Një pyetje e shpejtë: Kush e zbuloi Amerikën? Patjetër përgjigjja do të ishte: Pse a nuk e dinë, Kolombi sigurisht. Studenti i mirë mund të dijë madje edhe historinë kur Kolombos mendoi që ai kishte arritur në Indi dhe për këtë i quajti ata indianë.
Nëse pajisja me dituri të thellë dhe zhvillimi i mendimit kritik janë qëllimet e një sistemi edukimi, përgjigjja në pyetjen rreth Kolumbi thekson dështimin e mjerë të sistemit edukativ sot në botën muslimane në të dyja sferat, si të asaj të pajisjes me dituri si të zhvillimit të mendimit kritik. Sepse askush nuk pyeti të qartën: Si mundet që ndonjërit t’i bëhet meritë për zbulimin e një toke që në atë kohë ishte e populluar? Kolumbi mund të ketë qenë i pari evropian që zbuloi Amerikën, por ai nuk ishte sigurisht njeriu i parë që shkeli në Amerikë. Miliona burra dhe gra të tjerë kishin arritur atje dhe kishin jetuar me shekuj. Deklarimi për Kolombin paraqet një botëkuptim euro-centrik por megjithatë paragjykimi kalon i pa ven re dhe i pagjykuar.
Ky nuk është fakti i vetëm i dyshimtë që shkollat tona, kolegjet, librat shkollorë, dhe mësuesit tanë kanë qenë të kushtëzuar dhe kushtëzues. Në çdo fushë studimi, ata kanë anashkaluar “faktet”, idetë, vlerat, supozimet, perspektivat, shpjegimet, “të vërtetat”, dhe parimet që janë të dyshimta, sekulare, dhe anti-Islame. Të gjithë duke besuar sinqerisht që janë duke i dhënë një shërbim të madh edukimit.
Edukimi është një gjë e mrekullueshme. Por, çfarë në të vërtetë po mësojmë ne? Në shkencë, ne po i mësojmë studentët tonë që të shikojnë universin nga pikëpamja e një personi i cili nuk e njeh Zotin.
“Sa e sa argumente ka në qiej e në tokë, të cilët i shohin, por ata nuk i vështrojnë fare”. (Kur’an, 12:105)
Një studim i duhur i shkencës mund të bëjë që një person të vlerësoj së bashku Fuqinë, Shkëlqesinë, dhe Madhështinë e Allahut sikur shihet në Krijimin e Tij dhe thjeshtësinë dhe kufizimet e diturisë dhe mundësive të njeriut. Sot edukimi jonë shkencor, në formën e saj më të mirë, jep pikërisht mesazh të kundërt. Ajo po ashtu dështon në dhënien e mundësisë studentëve të ndajnë opinionet shkencore nga faktet e tyre. Le të shtrojmë pyetjen: Në botën e gjerë muslimane a ndodhet ndonjë shkollë Islame shkencore, të diplomuarit e së cilës mund të kundërshtojnë Teorinë e Evolucionit të Darvinit në rrafshin shkencorë? A po i mësojmë fëmijët tanë që të vendosin shkencën në vendin e saj të duhur, për të njohur mangësitë e saj? A janë plotësisht të vetëdijshëm për paragjykimet kulturore që shkenca dhe teknologjia sjell me to? A mundet t’i filtrojnë ato para importimit të teknologjisë?
Një mjekë nuk do të konsiderohej kompetent nëse nuk do të dinte mangësitë e mjekësisë dhe procedurat që ai ka përdorur. Një inxhinier do të konsiderohej i pakualifikuar nëse nuk do t’i dinte mangësitë e mjeteve të tij. Pse pra mësimet tona të shkencës nuk përfshijnë në diskutim edhe kufizimet e saj? Sepse për një pikëpamje sekulare shkenca është mjeti përfundimtar: arbitri suprem i të së vërtetës dhe mashtrimit. Madje pa realizuar atë, kemi pranuar parafjalën ku edukimi shkencor i joni edhe e reflekton këtë.
Problemi nuk është i kufizuar vetëm në shkencë dhe teknologji. Më të mirët e MBA-s tonë kanë mësuar që qëllimi i një biznesi është që të rris në maksimum profitet, qëllimi i një tregu është të krijojë nevojën, dhe mënyra më e duhur për të marrë vendime biznesi është nga analizat e çmim-interesit. Të gjitha këto janë aq të ngurta (të paprekshme) në sytë e tyre dhe aq të dyshimta në realitet sikurse edhe pohimi rreth Kolombit. Të diplomuarit më të mirë të Gazetarisë nuk kanë model të ndryshëm për Gazetari përveç asaj që paraqitet nga Perëndimi. Ata nuk kanë definicion të tyre personal të lajmeve, qëllim të tyre për ta përmbledhur atë, apo standardet e tyre morale që do të rregullojnë propagandën e saj. Në Ekonomi ne kemi mësuar që qeniet njerëzore janë kafshë dobi-rritëse që drejtohen nga Hierarkia e Nevojave të Maslovit. Në mësimet tona të historisë, shohim ngjarje të rastësishme të pa shoqëruara me njehsim moral. Ne nuk i shohim ligjet e Allahut që udhëheqin ngritjen dhe rënien e kombeve. Në psikologji apo sociologji, mjekësi apo inxhinieri, shkencë apo gjeografi është e njëjta gjë. Në fakt, shkolla dhe kolegjet tona janë bërë agjencia kryesore për sekularizmin e shoqërive Islame. Ata efektivisht kanë mësuar që Islami është i papërshtatshëm në të kuptuarit e kësaj bote apo në zgjidhjen e problemeve të saj. Shumë nga të diplomuarit e tyre krijojnë një keqkuptim apo dyshim rreth besimit të tyre. Por madje edhe kur janë muslimanë që e praktikojnë rreptësisht Islamin, ata nuk janë ushtruar për të sfiduar dogmat sekulare që kanë integruar në plan programin mësimor të tyre.
Për shekuj shoqëritë tona; kultura dhe sistemi i edukimit ishin të lirë nga klasifikimi sekular/fetar. Shkollat tona na mësuan të gjitha lëndët e rëndësishme duke përdorur një mënyrë të përmbledhur natyrale. Sa kohë që muslimanët ishin liderë në të gjitha lëndët shkencore si në mjekësi, astronomi, dhe kimi nuk ishin zhvilluar paragjykimet e tyre sekulare.
Klasifikimi apo ndarja filloi në Perëndim gjatë “Renesancës” kur largoji paragjykimet fetare – të cilat ishin bërë barrë – dhe gjetën një rrugë më të shpejtë për zhvillim material duke përdorur mënyra jofetare apo sekulare. Revolucioni Industrial i dha asaj shpejtësi. Rrjedhimisht kolonializmi solli ideologjinë sekulare dhe religjionin e humanizmit sekular edhe në tokat muslimane.
Në këtë kohë, muslimanët në disa fronte ishin në një pozitë më të ulët. Ato iu ishin dorëzuar udhëheqjes intelektuale të Perëndimit dhe kishin dështuar të mbanin ritmin me zhvillimet shkencore. Ata e gjetën veten e tyre në një situatë jo-fituese. Nëse ata pranuan dhe mësuan shkencat perëndimore ata do të mësonin gjithashtu dogmat anti-Islame. Nëse do të rrinin të izoluar, ata do të mbeteshin mbrapa në shkencë dhe zhvillimin material.
Si përgjigje, muslimanët zhvilluan dy mënyra. Darul – Ulemat ruajtën diturinë dhe vlerat Islame duke mbyllur hermetikisht vetveten kundër influencave perëndimore. Për shkak të kësaj përpjekje dituria Islame ka mbijetuar deri më sot. (Ku ka pasur tolerancë në këtë çështje – sikurse në disa shtete arabe rezultati ishte në rrezik në karakterin Islam të tyre pa ndonjë përmirësim në kualitetin e edukimit.) Megjithatë, ata nuk janë të sigurt për të pasur udhëheqje në shumë hapësira të tjera të shoqërisë. Ky rol ka shkuar tek të diplomuarit në shkollat dhe kolegjet të stilit perëndimor. Fatkeqësisht, këto shkolla dhe programet e tyre ushqejnë mënyra të të shikuarit sekular të kësaj bote dhe zgjidhjeve të problemeve të saj. Tensionet e krijuar nga të dy sistemet e kundërt diametrikisht mund të shihen sot në çdo shtet musliman.
Kjo ndarje duhet të përfundojë. Nuk mund të ecim përpara pa rregulluar edukimin tonë. Nuk mund të krijojmë shoqëritë tona plotësisht Islame pa prodhuar qytetarë dhe udhëheqës të edukuar të nevojshëm për një shoqëri Islame. Tani është koha të zhvillohen plan-programe mësimore të integruara dhe të largohen paragjykimet sekulare nga i gjithë edukimi ynë. Thjesht formimi i më shumë shkollave nuk është zgjidhja. Zhvillimi i institucioneve edukative që mund të mësojë çdo lëndë në kontekstin e pastër Islam është zgjidhja. Është një detyrë madhështore. Por pa të ne do të vazhdojmë të përhapim injorancë në emër të edukimit.
Khalid Baig
Thu 23 Mar 2023 - 2:31 nga 
