Egzoterika dhe Ezoterika e Haxhit

Egzoterika dhe Ezoterika e Haxhxhit.
Ashtu sic është njeriu i krijuarprej shpirtit dhe trupit,edhe ibadetet(adhurimet) kanë pjesën e tyre tëjashtme(egzoterike)dhe të mbrendshme(ezoterike).
Pasiqë Tasavuffi është një lëndë e cila mundohet tëbëjë vlerësimin e ibadeteve në aspektin ezoterik, vendosa që obligimin e Haxhitta shikoj me sy të sofistëve, duke shpresuar që kjo sadopak të ket ndikim nëshpirtërat e besimtarëve.
Në kuptimin etimollogjik fjalaHaxh don të thot të drejtohesh ngaQabja, ndërsa në ate terminollogjik don të thot: të vizitosh Qaben si dhe disavende me rëndësi në kohë të caktuar me qëllim ibadeti.
Për këte të gjith dijetarët janë tënjë mendimi, sepse Allahu xh.sh. thot:`
Shtëpia (xhamia) e parë e ndërtuarpër njerëz, është ajo në Bekë (Mekke), e dobishme, udhërrëfyese për mbarënjerëzimin.
Aty ka shenja të qarta: vendi iIbrahimit, dhe kush hyn në te, ai është i sigurt. Për hir të All-llahut, vizitae shtëpisë (Qabes) është obligim për atë që ka mundësi udhëtimi te ajo, e kushnuk e beson (ai nuk e viziton); All-llahu nuk është i nevojshëm për (ibadetinqë e bëjnë) njerëzit.(Ali Imran 96-97)
Haxhi është në muajt e caktuar ekush bën (ia fillon të zbatojë) haxhin në këta muaj, nuk duhet afruar gruas,nuk bën të merr nëpër këmbë dispozitat e sheriatit, as nuk duhet shkaktuargrindje. Çka punoni nga e mira, All-llahu di për to. Dhe përgatituni mefurnizim (për rrugë), e furnizimi më i mirë është devotshmëria, e ju të zotët emendjes kini dronë Time.(Bekare 197).
Muhammedi a.s. thot:”Islami ështëngritur mbi pes shtylla, Në besimin se nuk ka Zot tjetër pos Allahut xh.sh.,faljen e namazit, dhënjen e zekatit, agjërimin e muajt Ramazan dhe kryerjen e Haxhxhit.
Obligimet qëduhet të behen gjatë kryerejes se Haxhxhit mund ti cekim ne pika teshkurtëra, e ato janë: Njeriu posa të arrijë te kufiri i vendit të bekuar në Mekkë në “Mikat” i xhvesh teshat e përditshmnërisë dhe vesh ihramin, një carcaf i bardhë, ndërsa koka i mbetet e zbuluar. Gjatë ceremonisse Haxhxhit njeriu mundohet që ta nënshtroj “unin” e vet. Bëhet tavaffi përreth Qabes, edh ategjithnjë duke pasur ndërmend Allahunxh.sh. shkohet në Arafat, më pas kalohet në Muzdelife, e prej atje ne Mine kugjuhet shejtani me gurrë ,pritet Kurbani dhe përsëri shkohet në Mekkë bëhettavaf përreth Qabes, bëhet sa`ji(shtat here duke vrapuar praj Safas deri nëMerve dhe anasjelltas).
Të gjitha keto janë obligimesimbolike! Mu për këto parashtrohetpyetja: Keto veprime a kanë mdonji kuptim ezoterik? Cfar qëllimi kanë të gjitha këto lëvizje? Cthon dijetarët rrethkësaj cështjeje?
Poashtu Haxhi ka edha aspektin e vet historik, sa për ilustrim mund të përmendim: Vendin ku Haxhinjt bëjnë rrotullimin rreth tempullit te shenjte,Bejtullahut (Shtëpisë së Zotit), e që tene njihet me emrin Qabe. Ajo është ndërtesae parë në sipërfaqen e tokës. Pramendohetse këte e ka ndërtuar Ademi a.s., në kohen e Ibrahimit a.s. është bërë rindërtimi isajë , kështu ki vend i shenjtë ka pasur rëndësi të madhe edhe para ardhjes së Muhammedit a.s.
Prej rukneve te Haxhitkonsiderohet edhe qëndrimi ne Arafat. Në lidhje me këte tregohet ngjarja historike qëvijon. Kur Ademi a.s. së bashku me Hz.Havën u larguan prej Xhennetit e humbën njëri-tjetrin dhe mbetën të vetmuar. Mirëpo Allahu xh.sh., nga mëshira dhe rahmeti i Tijë, bëri që këta të di të takohen ne Arafat.
Kështu që Muslimanet si bijte eAdemit .as. dhe Hz Havës, gjate qëndrimit te tyre në Arafat, duhet të mundohen sikur po përjetojn at koh, dhe mu për këte e falenderojnë Allahun xh.sh. dhe me duaja të ndryshme e lartësojnë Ate.
Sa i përket gjuajtjes së shejtanit, tregohet se Ibrahimi a.s. ka pohuar se nuk dashuraskend tjetër më shume se Allahun xh.sh. Kjo është gjëja më e cmuar ne botë , mirepo pasi që njeriu është i krijuarnga shpirti dhe nefsi është tepër e vështirë që ai mos të bëj gabim. Allahu xh.sh për ta provuardashurin e Ibrahimit a.s. e urdhëroi ate që të flijoj(të bëj kurban) djalin e vet, Ismailin edhepse më në fundë Ibrahimi a.s. doli fitimtar.
Shejtani së pari shkoi te Ibrahimi a.s. dhe u përpoq që ta bëjpishman nga urdheri i Allahut xh.sh. Kur pa se Ibrahimi a.s ishte i vendosur,iu drejtua Hz. Haxheres, edhe me këte nuk arriti të korr sukse dhe më në fundë shkoi te Ismaili a.s., edhe ki rrefuzoi dhe kështu këta filluan të gjuajn me gurre pas shejtanit. Tregohet se kjoka ndodhur ne vendin e quajtur Mine. Aty edhe sot e kësaj dite haxhinjt në mënyrë simbolike e gjuajn me gurë shejtanin, e që nënkupton se njeriu përcdoher duhet ta luftojshejtanin, mu ashtu sic e ka luftuar Ibrahimi a.s., Hz. Haxhereja,dhe Ismailia.s..
Sa i takon Sa`jit (vrapimit prejSafas në Meve), tregohet kjo ngjarje historike. Kur Ibrahimia.s. e la të shoqene tij Hz. Haxheren së bashku me djalin e saj, Ismailin .a.s. nëshkretëtirën e Mekkes, atyre u la edhe pak ushqim dhe ujë për të pirë. Mirëpo kur u harxhua uji dhe ushqimi,Hz. Haxhereja filloi të ndij dhimbjendaj femijës së sajë si nënë, andaj edhe u detyrua të kërkoj uj për foshnjen e saj. Ajo filloj tevrapoj prej një kodrine në kodrinëntjetër me shpresë se mos po sheh dikuuj, mirëpo nuk gjeti uj askund. Kur ukthye te fëmija, në at moment doli ujdhe ai burim e mori emrin zem zem që (don te thot ndal ndal).
Haxhijt kur e bëjnë Sa`jin duhet të kenë ndërmend gjendjen e veshtirë të Hz. Haxheres, dashurin e saj ndaj foshnjes dheti falenderojn Allahut xh.sh. për begatit e Tija qe ka ndaj rroberve te vet.
(Inshaallah do ta vazhdojm).

( Vazhdim i pjesës së I)
Ja pra , këto janë disa veprime që kanë vlerëne e tyre historike dhe njeriu duhet ti përkujtoj këto veprime në mënyre praktike, sepse në këtë mënyrë bëhet njri më i dvotshëmdhe afrohet më afër Allahut xh.sh.
Njeriu gjat Haxhit duhet të përkujtojedhe ditën kur do të dal përpara Allahut xh.sh.në Ditën e gjykimit.
Njeriu kokëzbuluar dhe këmbëzbardhur, i mbuluar me nji carcaf të bardhë, i veshur me Ihrame, gjat qëndrimit në Haxh, duhet të ndihet si në Ditën e Gjykimit,at dit kur do të dal përpara Allahut xh.sh.
Carcafi i tij i bardhë tregon se ai nuk u jep rëndësi begative të kësaj bote, dhe se ai ka nevojë vetëm pë Allahun e për askë tjetër.
Sa i takon ezoterikës së Haxhit në historin e Tesavvufit tregohet një rast, kur Xhunejd Bagdadi e pyet një njeri i cili sapo ishte kthyer nga Haxhi.
-Prej nga po vjen?
Po kthehem nga Haxhi.
- A e kryve Haxhin?
- Po iu përgjigj ai.
- Kur u largove nga shtëpia dhe përderisa ishe në udhëtim e sipër, a i largove të gjitha punët e këqija?
-Jo i ha ai.
- Do të thot ti nuk qenke larguar nga shtëpia yte!
-Kur e veshe ihramin në Mikat dhe kur i zhveshe rrobat e tua, a i zhveshe se bashku me ta edhe veset e këqija nga trupi yt?
-Jo i tha ai.
-Don te thot ti nik e ke veshur ihramin.
-Pataj bëre pastrimin e trupit?
-Po iu përgjigj ai.
-Së bashku me pastrimin e trupit bëre edhe pastrimin e shpirtit?
-Jo i tha ai.
-Ti nuk qenke pastruar.
-Pas kësaj a hyre në Harem?
-Po iu përgjigj ai?
-Me të hyrë në harem a e dhe betimin se do të largohesh nga të gjitha haramet?
-Jo i tha ai.
- Ty nuk paske hyrë në Harem.
-A preve Kurban?
- Po iu përgjigj ai.
-Duke prerë Kurban a e vendose që per të perfituar rizanë e Allahut xh.sh. të flijosh edhe shpirtin tënd?
-Jo i tha ai.
-Ti nuk paske prer Kurban.
- A e gjujte me gurë shejtanin
-Po iu përgjigj ai.
-Duke e gjuajtur me gurë shejtanin, a e gjuajte edhe arrogancën tënde?
- Jo i tha ai
- Ti nuk paske gjuajtur me gurë shejtanin.
- A e vizitove Qaben?
- Po iu pergjigj ai
-Duke bërë vizitë Qaben, a e ndjeve në shpirtin tënd zmadhimin e Imanitdhe te mirave , sepse Allahu xh.sh. thot
"Haxhinjt konsiderohen misafir të Allahut xh.sh.,atyre u pranohen lutjet dhe u shtohen të mirat"
- Jo tha ai.
- Ti nuk e ke vizituar Qaben.
(Inshaallah do vazhdojm)

( Vazhdim i pjesës së dyt)
Zunnun Mësri tregon se në Mine pash një djalosh që rrinte i vetmuar,përderisa Haxhinjt tjerë po i pritnin kurbanat e tyre.
Vendosa ti afrohem dhe ta pyes pse po rrin i vetmuar?
Mirëpo duke iu afruar, e ndëgjova djaloshin duke ju lutur Allahut xh.sh " O Zot, të gjith këta Hxhinj po presin kurban për hir tëndin, e un nuk kam ctë pres,kam dëshirë që për hirë Tëndin të bëj shpirtin tim kurban. Të lutem o Zot pranoje prej meje këtë lutjen time. E coi gishtin tregues duke dëshmuar mbi njëshmërin e Allahut xh.sh. E solli gishtin përrreth qafës së tijë dhe u shtri për toke. Iu afrofa edhe më afër dhe vërejta se ai kishte vdekur.
Qabja është ndërtuar vetëm për nji qëllim, që besimtarët ti luten Allahut xh.sh. Për këtë arsye ajo njihet edhe me emrin Bejtullah(Shtëpia e Zotit). Është e vërtet se Allahu xh.sh. nuk ka nevojë për shtëpi, mirëpo pasiqë njeriu ka nevojë për simbole, Qabja konsiderohet një simbol i shenjtë, sepse me respektimin dhe lartësimin e Qabes, muslimani respekton dhe lartëson Allahun xh.sh., mu për këte nje njeri i urte thotë "Zotriu i shtëpis është më i vlefshëm sesa vet shtëpia. Shtepit e Zotit janë dy edhe ate njëra është Qabja e tjetra është Zemra. Mu për këte njeriu duhet të orvatet që mos ta humb besimin dhe dashurin e Allahut xh.sh nga zemra e tij.
Njeriu që e kryen obligimin e Haxhit, duhet ti ket parasysh të gjitha këto rrethana, në këtë mënyrë ai ne shpirtin e tijë ndjen një jet të re, sepse në momentin kur ai gjuan me gurë pas shejtanit, në të njëjtën koh ai nga vetja e tij i ka hudhur të gjitha punët e këqija, nefsin dhe mendjemadhesin e tij. Dhe kështu duke qenë në gjendje të pastërt shpirtërore bën rrotullimin rreth e rrotull qabes, njëjt sikur bëjnë melekët rrotullimin rreth Arshit.
Ndërsa personi që kthehet nga Haxhi, e së bashku me te kthehen edhe të gjitha punët e këqia që i ka punuar më parë, personi i tille nuk ka kryer obligimin e Haxhit, por ai ka qen vetëm formalisht në Haxh dhe e ka mare emrin "Haxhi".
Të shpresojmë se edhe Haxhinjt tanë që janë duke e kryer këtë obligim madhështor, ta kryejn jo vetëm në ate simbolike dhe formale,por edhe shpirtërisht ta përjetojnë dhe Zoti tua pranoj atyre Haxhin dhe të shpresojmë që Haxhi të ndikoj në shpirtërat e besimtareve.
Mr.Uzeir Ibrahimi.