Dallimi kryesor ndoshta mes muslimanëve të periudhës së parë dhe muslimanëve të sotëm është cilësia e të qenit burrë apo morali burrëror. Në periudhën e parë kishte plotë nga ata të cilet ishin të njohur, me famë e namë të burrëris, bujaris e nderit burrëror. Kjo gjë shihej edhe te i dërguari Muhamedi s.a.v.s i cili ka thënë: “Për Allahun sikur të ma vinin diellin në krahun e djathtë dhe hënën në të majtin nuk do ta lë këtë mission deri sa Allahu ta bëjë mbizotrues apo ta zavendësoj më ndonjë tjetër”.

Muhamedi s.a.v.s ka qenë njeri nga burrat më të mëdhenj në të gjitha suazat e jetës së tij. E tërë jeta e tij është varg i shfaqjeve të burrëris dhe fitorëve. Kishte Imanin të cilin nuk e lëkundnin vështirsit jetësore. Kishte durimin në gjërat e hidhura dhe punonte pa ndërprer në përmbushjen e misionit të tij të vërtet. Ai gjithmonte kishte dëshirë të pasurohej me vlera të larta morale dhe të largohej nga dyshimet. Kështu ka vepruar deri sa ka vdekur dhe me këtë nuk ka lënë asnjë hapësirë mangësie si zakonisht siq bëjnë qeveritarët diktatorial. Nuk ka lënë gjurmë e shembuj të këqinj ashtu siq lëjnë mbretërit e princat, mirëpo ai ka lënë parime të përjetshme për të gjitha kohërat. Ashtu edhe siq ka lënë ai burra që i ruajnë këto parime dhe i përkrahin ato.

Historia e Sahabëve dhe e atyre që kanë ardhur pas tyre është përplot e mbushur me shembuj të burrëris. Nga burrëria më interesante mund të veçojmë atë të Omerit r.a. sepse ai ka qenë vërtet burrë i madh. Në zbatimin e drejtësis nuk shiqonte se personi a është i madh apo qeveritarë. Nuk i friksohej princit e as qeveritarit. Në njërën nga hutbet e tija thotë: “O ju njerëz më të vërtet për Allahun nuk është tek unë asnjëri nga jush më i fortë se i dobëti deri sa ta marrë të drejtën e tij, dhe nuk ka më të dobet te unë se i forti deri sa ta marrë të drejtën nga ai”. Kërkonte nga prindërit që të i edukojnë fëmijet e tyre me burrëri ku dhe thoshte: “Mësonju fëmijëve tuaj hudhjen e shtizës dhe shigjetës. Mësonju atyre kalorimin me kuaj dhe mësonju atyre –tregonjuni atyre ato poezitë më të bukura që ndikojn në burrëri”. Omeri r.a. ishte vet ai që i mbikqyrte dhe sprovonte udhëheqësit e tij që i kishte caktuar. I nxiste ata në burrëri dhe u thonte atyre. Bëni njerëzit në drejtësi të barabartë, të afërmin e të huajin, të largëtin e të afërmin. Ruajuni korrupsionit dhe gjykimit me emocione, dhe mos i gjykoni njerëzit kur jeni nervoz”.

Periudha e parë Islame ka qenë paraqitja e parë e burrëris në të gjitha sferat. Kur e lexojmë historinë e muslimanëve dhe në takimin e parë me jetën e atyre do të habitemi me këta malësor. Ata nuk kishin dalur nga shkollat moderne e shkencore, as nuk kanë ndëgjuar për pasqyrimet politike, që ashtu të dilnin qeveritar e komandat të shkolluar politikisht.

Këtë burrëri të cilen e ngjalli Islami tek muslimanët është ajo e cila i ka ngritur ata dhe i ka bërë çlirimtar dhe ndërtues të qytetërimit në të gjitha anët e botes. Kanë ndërtuar civilizim aq të madh pa luftë, pa shpatë që nuk mbështetej vetëm në forca trupore por ata ndërtonin qytetërime të sistemuara e të menaxhuara. I mësonin të tjerët gjatë këtyre çlirimeve se si të jenë të drejtë dhe se çka është drejtësia. I mësonin dijetarët e udhëheqësit se si duhet udhëhequr. Me diturinë e tyre i jepnin mësim tërë botes që forca e moralit është përmbi pasqyrimet shkencore dhe forca e besimit është esenca, primarja e çdo gjëje e jo pasqyrimet filozofike dhe programet arsimore. Dhe se popujt nuk vlerësohen – maten me filozofin e tyre por ata vlerësohen me sasinë e burrëris së tyre.

A ke ndëgjuar drejtësi më të mirë se sa kur djali i Amr Ibn Asit i cili ishte mëkëmbës në Egjipt e goditi një egjiptas. E thirri atë Omeri r.a.së bashku me djalin e tij. Pastaj i thotë egjiptasit që ta godas atë i cili e ka goditur e pastaj ta godas edhe kokën tullace të Amer Ibn Asit. Pastaj Omeri r.a. i thotë Amer Ibn Asit: “Prej kur ju i keni robëruar njerëzit e nënat e tyre i kanë lindur ata të lirë”.

Në historinë e muslimanëve kohë pas kohe janë paraqitur burra që i kanë ndryshuar rrjedhat e ngjarjeve. I kanë mbrojtur popujt e tyre nga rreziqe të shumta. I kanë ngritur në pozita të larta krenarie dhe zhvillimore, me të cilet burra dëndesohen shkrimet e botimet me veprat e tyre.

Pastaj ngjarjet kanë marrë kundërthënje duke u dobësuar burrëria e duke u shtuar ankthet dhe plogështia, sa që edhe sot shohim ata të cilet e japin nderin për të arritur pasuri ndërsa të parët e tyre kanë dhënë pasurinë për të arritur nderin. Nuk shiqojn vetëm se vetveten e tyre dhe pasardhësit e tyre ndërsa të parët e tyre shiqonin fenë dhe popullin e tyre. Pastaj këta u ndanë në parti e drejtime duke e sulmuar njëra tjetrën dhe kështu bënin luftë njëra me tjetrën në vend që të gjithë së bashku të luftonin kundër armikut të tyre. Nuk ndëgjon tek ata vetëm se thonë… të parët tanë kanë qenë…. të parët tanë kanë bërë…. kurse ne, tash po i kuptojmë vlerat tona dhe arritjet që kemi bërë, vlera të dobëta nga ato arritje e dobira e vlera që kanë pasur të parët tanë në të kaluarën.

Me burrëri kam për qëllim të gjitha ato veti të moralit, nga mbështetja në vetveten dhe respektin ndaj saj, ndjenjë e thellë përgjegjësie në kryerjen e obligimeve pa marrë parasysh vështirësit dhe peripecit që i ka në vete qofshin ato fetare apo shoqërore. Si dhe gjithashtu të jep gjithë mundin në arritjen e sigurisë dhe mbrojtjen e familjes e popollit duke e refuzuar çdo padrejtësi ndaj vetes dhe ndaj popullit të tij duke arritur me këtë krenarinë e popullit të tij.

Mund të arrijmë vetit e burrëris pa marrë parasysh gjendjen tonë në punë apo profesionin që kemi si dhe ndryshimeve jetësore të njeriut. Ministri është person i cili duhet ta konsideroj karrikën në të cilen ulet obligim e jo mburrje, ai atë duhet ta e sheh si mjet në shërbim të popullit e jo mjet i arritjes së famës. Duhet të mendoj për popullin e tij para se të mendoj për vetveten. Të qëndroj në poziten e tij deri sa është në gjendje ta mbajë drejtësin dhe ti mbrojë të drejtat e popullit të tij. Nëse ndjen se është i mangët në kryerjen e obligimeve të tija duhet ta e lëshojë atë pozitë.

Dijetari është burrë i cili misionin e tij tek populli e kryen me diturinë e tij. Nuk bëhet pesimist dhe as nuk ankohet për lodhje të cilen e bën në rrugen e arritjeve shkencore apo edhe pasqyrimeve që i zbulon. Pastaj ai duhet të jetë besnik ndaj asaj të vërtete. Nuk lavdërohet e mburret me risin që ka arritur me punën e tij, por edhe nuk i mohon të arriturat e mëparshme për shkak të vjetërsis së saj.

Zanatliu është burrë i cili më së shumti ndikon në zhvillimin dhe përparimin e vendit me zanatin e tij, përderisa të arrijë atë prodhim më kualitativ që ka arritur bota. Ai e ndjen që është përgjegjes dhe specialist në zanatin e tij sikur politikani që ndjehet me qëndrimin dhe politikën e tij. Popullit të tij ai duhet të i shërbej nëpërmjet prodhimeve e artizanateve, ashtu siq ndihmohet edhe politikisht. Ai nuk dëshiron të fitoj pa masë, pa nevojë dhe me korrupsion e ryshfet. Ndërsa në të kundërtën i mjafton dhe është i kënaqur me përfitime modeste e të mjaftueshme me sinqeritet.

Burrëria duhet të jetë edhe në teori edhe në praktikë e përputhur. Mendimi i përgjithshëm i personit është edhe mendim i përgjithshëm ringjalles i cili e din se si të mbrohet drejtësia, i cili i vlerëson vetit burrërore, frymëzohet me bamirësat dhe i largon ato vese të këqija.

A ka kush sistem më të mirë në nxitje të burrësis se sa ne. Nuk mund të jenë ato sisteme të cilat i mendon vetë njeriu. Sistemi jonë në nxitje të burrëris fillon në shtëpin e tij qysh nga fëmijëria. Ky sistem Islam e mëson atë si të ruhet nga fjalët të cilat dalin nga goja e tij. E mësojn si të jetë burrë edhe gjatë lojrave duke qenë i drejtë dhe zbatuar drejtësin mes moshatarëve të tij në lojë, ashtu siq dëshiron që të tjerët të jenë të drejtë e sinqert me të. Me ata të argëtohet e lozë me frymën e burrëris nga dashuria e vllazërimit, ruajtjes së qetësis dhe sinqeritetit e besnikëris.

Ai duhet të shkoj me shokët në shkollë dhe të mësoj që të fisnikroj vetveten e të mos bëj gabim. Nëse gabon të pendohet. Të mos mashtroj në provim nëse atë e lenë profesori vetëm në klasë. Të mësoj si të jetë i mëshirshëm me të dobëtit, të u ndihmoj atyre aq sa mundet. Të shkoj me studentët në universitet dhe ta kalit – mësoj vetveten në fisnikri, krenari në vetvete dhe në popullin e tij. Të arrijë që popullit të ia bëj të qartë arritjen e qëllimëve në jetë me ndërshmeri. Të vazhdojë në realizimin e atij qëllimi deri sa ti mbaroj studimet e tija pamarrë parasysh është person gjykatës, politikan apo me një fjalë “njeri” me plotëkuptimin e fjalës.



Përktheu nga arabishtja: Shpend Hulaj