Bankat islame ofrojnë një model të ndryshëm

Më
parë këtë vit, bursa e Stambollit nisi një indeks mbi bankat dhe
kompanitë që i nënshtrohen Sharias. Që atëhere, dalja e “bankimit
islamik”, njohur gjithashtu si “bankim pjesëmarrës” ka fituar një
vëmendje të madhe të medias.
Është raportuar gjerësisht se këto banka nuk ngarkojnë interes, apo “riba“,
sepse kjo është e ndaluar sipas ligjit islamik. Mekanizmat aktuale me
të cilat operojnë bankat, megjithatë dhe mënyrat në të cilat ato e
dallojnë veten nga sektori kryesor financiar, mbeten të kuptuara jo
mirë.
Katër banka pjesëmarrëse janë aktualisht operacionale: al Baraka,
Bank Aya, Kuveyt Turk dhe Turkiye Finans. Si institucionet kryesore
financiare, këto banka ofrojnë një rang të gjerë shërbimesh, duke
përfshirë llogari kursimi dhe shpenzimi, financim makinash dhe shtëpish
dhe edhe bono islamike, apo “sukuk” ofruar nga Kuveyt Turk.
Por për secilën nga këto shërbime, një mekanizëm alternativ është
zhvilluar për të bërë fitim pa shkelur ligjin islamik lidhur me
transaksionet dhe tregtinë.
Për shembull, klientët me llogari kursimi në bankat pjesëmarrëse nuk
marrin pagesa mujore interesi në një normë të caktuar. Bankat përdorin
fonde për të furnizuar mallra dhe shërbime drejtpërsëdrejti sipas një
modeli investimi fitim/humbje.
Fondet e kursimit janë investuar në mallra konkrete, pasuri të
patundëshme apo industri dhe në fund të muajit fitimi dhe humbja ndahet
me klientin. Një kufi fitimi nuk është i garantuar dhe nuk bëhen
investime në kompanitë që merren me mishin e derrit, alkoholin apo
mallra të tjera të ndaluar, sipas Shoqatës së Bankimit Pjesëmarrës të
Turqisë.
Sa herë që financimi i makinave në një bankë konvensionale detyron
një hua të ripaguhet me interes, Kuveyt Turk ble automobila në emër të
klientëve dhe i shet ato me këste me një çmim më të lartë. Në vend të
ngarkojnë interes, ata e shohin transaksionin si blerje e shitje me
fitim.
Aktualisht, rreth 5% e depozitave, aseteve dhe kredive në Turqi
mbahen nga bankat pjesëmarrëse, por Shoqata e Bankimit Pjesëmarrës e
Turqisë parasheh rritje masive.
Ndohmësi i sekretarit të përgjithshëm të shoqatës, Osman Nihat Jilmaz i tha SETimes
se ai parashikon tregun e aksioneve të bankave pjesëmarrëse të
dyfishohet në përmasa, duke arritur dhjetë përqind në dhjetë vitet e
ardhëshme.
Sipas Jilmaz, bankat pjesëmarrëse në Turqi u ndeshën me krizën aktuale financiare “nga një pozitë e shëndoshë”.
“Sektori bankar në Turqi është më elastik krahasur me bankat
perëndimore,” thotë ai, për shkak të përkujdesjeve paraprake bërë pas
krizës bankare të 2001. Për më tepër, ai tha se bankat pjesëmarrëse në
veçanti nuk “kanë risk interesi sepse ne nuk kemi të bëjmë me
transaksione të interesit”.
Bankat pjesëmarrëse turke kontrollojnë tani një pjesë shumë të vogël
të aksioneve dhe aseteve totale mbajtur nga bankat islamike anembanë
botës, afërsisht 90 përqind e të cilave janë në Iran, gjirin persik dhe
Malajzi, sipas The Banker.
Jilmaz thotë se bankimi islamik synon kryesisht njerëzit konservatorë
në Turqi, që ai i përshkroi që përbëjnë njëzet përqind të popullsisë
turke, duke shtuar se “kjo mund të rritet në 40 apo 50″. Por ai pranon
se bankat pjesëmarrëse kanë nevojë të bindin segmentet e synuara si dhe
njerës të tjerë rreth shërbimeve të bankave.
Kur u pyet në se paqëndrueshmëria në Lindjen e Mesme krijoi apo jo
ndonjë mundësi për bankat turke të rritin tregun e tyre të aksioneve,
Jilmaz i tha SETimes, “ne shqetësohemi për fqinjët tanë” dhe nuk duam të përfitojmë në kurriz të tyre.
Por dikur “ne duam që Stambolli të bëhet qendër” e bankimit në Lindjen e Mesme, shtoi ai.
(SETimes)