Ndjekja e Medh`hebit.

Ndjekja e medhhebit

Medhhebet janë shkolla juridike në Islam të cilat janë bërë të njohura sipas emrave të themeluesve të tyre të cilët ishin muxhtehidë të famshëm, të njohur sipas dijes së tyre të pazakonshme, të aftë për ixhtihad, për vlerat morale dhe për devotshmëri. Disa nga medhhebet me vdekjen e themeluesve të tyre janë shuar dhe e humbën rëndësinë dhe rolin në jetën e Umetit. Mendimet e tyre i gjejmë vetëm në veprat mbi mospajtimet e juristëve islamë. Nga ato medhhebe janë edhe ato të imamëve të mëdhenj të imamëve të El-Evza'iut, Sufjan Eth-Thevriut, dhe të tjerëve, Allahu i mëshiroftë. Medhhebet e tjera i kanë mbijetuar themeluesit e tyre dhe janë ruajtur në praktikën e Umetit deri sot. Ata kanë pasuesit e tyre dhe veprat e tyre në të cilat janë tubuar dhe janë shkruar mendimet e juristëve të tyre.

Çështja është pra: a lejohet të pasohen keta medhhebe apo jo?

Tashmë kemi thënë se ai që i përmbush kushtet për muxhtehid[2] duhet t’i njoh dispozitat sheriatike nga dora e parë e tyre me metodën e përsiatjes dhe ixhtihadit dhe se nuk ka leje të pasojë ndonjë muxhtehid tjetër. Për atë që nuk e ka arritur shkallën e ixhtihadit kemi thënë se duhet t’i pyes ata që kanë dijeni. Kjo “pyetje” mund të jetë gojore apo nëpërmjet thirrjes në mendimet e ndonjë dijetari të shënuara në veprat autentike të cilat i transmetojnë. Në bazë të asaj që u tha më lart mund të përfundojmë se laikut i lejohet ta pasojë një nga medhhebet e njohura që ekzistojnë deri sot, kurse mendimet e të cilëve na janë transmetuar besnikërisht, me kusht që në mendje ta kemi parasysh si vijon:

1. Medhhebet janë shkolla juridike në të kuptuarit dhe shpjegimin e teksteve të Sheriatit dhe derivimit të dispozitave juridike nga ato tekste. Prandaj, këto janë metodologji juridike në nxjerrjen dhe njohjen e normave të sheriatit, e jo sheriat i ri, apo diç jashtë Islamit.

2. Sheriati, të cilin e përbëjnë tekstet nga Kur’ani dhe Suneti, është më i gjerë dhe më i pasur se cilido medhheb, e jo e kundërta.

3. Sheriati është ai i cili gjykon për korrektësinë e çdo medhhebi dhe asnjë medhheb nuk ka primat mbi sheriatin.

4. Arsyetimi dhe shkaku për pasimin e medhhebit është supozim se pasuesit e tyre në to do të vijnë deri te njohja për normat sheriatike, respektivisht se në këtë mënyrë do ta mësojnë dispozitën e Allahut për ndonjë çështje të shpallur në Kur’an apo Sunet. Së këndejmi, nëse konstatohet se ndonjëri medhheb padyshim ka gabuar në gjetjen e dispozitës së Allahut në çështjen e caktuar dhe se e vërteta në këtë çështje është krejt e sigurt në medhhebin tjetër, është detyrë e pasuesit të medhhebit ta braktis medhhebin e tij dhe ta ndjek mendimin korrekt nga cilido medhheb tjetër qoftë.

5. Pasuesit të një medhhebi i lejohet ta pasojë medhhebin tjetër në disa çështje sepse, nuk ekziston asgjë që e obligon t’i ndjek të gjitha mendimet e një medhhebi. Kushti i vetëm në këtë rast është që personi e bënë këtë për shkak të dëshmive apo argumenteve të cilat e kanë nxitur ta braktisë medhhebin e tij në dobi të medhhebit tjetër. Ai gjithashtu ka të drejtë të kërkojë dhe të veprojë sipas fetvasë dhe mendimit të cilido jurist tjetër të ndonjë medhhebi tjetër.

6. Është detyrë e pasuesit të çdo medhhebi që të çlirohet dhe pastrohet nga fanatizmi dhe subjektivizmi i qortuar ndaj medhhebit të tij. Ai duhet të dijë se medhheb nuk do të thonë ndarje dhe imtësim të Islamit dhe se ato nuk janë fe të cilat e derogojnë (shfuqizojnë) Islamin. Këto janë vetëm qasjet e ndryshme në shpjegimin dhe perceptimin e Sheriatit. Këto janë dritare nëpërmjet të cilave sheriati mund të hulumtohet, veprimet në hulumtimin, studimin dhe perceptimin e tij dhe metodat shkencore të derivimit të normave sheriatike nga burimet e tyre. Të gjitha ato janë në synim të përbashkët ta njohin atë që Allahu e ka shpallur dhe përcaktuar.

7. Nuk ndiejmë kurrfarë keqardhjeje për shkak të ndarjes së medhhebeve, sepse mospajtimi në perceptimin dhe nxjerrjen e dispozitave juridike është natyrore dhe dukuri e pashmangshme. Kjo është një domosdoshmëri përcjellëse e mendjes njerëzore. Meqenëse mendjet dhe aftësitë kognitive defitinitisht ndryshojnë, kjo shpie domosdoshmërisht që edhe konceptimet dhe përfundimet të ndryshojnë. Për më tepër, ne krenohemi me këtë mospajtim, shkencërisht të bazuar, i cili na ka lënë në trashëgimi pasuri të madhe juridike. Ne e konsiderojmë tregues të zhvillimit të shkencës juridike islame dhe të vitalitetit të saj dhe dëshmi të pasurisë dhe gjerësisë së mendimit të juristëve tonë të falshëm dhe përmbushjes së tyre të ndërgjegjshme të detyrimeve të cilat i kanë pasur në kuptim të shërbimit ndaj sheriatit të qartë.

8. Përfundimisht, të gjithë ne kemi detyrim ta njohim madhështinë e imamëve të të gjitha medhhebeve, t’i vlerësojmë, respektojmë, ta lusim Allahun xh. sh. për ta. Të besojmë se i pretë shpërblim tek Allahu, qoftë kanë gabuar apo kanë gjetur zgjidhje të drejta dhe të veprojmë ashtu si na ka mësuar Krijuesi i lartësuar:

“Edhe ata që kanë ardhur pas tyre e thonë: “Zoti ynë, falna ne dhe vëllezërit tanë që para nesh u pajisën me besim dhe mos lejo në zemrat farë urrejtjeje ndaj atyre që besuan. Zoti ynë Ti je i butë, mëshirues!” (El-Hashr, 10).

Dr. Abdulkerim Zejdan
Për forumin:islamieshtedrit.
Përg:FURKAN.