Si kanë reaguar sulltanët ndaj fyerjeve të figurës së ndritur të Pejgamberit s.a.v.s.

Halifi sulltan Abdulhamiti i II-të, dhe fyerja e Islamit dhe e Pejgamberit a.s. në Perëndim.

Në kohërat moderne, bota islame ka parë vetëm "një Halif" dhe ai ishte Sulltan Abdul-Hamidi i II. Sot ne nuk kemi Halif. Megjithatë, të njëjtat probleme janë në skenën botërore. Një prej tyre është fyerja e Islamit dhe e Pejgamberit s.a.v.s.! Rasti i parë për t’i vështruar të dhënat që tregojnë se si Sulltan Abdul-Hamidi i II, në kohën e tij, i ka zgjidhur çështjet lidhur me fyerjen e Islamit dhe të Pejgamberit s.a.v.s. në Perëndim?

Me fjalë tjera, Sulltan Abdul-Hamidi i II-të ishte i njohur për ndalimin e shumë shfaqjeve teatrale dhe lojërave në Perëndim, të cilat kanë njollosur reputacionin e Islamit dhe të muslimanëve.
Rasti i komedisë së quajtur "Muhammedi" të shkrimtarit francez Mr.de Bormiera në vitin1888. Ky francez arriti që shfaqjen e tij ta "përbijë" në programin e shfaqjeve të teatrove të vitit 1890. Drama në vete përmbante mesazhe të vrazhda dhe nënçmuese në llogari të Pejgamberit s.a.v.s.a. dhe Islamit. Sulltan Abdul Hamidi i II-të menjëherë morri masa për të pezulluar këtë shfaqje. Ai i dërgoi një letër kryetarit të atëhershëm të Francës Sadit Carnot. Pasi që kryetari e ndaloi në Francë, Sulltani i dërgoi atij një letër falënderimi: "Ju falënderoj për vendimin e mençur lidhur me shfaqjen e cila nuk do të shërbente asgjëje tjetër përveç lëndimit të ndjenjave fetare të myslimanëve". Më pas i ndau një dekoratë nderi. Në fakt, para gjithë kësaj, Sulltani i dërgoi një ultimatum të qartë për ndërprerjen e marrëdhënieve osmano - franceze e për shkak të asaj se si i quajti "lojëra që janë drejtuar kundër emrit të nderuar Muhammedit s.a.v.s." Ndërkaq, shkrimtari francez shkon në Angli dhe bën një kontratë me Teatrin e Liceut, me qëllim të shfaqjes së komedisë së cekur. Sulltani arrin që edhe këtë ta parandaloj përmes kanaleve diplomatike, në kontakt direkt me Lordin Salisburiem. Megjithatë, francezi edhe më tej nuk hoqi dorë. Ky shkrimtar dhe organizatorët e komedisë u përpoqën që shfaqjen teatrale të tyre ta organizojnë në Nju Jork dhe Çikago. Në vitin1892, me ndërmjetësimin e konsullit të tij në Shtetet e Bashkuara, Sulltani edhe për të tretën herë arriti për të ndaluar shfaqjen e dramës.
Në vitin 1894, në Amsterdam u luajt një shfaqje e rrugës për haremin. Pas marrjes së informatave në lidhje me rastin, sulltani menjëherë i dërgoi një letër të ashpër ambasadorit holandez në Stamboll dhe urdhëroi qeverinë të ndalojë menjëherë atë "vullgaritet të tillë“.
Një vit më vonë, Bornier u zgjodh anëtarë i Akademisë së Shkencave Franceze dhe përsëri tenton për të shfaqur komedinë e tij. Mirëpo, edhe këtë herë kjo nuk i shkoi përdoresh.
Rasti i dytë. Në Romë, në vitin 1890, është përgatitur projekti për një shfaqje që trajton Sulltan Mehmet Fatihun e II-të. Në mënyrë diplomatike, me ndihmën e një miku gjerman të Perandorit Wilhelmit të II-të, sulltani arriti për ta ndaluar shfaqjen e saj. Gazetat italiane shkruanin: "Kur dëgjoi lajmet në lidhje me këtë shfaqje, sulltani aq u trondit, sikur në Bosfor të ishte vendosur luftanija ruse. Perandori Wilhelm u kujdes për këtë rast."
Halifi Sulltan Abdul Hamidi i II-të, në mënyrë identike ka vepruar edhe ndaj shfaqjeve të shumta anembanë Evropës për haremet osmane. Në vitin 1894, në Amsterdam ka luajtur një shfaqje e rrugës për haremin. Sipas informatave të marra në lidhje me rastin, Sulltani menjëherë i dërgoi një letër të ashpër ambasadorit holandez në Stamboll dhe urdhëroi qeverinë që menjëherë të ndalojë atë "vulgaritet të tillë." Në raportin e tij, ambasadori i Perandorisë Osmane në Holandë, më 17 korrik 1894 i kishte shkruar Stambollit: "Kam filluar të punoj në rastin e fëlliqësirës, e cila është duke u përpjekur që në njërën prej kafeneve të këtushme ta shfaq haremin në mënyrë të paskrupullt. Së pari, këto bar-kafe janë të këqija, të errëta dh të pa frekuentuara, ashtu që lajmërimet për shfaqje të tilla nuk mund të publikohen. Prandaj, as qeveria e as ne nuk kishim ndonjë lajm se ato do të mbahen. Edhe ashtu, në atë shfaqje nuk kishte asgjë që do të dëmtonte reputacionin e emrit të Pejgamberit s.a.v.s. Vetëm përmendet termi "sulltan". Megjithatë, holandez nuk e dinë kuptimin e saj, madje ata edhe princin indian e quajnë me atë emër. Në shfaqjen e dytë nuk përmendet emri turk e as kostumet otomane. Ajo shfaqje është ndalua qe tre muaj. Edhe pas kësaj, qeveria holandeze do ta ndalojë shfaqjen e saj. Prej tani e tutje, edhe qeveria e Holandës do t’i marrë të gjitha masat e sigurisë, që gjërat e tilla mos të përsëri më!"
Përveç kësaj, në Ministrinë e Punëve të Jashtme të shtetit Osman, kishin arritur edhe disa telegrame të tjera, të ngjashme me ambasadën holandeze në Stamboll, gjë që tregon se shfaqja e dramës për haremin në Holandë ishte ndaluar nga qeveria.
Në shekulli IX, nën ndikimin bullgaro-armen, dhe rrjedhimisht veprimeve misionare, ka filluar në Evropë një fushatë e madhe anti osmane. Haremi ka shërbyer si një mjet shumë i shkëlqyeshëm në atë fushatë. Në Angli, në atë kohë ishte aktuale polemika rreth librit për Haremin me titull "Tridhjetë vjet në Harem", e autorit me pseudonimin Kibrislizade Osman Beut gjegjësisht Frederik Millingenit, i cili kishte përmbledhur në të kujtimet e nënës së tij për ditët qe i kishte kaluar në harem. Ky libër, pasi është shtypur, është djegur nga ana e vet autorit, për t’u rishtypur disa vjet më vonë, me tekst të ndryshuar me mbështetjen e spiunëve dhe misionarëve britanik në Stamboll. Në vitin 1890, me mbështetjen e hebreut Lyon, libri fillon të shpërndahet në Francë dhe Angli, përderisa në shtetin Osman ndalohej.

Në fillim të shekullit XX, në Angli është luajtur shfaqja me titull: „Sekretet e Haremit ose Gjysmëhëna dhe Kryqi. Haremi përsëri u bë aktual. Qeveria britanike kishte lëshuar vendimin për ndalimin luajtjes së kësaj shfaqjeje. Qeveria qëndroi pranë vendimit edhe përkund rebelimit të disa deputetëve të opozitës. Me rastin e shfaqjes në vitin 1900, një grup njerëzish, kinse ose gjoja të Haremit, mblidhen para teatrit të Vjenës. Duke pasur parasysh se në atë kohë sulltani ishte në një lloj të paraburgimit në Athinë nuk mundi të reagoi. Megjithatë, një zyrtar nga administrata e tij në Vjenë, ka thënë për gazetën: "Kjo nuk ka asgjë të bëjë me sulltanit as me Haremin".
Kur në Paris filloi shfaqet drama Volteraizit të vitit 1741 me titull: "Profeti Muhammad ose fanatizmi" në të cilën Pejgamberin e paraqesin si një fanatik, Sulltan Abdul Hamidi i II-të ka reaguar. Nëpërmjet të dërguarit të tij urdhëroi pezullimin e paraqitjes së shfaqjes. Nëse kjo nuk ndodh, ua bëri të qartë qeverisë franceze, do të bëhet problem politik. Francezët këtë e respektuan. Megjithatë, shfaqja bartet në Angli. Këtë herë, Sulltani i shkroi qeverisë angleze. Anglezët i përgjigjen se të gjitha biletat tashmë ishin shitur, dhe se jenë vonuar me reagimin, dhe se kjo është çështje e lirisë së popullit. Megjithatë, është ardhur një ultimatum i tillë që anglezët ishin të detyruar menjëherë ta pezullojnë shfaqjen. Në të shkruante: "Si kalif i muslimanëve, do t’u drejtohem të gjithë muslimanëve me këtë letër me vërejtjen se anglezët e kanë fyer Pejgamberin tonë' dhe do të shpall xhihad të përgjithshëm! "
Është evidentuar edhe një reagim tjetër i Sulltanit, që kishte ndodhur me rastin panairit të Cikagos, për të shënuar 400 vjetorin e zbulimit të Amerikës. Ishin të ftuar mysafirë të shumtë dhe zyrtarët më lartë shtetërorë. Në pjesën veçantë për paraqitjen e Osmanlinjëve ishte improvizuar një "fshat turk" dhe ishte vendosur skena me një model të një xhamie, shumëllojshmëri të objekteve, ndërtesave dhe anijeve.
Ambasadori i Perandorisë Osman në Washington, Mavrojani Bej, vizitoi panairin dhe e pa këtë çmenduri, menjëherë e dërgoi një telegram në Stamboll. Dhe sipas tij, e ai ishte „jo-musliman ", ajo skenë ka përfaqësuar institucionin e shenjtë të islamit xhaminë si një institucion i mallrave ceremoniale të përgatitur për vizitorët të cilët duhet të paguanin hyrjen, me çmim i cili ishte i pa përballueshëm."
Në fund të kërkesës e cila i dërgohej Ministrit të Punëve të Jashtme të Shteteve të Bashkuara qëndronte: "Sipas ligjit, besojmë se kjo situatë do të eliminohet, sepse në Amerikë, të gjitha fetë respektohen. Ju lutem që këtë letër t’ua përcillni udhëheqësve të Cikagos, që ta ndalojnë këtë gjë, sepse disa jo-muslimanë, pa marrë parasysh ndjenjat fetare të një vendi miqësor, dhe vetëm për hir të fitimeve të tyre e kanë bërë xhaminë maketë. "Në fund, vet ministri i jep fund kësaj çështjeje duke e ndaluar ekspozimin e këtij produkti.
Menjëherë pas këtij incidenti, edhe në Nju Jork ndodhë e njëjta skenë. Tre persona të cilët ishin marr me tregti në Egjipt, kishin bërë një marrëveshje me disa dervishë dhe një grup prej 30 vetëve dhe i prunë në Amerikë, në mënyrë që t‘u tregojnë vendësve, përmes një pagese , ritualet e caktuara sufiste.
I njëjti ambasador i Perandorisë Osmane, kritikoi veprimin që dhikri të shfaqet nëpër rrugë si një formë e ceremonisë, në shenjë proteste ndaj qeverisë amerikane i shkruan një notë me përmbajtje si në vijim: "Kjo mënyrë e shfaqjes së ritualit të dervishëve është e papranueshme në Islam. Mendoi se është e domosdoshme t’i dërgojë një letër udhëheqësve të Nju Jorkut për të ndaluar një gjë të tillë, e cila mund t’i lëndoi ndjenjat fetare të muslimanëve". Jo fort gjatë ose menjëherë pas kësaj, vet ambasadori, pa pritur përgjigjen e qeverisë amerikane, e thirri grupin dervishëve dhe me shpenzimet e tij, i kthej në shtetin Osman.
Në vitin 1893 Sulltani, në bisedë të drejtpërdrejtë me Presidentin e SHBA-së Clevelandomin, e angazhoi që të ndërpresë shfaqjen teatrale me titull "Muhamed", e cila jetën e Pejgamberit e portretizonte në mënyrë të gabuar.
Të gjitha këto përpjekje kanë dhënë frute. Që atëherë, në perëndim i është kushtuar kujdes se në cilën formë të shfaqen lojërat dhe skenat që lidhen me Islamin dhe muslimanët.
Ndaj, edhe në rastet më të këqija, dhe në momentet më kritike për vendin, mbrojtja e vlerave islamike dhe e vendeve të shenjta ishte në radhë të parë e sulltanëve otomanë dhe Halifëve.
Ta kujtojmë se Sulltan Abdul-Hamidi i i II-të, ishte në fronin Osman që nga viti 1876 - 1909. Dy vitet e para të sundimit të shtetit osman ishte duke përjetuar ditët më të vështira. Sulltani i kishte duart e lidhura nën ndikimin e fortë politik të Mitat Pashës i cili udhëhoqi osmanët në luftë me rusët në vitin 1877, nga e cila shteti osman del si i mundur, gjë që ndikoi edhe në vendimet e Shën Stefanit dhe Kongresit te Berlinit në vitin 1878. Pasi që më 13 shkurt 1878, e mori Sulltanatin në kuptimin e plotë të fjalës, anglezët ishin duke u përpjekur për të bërë një grusht shtet brena shtetit Otoman. Sulltani e parandaloi dhe më pas u detyrua të vendos kontroll të rreptë shtetëror. Osmanët e humbin Tunizinë, Egjiptin, Qipron, Serbinë, Malin e Zi, Romanin, Bullgarin, Bosnjën. Perandoria Osmane kishte humbur në kohën e tij 1.592.806 km2, të territorit të saj. Armenët dhe Kurdët, të mbështetur nga diplomacia evropiane, ngrihen në kryengritje dhe kërkojnë pavarësinë. Pavarësisht nga e gjithë kjo, Sulltan Abdul-Hamidi i II-të nuk ua dha Palestinën hebrenjve, dhe më tej ndoqi politikën e unitetit islamik, prandaj ishte i dashur në mesin e njerëzve. Kështu arriti të mbajë edhe më tej shtetin në këmbë. Në vitin 1905 i mbijetoi atentatit në Stamboll. Në fund, forcat e ndryshimeve, në mesin e turqve, e larguan nga pozita e tij e sulltanit më 31 mars të vitit1909, gjë që i hapi rrugën për zhdukjen e shpejtë të shtetit osman.
Edhe pse i tërë opinioni Evropian dhe botëror, ishte kthyer kundër tij për shkak të çështjeve hebraike dhe armene, megjithatë, kishte njohuri dhe aftësi për të parandaluar përpjekjet e shumta në fyerjen e Pejgamberit s.a.v.s. në Perëndim pa ndonjë pompozitet dhe zhurmë, politike dhe diplomatike.
Për fat të keq, pas heqjes së Sulltan Abdul Hamidit të II-të, nuk ka pasur më "diplomaci të bardhë", fuqi e as ndikim të cilat do të vinin nga Osmanlinjtë dhe Halifati.
Sot, kur ne shikojmë gjendjen prekëse të protestuesve muslimanë në mbarë botën, për shkak të filmave dhe karikaturave të ndryshme në kurriz të Islamit, konkludojmë se në universitetet e të njëjtës botë duhet të organizojnë të njëjtat leksione mbi "diplomacinë e bardhë" nga koha e këtij halifi dhe sulltani.
Hamidologjija është në skenë? A janë Universitetet të përgatitura?



Përktheu dhe përshtati: Esat Rexha