Disa këshilla praktike se si të organizohet jeta gjatë Ramazanit

Nexhat Ibrahimi

Hyrje

Shekulli 21 po ecë fuqishëm në të gjitha pikëpamjet e jetës. Ai po
imponon edhe mënyrën e jetës, që karakterizohet me dinamikë, vrap,
izolim, indiferencë, tëhuajësim. Radio-televizionet, shtypi i shkruar
dhe elektronik, interneti dhe rrjetet sociale në të, po diktojnë ritëm
të shpejtë të jetës por edhe mënyrën e vetë jetës. Më as fëmija nuk lind
si dikur, as nuk rritet si dikur, as nuk martohet si dikur, as nuk vdes
si dikur. Çdo gjë bëhet ndryshe të kaluarës, madje e kaluara cilësohet
si arkaike, për muze, të padobishme etj.

Të ballafaquar me këto ndryshime rapide, për shumë kë paradoksale,
një pjesë e njerëzve megjithatë përpiqet ta bëjnë jetën e tyre, pa i
neglizhuar të arriturat shkencore dhe teknike të kohës bashkëkohore dhe
duke mos u bërë i varur nga to.

Pikërisht për këtë qëllim, si të organizohet më së miri jeta jonë
shpirtërore dhe fizike, në vazhdim do t’i ofrojmë disa sugjerime, të
thjeshta, me gjuhën më popullore, të cilat me elemente shtesë, mund të
shërbejnë si model për një kohë më të gjatë.

2. T’i lëmë anash paragjykimet rreth Ramazanit

Është bindje e një pjese të konsiderueshme të besimtarëve se Ramazani
është i vështirë dhe kërkon energji të madhe dhe vullnet të pashoq,
madje edhe sakrifica fizike. Për këtë arsye shumë njerëz agjërues
nxitojnë të punojnë para ramazani apo t’i shtyjnë disa punë pas
ramazani. Në këtë planifikim nuk ka ndonjë të keqe, sikur kjo bindje të
ishte produkt i planifikimit të mirëfilltë të jetës dhe punës i
udhëhequr nga mësimet fetare. Është e saktë se agjërimi ka angazhim
shpirtërore dhe fizike. Është e saktë se agjërimi s’është i lehtë! Por
gjithashtu do të themi se agjërimi nuk e rrënon njeriun, shpirtin dhe
fizikun e tij. Ne nuk do të arsyetohemi me ajete e hadithe se agjërimi
ndalohet në raste vështirësish ose sëmundjesh, sepse këtë do ta bëjnë
juristët islamë në shkrime të llojit të vet, por do të themi se shumë
paragjykime janë ngatërruar në këto llafe çajtoresh, kafenesh apo ndeje
të kota. Leximi i ajeteve kur’anore dhe i haditheve të Muhammedit a.s.
për agjërimin janë përplot humanitet e altruizëm, solidaritet e
vëllazëri.

3. Organizimi i kohës të bëhet me urtësi

Koha duhet të programohet me urtësi, duke i harmonizuar nevojat
njerëzore në mënyrë sa më racionale. Nëse janë më pak obligime ato mund
të programohen edhe në kokë, por nëse ka më shumë sosh atëherë duhet
hartuar listën e obligimeve respektivisht të bëhet programimi i ditës e
javës në letër apo edhe në telefon celular. Jepi përparësi detyrave më
të rëndësishme, sidomos bisedave telefonike afariste, apo e-majl
adresave urgjente, që pjesën tjetër të ditës t’ia kushtosh punëve të
tjera. Planifiko edhe fuqinë edhe kohën, që të jesh i freskët për tërë
ditën. Nëse për ndonjë arsye diç nga detyrat e sotshme kanë mbetur pa u
përfunduar, kaloji ato detyrime për ditët vijuese. Llogariteni kohën për
obligimet fetare, për trafikun urban dhe për përgatitjet për iftar,
pastaj për ligjëratat e parajacisë dhe vetë jacinë-teravinë. Ndoshta
fundi i ditës, nëse ka mbetur diç nga koha, mund të shfrytëzohet për
ndonjë lexim relaks ose për ndonjë lajm për të përmbyllur ditën përplot
obligime e punë.

4. Fuqinë planifikoje me mençuri

Agjërimi e bënë njeriun më gjakftohtë, më të qetë, më pak agresiv, më
zemërbutë, më solidar. Agjëruesi ka vetëkontroll dhe disiplinë. Të
gjitha obligimet ditore duhet t’ia nënshtrojë këtij vetëkontrolli.
Ndërmjet obligimeve ditore agjëruesi duhej të bëjë pushim të caktuar, të
freskohet me oksigjen, ta freskojë vendin e punës nëse gjendet brenda
objektit dhe t’i kujtojë gjërat a kanë shkuar sipas planifikimit.
Mbajeni në mend, shumë strese janë pasojë e objektit me ajër të ndotur
dhe pasojë e ngatërrimit (mbingarkimit) të obligimeve. Nëse keni
vërejtur se shumicën e kohës ta merr ndonjë punë, verifikoje vetveten
dhe riprogramoje kohën. Në këtë mënyrë ditët e agjërimit do t’i
lehtësosh nga ngarkesat e zakonshme.

5. Ibadetet le të shërbejnë si pushim ditor

Ibadetet janë shtylla e jetës së njeriut. Në këtë aspekt namazi dhe
agjërimi, si ibadete, kanë rolin kryesor. Këto obligime e pushojnë por
edhe e harmonizojnë aktivitetin ndërmjet mendjes, trupit dhe shpirtit. I
këtillë është iftari dhe syfyri, simbole të saktësisë dhe korrektësisë.
Nuk thotë së koti Muhammedi a.s. se “Njerëzit gjithnjë do të jenë në të mirë deri sa do të nxitojnë me bërjen e iftarit.”
(Buhariu dhe Muslimi). Është mirë që gjatë gjithë kësaj kohe të lexosh
Kur’an, para ose pas namazi, aq sa mundet, e do të ishte mirë që brenda
muajit të lexohet tërë Kur’ani. Nëse s’do të kishte pauzë tjetër për
pushim gjatë ditës, namazet do ta kompensonin edhe pjesën e pushimit.
Relaks fizik dhe prehje shpirtërore.

6. Flejë mirë

Nëse kthimi nga namazi i teravisë zakonisht është rreth orës 23.⁰⁰,
përpiqu që brenda gjysmë ore të përgatitesh për gjumë. Në këtë mënyrë
do të jesh më i freskët për syfyr (sehur). Kjo sidomos vlen për ata që
punojnë të nesërmen. Për ata që punën e kanë më vonë, ose natyra e punës
së tyre nuk kushtëzohet me orar të caktuar, atëherë në gjumë mund të
shkosh pas namazit të sabahut.

Është mirë që pas namazit të drekës, në kohën e ushqimit të zakonshëm
jashtë ramazani, të pushosh (flesh) pak. Kjo periudhë për ata që janë
të lirë është e mirëseardhur për të gjithë gjatë gjithë vitit
kalendarik. Ky pushim apo gjumë do ta relaksojë njeriun edhe në shpirt
edhe në trup.

7. Ha dhe pi mirë

Kujdesi ndaj ushqimit duhet të jetë permanent. Duhet të ushqehemi
prej akshamit e deri në syfyr. Të gjitha nevojat ushqimore, të ushqimit
të ngurtë apo të lëngshëm, duhet t’i konsumojmë, në intervale përkatëse.
Kjo periudhë agjërimi duhet të shërbejë edhe si qortim për ne që mos të
bëjmë shpenzime të tepruara, sepse agjërimi është muaj kursimi e jo
konsumi të tepruar. Shporta e muslimanëve për fat të keq, viteve të
fundit po tregon rritje të konsumit të mishit, të lukseve gjatë
ramazanit, kurse shumë muslimanë e njerëz të tjerë jetojnë në varfëri të
skajshme apo rrezikojnë të vdesin për ushqim e pije. Është përgjegjësi e
muslimanëve që agjërimi të bëhet shkollë kursimi e edukimi, arsimimi e
angazhimi e jo shkapërderdhjeje e teprimi. Viteve të fundit praktika
jonë nuk është për t’u lavdëruar. Bëhet shumë shpenzime për ushqim dhe
pije për miqtë e jaranët, por jo për të varfrit.

8. Koha e lirë

Përkundër shumë obligimeve muslimani gjen kohë edhe për pushim, apo
atë që e quajmë “kohë të lirë”. Kjo kohë zakonisht më herët kalohej në
salavat, nafile apo lexim Kur’ani. Mirëpo, kohëve të fundit, muslimanët
për ta arritur më lehtë kohën e iftarit shikojnë TV apo kohëve të fundit
e kalojnë kohën kot në internet. Disa të tjerë, kohën pas iftari e deri
në syfyr e kalojnë nëpër kafeteri, çajtore, restorante, apo lojëra të
tjera. Nëse agjërimin do ta kuptojmë se është kohë devotshmërie
(takvallëku) e jo humbakohe, atëherë muslimanët duhet ta riprogramojnë
kohën e tyre në përgjithësi. Ramazani nuk është muaji i shahut,
dominove, konterit, letrave të bixhozit, ahengjeve përplot përgojim e
përqeshje, as kohë e mitingjeve të poezisë, këngës apo filmave, por kohë
e ibadetit të përkushtuar.

9. Përmbushja e obligimeve

Çdonjëri prej nesh duhet t’i bëjë planifikimet materiale dhe
shpirtërore. Krahas ibadeteve shpirtërore kemi edhe obligime materiale.
Planifikimet e fillimit të ramazanit duhet shikuar a janë plotësuar. Po
ashtu, shiko që zekatul-fitrin ta dorëzosh në institucionin e bashkësisë
islame të vendit ku jeton për përmbushjen e obligimeve në pajtim e
ajetin kur’anor për sadekatet. Po ashtu, shih xhaminë e lagjes tënde,
jetimoren apo shkollën e lagjes, ndonjë skamnor që pretë ndihmën tuaj.
Ndoshta nuk do të bësh shumë, por çdo aktivitet, sado i vogël, është më
mirë se të braktiset krejtësisht shprehia e mirë e dhënies së ndihmës.