E hëne 4 Mars 2013 22:52 Për myslimanët Kurani është teksti i referencës, burimi dhe esenca e mesazhit të transmetuar nga Krijuesi tek njerëzit. Është mesazhi i fundit nga shumë mesazhe që ai i ka zbritur njerëzve nëpër shekuj. Është Fjala e Zotit — por nuk është Zot. Kurani të jep të kuptosh, të mëson dhe të udhëzon: është një dritë që u përgjigjet pyetjeve të tua. Kurani është përkujtimi i gjithë mesazheve të zbritura nga Zoti, i mesazheve të Nuhut, Ibrahimit, Moisiut dhe Jezusit. Sikurse shkrimet e tyre, ai na zgjon ndërgjegjen, i jep kuptim jetës, na mëson se faktet janë shenja. Është libri i gjithë myslimanëve kudo në botë. Por në mënyrë paradoksale për dikë që dëshiron të njoh Islamin nuk është ky libri që duhet të lexojë. (Jeta e profetit apo ndonjë libër hyrës në Islam do të ishte më i mirë), sepse Kurani është sa i lehtë aq dhe kompleks. Natyra e mësimeve shpirtërore, humane, sociale, historike mund të marrin kuptime të ndryshme në nivele të ndryshme. Teksti është një, por mënyra e të lexuarit është e shumëllojtë. Për gruan apo burrin që Islami i ka pushtuar zemrën, Kurani flet në një formë të vetme. Është si zëri ashtu dhe rruga që Zoti, qenia më supreme i flet zemrës së tij, qenies së tij dhe e udhëzon atë në rrugën e dijes dhe e njohjes së Tij e për më tepër e udhëzon atë në rrugën e takimit me Të: “Ky është libri, e në të nuk ka dyshim, kjo është Rruga për ato që kanë frikë Zotin”. Më tepër se sa një tekst i varfër ky është një shoqërues që duhet lexuar, kënduar apo dëgjuar. Nëpër botën islame mund ta dëgjosh atë nëpër shtëpi, në Xhami, në rrugët e qytetit se si kjo fjalë hyjnore këndohet mes gjithë njerëzve pa pasur dallime. Kurani i flet çdokujt në gjuhën e tij, pra ai u flet atyre në gjuhën e inteligjencës së tyre, zemrës së tyre, u përgjigjet pyetjeve që ato kanë, gëzimeve të tyre sikurse dhe dhimbjeve të tyre. Kjo është ajo çka dijetarët myslimanë përcaktojnë si lexim dhe dëgjim, duke e quajtur si adhurim. Ndërkohë që myslimanët lexojnë këtë tekst, ata mundohen që me qenien e tyre të kuptojnë domethëniet e çdo fjalie, duke harruar kohën, hapësirën dhe çdo banor të këtij rruzulli, sepse Zoti po i flet secilit prej tyre, duke i përkujtuar, duke i ftuar, udhëzuar, këshilluar dhe urdhëruar. Zoti iu përgjigjet asaj dhe atij, zemrës së tyre pa asnjë ndërmjetësues. Nuk ka nevojë për ndonjë studim apo ndonjë doktoraturë apo master. Ndërsa ne hedhim hapin e parë, Zoti na afron pranë Tij. Kurani i përket çdokujt, është i lirë nga hierarkia apo nga dallimet. Zoti i përgjigjet çdokujt që i afrohet fjalës së Tij. Nuk është diçka e pazakontë që të shikosh burra e gra, të pasur e të varfër, të shkolluar apo të pashkolluar, Lindor apo Perëndimor, që qëndrojnë të heshtur të humbur në mendime, duke kujtuar dhe shpesh duke qarë. Kërkesa për të kuptuar ka takuar të shenjtën, Zoti është pranë: “Ndërkohë që Unë jam pranë, i përgjigjem atij që më thërret”. Një dialog ka nisur. Ka një intensitet permanent mes një libri, që flet në mënyrë të pafundme dhe të thjeshtë për mënyrën e adhurimit të Absolutit dhe të zemrës që tenton të shkëputet nga vetja, për të takuar Atë. Dhe çdo zemër që shtrihet për tek Ai, nuk gjen asgjë tjetër veçse qetësi dhe liri. Edhe pse Kurani mund të lexohet në shumë nivele, lexuesi fillimisht duhet të dijë mënyrën e organizmit të Kuranit . Ai është zbritur në forma të ndryshme, që nga një ajet deri tek një sure e tërë për 23 vjet. Në formën e Tij përfundimtare, teksti ka një formë më tepër kronologjike sesa tematike. Dy gjëra bien në sy në fillim tek lexuesi, informacioni që vjen nga historia që transmetohen në Kuran dhe historitë e Profetëve. Ka dy forma të kuptimit të asaj që është shkruar, në sensin shpirtëror ftohet në rrugën e pendesës, ringjalljes shpirtërore ndërsa në anën intelektuale na udhëzon drejt ndërtimit të saj. Historitë e Havasë dhe Ademit, ose të Musait, janë përsëritur shpesh dhe në to nuk ka elementë kontradiktorë; ndërkohë që i takon inteligjencës njerëzore që t`i bashkojë këto elementë, duke krijuar historinë dhe duke nxjerrë në pah faktet. Por nga ana tjetër duhet të marrim në konsideratë dhe kontekstin e fakteve që kemi referuar: të gjithë komentatorët, përfshirë dhe ato të shkollave juridike, bien dakord se disa ajete të tekstit (në mënyrë të veçantë ajete të luftës), janë zbritur për të zgjidhur çështjet e ngritura në momentin e shpalljes. Pa pasur një pamje të duhur në aspektin historik të revelatës nuk mund të kemi një vizion të qartë përsa i përket Islamit. Në këtë moment, inteligjenca jonë është e ftuar që të analizojë faktet dhe që të nxjerrjë principe prej tyre. Është një çështje mjaft delikate, që kërkon një specializim të madh dhe një kujdes mjaft të madh. Ose me pak fjalë, kërkon një modesti intelektuale. Niveli i dytë nuk është më pak i rëndësishëm. Teksti kuranor është së pari një zgjatje e një mesazhi, që veç të tjerash ka në vetvete dimensionin moral. Në çdo faqe ne lexojmë dhe shikojmë etikën, dhe vlerat hierarkike që ndërton Islami. Nën këtë fakt të ri duket se një lexim i drejtë ngre shumë inkoherenca dhe shumë kontradikta gjatë leximit. Është mjaft e dobishme dhe e nevojshme që të determinojmë dhe të shikojmë mesazhin moral të asaj që na fton Islami, në mënyrë që ta shohim nga një këndvështrim tjetër. Nëse historitë e Profetëve janë të përsëritua shpesh, studimi i etikës dhe kategorive të saj kërkon, së pari, të kuptojmë parimin e parë të mesazhit e më pas të nxjerrim kuptimin e tij për të nxjerrë një rregull moral. Metodat që duhet të aplikohen në këtë pikë janë pikërisht të kundërtat e pikës së parë, madje këto të fundit e plotësojnë të parën, duke bërë të mundur që teologët të avancojnë nga narracionet profetike tek kodifikimi shpirtëror dhe tek mësimet etike. Por sërishmi mbetet dhe një nivel i tretë, i cili ka nevojë për një përfshirje të plotë si të dimensionit intelektual ashtu dhe të atij shpirtëror në tekst dhe në mesazhin e shpallur. Këtu qëllimi është që të nxirret përshkrimi që drejton përshkrimin në çështjet e fesë, të praktikave fetare dhe të bazave kryesore të fesë. Në një kuptim më të gjerë, duhet një përcaktim i saktë që të bëj të mundur për Myslimanët që të kenë një referencë të asaj që është e detyruar, e ndaluar, të përcaktojë gjërat esenciale dhe sekondare në praktikat fetare dhe sociale. Një lexim i vetëm i Kuranit nuk na ndihmon nga ky aspekt, por do të na duhet dhe një njohje esenciale e jetës së Profetit (a.s), traditës së tij. Nuk mundet që dikush sapo të lexojë Kuranin, të dijë se si të falet, sepse duhet t`i kthehet rregullave se si kryhet kjo falje që janë të shtjelluara në traditën Profetike. Sikurse mund ta shohim, ky nivel i tretë kërkon një dije më të madhe dhe kompetenca të atilla që mund të arrihen vetëm përmes zgjatjes dhe përqendrimit të madh në leximin dhe studimin e tekstit, madje kërkojnë dhe një njohje të mirë të traditës klasike, që e ka komentuar më parë këtë tekst. Nuk është e rrezikshme, por është e gabuar të mendosh se duhet nxjerrë se çfarë duhet apo nuk duhet bërë nga një mysliman vetëm me një të lexuar të Kuranit. Disa myslimanë, duke marrë një anë literaliste, kanë komentuar në mënyrë të gabuar ajete të shumta uranore, për të cilat ato nuk mund të dinë dhe kuptimin e tyre, madje disa prej tyre nuk kanë as dijen e mjaftueshme për ta kryer atë veprim. Disa orientalist, sociologë dhe komentues jomyslimanë ndjekin shembullin e tyre, duke nxjerrë nga Kurani disa pasazhe, që më pas i analizojnë jo në formën metodologjike që është zbatuar nga dijetarët myslimanë gjatë shekujve. Mes nivele të ndryshme të leximit të Kuranit, duhet të kemi parasysh se kemi interpretime të shumta, që janë bërë nga shumë dijetarë myslimanë të periudhës klasike. Edhe pse Kurani njihet nga të gjithë Myslimanët si libri i fundit i zbritur në tokë, duhet pasur parasysh se shokët e profetit (a.s) kanë pasur mendime të ndryshme përsa i përket ajeteve që kanë kuptime të shumta, dhe gjithmonë ka ekzistuar një shumëllojshmëri mendimesh dhe leximesh të tekstit të Kuranit mes myslimanëve. Disa në mënyrë të gabuar pohojnë, se përderisa myslimanët besojnë se Kurani është fjala e Zotit, interpretimi dhe reforma është e pamundur. Ky besim ka nxitur mendimin se nuk mund të kryhet dot një studim kritik mbi tekstin kuranor. Zhvillimi i shkencave kuranore — metodologjia e aplikuar nga dijetarët dhe historia e komentit kuranor — tregojnë të kundërtën e një konkluzion të tillë. Që nga fillimi, tre nivelet e shpjeguara më sipër kanë sjellë një kuptim më të afërt të tekstit, një ndër qëllimet kryesore është dhe harmonizimi me periudhën kohore në të cilën jetojmë. Dogmatizmi dhe shpesh mumifikimi, fshihen jo pas autorit të tekstit, po pas psikologjisë së personit që e lexon atë. Sikurse neve mund të lexojmë një vepër të Marksit dhe Kejnesit me një mendje të ngushtë po në këtë formë mund të lexojmë diçka të tillë dhe për këtë tekst. Prandaj ne duhet të jemi sa kritik aq dhe të kuptueshëm, sepse historia e civilizimit islam na jep shembuj të shumtë. Kur merremi me Kuranin nuk duhet të ndajmë shpirtin nga me