jetë ai në marrëdhënie me Allahun aq më transparente do të bëhen gabimet tek Ai. Ngritja për tek Allahu dhe afrimi për tek Ai, forcon dhe zgjeron logjikën e njeriut.
Bazuar në mëshirën dhe mirësinë e Muhamedid a.s, me të cilat Allahu xh.sh na ka nderuar, gjërat janë të thjeshta për ne. Pra ne nuk japin llogari për mendimet tona. Gjithsesi ne japim llogari për veprimet që vijnë si pasojë e këtyre mendimeve. Në fillim, kërkohej që individi të jepte llogari lidhur me mendimin. "Allahut i përket gjithçka që është në qiej dhe gjithçka që gjendet në tokë. Edhe në se e tregoni apo e fshihni çfarë keni në shpirtin tuaj, Allahu do t`ju kërkoj llogari për këtë. Kështu , Ai do të falë kë të dojë dhe do të dënojë kë të dojë. "Allahu është i fuqishëm për çdo gjë"
Por mëshira e lehtësoi këtë problem dhe Allahu xh.sh uli ajetin: "Allahu nuk ngarkon askënd përtej fuqisë që ka, kurse në dëm të tij është e keqja që punon" [Kuran 2:286]
Njeriu pra nuk thirret për të dhënë llogari për një mendim që i kalon nëpër mendje, por ai jep llogari për frytet e këtij mendimi, për afirmimin e këtij mendimi i cili është një akumulim veprash. P.sh n.q.s. një mendim djallëzor që kalon në mendjen e myslimanit, në vend që të kërkojë mbrojtje nga Allahu, ai e afirmon këtë mendim. Ky afirmim është gabim (shkelje) për të cilin ai do të japë llogari. Megjithatë udhëtari për tek Allahu dhe kushdo që kërkon afërsi për tek Allahu xh.sh nuk është i kënaqur me problemet që arrijnë këtë fazë. Ata e dinë se megjithëse nuk thirren për të dhënë llogari lidhur me mendimet individuale, është gjithashtu e vërtetë se çdo vepër e mirë fillon me një mendim të mirë dhe çdo vepër djallëzore fillon me një mendim djallëzor. Prandaj ata i thërrasin mendjes para se këto mendime të kalojnë në vepra
Nefsi djallëzor ka fuqinë e shumë gabimeve dhe atributeve jo të lavdërueshme. Kur këto gabime dhe atribute jo të lavdërueshme e mbërthejnë njeriun, ato e zbehin dhe degradojnë punën e tij. D.m.th ato ulin dhe zvogëlojnë efektin e asaj vepre të veçantë në zemër. Mund të jetë edhe rasti Zoti na ruajtët, që kjo mund ta çojë në zero veprën e adhurimit. Si rezultat nuk ka fryt nga kjo vepër adhurimi, ajo nuk mund të shpëtoj nga vuajtja dhe shqetësimi. Për këtë i Dërguari i Allahut xh.xh ka thënë: "Ka shumë njerëz që agjërojnë dhe prej agjërimit të tij nuk kanë veçse urinë dhe shqetësime ".
Në një transmetim tjetër thuhet "vuajtje" dhe në një tjetër "etje" dhe pse?
Kjo sepse të tillë njerëz janë
pa cilësi të larta morale dhe sinqeritet të cilat sigurojnë veprën e adhurimit si të bërë për hir të Allahut xh.sh.. Këto janë atribute negative të cilat mund të ndodhin (bien) në vepër dhe n.q.s nefsi nuk pastrohet nga këto atribute, çdo lloj vepre adhurimi që personi ndërmerr, mund të kundërshtohet dhe efekti i saj në zemër dobësohet.
Është punë e adhurimit vetë, përfeksioni i saj, pranimi i veprave të adhurimit dhe pastaj vjen efekti që ndjek nga ky pranim. Për këtë arsyje, puna virtuale është fillimi i afrimit për tek Allahu. Njeriut i intereson vetëm që asgjë të mos ndërhyjë në mënyë që të sillte mosperfeksionimin në adhurime.
Pastaj pas kryerjes së punës së adhurimit dhe perfeksionit të saj, njeriu mbetet në një gjendje frike me pak përsa i përket pranimit, sepse kjo gjë është vetëm në duart e Allahut xh.sh në të kaluarën, sherbyesit virtuozë të Allahut ishin shumë të interesuar me të vertetë të merakosur, rreth pranimit të veprës së adhurimit më shumë se ç’ishin të interesuar rreth vetë veprës së adhurimit në të vertëtë meraku i tyre rreth vepër së adhurimit dhe përsosmerisë së saj, buronte nga interesimi dhe shqetesimi për pranimin e saj. Pas pranimit vjen fryti i pranimit, dhe fryti i pranimit është drita që injektohet në zemër. Kjo dritë nuk lind nga vepra e adhurimit, por më shumë nga pranimi i veprës së adhurimit. Kur pranimi afrohet nga Allahu xh.sh, ajo ndriçon zemrën dhe pastron nefset. Më të vërtetë është Allahu Ai që të pastron "i shpëtuar është ai që pastrohet". [ Kuran 87:14]
Ato që janë pastruar janë me të vërtetë të begatë. Fryti i përpjekjeve është pranimi, dhe fryti i pranimit është që Allahu xh.sh pastron nefset e njeriut .
Atributet kryesore jo të lavdërueshme
Ka shumë atribute të cilat Allahu nuk do që robërit e Tij t`i marrin lehtë dhe t`i zvogëlojnë. Besimtarët duhet të përpiqen që të çlirojnë veten nga këto atribute. Atributet kryesore jo të lavdërueshme janë katër:
1. Vetëlavdërimi .
2. Mendjemadhësia ose arroganca (kibr.)
3. Hipokrizia (rija)
4. Zilia (hased.)
Këto katër atribute mëmë lindin të tjera
Vetëlavdërimi (mburrja), kjo është shkallë për atribute të tjera.
Mburrja ndodh kur dikush është i pavëmendshëm, që nuk e kupton fuqinë e Allahut ndaj tij, që Allahu na ka dhënë ( hijeshinë), aftësinë për të bërë vepra bindjeje. Allahu na ka urdhëruar që të përpiqemi të përsosim veprat tona të fitratit.
Allahu na ka urdhëruar që të përpiqemi të bëjmë çfarë ai na urdhëron të bëjmë dhe ai gjithashtu na urdhëron që të përpiqemi për të përsosur veprimet tona të lindjes për më tepër, Allahu na bën të ditur se përpjekja jonë drejt perfeksionit dhe pranimi që vjen më pas, është e gjitha bujari e pastër e Allahut xh.sh. Po të mos ishte mirësia e tij aftësuese asnjë nuk do të ishte në gjendje t`i bindet Atij. Asnjë nuk do të ishte në gjendje t`i kushtohej bindjes dhe asnjë nuk do të ishte i vendosur në bindje.. Kur kjo ide dhe ky perceptim mungon në zemër dhe njeriu pushon së provuari ose së ndjeri atë, atë
atëherë sëmundja e vetëlavdërimit (mburrjes) sigurisht që do ta bëjë të vuajë. Lavdia në nefs është kuptimi se ato kanë bërë diçka përmes pushtetit, aftësisë , përpjekjes së tyre. Po njeriu është i aftë të jetë i vendosur dhe perfekt. Në të vërtetë është ai që bën përpjekje. Kjo gjë thuhet në ajetin: "Kjo më është dhënë vetëm prej diturisë sime" [Kuran 28;78]. Me fjalë të tjera, duke ngarkuar (caktuar) të gjithë çështjen tek ai njeri (nga njëra anë) por duke dështuar (nga ana tjetër) për t`ia ngarkuar atë mirësisë aftësuese të Allahut.
Kjo është ajo që quhet vetë-lavdi sepse Allahu është ai që të ka dhënë këtë mirësi.