Kushdo që dëgjon këtë emër të xhamisë më të mëdha dhe më të bukur në Krim, do të çuditet dhe do të pyetet pse ajo e mban këtë emër

Sipas statistikave të fundit në Krim (siujdhesë ukrainase që gjendet në bregun e epërm të Detit të Zi, e cila politikisht paraqet republikën autonome të Krimit, që hynë në kuadër të Ukrainës) jetojnë rreth 500.000 tatarë-muslimanë, numri i të cilëve, para luftës, ishte edhe më i madh.
Në qytetin Yevpatorij gjendet xhamia ‘Juma Jami’, e cila njihet edhe me emrin ‘xhamia me dy minare komuniste’.
Xhamia është ndërtuar në fund të shekullit 16, sipas modelit të Xhamisë së kaltër në Stamboll, nga inxhinieri i famshëm Sinan Pasha.
Gjatë historisë, xhamia është emërtuar me emra të ndryshëm, dhe ka qenë institucioni qendror fetar në ishull. Emri, ‘Dy minare komuniste’, kujton kohën kur komunistët i shembën të dy minaret të cilat, më vonë, u ngritën përsëri.
Kur Stalini, në vitin 1944, si ndëshkim, urdhëroi që Tatarët e Krimit të zhvendosën në gjithë Rusinë, minaret e xhamisë janë shembur, ndërsa vetë xhamia u kthye në muze, dhe kështu mbeti deri në vitin 1991, kur Ukraina u bë shtet i pavarur.
Tërë popullata tatare, më shumë se 200.000, janë transportuar në kushtet më brutale, mijëra kilometra larg në Uzbekistan dhe vende të tjera. Gjatë dëbimit ata patën mundësi të marrin vetëm atë që mbanin në duar. Shtëpitë dhe pasurinë e tyre i konfiskuan rusët, duke shkatërruar xhamitë dhe duke i kthyer ato në depo.
Falë këmbënguljes së tyre, një numër i madh i tatarëve u kthyen në shtëpitë e tyre dhe tani janë më shumë se popujt tjerë në ishull.
Në fund të vitit 1996, dy minaret e xhamisë janë ngritur përsëri. Në oborrin e xhamisë gjenden varret e egjiptianëve të cilët morën pjesë në luftën turko-ruse në fund të shekullit 19, e njohur si Lufta e Krimit. Ishulli Krim ka qenë nën sundimin otoman për tre shekuj.
Tatarët pas dëbimit nga Krimi kanë themeluar republikën e Tataristanit, në brigjet e Vollgës, dhe sot ky është grupi më i madh i muslimanëve në Rusi, me mbi një mijë mesxhide dhe xhami.
Kur është fjala për da’vetin (misionin) Islam, tatarët janë në krye. Falë tyre, Islami ka gjetur vendin e tij në Baltik, Skandinavi dhe vendet tjera evropiane, Poloni, Rumani dhe Moldavi.