Cilat janë dobësitë tona? Përse jemi në këtë gjendje? Cilat janë shkaqet? Të
vendosim diagnozën! Të mendojmë për vetën, këtu dhe gjithkund. Pasi të vendosim
diagnozën, atëherë do të gjejmë zgjidhje. Sot në botë janë 1,36 miliard
mysliman, por vërtetë jemi si shkuma e lëngut të gazuar, i cili për një moment e
mbush gotën, e më pastaj për një shkuma bie dhe mezi mbetet një e treta apo një
e katërta e lëngut në gotë.
Kështu është edhe me ne, shumë jemi në numër, por kur krahasojmë kontributin
tone në lëmenj të ndryshëm atëherë jemi shumë pak. Pra lehtë mund të konstatojmë
se jemi të dobët. Përse? Athua përse jemi të dobët dhe të prapambetur? Kjo është
pyetja që shpesh i bëjmë vetit. E që jemi të dobët nuk ka dyshim, mjafton të
vërejmë se shumica e lajmeve të këqija që ofrohen nga mediat vijnë nga bota
myslimane, qoftë kur kemi të bëjmë me shkallën e ulët të arsimimit, varfërinë e
skajshme,refugjatët apo konfliktet.Në vendet e zhvilluara tërmeti shkakton
dhjetëra apo qindra të vrarë, ndërsa tek ne me dhjetëra mijë. Përse është
kështu? Dhe mu sikur një i sëmurë i lënë, kur më në fund vendos të shkoj te
mjeku, por që zakonisht nga ordinanca e mjekut nuk del me një diagnozë, ndërsa
nga barnatorja nuk bartë vetëm një ilaç, por një qese përplot me ilaçe. Kështu
edhe neve si ummet (bashkësi) e “lëshuar” nuk i ndihmon vetëm një ilaç.Këtu do
të përmendim dy diagnoza që i ka theksuar Pejgamberi,s.a.v.s. në hadithin e tij:
“Do të vjen koha kur popujt tjerë do të vërsulën mbi ju mu sikur bota e uritur
vërsulet mbi enën me ushqim”. Njëri nga të pranishmit pyeti: A është kjo për
arsyen se do të jemi pak? “Jo” u përgjigj Pejgamberi. ”Përkundrazi, do të jemi
shumë, por do të jemi si shkuma. Allahu nga gjoksi i armiqve tuaj do të mënjanoj
frikën që kanë ndaj jush, ndërsa në zemrat tuaja do të futë dobësi. Cila është
kjo dobësi, o i Dërguar i Allahut,pyetën? “Dashuria ndaj dynjasë dhe frika ndaj
vdekjes”.(1)Pra, jemi si shkuma dhe të dobët. Përse? Pejgamberi, a.s. thotë se
kjo është për arsye se e duam dynjanë dhe frikësohemi nga vdekja. Duke lexuar
Kur’anin fisnik dhe hadithet e Pejgamberit s.a.v.s. e dimë që të dobët nuk na ka
bërë dashuria e rëndomtë ndaj dynjasë dhe frika e natyrshme prej vdekjes por
tejkalimi në këtë. Këtë e dimë me siguri, sepse çdo namaz e përfundojmë me
lutjen drejtuar Allahut të dashur:“Zoti ynë na jep të mira në këtë jetë, të mira
në botën tjetër…”(2)Allahu i madhërishëm secilin prej nesh e këshillon:“Atë që
të ka dhënë Allahu përpiqu të meritosh të mirën në Ahiret, por mos harro
pjesëmarrjen tënde në dynja” (38: 77)Kur një sahab bleu petk të ri dhe u
lavdërua para shokëve, dikush ia zuri për të madhe për këtë, se gëzimi në dynja
nuk i ka hije besimtarit. Kjo e godit dhe u ankua te Pejgamberi a.s. me ç’rast,
Pejgamberi i dashur (s.a.v.s.) e bindi që kjo nuk është kështu, sepse Allahu do
që t’i shoh gjurmët e begative të Tija tek robërit e Tij.(3)Në të njëjtën
mënyrë, frika nga vdekja është cilësi njerëzore e natyrshme. Pejgamberi,
s.a.v.s. sahabët i ka këshilluar që të mos kërkojnë nga Allahu takimin me
armikun në fushën e betejës, sepse asnjëherë nuk dihet, ndoshta njeriu
frikësohet nga vdekja dhe mund të ik nga fronti i luftës, e ky është mëkat i
madh.(4) Lakmia na bënë të dobët Me e dashur dynjanë, veturë të bukur, shtëpi,
rroba e të ngjashme, në vete nuk është mëkat me kusht që t’i kemi fituar në
mënyrë të lejuar (hallall) dhe që t’i kemi plotësuar obligimet tona. Në mes
tjerave edhe Pejgamberi s.a.v.s. ka thënë se i ka dashur disa gjëra të dynjasë
si gratë dhe aromat.(5)Por, ajo që është mëkat dhe na bënë të dobët është
tejkalimi (teprimi) në këtë dashuri – atëherë kur dynjaja fillon të na posedoj,
e jo ne atë. Këtë lloj dashurie e quajmë me emra të ndryshëm : nëse kemi dynjanë
por nuk e japim kur duhet, këtë e quajmë koprraci; nëse nuk e kemi por anojmë pa
masë,këtë e quajmë lakmi. E këto janë cilësi që na bëjnë të dobët,thotë
Pejgamberi a.s. Por,si ?Në hadithet tjera Pejgamberi a.s. përgjigje dhe
thotë:“…Ruajuni nga lakmia se ajo ka shkatërruar ata para jush: ju ka bërë që
t’i ndërpritni lidhjet familjare, dhe të drejtat e haket e njëri – tjetrit keni
filluar t’ i grabitni; pastaj u dhatë pas të këqijave,dhe filluat të
vriteni…”(6)Pra, lakmia na bënë të dobët, dhe shkatërron marrëdhëniet tona ndër
njerëzore. Jemi dëshmitar se për një pëllëmbë tokë fqinjët harxhojnë më shumë të
holla se sa vlen në të vërtetë ajo tokë; sa herë pasuria e trashëguar nga
prindërit ka shkaktuar zënka në mes vëllezërve e motrave dhe nuk flasin më kurrë
në mes vete. Sa here paraja ka shkaktuar përkeqësime dhe zili në mes nesh dhe
jemi ndarë edhe xhematët, shkatërruar aksionet etj. E tërë kjo është çmimi i
preokupimit të tepruar me dynja dhe lënia e marrëdhënieve të mira ndër
vëllazërore. Në shkencë kjo quhet kapital shoqëror, suvatim lidhës, i cili
ndihmon që potencialin tonë financiar, fizik dhe njerëzor ta lëmë në funksionin
e parimit të mirë të përbashkët.Nga këto mund të vërejmë se mos suksesi vjen për
shkak të mungesës së besimit. Për shkak të mosbesimit të ndërsjellë ne në vend
që t’i mbajmë për vete, për çdo ditë iu japim të huajve shuma të mëdha nga puna
jonë. Pra, është lakmia ajo që shoqërinë e drejton në mënyrë direkte në
shkatërrim. Pikërisht për këtë Allahu dhe i Dërguari i Tij, aq shumë insistojnë
në marrëdhëniet e mira ndër njerëzore, sa që Pejgamberi, a.s. në hadith thotë se
gruaja e cila bënë ibadet shumë por ka marrëdhënie të këqija me fqinjët do të
përfundojë në zjarr. Çmimi i lakmisë, grabitjës apo çdo preokupimi tjetër
kryesisht me dynjanë, është i lartë,për çfarë Kur’ani thotë:“...Kush është i
ruajtur prej lakmisë së vet, të tillët janë të shpëtuar”(7) Gatishmëria për
sakrificë është burim i fuqisë Shkakun e dytë të dobësive tona Pejgamberi
s.a.v.s. e quajti frikë nga vdekja. Në realitet fjala është për jo gatishmërinë
për sakrificë, kulmi i së cilës, gjithsesi është gatishmëria për të dhënë jetën.
E kjo gatishmëri për sakrificë është burim i fuqisë. Këtu do të përmendim një
shembull. Perandoria persiane ka qenë më e gjata në historinë njerëzore, ndërsa
myslimanët e shkatërruan për disa vite. Por, si? Para luftës gjenerali
(udhëheqësi ushtarak) Persian Rrustemi i dërgoi udhëheqësit të ushtrisë
myslimane Sa’d ibn Ebi Vekkasit r.a. të deleguarin e tij me mesazhin që barinjtë
e Sa’dit mos të luajnë me Persianët të cilët kanë triumfuar mbi Grekët, Romakët
dhe Bizantinët, sepse nuk do të arrijnë kurrë të triumfojnë. Sa’di r.a. iu
përgjigj shkurt: ”Nuk di çfarë keni bërë me Grekët, Romakët dhe Bizantinët, por
e di që në mëngjes do të vij me ushtrinë, njerëzit të cilët e duan më shumë
vdekjen se jetën!” Fati i Persisë ishte vulosur. Shumë shpejtë nuk mbeti asnjë
kujtim nga Rrustemi dhe mbretëria e tij.Filozofi Hegel ka thënë që dallimi në
mes të njeriut të lire dhe robit është në atë që njeriu i lirë është i gatshëm
të vdes për të qenë i lirë ndërsa robi jo. Pra është e qartë se ato gjenerata të
myslimanëve ishin ndryshe nga këto të sotit që janë të ngathta, përtace, pa
jetë, pesimiste dhe negativisht të orientuara.Sot në realitet njëri prej
problemeve më të mëdha të myslimanëve në Bosnjë, Kosovë dhe Shqipëri, apatia,
pasiviteti, anemia, depresioni, pesimizmi, pashpresa, gati deri në një paaftësi
kolektive me një depresion kolektiv. Nuk ka elan në fe dhe për një të nesërme më
të mirë e cila do të na nxiste në lëvizje. Të moshuarit por edhe të rinjtë,
kryesisht ankohen dhe vajtojnë për gjendjen e tanishme. Gjendjen e shohin të
errët. Por, situata mund të ndryshohet dhe errësira largohet nëse kërkojmë
ndërprerësin dhe ndezim dritën, nëse nuk ka dritë atëherë duhet ndezur qiriun.
Mos të harrojmë! Ku nuk ka dritë dominon errësira. Mos lejoni të dominon
terri.Ne kemi obligim të ndryshojmë vetëdijen dhe gjendjen e atdheut. Duhet të
fillojmë të mendojmë pozitivisht.Psikologët kanë bërë një eksperiment me minj në
një kafazi me rrymë e me ndërpres dhe një tjetër pa ndërpresë. Në kafazin ku ka
qenë ndërprerësi i rrymës, miu ka arritur ta ndërpres atë. Kur shkencëtarët për
herë të parë kanë lëshuar shokun elektrik, minjtë kanë filluar të kërcejnë nëpër
kafaz duke kërkuar daljen. Pas disa përpjekjeve një mi mësoi të vendosej mbi
ndërprerësin dhe shoku elektrik ndërpritej. Ndërsa në kafazin tjetër minjtë nuk
arrinin t’i ndihmonin vetit sepse nuk kishte ndërprerës të rrymës. Vazhdonin të
kërcenin nga këndi në kënd, për dallim nga kafazi tjetër kur vendosnin të
lëshojnë ose të ndërpresin rrymën. Pas eksperimenteve të përsëritura
shkencëtarët vërejtën dy gjëra me rëndësi. Së pari, minjtë në kafazin pa
ndërprerës të rrymës, pra ata që nuk mund t’i ndihmonin vetit, jetuan më pak,
sepse shpesh u sëmurën nga kanceri. Së dyti, kur këta minj i vendosën në kafazin
me ndërprerës të rrymës, këta edhe më tej mbetën të frustruar dhe pritnin që
dikush të ndërmarrë diçka.Kështu është edhe me ne. Jemi mësuar që për fatin tone
të vendosin të tjerët. Me vite ky “ndërprerës” ka qenë në Evropë e pastaj
shtatëdhjetë vjet në Beograd. Tani i kemi tre – katër “ndërprerës”, por vetëm
një është në duart tona me të cilin së paku mund të lehtësojmë goditjet që na
shkaktojnë të tjerët.Gjithsesi, ndryshimi i vetëdijes dhe veseve është proces i
gjatë dhe i vështirë. Veset nuk vdesin me pleqëri! Përkundrazi sa më i moshuar
ato janë më rezistente. Njerëzit tanë gjejnë me qindra arsyetime për atë që nuk
e kanë bërë, gjithmonë duke i akuzuar të tjerët. Kur mbarojnë argumentet atëherë
e tërheqim atë të fundit: se fajin për gjendjen e ummetit e kanë jehudit apo…
Harrojmë gjendjen tonë: udhëheqës të korruptuar, student përtac, profesor të
këqij, rrugë të papastra, prodhimtari e ulët, kryes të dobët të punëve, mos
përgatitje profesionale (hutbe inerte e të dobëta, të përsëritura, kthim nga e
kaluara), zënka, kacafytje, jo organizim (duke ia lënë fajin imami xhematit e
xhemati imamit), ndarje, grupacione (secili më i mirë se tjetri) etj.Prandaj,
brenga jonë e parë duhet të jetë çfarë duhen të jenë gjërat për të cilat ne
direkt si shoqëri apo si individ jemi përgjegjës për detyrat tona në punë,
xhemat, komunë, etj. ndërsa për gjërat tjera përkujdeset Allahu i madhërishëm.
Ai ka premtuar që do të jemi përsëri krenar dhe të fuqishëm, nëse bëhemi robër
të Tij të mirë, si thekson Kur’ani fisnik:“Ne e kemi shënuar në Zebur (në librat
e shenjtë) pas shënimit (në Lehvi Mahfudh), se me të vërtetë tokën do ta
trashëgojnë robërit e Mi të mirë”.(8)Ky është premtim i Allahut dhe ne si
mysliman nuk duhet të dyshojmë. Një gjë është e rëndësishme, se a jemi robër të
Tij të mirë. Përderisa jemi të pafuqishëm ashtu si e përshkruam, përgjigja është
se me siguri nuk jemi. Pra, duhet të ndryshohemi. Por Allahu i dashur nuk na
ndryshon me forcë. Këtë duhet ta bëjmë ne:„...Allahu nuk e prish gjendjen e një
populli (nuk ua largon të mirat) përderisa ata ta ndryshojnë veten e
tyre...”(9)Me fjalë tjera, të kryejmë pjesën e punës që nuk na takon neve. Na
nevojitet që secili individ me qenë aktiv, duke ndezur qiriun dhe mënjanuar
errësirën. Duhet përhapur optimizmin dhe qëndruar në rrugë secilës të keqe që
mundemi,sepse shejtani i thirrë njerëzit në punë të këqija dhe nuk ndalet pa
marrë parasysh kohën dhe vendin.Të gjithë e kemi lexuar biografinë e
Pejgamberit, s.a.v.s. e të sahabëve dhe kemi parë se gjithnjë kanë qenë në
lëvizje dhe në aksion. Kemi lexuar se sa shpejtë prej fjalëve kanë kaluar në
vepra gjatë rrethimit të Medinës, në luftën e Hendekut. Asnjëherë nuk kemi
lexuar që sahabët kanë qenë pesimist, depresiv apo përtac. Ata gjithmon kanë
pasur parasysh lutjen që na kishte mësuar Pejgamberi a.s. :„Allah, po të lutem
(të më mbrosh) nga brenga dhe pikëllimi, nga pamundësia dhe përtacia dhe frika,
nga pushtimi i borxhit dhe nga mbizotërimi i njerëzve”.(10)Kjo lutje është shumë
e nevojshme për ne sot, prandaj ta lexojmë shpesh.Në fund, të përgjigjemi në një
çështje, e cila paraqitet te disa njerëz: Nëse është kështu si keni pohuar ju,
si, atëherë Perëndimi ka arritur sukses, kur kryesisht nuk din për Zotin?Do të
shërbehemi me përgjigjen e Ibn Haldunit, i cili thotë se sistemi shoqëror më i
mirë është ai i cili është i rregulluar sipas dëshirës së Allahut, Sheriatit.
Pas këtij pason sistemi i rregulluar sipas mendjes njerëzore, e më i keqi është
sistemi shoqëror i rregulluar sipas qejfit dhe pasioneve. Kjo shpjegon dominimin
e perëndimit në botën e sotme, sepse sistemet jashtë Perëndimit në shumicën e
rasteve janë të bazuara në qejfe dhe pasione. 1. Ebu Davudi, Sunen. Shiko:
Hasen el- Benna, Mexhmuatu resail, Kairo, Darud – da’ve, 1990/542. El Bekare,
2013. Imam Ahmedi, Musned, nr.170964. Muttefekun alejhi5. En Nesai, Sunen6. Ibn
Hibban, Sahih, Hakimin El – Mustedrek, Shiqo Taha Abdullah el-Afifi, Min vesaja
er- Resul, 3:106-1077. El Hashr, 98. El Enbija, 1059. Rra’d, 1110. Ebu Davudi,
Sunen PRIM.DR.MED.SC. ALI F. ILJAZI
Thu 23 Mar 2023 - 2:31 nga 
