Emrat e Profetëve Paraqiten Në Pllakat e Eblës

Datuar nga viti 2500 p.e.s, pllakat e Eblës ofrojnë
informata shumë të rëndësishme sa i përket historisë së
religjioneve. Karakteristika më e rendësishme e pllakave
të Eblës të zbuluar nga arkeologët në vitin 1975 dhe e cila
ka qenë temë e shumë hulumtimeve dhe debateve që prej kohësh,
është se përmbajnë emrat e tre profetëve të referuar në
Librat e Shenjtë.

Zbulimi i pllakave të Eblës pas mijëra viteve dhe informata
që ata e përmbajnë është tejet e rëndësishme nga qasja e
të qartësuarit të positës gjeografike të shoqërive të zbuluara
në Kur'an.

Reth vitit 2500 p.e.s, Ebla ishte mbretëri që shtrihej
në regjionin që përfshinë kryeqytetin e Sirisë, Damaskun
dhe Turqinë jug-lindore. Kjo mbretëri ka arritur kulmin
e kulturës dhe ekonomisë, mirëpo më vonë, sikurse ndodhi
me shumë civilizime tjera të mëdha, u zhduk nga faqja e
historisë. Sipas disa dëshmive të ruajtura, mbretëria e
Ebles ka qenë qendër kryesore kulturore dhe komerciale e
asaj kohe. (1)
Populli i Ebles ka poseduar civilizimin që ka ndërtuar arkivet
shtetërore, ka ndërtuar bibloteka dhe ka regjistruar kontrata
komerciale në formë të shkruar. Ata poashtu kanë patur edhe
gjuhën e tyre, të njohur si gjuha eblaite.

Historia e Religjioneve Të Varrosura

Rëndësia e vërtetë e mbretërisë së Eblës, e konsideruar
si një sukses i madh për arkeologjinë klasike në kohën kur
u zbulua për herë të parë në vitin 1975, u ndriçua me gjetjen
e ca 20,000 pllakave dhe fragmenteve të vjetra (kuniforme).
Ky arkiv ka qenë katër herë më i madh se të gjitha tekstet
e vjetra (kuniforme) të njohura nga arkeologët mbi 3000
vjet e fundit.

Kur gjuha e përdorur në pllaka u deshifrua nga italiani
Giovanni Pettinato, epigraf në Universitetin e Romës, shkalla
e rëndësisë së tyre u kuptua edhe më mire. Si rezultat i
kësaj, gjetja e mbretërisë së Eblës dhe kësaj arkive të
shkëlqyeshme shtetërore nuk u bë vetëm çështje arkeologjike,
por ishte edhe në interes të qarqeve religjioze, sepse së
bashku me emrat Michael (Mi-ka-il) dhe Talut (Sa-u-lum),
të cilët luftuan krah për krah me Profetin Davud, pllakat
përmbajnë emrat e tre profetëve të përmendur në tre Librat
e Shenjtë: Profeti Ibrahim (Ab-ra-mu), Profeti Davud (Da-u-dum)
dhe Profeti Ismail (Ish-ma-il). (2)

Rëndësia e Emrave në Pllakat e Eblës

Emrat e profetëve të identifikuar në pllakat e Eblës janë
të një rendësie të madhe sikur kjo papritmas të ishte e
hasur në dokumentet historke të asaj kohe. Kjo informatë
e datuar 1500 vjet para Teuratit ishte tejet goditëse. Paraqitja
e emrit të Profetit Ibrahim në këto pllaka prezenton faktin
se Profeti Ibrahim dhe religjioni i sjellur nga ai kanë
ekzistuar para Teuratit.


Historianët analizuan pllakat e Eblës nga kjo perspective,
dhe ky zbulim madhështorë lidhur me Profetin Ibrahim dhe
misionin e tij u bë çështje hulumtimi në lidhje me historinë
e religjioneve. David Noel Freedman, arkeolog dhe hulumtues
amerikan i historiesë së religjioneve, bazuar në studimet
e tij, raportoi për emrat e profetëve siç janë Ibrahimi
dhe Ismaili në pllakat. (3)

Emrat e tjerë në pllaka

Siç ishte e shpallur më lart, emrat e paraqitur në pllakat
ishin të atyre profetëve të referuar në tre librat e shenjtë,
dhe pllakat ishin shumë më të vjetra se Teurati. Përveç
këtyre emrave, në pllakat janë hasur edhe tema tjera dhe
emra të vendeve, nga i cili fakt mund të konstatohet se
Eblaitët ishin tregëtarë shumë të suksesshëm. Poashtu edhe
emrat Sinai, Gaza dhe Jerusalemi, jo shumë larg Ebles, janë
paraqitur në tekstet, duke treguar se Eblaitët kanë pasur
lidhje ekonomike dhe kulturore me këto qytete. (4)

Një detal i rëndësishëm i parë në këto pllaka ishin emrat
e regjioneve të Sodomës dhe Gomorës, ku jetoi populli i
Lutit. Është e njohur se Sodoma dhe Gomora ishin regjione
në bregun e Detit të Vdekur, ku populli i Lutit jetoi dhe
ku Profeti Lut kumtoi shpalljen e tij dhe ftoi popullin
të jetojë sipas vlerave fetare morale. Përveç këtyre dy
emrave edhe emir i qytetit Ira mi cili paraqitet në ajetet
e Kur'anit, është në mesin e tyre në pllakat e Eblës.

Aspekti më i rëndësishëm i këtyre emrave është ai se pavarësisht
nga tekstet të kumtuara nga profetët, ata asnjëherë nuk
janë paraqitur në ndonjë tekst tjetër. Kjo është një dëshmi
e rëndësishme e dokumentuar që tregon se profetët që e kanë
kumtuar shpalljen e një religjioni të vërtetë në atë kohë
kanë arritur në ato vende. Në një artikull në revistën Reader's
Digest ishte shënuar se religjioni i Eblaitëve pësoi ndryshime
gjatë sundimit të mbretit Ebrum, dhe njerëzit kishin filluar
të shtojnë prefikse emrave të tyre për të lartësuar emrin
e Zotit të Gjithfuqishëm.

Premtimi i Zotit është i vërtetë...

Historia e Eblës dhe pllakave të saj të cilat erdhën në
dritë pas ca 4,500 faktikisht theksojnë një të vërtetë të
madhe: Zoti dërgoi të dërguar në Ebla, sikurse dërgoi tek
çdo popull, dhe ata i ftuan popujt e vet në fe të vërtetë.

Disa popuj pranuan fenë që u erdhi dhe kështu arritën rrugës
së drejtë, ndërsa të tjerët e kundërshtuan porosinë e profetëve
dhe preferuan jetë të ligë. Allahu, Zoti i të gjithë qiejve
dhe tokës, dhe e gjithë asaj që është mes tyre, shpallë
këtë fakt në Kur'an:

Dhe me të vërtetë që Ne kemi çuar te çdo Ummet (bashkësi
njerëzish, popull, komb) të Dërguar (duke shpallur): Adhuroni
vetëm Allahun dhe shmanguni dhe i rrini larg Tagutit (gjithçka
që adhurohet përveç apo përkrah Allahut)." Pastaj pati prej
atyre popujve të cilët Allahu i drejtoi, pati edhe të tjerë
të cilët e merituan dhe iu bë e pashmangshme rruga e gabuar.
Udhëtoni pra nëpër tokë dhe shihni se si ishte fundi i atyre
të cilët përgënjështruan të vërtetën.
(Kur'an, 16:36)