Vesvesi/et, në kuptimin “dyshim, hezitim, fjalë e fshehtë dhe mendime që njeriut i burojnë në mënyrë të pavetëdijshme”, janë ndjenjat që e orientojnë njeriun drejt sjelljeve të këqija, jo të lejuara fetarisht e moralisht. Për shembull, kur në Kuranin Fisnik flitet për vesvesin që shejtani ua bëri Hz. Ademit dhe Hz. Havasë, thuhet: “Djalli u pëshpëriti, për t’ua zbuluar pjesët e turpshme të mbuluara të trupit të tyre dhe u tha: “Zoti juaj jua ka ndaluar pemën, vetëm që të mos bëheni engjëj ose të pavdekshëm.” (A’raf, 20) Siç shikohet, burimi i parë i vesvesit është shejtani, sepse shejtani, duke e pasur zili mirësinë e Xhenetit që vetë s’do ta ketë, nuk e pranon dot qëndrimin e përhershëm të njeriut në të. Për këtë arsye, përpiqet pa reshtur për ta mashtruar njeriun me vesvese, në mënyrë që ta nxjerrë nga Xheneti. Krahas këtyre, edhe një burim tjetër i vesvesit është vetë nefsi i njeriut. Kjo çështje shtjellohet kështu në Kuranin Fisnik: “Ne e kemi krijuar njeriun dhe, Ne e dimë ç’i pëshpërit atij nefsi i vet. Ne jemi më pranë tij se damari i qafës së vet.” (Kaf, 16) Pëshpëritja, për të cilën bëhet fjalë këtu, janë ndjenjat e këqija dhe të fshehta që njeriut i vijnë nga brenda. I Dërguari i Allahut, alejhi’s-selam, ka thënë në lidhje me këtë çështje: “Përderisa të mos shndërrohen në vepra (shirk, mashtrim etj.), ndjenjat e këqija që njeriut i vijnë nga brenda, ai nuk ka përgjegjësi për to.” (Muslim, Iman, 201.) Në këtë mënyrë, e ka shprehur qartë se njeriu nuk bën mëkat për shkak të mendimeve që i vijnë në mendje nga shkaqe që ai nuk i ka në dorë. Disa prej sahabëve të nderuar shkuan te i Dërguari i Allahut (s.a.s.) dhe i treguan se në mendje u vinin disa fjalë e mendime, të cilat janë mëkat po të thuhen. Ndërsa i Dërguari i Allahut (s.a.s.), u tha atyre se këto mendime u pëshpëriten nga djalli i mallkuar dhe se kjo gjendje buron nga besimi. Domethënë, të mendosh në mënyrë të pavullnetshme, gjëra që janë të këqija apo mëkat, nuk është mëkat përderisa ato të mos shndërrohen në vepra. Këto mendime asnjëherë nuk janë gjëra që u besohet me gjithë zemër, por janë vesvese që lindin nga pëshpëritjet e shejtanit. Vesveset janë ngacmime që shejtani i bën zemrës së njeriut dhe disa foto e pamje që ai i hedh në pasqyrën e imagjinatës së njeriut. Këto janë disa lojëra që shejtani ia bën njeriut, veçanërisht njeriut besimtar në këtë botë, sepse shejtani, si një shenjë e dobësisë së tij, përdor shigjetën e “vesvesit” kundër besimtarit të cilin nuk e mposht dot me anë të kufrit dhe devijimit. Për këtë arsye, qafiri nuk ka vesvese. Mohimi i qafirit nuk është vesves, përkundrazi është mohim i llogaritur, i planifikuar dhe i mbështetur në kryeneçësi. Djalli i mallkuar nuk mund të hyjë dot në zemrën e besimtarit, i cili i beson Zotit (xh.xh.), është i plotë nga aspekti i besimit dhe i kryen ibadetet, dhe ta hedhë atë në kufër/mohim. Ai vetëm ia turbullon zemrën dhe përpiqet t’i prishë prehjen e rehatinë që gjen në ibadete. Nisur nga kjo që thamë, asnjëherë nuk duhet t’u japim rëndësi vesveseve në formën: “Mos vallë e bëra mangët?” – që mund të kemi përgjatë abdestit dhe namazit.  Nëse një vesvese e tillë ndodh për herë të parë, atëherë, ai abdest dhe namaz mund të përsëritet. Por, nëse ndodh vazhdimisht, atëherë, abdestin duhet ta konsiderojmë të saktë sikur janë larë të gjitha pjesët e duhura dhe namazin duhet ta pranojmë si të plotë pa i dhënë vesveseve mundësinë që të na fusin në dyshime. (Shik. Mevsili, el-Ihtijar, I, 11.) Veçanërisht vesveset dhe dyshimet përgjatë abdestit dhe ibadeteve burojnë nga shejtani. I Dërguari i Allahut (s.a.s.), na njofton se shejtani ikën kur këndohet ezani, se shejtani kthehet pas për t’i dhënë vesvese besimtarit kur të mbarojë ezani dhe se e bën njeriun që ta harrojë sa rekatë namaz ka falur duke i hyrë atij në nefsin (zemrën) e tij dhe duke i thënë “kujtoje këtë gjë, kujtoje atë gjë”. (Buhari, Ezan, 4.) Siç shikohet, shejtani mund t’i japë vesvese njeriut edhe përgjatë namazit. I Dërguari i Allahut, alejhi’s-selam, ka thënë: “Kur Umeri hyn në një rrugë, shejtani e lë atë rrugë dhe futet në një rrugë tjetër.” (Muslim, Fedailu’s-sahabe, 22.) Gjithashtu, i Dërguari i Allahut (s.a.s.), ka thënë: “Shoh se shejtanët prej njerëzve dhe xhindëve ikin nga Umeri.” (Tirmidhi, Menakib, 18.) Me anë të këtyre haditheve fisnike, i Dërguari i Allahut (s.a.s.), tregon besimin e Umerit (r.a.) dhe fuqinë e tij kundër shejtanit të mallkuar. Nisur nga këto që thamë më lart, besimtarët gjithmonë duhet të jenë të kujdesshëm dhe vigjilentë kundër vesveseve dhe pëshpëritjeve të shejtanit.
Rrugët e mbrojtjes nga vesveset
Allahu Teala thotë në Kuranin Fisnik: “Nëse djalli përpiqet të të shtyjë drejt së keqes, kërko strehim tek Allahu, se vërtet, Ai dëgjon dhe di gjithçka.” (A’raf, 200) Ndërsa i Dërguari i Allahut, alejhi’s-selam, na njofton: “Shejtani largohet nga biri i Ademit (njeriu) kur ai e përmend Allahun.” (Shik. Sujuti, Fet’hu’l-Kebir, II, 185.) Për këtë arsye, nëse dëshirojmë të mbrohemi nga vesveset e shejtanit të mallkuar, së pari nuk duhet ta neglizhojmë namazin me xhemat, i cili është dhikër i hapur. Përveç të tjerash, asnjëherë nuk duhet ta shkëpusim lidhjen me Kuranin Fisnik duke i lexuar veçanërisht suret “nas” dhe “felek”. Siç e shprehëm edhe më sipër, djalli i mallkuar nuk mund të hyjë në zemrën e besimtarit që e ka besimin e saktë dhe që i kryen ibadetet, e ta hedhë atë në kufër, sepse shejtani asnjëherë nuk mund ta zërë vendin e njësimit dhe dashurisë që besimtari ka në zemrën e tij për Allahun e Madhëruar dhe vendin e mendimit që besimtari ka në zemrën e tij për ta pasuar të Dërguarin e Allahut (s.a.s.) dhe për ta zbatuar traditën e tij profetike. I Dërguari i Allahut (s.a.s.), na ka këshilluar: “Nëse shejtani i vjen dikujt prej jush dhe i thotë: “Kush është ai që e ka krijuar këtë gjithësi madhështore dhe e ka futur në sistem? – ai i përgjigjet: “Allahu, i Cili është Zoti im.” Më së fundi, shejtani thotë: “Kush e ka krijuar Zotin tënd?” Nëse vesveset e shejtanit arrijnë deri në këtë pikë, kërkoni mbrojte dhe strehim te Allahu duke thënë eudhu-besmelenë!” (Muslim, Iman, 214.) Ky hadith fisnik tregon se shejtani nuk i bën dot dëm besimtarit nga aspekti i itikadit/besimit. Nëse është kështu, sa më shumë që shejtani i mallkuar të na sulmojë me vesvese, aq më shumë ne duhet ta forcojmë lidhjen tonë me Allahun Teala dhe të Dërguarin e Tij (s.a.s.) dhe ta përforcojmë përshpirtshmërinë tonë. Nganjëherë, shejtanët prej njerëzve dhe xhindëve i bëjnë vesveset në këtë mënyrë: “Çdo gjë është përrallë, andaj mos ua vër veshin, sepse nuk ke për të ardhur më në këtë botë. Çdo gjë që ka kaluar, ka ikur tashmë. Për këtë arsye, përpiqu të jetosh sa më mirë dhe të përfitosh nga mirësitë e kësaj bote!..” Nëse përballemi me vesvese të tilla, gjëja më e duhur që mund të bëjmë është që të largohemi nga ai mjedis.
Si përfundim mund të themi se nuk duhet të preokupohemi shumë me vesveset, por përkundrazi, duhet të veprojmë në të kundërt me to. Nëse nuk u japim aspak rëndësi vesveseve edhe pse vepra e bërë mund të jetë e mangët dhe themi se kjo vepër është në përputhshmëri të plotë me mendimin e ndonjërit prej imamëve të medhhebeve, do të ishte prej sjelljeve më të qëlluara që i zhdukin vesveset dhe pëshpëritjet e shejtanit. Për shembull, edhe pse “nijeti” dhe radha” në abdest janë obligim në medhhebin Shafi, në medhehebin Hanefi konsiderohen sunet. Për këtë arsye, nëse një besimtar që i përket medhhebit Shafi dyshon nëse e ka bërë nijet më parë për të marrë abdest pasi e ka marrë abdestin, duhet të bindet që abdestin e ka të plotë duke mos u kapluar nga vesveset pasi në medhehebin Hanefi nijeti është sunet. Për ta bërë këtë, sigurisht se duhet dije. I Dërguari i Allahut (s.a.s.), ka thënë: “Një fakih (dijetar) i vetëm është më i fuqishëm kundrejt shejtanit se sa një mijë besimtarë të zakonshëm.” (Ibn Maxhe, Mukaddime, 17.) Me anë të këtij hadithi fisnik Hz. Pejgamberi na ka treguar se dija është një mburojë e fortë kundrejt shejtanit të mallkuar. Për këtë arsye, mashtrimet dhe vesveset e shejtanit shikohen më tepër te besimtarët e privuar nga dija e Kuranit Fisnik dhe Sunetit të të Dërguarit të Allahut (s.a.s.). Ndërsa atyre që i përjetojnë me shpirt bukuritë e Islamit, vesveset e shejtanit asnjëherë nuk mund t’u bëjnë ndonjë dëm.