Kütüb i Sitte Hadis ansiklopedisi - tam 7.300 hadis

First topic message reminder :

Kütüb i Sitte Hadis
ansiklopedisi - tam 7.300 hadis

Kütüb i Sitte Hadis ansiklopedisi - tam 7.300 hadis - Faqe 6 Kutub-i-Sitte-Hadis-Ansiklopedisi

Kütüb i Sitte Hadis ansiklopedisi - tam 7.300 hadis - Faqe 6 Kutub-i-Sitte-Hadis-Ansiklopedisi

Kütüb-i Sitte nedir, Kütüb-i Sitte Hakkında

Meşhur
altı sahih hadis kitabı. Hadis mecmualarının en sahihleri kabul edilen; Buhârî
ve Müslim'in el-Câmiu's-Sahih'leri ile Ebu Davud, Tirmizi, Nesâî ve ibn
Mâce'nin Sünen'leri; hadis tasnifinin altın çağı olan Hicrî üçüncü yüzyılda
telif edilmiş olmak, mümkün mertebe sahih hadisleri ihtiva etmek, konulara göre
tasnif edilmek (alelebvâb)... gibi ortak özelliklerinden dolayı, daha sonraki
asırlarda Kütüb-i
Sitte:
Altı Kitap, ortak adıyla şöhret bulmuştur. Bazı âlimler, az da olsa zayıf ve
mevzu hadisler ihtiva ettiği için İbn Mâce'nin Sünen'i yerine İmam Mâlik'in
Muvatta'ı veya Dârimî'nin Sünen'ini Kütüb-i
Sitte'nin
altıncı kitabı kabul etmişlerdir.

Buhârî ve Müslim'in Câmi'leri, Sahıhayn (İki Sahih) adıyla, müellifleri daha
hayattayken büyük bir üne kavuşmuş, bunları Ebu Davud, Tirmizî ve Nesâi'nin
Sünen'leri takip etmiş ve hadis âlimleri arasında bu kitaplar Usûl-i Hamse (Beş
Temel) diye büyük bir kabul görmüştü. Ebu'l-Fazl Muhammed İbn Tahir el-Makdisî
(H.507)'nin Usûl-i Hamse'ye yazdığı ve sahabeyi alfabetik olarak sıralamak suretiyle
onlardan nakledilen, belirli kitaplardan bulunan hadislerin kaynağını göstermek
için yazıları kitaplar anlamına gelen etrafa İbn Mâce'nin Sünen'ini de eklemesi
ve Şurûti'l-Ümmeti's-Sitte (Altı İmamın Şartları) adlı kitabını telifiyle
muteber hadis kitaplarının grub adı bundan sonra, İbn Mâce'nin de ilave
edilmesiyle Kütüb-i
Sitte
olarak meşhur olmuştur.

Böyle bir isimlendirme, Kütüb-i
Sitte
içinde zayıf, hatta mevzu (bilhassa İbn Mâce'de) hiç bir hadis bulunmadığı,
onlar dışındaki hadis kitaplarında da sahih hadis olmadığı anlamına gelmez.
Nitekim Buhârî ve Müslim başta olmak üzere, Kütüb-i
Sitte
müelliflerinden hiç biri, kendi kitaplarına sahih hadislerin tamamını
aldıkları, kitaplarındakilerin dışında sahih hadis bulunmadığı şeklinde bir
iddiada bulunmamışlardır. Esasen bir hadisin sıhhati, hangi kitapta bulunduğuna
bakarak değil, onu nakleden kişilerin haline bakılarak tesbit edilebilir. Diğer
taraftan bu altı imam, kendilerinden önce derlenmiş olan yazılı ve sözlü hadis
kaynaklarından yararlanarak bu eserleri meydana getirmişlerdir. Bu değerli
eserlerin tasnifine, kendilerinden önceki çalışmalar zemin hazırladığı gibi,
hadis tasnifi onlardan sonra da devam etmiştir.

İlmî çevrelerde büyük bir kabul gören Kütüb-i
Sitte
ile ilgili çok sayıda ve hacimli çalışmalar yapılmıştır. Bunların büyük bir
kısmı bu kitapların şerhi (açıklaması), ravilerinin durumları, cem
(mükerrerleri çıkararak birlikte rivayet ettikleri hadisleri bir araya toplama)
ile ilgilidir. Kütüb-i
Sitte
hadislerini bir araya toplayıcı çalışmalardan biri, Beğavî'nin (H.516)
Mesâbîhu's-Sünne'sidir. Hadisleri, senedlerini hazfederek kitabına alan Beğavî
eserini Sünen tarzında tasnif etmiş, Kütüb-i
Sitte
ve Dârimî'nin Sünen'inde bulunan hadisleri 4434 hadiste toplamıştır. Bu konuda
yapılan önemli bir çalışma da İbnu'l-Esîr'in (H.606) Câmiu'l-Usûl li
Ehâdisi'r-Rasûl isimli eseridir. İbnu'l-Esîr, İbn Mâce hariç Kütüb-i
Sitte
ile Muvatta'da bulunan hadisleri,-mükerrerlerini çıkararak- alfabetik tarzda
tertib ettiği kitaplar ve onların alt başlıkları olan bablar halinde tasnif
etmiştir. 9523 hadis bulunan bu eser Kütüb-i
Sitte
adıyla Türkçeye tercüme edilmiştir. Kütüb-i
Sitte'yi
oluşturan kitaplar ve özellikleri:

1. Buhârî ve el-Câmiu's-Sahîh'i: Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail el-Buhârî (H.
194-256/M.810-870) 40 yıl süren ilmî seyahatler esnasında toplamış olduğu engin
hadis malzemesini 16 yılda tasnif ederek, "el-Câmiu's
Sahîhu'l-Müsnedü'l-Muhtasar min Umûri Rasûlillahi (s.a.s) ve Sünenihi ve
Eyyâmih" adlı eserini yazmıştır. Hocası İshak b. Rahuye'nin,
"Rasûlüllah'ın sahih hadislerini muhtasar bir kitapta toplasanız"
tavsiyesiyle hareket eden Buhârî, 600.000 hadis arasında seçtiği 7275 hadisi,
97 kitap ve 3400 den fazla bab'a (alt bölüm) yerleştirmiş, konuları geldikçe
aynı hadisi bir kaç yerde daha tekrar etmiştir. Bu nedenle, mükerrerler
dışındaki toplam hadis sayısı 3-4 bin civarına inmektedir. Buhârî, tercüme
denilen bab başlıklarında konuyla ilgili âyet ve hadislerden iktibaslar yapar, âlimlerin
ve bazan kendisinin görüşlerine yer verir, direkt veya endirekt yollarla
tercihlerini ihsas ettirir. Tercemelerde verdiği hadis ve haberlerin çoğu
muallak (senedsiz veya eksik senedli)tır. Daha önceki hadis mecmualarında pek
görülmeyen bu usul Buhâri'ye hastır. Bu nedenle, "Buhârî'nin fıkhı
tercemelerindedir" sözü yaygınlaşmıştır. (Yekünü 1341 olan bu tür) muallak
hadisler, Buhârî'nin kitabına verdiği isimden de anlaşılacağı gibi, sahih
hadislerin dışındadır. Tercümelerde Buhârî'nin verdiği bilgiler, hadislerin
ihtiva ettiği fıkhı malumatı kavramada çok faydalıdır. Bütün âlimlerin
ittifakıyla hadis mecmualarının ensahihi kabul edilen el-Câmiu's-Sahîh,
türkçeye de tercüme edilmiş, mükerrerlerinin çıkarıldığı Tecrid'i de tercüme ve
şerhiyle, Diyanet İşleri Başkanlığınca basılmıştır.

2. Müslim'in el-Câmiu's-Sahîh'i: Ebu'l-Hüseyn Müslim b. Haccâc (H.202-261),
300.000 hadis arasından seçerek tasnif ettiği kitabına,
"el-Camiu'l-Müsnedü's-Sahîh" ismini vermiş, mukaddimede tasnif
metodunu açıklamıştır. Buhârî'nin yaptığı gibi bab başlıklarında bilgi
vermemiş, hatta, bab başlığı dahi tanzim etmemiş, sadece "bab"
demekle yetinmiştir. Bugün eldeki Müslim nüshalarında bulunan bab başlıkları,
eseri şerheden İmam Nevevî'ye aittir. Müslim kitabına, mevkuf ve maktu hadisleri
almamış, muallaklara ise çok az yer vermiş, hadisleri konularına göre bölmemiş,
hadisi en çok ilgili olduğu yerde nakletmiş, metin ve sened olarak benzerlerini
bir arada ve kısaltarak tekrar etmiştir. Bu yönüyle Müslim Buhârî'den daha
derli topludur. Bu ve benzeri özelliklerinden dolayı bazı âlimler (mesela
Mağribliler) Müslim'i Buhâri'ye tercih etmişlerdir. Müslim'in Câmi'i, 54 kitap,
1322 bab, mükerrerler dışında 3033 hadis ihtiva etmektedir. Kadı İyaz ve İmam
Nevevî başta olmak üzere pek çok âlim Müslim'i şerhetmiştir. Müslim, sade,
metin ve şerhli olarak türkçeye tercüme edilmiştir.

3. Tirmizi'nin Câmi'i: Ebu İsa Muhammed b. İsa et-Tirmizi'nin (H: 209-279)
Cami'i, es sünen ismiyle de maruftur. Devrin âlimlerinin tetkikine sunuları ve
takdir edilen Sünen-i Tirmizi, 46 kitap, 2496 bab ve 4000 hadis ihtiva
etmektedir. Hadisçilik açısından Müslim'e, fıkhu'l-hadis (hadislerde bulunan
çeşitli hükümler) yönünden de Buhârî'ye ait özellikleri, onlara yakın ölçüde
kitabında toplayan Tirmizi, bab başlığı altında hadisleri sıraladıktan sonra şu
işlemleri yapar; hadisin sıhhat durumunu (sahih, hasen, zayıf, hasen-sahih,
garib...), ravilerin durumunu, varsa seneddeki illetleri, hadisin diğer
tariklerini, sahabilerin o konudaki başka rivayetlerini, bu hadislerle ulemânın
nasıl amel ettiğini, ittifak ve ihtilaflarını... açıklar. Hadislerden istifade
için çok faydalı olan bu açıklamalar onları, amel edilebilir hale getirir.
Tirmizi üzerine de pek çok şerh yazılmış ve eser türkçeye tercüme edilmiştir.

4. Ebu Davud'un Sünen'i: Ebu Davud Süleyman b. Eş'as es-Sicistânî'nin (H:
202-275) kitabı, ahkâmla ilgili hadislerin tasnif edildiği Sünen türünün en
güzel örneğidir. Kitabına, 400.000 hadis arasından seçtiği 4000 hadisi
aldığını, bunların da dört hadiste özetlenebileceğini belirten Ebu Davud;
sahih, hasen, leyyin ve amel edilebilir derecedeki zayıf hadisleri Sünen'ine
aldığını söyler. Kitabında zayıf hadislerin mevcudiyetini kabul eden Ebu Davud,
muhaddislerin ittifakla terkettikleri herhangi bir hadisi Sünen'ine almamıştır.
40 kitaptan oluşan Sünen'e pek çok şerh yazılmış, eser türkçeye de tercüme
edilmiştir.

5. Nesâî'nin Sünen'i: Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb en-Nesâî (H: 215-303),
sahih ve zayıf hadislerden derlediği es-Sünenü'l-Kübrâ'sını istek üzerine,
sadece sahih hadisleri almak üzere ihtisar etti ve bu yeni eserine el-Müctebâ
adını verdi. Kütüb-i
Sitte
içinde Nesâî denince, işte bu Müctebâ kasdedilir. Sünenler içinde en az zayıf
hadis ve cerhedilmiş ravisi olan mücteba, Sahihayn'dan sonra üçüncü kitap
olarak kabul edilir. Nesâî, hadisler arasındaki çok küçük rivayet farklarını
dahi göstermiş ve rical tenkidinde büyük bir hassasiyet göstermiştir. 51 kitap
ve yaklabıh 2400 babtan oluşan Müctebâ, türkçeye çevrilmiştir.

6. İbn Mâce'nin Sunen Ebu Abdullah Muhammed b. Yezıd el-Kazvînî'nin (H:
209-273) Sünen'i, 37 kitap, 1515 bab ve 4341 hadis ihtiva eder. Bu hadislerin
büyük bir çoğunluğu, diğer beş kitapta (usûli hamse) mevcuttur veya sahih ve
hasen durumundadır. ibn Mâce'deki hadislerin 613 ünün isnadı zayıf, 99 unun
isnadı ise, yok hükmünde veya münker ya da yalanlanmıştır. Bilhassa, şahıs,
kabile ve şehirlerin faziletleriyle ilgili hadislerin çoğunun uydurma olduğu
söylenmiştir. Ancak, VI. asırdan sonra Kütüb-i
Sitte'nin
altıncı kitabı olarak kabul edilen İbn Mâce, tertibi, tekrardan uzak ve kısa
olusu ile oldukça değerlidir. Muhammed Fuad Abdülbâkı tahkikiyle yapılan baskı,
pek çok ilmî kolaylıklar sağlamış, eserdeki zayıf yönlere işaret edilmiştir. Bu
baskı esas alınarak Sünen, şerhi de yapılmak suretiyle türkçeye çevrilmiştir.

2471 - Vail İbnu Hucr (radıyallâhu anh)'un anlattığına göre,
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı, namaza girdiği sırada ellerini kaldırıp
tekbir getirirken görmüştür.

Râvilerden Hemmâm Resülullah'ın ellerini kulaklarının hizasına
kadar kaldırdığını gösterdi.Sonra elbisesine gömüldü, sonra sağ elini sol
elinin üstüne koydu. Rüküya gitmek isteyince, ellerini elbiseden çıkardı. Sonra
onları kaldırdı, sonra tekbir getirdi ve rüküya gitti, semi'allâhu li-men
hamideh dediği zaman ellerini kaldırdı, secdeye gittiğinde ellerinin arasına
secde etti."

Müslim, Salât 54, (401); Ebü Dâvud, Salât 117, (723-729, 736,
737); Nesâî, İftitah 107, (2, 194), 139, (2, 211),187, (2, 236), Sehv 29, (3,
34-35).

2472 - Ebü Dâvud'da gelen bir diğer rivayette şöyle denir:
"...Sonra Medîne'ye geldim, gördüm ki (halk, namazı) üzerlerinde bürnuz ve
kisalar olduğu halde kılıyor ve namaza başlarken ellerini göğüslerine kadar
kaldırıyor."

Müslim, Salât 54, (401); Ebü Dâvud, Salât 117, (723-729, 736,
737); Nesâî, İftitah 107, (2, 194), 139, (2, 211),187, (2, 236), Sehv 29, (3,
34-35).

2473 - Bir diğer rivayette der ki: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'Ia birlikte namaz kıldım. Tekbir getirdiği zaman
ellerini kaldırıyor, sonra (elbisesine) gömülüyordu. Sonra sol elini sağ eliyle
tutuyor, ellerini elbisesine sokuyordu, rükü yapmak istediği zaman ellerini
çıkarıp sonra kaldırıyordu. Rüküdan başını kaldırmak isteyince de ellerini
kaldırıyor, sonra secde ediyordu. (Secdede) yüzünü elleri arasına koyuyor idi.
Keza başını secdeden kaldırınca da ellerini kaldırıyordu. Namaz bitinceye kadar
(her rek'atte böyle yapıyordu)."

Müslim, Salât 54, (401); Ebü Dâvud, Salât 117, (723-729, 736,
737); Nesâî, İftitah 107, (2, 194), 139, (2, 211),187, (2, 236), Sehv 29, (3,
34-35).

2474 - Bir diğer rivayette şöyle der: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ellerini, omuzları hizasına kadar kaldırdı. Baş
parmaklarını da kulaklarıyla, hizaladı, sonra tekbir getirdi."

Müslim, Salât 54, (401); Ebü Dâvud, Salât 117, (723-729, 736,
737); Nesâî, İftitah 107, (2, 194), 139, (2, 211),187, (2, 236), Sehv 29, (3,
34-35).

2475 - Bir diğer rivayette: "Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ı iftitah tekbiriyle birlikte ellerini kaldırırken görmüştür."

Müslim, Salât 54, (401); Ebü Dâvud, Salât 117, (723-729, 736,
737); Nesâî, İftitah 107, (2, 194), 139, (2, 211),187, (2, 236), Sehv 29, (3,
34-35).

2476 - Saîd İbnu Haris el-Muallâ (rahimehullah) anlatıyor:
"Ebü Saîdi'l-Hudrî (radıyallâhu anh) bize namaz kıldırdı. Secdelerden
başını kaldırırken, secdeye giderken, iki(nci) rek'atten kalkarken,
tekbirlerini cehrî (sesli) olarak getirdi ve sonunda:

"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı böyle yapar
gördüm!" diye açıklamada bulundu."

Buhârî, Ezân 144.

2477 - Mutarrif İbnu Abdillah (rahimehullah) anlatıyor:
"Ali İbnu Ebî Tâlib (radıyallâhu anh)'in arkasında ben ve İmrân İbnu
Husayn beraber namaz kıldık. Ali (radıyallâhu anh) secde edince tekbir
getiriyor, başını kaldırınca tekbir getiriyor, iki(nci) rek'atten kalkınca yine
tekbir getiriyordu."

Buhârî Ezan 144, 115,116; Müslim, Salât 33, (393); Ebü Dâvud,
Salât 140, (835); Nesâî, Sehv 1, (3, 2).

Nesâî'nin rivayetinde şöyle denmiştir: "Her eğilme ve her
kalkmada tekbir getirir, rüküyu tamamlardı."

2478 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) farz namaza kalkınca tekbir getirir, ellerini
omuzlarının hizasına kadar kaldırırdı. Kıraatini tamamlayıp rüküya gitmek
isteyince aynı şeyi yapardı. Rüküdan kalkınca da aynı şeyi yapardı. Oturur
vaziyette iken ellerini hiçbir surette kaldırmazdı. İki(nci) secdeden de
kalkınca ellerini aynı şekilde kaldırır ve tekbir getirirdi."

Ebü Dâvud, Salât 118, (744).

2479 - Ebü Kılâbe anlatıyor: "İbnu Hüveyris (radıyallâhu
anh), Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın (namaza başlarken) tekbir
getirdiği, rüküya gittiği, rüküdan başını kaldırdığı zaman, kulağının üst
kısmına ulaşıncaya kadar ellerini kaldırdığını görmüştür."

Buhârî, Ezân 84; Müslim, Salat 24-26 (391); Ebü Dâvud, Salât
118, (745); Nesâî 85, (2, 182); İbnu Mace, İkâmetu's-Salât; 15, (859).

Nesâî, bir diğer rivayette şu ziyadeyi kaydeder: "...secde
ettiği ve secdeden başını kaldırdığı (zaman da ellerini kaldırırdı)."

2480 - Nadr İbnu Kesîr es-Sa'dî anlatıyor: "Abdullah İbnu
Tâvus, Mescidü'l-Hayf'da yanıbaşımda namaz kıldı. İlk secdeyi yapıp secdeden
başını kaldırdığı zaman ellerini yüzünün hizasına kadar kaldırmıştı. Ben bunu
hoş bulmadım ve Vüheyb İbnu Hâlid'e söyledim. Vüheyb ona:

"Sen hiç kimsede görmediğin birşey mi yapıyorsun?"
dedi. Ancak Tâvus cevaben:

"Babamın onu yaptığını gördüm. Üstelik babam şunu da
söylemişti:

"İbnu Abbâs (radıyallâhu anh) böyle yaptığını gördüm.
Üstelik onun:

"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) bunu yapıyordu"
demiş olmasından başka bir şey de bilmiyorum."

Ebü Dâvud, Salât 117, (740); Nesâî, İftitah 177, (2, 232).

2481 - Meymün eI-Mekkî, AbduIIah İbnu Zübeyr (radıyallâhu anh)'i
gördüğünü ve kendilerine namaz kıldırdığını anlatmıştır. Devamla der ki:
"Abdullah namazda kıyâm, rükü, secde ve secdeden kıyâma kalkma esnalarında
elleriyle işaret yapıyordu (ellerini kaldırıyordu). İbnu Abbâs (radıyallâhu
anhümâ)'a gittim. Ve:

"İbnu Zübeyr'i hiç kimsede görmediğim bir tarzda namaz kılıyor
gördüm" deyip onun namazda yaptığı işareti anlattım. Bana:

"Eğer Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın namazını
görmekten hoşlanırsan, Abdullah İbnu Zübeyr'in namazına uy!" dedi."

Ebü Dâvud, Salât 117, (739).

2482 - İmrân İbnu'l-Husayn (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Bende basur vardı. Namazı nasıl kılacağım diye Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a sordum.

"Ayakta kıl, muktedir olmazsan oturarak kıl, buna da
muktedir olmazsan yan üzeri (yatarak) kıl" buyurdu."

2483 - Diğer bir rivayette geldiğine göre, İmrân Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a kişinin oturarak kılacağı namaz hususunda sordu.
Aleyhissalâtu vesselâm:

"Ayakta kılarsa bu efdaldir. Kim de oturarak kılarsa, ona
ayakta kılanın ecrinin yarısı verilir. Kim de yatarak kılarsa ona da oturarak
kılanın ecrinin yarısı verilir" buyurdu."

Buhârî, Taksîru's-Salât 18, 17, 19; Ebü Dâvud, Salât 179, (951,
952); Tirmizî, Salât 274, (372); Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 21, (3, 223-224).

2484 - Abdullah İbnu Şakîk anlatıyor: "Hz. Âişe
(radıyallahu anhâ)'ye:

"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) oturarak namaz kılar
mıydı?" diye sordum. Bana şu cevabı verdi:

"Evet! Halk -veya yaş demişti- O'nun dermanını kesince
(yani insanların meseleleriyle ömrünü tüketince, dermandan kesilince
demektir)."

2485 - Bir diğer rivayette şöyle denmiştir: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) oturarak namaz kılar, oturduğu halde kırâat buyurur,
kırâatinden takriben otuz-kırk âyet kalınca kalkar, kırâatına ayakta devam
eder, sonra rüküya ve secdeye giderdi. İkinci rek'atte aynen bunun gibi
yapardı. Namazı bitince, ben uyanıksam benimle konuşurdu, uyuyor isem
yatardı."

2486 - Nesâî'de gelen bir rivayette şöyle denmiştir:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm'ı (oturarak namaz kılarken) bağdaş
kurma şeklinde oturmuş gördüm."

Nesâî der ki: "Bu hadisin hatalı olduğu
kanaatindeyim."

Buhârî, Taksîru's-Salât 20, Teheccüd 16; Müslim,
Salatu'l-Müsâfırîn 112,115, (731, 732); Muvatta, Cum'a 20, (1, 137, 138); Ebü
Dâvud, Salât 179, (953-956); Tirmizî, Salât 257, (374, 375); Nesâî, Kıyâmu'I
Leyl,18, 22, (3, 219-224).

2487 - Ümmü Seleme (radıyallâhu anhâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ölümüne yakın, farzlar dışındaki
namazlarının çoğu oturarak idi. Ona göre, amellerin en güzeli, az da olsa
devamlı olanı idi."

Nesâî, Kıyâmul-Leyl 19, (3, 222).

2488 - Hz. Hafsa (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm)'ın, nafıle namazlarını kılarken, ölümüne bir yıl
kalıncaya kadar hiç oturduğunu görmedim. Bundan sonra hep oturarak kıldı.
Namazda süreyi hep tertîl üzere okurdu. Bundan dolayı o süre, aslında ondan
daha uzun olan süreden daha uzun görünürdü."

Müslim, müsâfırîn 118, (733); Muvatta, Cum'a 20, (1,137);
Tirmizî, Salât 275, (373); Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 19, (3. 223).

2489 - İbnu Amr İbni'l-Âs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Bana Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın: "Kişinin oturarak
kıldığı (nafile) namaz, normal şekilde kıldığı namazın (sevapca) yarısına
denktir" buyurduğu söylenmişti. (Kendisinden sormak üzere) derhal yanına
gittim. Varınca, Efendimizi oturarak namaz kılıyor buldum. Elimi başının
üzerine koydum. Bana:

"Ey Abdullah İbnu Amr! Meselen nedir?" dedi. Ben:

"Ey Allah'ın Resülü, bana "Kişinin oturarak kıldığı
namaz, normal namazın yarısına denktir" buyurduğunuz söylendi. Halbuki siz
de oturarak kılıyorsunuz?" dedim. Aleyhissalâtu vesselâm:

"Evet öyledir. Ancak ben sizlerden biri gibi değilim"
cevabını verdi."

Müslim, Müsâfırîn 120, (735); Muvatta, Salâtu'l-Cemâ'a 20, (1,
136, 137); Ebu Dâvud, Salât 179, (950); Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 20, (3, 223).

2490 - Muhârib İbnu Disâr (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Huzeyfe (radıyallâhu anh), namaz kılmakta olan ve bu sırada belini tam
doğrultamayan bir adam görmüştü. Namazdan çıkınca:

"Sırtında bir rahatsızlığın mı var?" diye adama sordu.

"Hayır!" cevabını alınca:

"Şayet, bu halin üzere ölecek olsan Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın sünnetine muhalefet üzere ölürsün" dedi."

Rezin ilavesidir. Derim ki: "Bu rivayet Buhârî'de şu
şekilde gelmiştir: "Huzeyfe, (namazda) rükü ve secdesini tamamlayan bir
adam görmüştü. Namazını kılıp bitirince Huzeyfe (radıyallâhu anh) ona:

"Sen namaz kılmadın. Eğer ölecek olsan, Allah'ın Muhammed
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı, yarattığı fıtrattan başka bir fıtrat üzere
ölürsün" dedi. Gerçeği Allah, bilir."

Buhârî, Ezân 119, 132.

2491 - Ebü Hâzım (rahimehullah) anlatıyor: "Sehl İbnu Sa'd
(radıyallâhu anhümâ) demişti ki: "İnsanlara, namazda sağ elini sol kolu
üzerine koysun" diye emredilmişti. " Ebü Hâzım devamla der ki:
"Ben onun (Sehl'in), bu, hadisi Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a
nisbet ettiğini biliyorum."

Buhârî Ezân 89; Muvatta, Kasru's-Salât 47, (1, 859).

2492 - İbnu Mes'ud (radıyallahu anh)'un anlattığına göre, namaz
kılarken sol elini sağ eline koymuştur. Bunu gören Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) (bizzat elleriyle tutarak) sağ elini sol elinin üzerine
koymuştur."

Ebü Dâvud, Salât 120, (755); Nesâî, İftitah 10, (2, 126).

2493 - Vâil İbnu Hucr (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı namazda kıyâmda iken, sağ eliyle
sol elinin üstünden tutmuş gördüm."

Nesâî, İftitah 9, (2, 125, 126).

2494 - İsmâil İbnu Ümeyye anlatıyor: "Nâfi merhuma namazda
ellerinin parmaklarını kenetleyen kimse hakkında sormuştum. Bana:

"Bu hususta Abdullah İbnu Ömer (radıyallâhu anh)'i işittim:
"Bu, Allah'ın gadabına uğrayanların namazıdır" demişti diye cevap
verdi."

Ebü Dâvud, Salât 187, (993).

Rezîn'in ilave ettiği bir rivayette de şöyle denmiştir:
"İbnu Ömer (radıyallâhu anh), namazda kuûd halinde (otururken) sol elini
kabası üzerine dayanan bir adam görmüştü, hemen müdahale ederek:

"Böyle oturma, zîra azaba uğrayanlar bu şekilde
otururlar!" dedi.

Ebü Dâvud, Salât 187, (994).

2495 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "(Namazın) sünnetlerinden biri
namazda (sağ) avucu (sol) avuç üzerine koyup, her ikisini birlikte göbeğin
altına yerleştirmektir."

Rezîn ilavesidir. Ebü Dâvud, Salât 120, (756).

2496 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazda ihtisârı (elleri böğre
koymayı) yasakladı."

Buhârî, Amel fı's-Salât 17; Müslim, Mesâcid 46, (545); Ebü
Dâvud, Salât 176, (947); Tirmizî, Salat 281, (383); Nesâî, İftitah 12, (2,127).

2497 - Buhâri de Hz. Âişe'den yapılan bir diğer rivayette
geldiğine göre: "Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ), kişinin ellerini (ihtisâr
yaparak) böğrüne koymasını mekruh addeder ve "Bunu yahudiler yapar"
derdi."

Buhâri, Enbiyâ 50.

2498 - Rezin'in rivayet ettiği diğer bir hadiste:
"Resülullah ihtisârı (eli böğre koymayı) namazda ve namaz dışında
yasakladı" demiştir."

2499 - Ziyâd İbnu Sübeyh eI-Hanefi anlatıyor: "İbnu Ömer
(radıyallâhu anh)'in yanı başında namaz kıldım. Ellerimi de böğürlerime koydum.
Namazı bitirince: "Bu, namazda haç(a benzemek)dir, Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bunu yasaklamıştı" buyurdu."

Ebü Dâvud, Salât 160, (903); Nesâî, İftitah 12 (2,127).

2500 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh)'dan nakledildiğine göre,
ayaklarının arasını bitiştirerek namaz kılan bir adam görmüştü. Şöyle söylendi:

"(Bu adam) sünnete muhalefet etti. Ayaklarını sırayla
dinlendirse daha iyidir."

Nesâî, İftitah 13, (2,128).

2501 - Ümmü Kays Bintu Mihsan (radıyallâhu anhâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) yaşlanıp biraz şişmanlayınca, namaz
kıldığı yerde bir sütun bulundurdu namazda ona dayandı."

Ebu Dâvud, Salât 177 (948).

KIRÂAT

2502 - İbnu Abbas (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) kırâatını bismillâhirrahmânirrahîm
ile başlatıyordu."

Tirmizî, Salât 181, (245).

2503 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Ben,
Resülullah (aleyhissalatu vesselâm), Hz. Ebü Bekr, Hz. Ömer, Hz. Osman
(radıyallahu anhüm) ile birlikte namaz kıldım. Onlardan hiçbirinin
bismillâhirrahmanirrahım'i okuduklarını işitmedim."

Buhârî, Ezân 89; Müslim, Salât 50, (399); Muvatta, Salât 30, (1,
81); Ebü Dâvud, Salât 124, (782); Tirmizî, Salât 182, (246); Nesâî, İftitah 21,
22, (2, 133-135); İbnu Mâce, İkâmet 4, (813- 815).

2504 - İbnu Abdillah İbnu Muğaffel (rahimehullah) anlatıyor:
"Ben (namazda) bismillâhirrahmânirrahîm'i okumuştum. Babam işitti. Bana:
"Oğulcuğum, (bu yaptığın) bir bid'attir. Bid'atten sakın!" dedi. Ben
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ashâbından her kimle karşılaştı isem,
hepsinin de bid'atten nefret ettiği kadar bir başka şeyden nefret etmediğini
gördüm. Babam sözlerine şöyle devam etmişti:

"Ben Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)'Ia, Hz. Ebu
Bekr'le, Hz. Ömer'le, Hz. Osmanla (radıyallâhu anhüm) namaz kıldım. Onlardan
hiç birinin bunu (besmelenin okunacağını) okuduklarını işitmedim. Onu sen de
okuma. Sadece "Elhamdülillahi rabbi'l-âlemîn" de."

Tirmizî, Salât 180, (244); Nesâî, İftitah 22, (2,135).

2505 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikinci rek'atten kalktığı zaman
kırâati Elhamdü lillâhi Rabil alemîn ile başlatıyor ve süküt etmiyordu."

Müslim, Mesâcid 148, (599).

2506 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim Fâtihâ-i
şerîfe süresini okumadan namaz kılarsa bilsin ki bu namaz nâkıstır -bu sözü üç
kere tekrarladı- eksiktir."

Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh)'ye:

"Biz imamın arkasında bulunuyorsak (ne yapalım)?" diye
sorulmuştu. Şu cevabı verdi:

"Yine de içinden oku. Zîra ben Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın şöyle söylediğini işittim:

"Allah Teâlâ hazretleri (bir hadîs-i kudsîde) buyurdu ki:
"Ben kırâati kulumla kendi aramda iki kısma böldüm, yarısı bana ait,
yarısı da ona. Kuluma istediği verilmiştir: Kul: "EI-hamdülillâhi
Rabbi'I-âlemîn. (Hamd alemlerin Rabbine aittir)" deyince, Azîz ve Celîl
olan Allah: "Kulum bana hamdetti!" der. "er-Rahmânirrahîm"
deyince, Allah: "Kulum bana senâda bulundu" der. "Mâlikî
yevmiddîn (âhiretin sahibi)" deyince,

Allah: "Kulum beni tebcîl ve ta'zîz etti (büyükledi)"
der. "İyyakena'budü ve iyyakenestain (yalnız sana ibâdet eder, yalnız
senden yardım isteriz)" deyince, Allah: "Bu benimle kulum arasında
bir (taahhüddür). Kuluma istediğini verdim" der. "İhdina
s-sırâta'I-müstakîm sırâtallezîne en amte aleyhim gayr'il-mağdübi aleyhim ve
Ia'ddallîn. (Bizi doğru yola sevket, o yol ki kendilerine nimet verdiğin
kimselerin yoludur, gadaba uğrayanların ve dalâlete düşenlerin değil)"
dediği zaman, Allah: "Bu da kulumundur, kuluma istediği verilmiştir"
buyurur."

2507 - Ebü Dâvud'da gelen bir rivâyette şöyle denmiştir:
"...Bana Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Haydi git ve Medîne'de ilan et ki: "Sadece Fatiha
süresi de olsa, Kur'ân'dan bir parça okumadıka kıldığınız namaz namaz
değildir" dedi ve başka bir şey ilave etmedi."

2508 - Rezin'in zikrettiği bir rivâyette şöyle gelmiştir:
"...Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kırâatsiz
namaz sahih değildir." Bilesiniz, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize
her ne duyurdu ise biz de size duyurduk. Bize gizli tuttuğunu biz de size gizli
tuttuk."

Bu açıklama üzerine bir zât ona:

"Ey Ebü Hüreyre, Fatiha'ya herhangi bir ilavede bulunmazsam
(yeterli midir) ne dersin?" diye sordu. Ebu Hüreyre dedi ki:

"Bu suâl Aleyhissalâtu vesselâm'a da sorulmuştu, şu cevabı
verdi:

"Bununla iktifâ edersen sana yeter, ilavede bulunursan
senin için daha hayırlı ve efdal olıır."

Müslim, Salât 38, (395); Muvatta; Salât 39, (1, 84-85); Ebü
Dâvud, Salât 136, (819, 820, 821); Tirmizî, Tefsîr, Fâtiha, (2954, 2955);
Nesai, İftitah 23, (2,135, 236).

2509 - Ebü Saîd (radıyallâhu anh) anlatıyor: "(Namazda)
Fatiha süresi ile kolaya gelen bir miktar (Kur'ân âyetin)i okumakla
emrolunduk."

Ebü Dâvud, Salât 136, (818).

2510 - Hz. Cabir (radıyallâhu anh) demiştir ki: "Kim
Fatiha'yı okumadan bir rek'at namaz kılarsa, imamın arkasında bulunmadığı takdirde,
namaz kılmış sayılmaz."

Muvatta, Salât 38, (1, 84); Tirmizî, Salât 283, (313).

2521 - Fürâfisa İbnu Umeyr el-Hanefi der ki: "Ben Yüsuf
süresini Osman İbnu Affân (radıyallâhu anh)'ın sabah namazlarındaki kırâatinden
öğrendim. Çünkü o, bu süreyi çok sık okurdu."

Muvatta, Salât 35, (1, 82).

2522 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh)'dan anlatıldığına göre,
sabah namazının birinci rekatinde Enfâl'den kırk âyet kadar, ikinci rek'atinde
ise mufassal sürelerden birini okumuştur."

Rezîn ilavesidir. Buhârî muallak (senetsiz) olarak tahric
etmiştir. Ezan 106.

2523 - Amir İbnu Rebî (radıyallâhu anh) demiş ki: "Hz. Ömer
İbnu'l-Hattâb (radıyallâhu anh)'ın arkasında sabahı kıldık. Namazda Yusuf ve
Hacc surelerini ağır bir kırâatle okudu.

Bunun üzerine Âmir'e: "Öyleyse fecir doğarken namaza
başlamış olmalıdır" dendi. O da: "Evet!" diye cevap verdi."

Muvatta, Salât 34, (1, 82).

2524 - Muâz İbnu Abdillah el-Cühenî anlatıyor: "Cüheyne
kabilesine mensup bir zât bana: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
sabah namazının her iki rek'atinde de İzâ zülzilet süresini okuduğunu işittim,
bilmiyorum unutarak mı böyle yaptı, bilerek mi okudu" dedi."

Ebü Dâvud Salât 134, (816).

ÖĞLE VE İKİNDİ NAMAZLARI

2525 - Ebü Katâde (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) öğlede ilk iki rek'atte Fatiha ile iki süre okurdu.
Son iki rek'atte de Fatiha'yı okur, bazan da âyeti bize işittirirdi. Birinci
rek'atte (kıraatı) uzun tutar ikinci de o kadar uzatmazdı. İkindi ve sabah
namazlarında da böyle yapardı."

Buhârî, Ezân 107, 97, 109, 110; Müslim, Salât 154, (451); Ebü
Dâvud, Salât 129, (798, 799, 800); Nesâî, İftitah 56-60, (2, 164, 166).

Ebü Dâvud, bir rivâyette şu ziyadeye şâmildir: "O'nun
(aleyhissalâtu vesselâm), halk birinci rek'ata yetişebilsin diye böyle yaptığını
zannederdik."

2526 - İbnu Abbas (radıyallâhu anhümâ) demiştir ki:
"Resülullah'ın öğle ve ikindi namazlarında kırâatte bulunup bulunmadığını
bilmiyorum."

Ebü Dâvud, Salât 131, (808).

2527 - Câbir İbnu Semüre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğlede velleyli izâ yağşâ süresini
okur, ikindide dahi aynısını yapar, sabah namazında bundan daha uzun bir
kırâatte bulunurdu."

Buhâri, Ezân 103, 95, 96; Müslim, Salât 159, (453); Ebü Dâvud,
Salât 130, (804); Nesâî, İftitah 74, (2,174).

2528 - el-Berâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Biz,
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın arkasında öğleyi kılmıştık. Kendisinden
Lokmân ve Zâriyat sürelerinin âyetlerini peş peşe işitiyorduk."

Nesâî, İftitah 55, (2, 163).

2529 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir namazda secde edip sonra kıyâma
kalktı ve rükü yaptı. Cemaat onun, Elif Lâm-Mim Tenzile's-Secdetü'yü okuduğunu
gördü."

Ebü Dâvud, Salât 131, (807).

AKŞAM NAMAZI

2530 - Mervan İbnu'l-Hakem anlatıyor: "Bana Zeyd İbnu Sabit
(radıyallahu anh) dedi ki: "Sen niye akşam namazında (kısâru'l-mufassal
denilen) kısa surelerden okuyorsun? Ben Resûlullâh aleyhissalâtu vesselâm'ın
Tûlâ't-Tûleyeyn'i okuduğunu işittim."

Buhari, Ezan 98; Ebu Davud, Salat 132, (812); Nesai, İftitah 67,
(2, 169, 170).

Ebu Davud'un rivayetinde şu ziyade var: "...Dedim ki:
Tula't-Tüleyeyn nedir? Bana "el-A'raf", öbürü de "el-En'âm"
diye cevap verdi."

2531 - Ümmü'l-Fadl (radıyallahu anha) anlatıyor:
"Resûlullâh aleyhissalâtu vesselâm'ın akşam namazında ve'l-mürselati urfen
suresini okuduğunu işittim. Bundan sonra artık bize, ruhu kabzedilinceye kadar
hiç namaz kıldırmadı."

Buhari, Ezan 98, Megazi 83; Müslim, Salat 173, (462); Muvatta,
Salat 24, (1, 78); Ebu Davud, Salat 132, (810); Tirmizi, Salat 230, (308);
Nesai, İftitah 64, (2, 168).

2532 - Hz. Aişe radıyallahu anha anlatıyor: "Resûlullâh
aleyhissalâtu vesselâm, A'raf suresiyle akşamı kıldırdı. Sureyi ikiye bölerek
her iki rek'atte bir parçasını okudu."

Nesai, İftitah 67, (2, 170).

2533 - Cübeyr İbnu Mut'im radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullâh aleyhissalâtu vesselâm'ı akşam namazında et-Tûr suresini
okurken işittim."

Buhari, Ezan 99, Cihad 172, Megazi 11, Tefsir, Tur 1; Müslim,
Salat 174, (463); Muvatta, Salat 23, (1, 78); Ebu Davud, Salat 132, (811);
Nesai İftitah 65, (2, 169).

2534 - Ebu Osman en-Nehdi anlatıyor: "İbnu Mes'ud
(radıyallahu anh)'ın arkasında akşam namazı kılmıştım. Namazda Kulhüvallahü
ahad'i okudu."

Ebu Davud, Salat 133, (825).

2535 - Abdullah İbnu Utbe İbni Mes'ud anlatıyor:
"Resûlullâh aleyhissalâtu vesselâm akşam namazında Hâ-mim-ed-Duhan
suresini okudu."

Nesai, İftitah 66, (2, 169).

2536 - Ebu Abdillah es-Sunâbihi anlatıyor: "Hz. Ebu Bekr
radıyallahu anh'ın hilafeti sırasında Medine'ye geldim, arkasında akşam
namazını kıldım. İlk iki rek'atinde Fatiha ile (kısaru'l-mufassal denen) kısa
surelerden birer sure okudu. Sonra üçüncü rek'ate kalktı. ben (ne okuyacağını
işitmek için) hemen kendisine -elbisem elbisesine değecek kadar- yaklaştım.
Fatiha ve beraberinde "Rabbenâ lâ tuziğ kulûbena ba'de iz hedeytena veheb
lena min ledünke rahmeten inneke ente'l-Vehhab. (Rabbimiz, bize hidayet
verdikten sonra kalplerimizi saptırma. Katından bize bir rahmet lutfet, sen çok
lutfedenlerdensin)" ayetini okuduğunu işittim."

Muvatta, Salat 25, (1, 79).

YATSI NAMAZI

2537 - Büreyde (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalatu vesselam yatsı namazında Veşşemsi ve duhâhâ ve benzeri sureleri
okurdu."

Tirmizi, Salat 231, (309); Nesai, İftitah 71, (2, 173).

2538 - eI-Berâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir yolculuk sırasında yatsıyı kılmıştı. İki rek'atin
birinde Vettîni ve'z-Zeytüni'yi okudu."

Buhârî, Ezâin 100, 102, Tefsîr, Vettîn 1, Tevhîd 52; Müslim,
Salât 175, (464); Muvatta, Salât 27, (1, 79-80), Ebü Dâvud, Salât 275, (1221);
Tirmizî, Salât 231, (310); Nesâî, İftitah 72, (2, 173).

Sahiheyn'de şu ziyade yer alır: "Sesce ve kırâatçe O'ndan
daha güze kimseye rastlamadım."

2539 - Nâfi anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) tek
başına namaz kılınca dört rek'atin her birinde Fatiha'yı ve Kur'ân'dan bir
süreyi okurdu. Bazan da farz namazın bir rek'atinde iki ve üç süre birden
okurdu. Akam namazının iki rek'atinde aynı ekilde Fatiha ve birer süre
okurdu."

Muvatta, Salât 26, (1, 79).

2540 - Amr İbnu Şu'ayb an ebîhi an ceddih anlatıyor:
"Mufassal sürelerden -uzunu olsun, kısası olsun- hiçbiri yoktur ki, ben
onu Resülullah'ın namaz kıldırırken okuduğunu işitmemiş olayım."

Ebü Dâvud, Salât 133. (814). Bu rivâyet Muvatta'da mevcut
değildir.)

2541 - Hz. Âşe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm askerî bir birliğin başına bir adamı komutan yapmıştı,
Bu zât arkadaşlarına namaz kıldırırken, her seferinde kırâatını kulhüvallahu
ahad ile tamamlıyordu. Döndükleri zaman durumu Hz. Peygamber'e söylediler.
Aleyhissalatu vesselam:

"Sorun ona niçin öyle yapıyormuş?" buyurdu. Dediği
gibi kendisine sorulmuştu.

"Çünkü O, Rahmân'ın sıfatıdır, ben onu okumayı
seviyorum!" diye cevap verdi. Bunun üzerine Aleyhissalatu vesselam:

"Ona bildirin, Allah onu seviyor!" müjdesini
verdi."

Buhari, Ezan 106, Tevhid 1; Müslim, Salat 263, (813); Nesai,
İftitah, 69, (2, 171).

2542 - Şakîk İbnu Seleme (rahimehullah) anlatıyor: "Bir
adam İbnu Mes'ud'a gelerek:

"Ben bir rek'atte mufassal sürelerin tamamını okudum"
dedi. İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) da:

"Şiir mırıldar gibi mırıldar, meyve döküştürür gibi
döküştürür müsün? Olmaz öyle şey! Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) tek
rek'atte birbirine denk iki süre okurdu. Bir rek'atte, İkterebet ve el-Hâkka
sürelerini, bir rek'atte Vettür ve Vezzâriyât sürelerini; bir rek'atte Ve izâ
vaka'at ve Nün sürelerini; bir rek'atta Seele sâîlun ve ve'n-Nâzi'ât
sürelerini; bir rek'atte Veylün li'l-Mutafifin ve Abese sürelerini, bir
rek'atte el-Müddessir ve, el-Müzzemmil sürelerini; bir rek'atte Hel Etâ ve Lâ
Uksimu biyevmi'l-Kıyâme sürelerini, bir rek'atte Amme yetesâelün ve
Ve'I-Mürselât sürelerini; bir rek'atte de ed-Duhân ve İzâ'ş-Şemsü Küvvirat
sürelerini okurdu."

Buhârî Ezân 106, Fedâilu'l-Kur'ân 6, 28; Müslim, Müsâfırîn 275,
(822); Ebü Dâvud, Salât 326, (7.396); Nesâî, İftitah 75, (2,175,176); Tirmizî,
Salât 422, (602).

Bu rivâyet, metin olarak Ebü Dâvud'un rivâyetidir. Ebü Dâvud:
"Bu İbnu Mes'ud'un telifidir" demiştir. Bunu Alkame ve Esved'den
kaydeder. Diğerleri, süreleri zikretmezler.

2543 - Ebü Zerr (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm gece namazına kalktı ve sabah vakti girinceye kadar
namaza devam etti. Namazda tek âyet okudu. O da şu (meâldeki) âyettir:

"Onlara azab edersen, doğrusu onlar senin kullarındır.
Onları bağışlarsan, güçlü olan, Hakîm olan şüphesiz ancak sensin" (Mâide
118).

Nesâî, İftitah 79, (2, 177).

2544 - Ebü Seleme anlatıyor: "Hz. Omer (radıyallâhu anh),
halka akşam namazı kıldırmıştı. Namazda kırâatte bulunmadı. Namazdan çıkınca
kendisine:

"Kur'ân okumadın!" dendi.

"Rükü ve secdeler nasıl oldu?" diye sordu.

"İyi oldu!" dediler.

"Öyleyse, tamamdır!" dedi."

Rezîn tahric etmiştir. Bu hadise Beyhakî Sünen'inde yer
vermiştir (2, 381).

CEHRİ OKUMA

2545 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) demiştir ki: (Kur'ân) her
bir namazda okunur. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize hangilerini
işittirmişse biz de size işittiriyoruz. Hangilerini de gizlemişse biz de size
gizliyoruz."

Ebü Dâvud, Salât 129, (797); Nesâî, İftitah 58, (2, 163); Buhârî,
Ezân 104; Müslim, Salât 43, (396).

2546 - Ebü Katâde (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm bir gece (evinden) çıkmıştı. Hz. Ebü Bekr (radıyallâhu
anh)'e uğradı. Alçak sesle namaz kılıyordu. Hz. Ömer (radıyallâhu anh)'e uğradı,
o da yüksek sesle namaz kılıyordu."

Râvi der ki: "Resülullah'ın yanında toplanınca
Aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

"Ey Ebü Bekr sana uğradım sen sessizce namaz
kılıyordun." Ebü Bekr:

"Ben konuştuğum Zât-ı Zülcelâl'e sesimi işittirdim ey
Allah'ın Resülü!" cevabını verdi.

Hz. Ömer'e de:

"Sana da uğradım. Sen yüksek sesle namaz kılıyordun!"
dedi. O da şu cevabı verdi:

"Ey Allah'ın Resülü! Uyuklayanı uyandırıyor, şeytanı da
uzaklaştırıyordum."

Ebü Dâvud, Salât 315, (1329); Tirmizî, Salât 330, (447); Hadisin
metni Ebü Davud'a ait.

Hasan Basrî rivâyetinde der ki: "Resülullah aleyhissalatu
vesselâm Hz. Ebü Bekr'e: "Ey Ebü Bekr sen sesini biraz yükselt!"
dedi. Hz. Ömer'e de: "Sesini sen de biraz alçalt!" buyurdu."

2547 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh)'den yapılan rivayette,
bu kıssa aynen zikredilir, ancak Hz. Ebü Bekr'e: "Sesini biraz
yükselt", Hz. Ömer'e de: "Sesini biraz alçalt" dedi"
cümleleri zikredilmez."

Fakat şu ziyadede bulunur: "Ey BiIâI seni, şu süreden ve şu
süreden okurken işittim" dedi. (Bilâl) cevaben: "(Kur'ân) tatlı bir
kelam, Allah onu kısım kısım yapıp bir araya getirdi" dedi. Sonunda
Resülullah aleyhissaIatu vesselâm: "Hepiniz isâbet ettiniz!"
buyurdu."

Ebü Dâvud, Salât 310, (1330).

2548 - el-Beyâzî (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselm) namaz kılmakta olan insanların yanına geldi. Kırâatte
sesleri yüksekti. Hemen: "Namaz kılan kimse Rabbine münâcaatta (hususi
konuşmada) bulunuyor demektir. Öyleyse ne şekilde münâcaatta bulunduğuna dikkat
etsin. Kur'an'ı birbirinize cehren okumasın!" dedi."

Muvatta, Salât 29, (1, 80); Ebü Dâvud, Salât 310, (1332).

2549 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın geceleyin kırâatı bazan yüksek sesle, bazan da
alçak sesle olurdu."

Ebü Dâvud, Salât 310, (1328).

2550 - Abdullah İbnu Şeddad anlatıyor: "Ben Hz. Ömer
(radıyallâhu anh)'in: "Ben üzüntü ve hüznümü yalnız Allah'a
açarım..." meâlindeki âyeti (Yüsuf 86) okurken (boğuk boğuk çıkan) sesini
en arka safta olduğum halde işittim..."

Buhârî, Ezân 70, (Bâb başlığında senetsiz olarak zikreder.)

2551 - Semüre İbnu Cündüb (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Namazda iki sekte hatırımda kaldı. Biri, imam ""
dedikten kırâata başladığı âna kadar geçen sektedir. Diğeri de Fatiha ve zamm-ı
süreyi okuyup bitirince rüküya gitme sırasındaki sektedir."

(Hadisi rivâyet eden Hasan Basrî) der ki: "Bunun üzerine
İmrân İbnu Husayn ona karşı çıktı (ve tek sekte olduğunu söyledi). Sonunda
Medîne'ye Ubeyy (İbnu Ka'b)'e yazıp sordular. (Übeyy verdiği cevapta) Semüre'yi
tasdik etti."

Ebü Dâvud, Salât 123, (777, 778, 779); Tirmizî, Salât 186,
(251); İbnu Mâce, İkâmet 12, (844, 845).

Bir diğer rivâyette, "..Kırâatten çıkınca bir sekte"
denmiştir. Bir diğer rivâyette: "...İftitah tekbiri alınca ve kırâatten
çıkınca" denmiştir.

TA'DİL-İ ERKÂN

2552 - Ebü Mes'üd el-Bedrî (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sizden biri,
rükü ve secdelerde belini (tam olarak) doğrultmadıkça namazı yeterli
olmaz."

Ebü Dâvud, Salât 148, (855); Tirmizî, Salât 196, (265); Nesâî,
İftitah 88, (2,183); İbnu Mâce, İkâmet 21, 22, (891-898).

2553 - Nu'man İbnu Mürre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselam): "İçki içen, zina yapan ve
hırsızlıkta bulunan kimse hakkında ne dersiniz?" diye sordu. Bu sual,
bunlar hakkında henüz hadd cezası gelmezden önce sorulmuştu.

"Allah ve Resülü daha iyi bilir!" diye cevap verdiler.
Aleyhissalâtu vesselam:

"Bu fiiller ağır suçtur, onlar hakkında ceza vardır.
Hırsızlığın en kötüsü de namazını çalmaktır" buyurdu. Bunun üzerine:

"Ya Resülullah, kişi namazını nasıl çalar?" diye
sordular. Şu cevabı verdi:

"Rüküsunu ve secdelerini tamamlamaz."

Muvatta, Kasru's-Salât 72, (1,167).

2554 - Sâlim el-Berrâd anlatıyor: "Ebü Mes'ud'a gelerek:
"Bize Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın namazından anlat!"
dedik. Hemen önümüzde kalktı, tekbir getirdi. Rüküya varınca ellerinin
ayalarını dizlerinin üzerine koydu. Parmaklarını dizinin alt kısmına getirdi.
Dirseklerini yan taraflarına uzattı. Bu halde her uzvu hareketsiz; sâbıit
durdu. Sonra semi'allâhu li-men hamideh dedi ve her uzvu düz oluncaya kadar
doğruldu."

Ebü Dâvud, Salât 148, (863); Nesâî, İftitah 93, (2,186).

2555 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselam) şöyle buyurdular: "Secdede ta'dîle riayet edin,
kimse kollarını köpeklerin yayışı gibi yaymasın."

Buhâri, Ezân 141; Müslim, Salât 233, (493); Ebu Dâvud, Salât
158, (897); Tirmizî, Salât 205, (276); Nesâî, İftitah 140, (2, 211, 212).

2556 - Yine Hz. Enes anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm) buyurdular ki: "Rükü ve secdeleri yerine getirin. Allah'a yemin
oIsun siz secde rükü ettikçe ben arkamda olanları da görüyorum." -Belki
"sırtımın gerisini" demişti-"

Buhârî, Eymân 3, Ezân 88; Müslim, Salât 110; Nesâî, İftitah 106.
(2, 193-194).

2557 - Malik İbnu'I-Huveyris (radıyallâhu anh)'ten rivâyete
göre, arkadaşlarına: "Size Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın namazını
haber vereyim mi?" diye sormuştur. Ebü Kilâbe der ki: "(Böyle
söyledikten sonra), bize şeyhimiz Ebü Yezîd'in namazı (gibi) namaz kıldırdı.
Ebü Yezîd, başını birinci ve üçüncü rek'atin ikinci secdesinden kaldırınca
otururcasına doğrulur sonra kalkardı."

Buhârî, Ezân 127, 140, 143, 45; Ebü Dâvud, Salât,142, (342);
Nesâî, İftitah 182, (2, 234).

RÜKÛ VE SECDELERİN MİKTARI

2558 - Saîd İbnu Cübeyr (rahimehullah) anlatıyor: "Enes
İbnu Malik (radıyallâhu anh)'i dinledim şöyle diyordu: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm)'dan sonra, namazı Resülullah 'ın namazına bu derece
benzeyen, şu gençten yani Ömer İbnu Abdilaziz'den başka birinin ardında namaz
kılmadım."

Enes (devamla) dedi ki: "Rüküsunda on tesbihât,
secdelerinde de o kadar tesbihat tahmin ettik."

Ebu Dâvud, Salât 154, (88); Nesâî, İftitah 166, (2, 224-225).

2559 - es-Sa'dî babasından veya amcasından naklediyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a namazını kılarken dikkatle baktım,
rüku ve secdelerinde üçer kere subhânallâhi ve bi-hamdihi diyecek kadar
duruyordu."

Ebü Dâvud, Salât 154, (885).

2560 - Gunder'in bir rivayetinde denir ki: "İbnu'l-Eş'as
zamanında Küfe'ye Mataru'bnu Naciye (adında biri) galebe çaldı. (İbnu Abbas'ın
oğlu) Ebu Ubeyde İbnu Abdillah'a halk'ın önüne geçip namaz kıldırmasını
emretti. Ebu Ubeyde, (namaz kıldırırken) başını rükudan kaldırdığı zaman ben:
"Allahümme Rabbena ve leke'l-hamdü mil'e's-semavat ve mil'e'l-ardı ve
mil'e ma şi'te min şey'in ba'du. Ehle's-senai ve'l-mecdi, La mani'a li-ma
a'tayte ve la mu'tiye li-ma mena'te. Ve la yenfe'u za'l-ceddi
minke'l-ceddü" duasını okuyuncaya kadar kıyamda dururdu."

el-Hakem der ki: "Bunu ben Abdurrahman İbnu Ebi Leyla'ya
zikrettim. Dedi ki: "Bera İbnul-Azib (radıyallahu anh)'i işittim:
"Resulullah aleyhissalatu vesselam'ın kıldığı namazın rükusu, secdesi,
rüku ve secdeden başını kaldırdığı zamanki ve iki secde arasındaki (fasılaları)
birbirine yakın uzunlukta idi" demişti."

Şu'be der ki: "Ben bunu Amr İbnu Mürre'ye söyledim. O da:
"Ben, İbnu Ebi Leyla'yı gördüm, onun namazı böyle değildi"
dedi."

2561 - Sahiheyn'in diğer bir rivayetinde şöyle gelmiştir:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın rükü ve secdesi ve iki secde
arasındaki (fâsıla ile), rüküdan başını kaldırdığı zamanki (fâsıla) -kıyam ve
ku'üd (oturma) hariç- birbirine yakın miktardaydı."

Buharî, Ezân 120, 127, 140; Müslim, Salât 194, (471); Ebü Dâvud,
Salât 147, (852); Tirmizî, Salât 207, (279); Nesâî, lftitah 114, (2, 197-198).

2562 - Zeyd İbnu Vehb anlatıyor: "Huzeyfe (radıyallâhu anh)
bir adamın namaz kılarken hîle yaptığını görmüştü.

"Sen bu namazı ne zamandan beri kılıyorsun?" diye
sordu. Adamcağız:

"Kırk yıldan beri!" dedi. Huzeyfe? "Öyleyse kırk
yıldan beri namaz kılmadın (bütün kıldıkların boşa gitmiş). Şâyet bu şekilde
namaz kılarak ölecek olursan Muhammed'in fıtratından başka bir fıtrat üzere
öleceksin.!" dedi ve ilave etti:

"Kişi namazı hafıf kılar (ama buna rağmen) tam kılar, güzel
kılar!"

Buharî, Ezân 119,132; Nesâî, Sehv 66, (3, 58-59).

2563 - Abdurrahman İbnu Şibl (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) karga gagalamasından, vahşi hayvanlar
gibi kolları yaymaktan, kişinin mescidde deve gibi mekân tutmasından
nehyetti"

Ebü Dâvud, Salât 148, (862); Nesâî, İftitah 145, (2, 214).

RÜKÛ VE SÜCÛDUN ŞEKLİ

2564 - İbnu Mes'üd (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bize namazı şöyle öğretti: "Önce tekbir getirdi
iki elini kaldırdı. Rüküya gittiği zaman ellerini dizlerinin arasında
kavuşturdu.

Râvi der ki: "Sa'd'a bu haber ulaşınca:

"Kardeşim doğru söyledi. Biz böyle yapardık, sonra şununla
emredildik dedi ve bununla diz kapaklarını kavrayıp avuçlamayı kastetti."

Ebü Dâvud, Salât 150, (868); Nesâî, İftitah 90, (2,184,185).

2565 - Hz. Ömer (radıyallâhu anh) demiştir ki: "Diz
kapağı(nı tutmak) sizin için sünnet kılınmıştır. Öyle ise rüküda diz
kapaklarını kavrayın."

Tirmizî, Salât 192, (258); Nesâî, İftitah 92, (2,185).

2566 - Ebü İshak anlatıyor: "Berâ İbnu Âzib (radıyallâhu
anh) bize secdeyi şöyle vasfeyledi: Ellerini (yere) koydu, dizleri üzerine
dayandı, kalçasını (havaya) kaldırdı ve: "Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm) böyle secde yaparlardı" buyurdu."

Bir diğer rivayette: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)
namaz kılınca kollarını kanat gibi yanlarına açardı" denmiştir."

Ebü Dâvud, Salât 158, (896); Nesâî, İftitah 141, (2, 212).

2567 - Bera (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Secde ettiğin zaman ellerini yere
koy, dirseklerini (havaya) kaldır."

Müslim, Salât 234, (494); Tirmizî, Salât 202, (271).

2568 - Tirmizi'nin bir rivayetinde şöyle gelmiştir:
"Berâ'ya: "Resülullah aleyhissalatu vesselam secde edince yüzünü
nereye koyardı?" diye sordum.

"Ellerinin arasına" diye cevap verdi."

Müslim, Salât 234, (494); Tirmizî, Salât 202, (271).

2569 - Abdullah İbnu Malik İbni Buhayne (radıyallâhu anh)
anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazda secdeye gidince
ellerinin arasını, koltuk altı beyazlıkları görününceye kadar açardı."

Buhârî, Ezân 130, Müslîm, Salât 235, (495); Nesâî, İftitah 52,
(2, 212).

2570 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biriniz secde edince kollarını,
köpeğin yayması gibi yere yaymasın."

Tirmizî, Salât 205, (275); Ebü Dâvud, Salât 158, (901).

2571 - Âmir İbnu Sa'd babasından (Sa'd'dan) (radıyallâhu anh)
naklediyor: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) (secdede) ellerin yere
konulmasını, ayakların da dikilmesini emretti."

Tirmizî, Salât 206, (277, 278).

2572 - Ebü Humeyd es-Saidî (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) rükü yapınca itidali muhafaza eder,
başını (yukarı) dikmez, (aşağı da) eğmezdi. Ellerini dizkapaklarının üzerine
koyardı. Secde için yere eğilince adalelerini koltuk kısmından yana açardı.
Ayaklarının parmaklarını da aralardı."

Nesaî, İftitah 96, (2, 137); 138, (2, 211).

2573 - Yine Ebü Humeyd (radıyallâhu anh) anlatıyor: Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm secde ettiği zaman, burnunu ve alnını yere koyardı.
Ellerini yanlarından aralardı, avuçlarını omuzları hizasına koyardı."

Tirmizî, Salât 201, (270).

2574 - Vâil İbnu Hucr (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) secde edince, yere, dizkapaklarını
ellerinden önce koyardı. Kalkınca da ellerini dizkapaklarından önce
kaldırırdı."

Ebü Dâvud, Salât 141, (838); Tirmizî, Salât 199, (268); Nesâî,
İftitah 128, (2, 206).

2575 - Ebü Dâvud'un diğer bir rivayetinde şöyle gelmiştir:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) secdeye gidince alnını ellerinin
arasına koydu, kalkınca da dizkapaklarının üzerine kalktı ve dizlerine
dayandı."

Ebu Dâvud, Salât 141, (839).

2576 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biriniz secde edince, devenin
çöküşü şeklinde yere çökmesin, yani ellerini dizlerinden önce yere
koymasın."

Ebü Dâvud, Salât 141, (840, 841); Tirmizi, Salât 200, (269);
Nesâî, İftitah 128, (2, 206-207).

2577 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselam) bana şunu söyledi: "Ey Ali! Ben, kendim için
sevdiğimi senin için de seviyorum, kendim için hoşlanmadığımı senin için de
hoşlanmıyorum, öyleyse iki secde arasında ik'âda bulunma."

Tirmizî, Salât 209, (282).

2578 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) (namazda) kişinin, elleriyle yere
dayanarak oturmasını yasakladı."

Ebü Dâvud, Salât 187, (992).

2579 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namazda ayaklarının sırtı üzerinde kalkardı."

Bu hadis, Ebü Dâvud'da mevcut değildir, ancak Tirmizî'de yer
almaktadır, (Salât 214, (288).

2580 - Mâlik İbnu'l-Huveyris (radıyallâhu anh)'in anlattığına
göre Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı namaz kılarken görmüştür. Efendimiz,
tek rekatte iken, tam bir oturuş vaziyeti almadan kalkmamıştır."

Buhârî, Ezân 142, Ebu Dâvud, Salât 142, (844); Tirmizî, Salât
213, (287); Nesâî, İftitah 181, (2, 233-234).

2581 - Nâfi (rahimehullah) anlatıyor: "İbnu Ömer
(radıyallâhu anhümâ) secde ettiği zaman ellerini, yüzünü koyduğu şeyin üzerine
ko;yardı. Ben O'nu çok soğuk bir günde gördüm, ellerini (giymekte olduğu)
bürnusunun altında çıkarmış çakılların üzerine koymuştur."

Muvatta, Kasru's-Salât 59, (1,163).

2582 - Mecze‚ İbnu Zâhir, Ashâbu Şecere'den Uhban İbnu Evs'ten
naklettiğine göre, Uhbân "Diz kapaklarından rahatsızdı, secde ettiği zaman
dizkapağının altına minder koyardı."

Buhârî, Meeâzi 35.

2583 - Nafi (rahimehullah) anlatıyor: "İbnu Ömer
(radıyallahu anhümâ) şöyle derdi: "Hasta kimse secde etmeye muktedir
olamazsa başıyla ima eder, alnına herhangi bir şey kaldırmaz."

Muvatta, Kasru's-Salât 74, (1, 168).

SECDE ÂZÂLARI

2584 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resülullah
aleyhissalâtu vesselâm bize yedi âzâ üzerine secde etmemizi, saçımızı ve
elbisemizi toplamamamızı emretti. Bu âzâlar Şunlardır: "Alın, eller, diz
kapakları, ayaklar."

2585 - Bir diğer rivayette şöyle demiştir: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Ben yedi kemik üzerine secde
etmekle emrolundum: Alın, -ve eliyle burnunu işaret etti- eller, diz kapakları,
ayakların etrafları. Ne elbiseleri ne de saçı (secde sırasında)
toplamayız."

Buhârî, Ezan 133, 134, 137; Müslim, Salât 227-231 (490); Ebü
Dâvud, Salât 155, (889, 890); Tirmizî, Salat 203, (273); Nesâî, İftitah 130,
(2, 208); İbnu Mâce, İkâmet 19, (883-885). İkinci rivayet Sahiheyn rivayetidir.

2586 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) Resülullah (aleyhissalatu
vesselâm)'a nisbet ederek buyurdu ki: "Eller de secde eder, tıpkı alnın
secde etmesi gibi. Öyleyse, biriniz alnını secdeye koyunca ellerini de koysun.
Alnı secdeden kaldırdımı onları da kaldırsın."

Ebü Dâvud, Salât 155, (892); Nesâî, İftitah 129, (2, 207).

KUNÛT

2587 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselam) bir ihtiyaç sebebiyle, kendilerine Kurrâ denilen
yetmiş kişiyi yola çıkardı. Süleym aşiretinden Ri'I ve Zekvân adında iki kabîle
Bi'r-i Ma'üne (Ma'üne Kuyusu) denilen bir suyun yanında bunların önünü kesti.
Hey'et bunlara: "Biz size gelmedik. Biz Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın bir ihtiyacı için gidiyoruz" dediler. Ancak öbürleri bunları
dinlemeyip öldürdüler.

Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) (duruma muttali olduktan
sonra) sabah namazlarından sonra bir ay boyu onlara bedduâ etti. Bu hadise
namazda kunüt okumanın başlangıcı oldu. Biz kunut yapmıyorduk."

Abdülaziz İbnu Süheyb der ki: "Bir zât Enes (radıyallâhu
anh)'e Kunüt'dan sorarak:

"Bu, rüküdan sonra mı yoksa kırâatın tamamlanmasından sonra
mı?" dedi. Enes:

"Hayır, kıraatin bitiminde" diye cevap verdi."

Bir başka rivayette (Enes) şöyle dedi: "(Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir ay boyu) rükudan sonra (kunut yaparak bazı Arap
kabilelerine beddua etti.)"

2588 - Bir başka rivayette: "Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm) sabah namazından sonra bir ay boyu kunüt yaptı" denmiştir."

2589 - Müslim'in bir rivayetinde: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm), bir ay boyu sabah namazında rüküdan sonra kunüt
yaparak Useyye (kabîlesi)ne bedduâ etti" denir."

Buhâri nin bir rivayetinde: "Kunüt, akşam ve sabah
namazındaydı" denir."

Ebü Dâvud ve Nesâi'nin bir rivayetinde: "Bir ay kunüt yaptı
sonra terketti" denir."

Buhârî, Vitr 7, Cenâiz 41, Cizye 8, Megâzi 38, Da'avât 59;
Müslim, Mesâcid 297-308, (677-679); Ebü Dâvud, Salât 345, (1444-1445); Nesâî,
İftitah 116, (2, 200).

2590 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) tam bir ay boyu, hiç aralık vermeden
her namazın peşinde, öğle, ikindi, akşam, yatsı ve sabah namazlarında Kunüt
yaptı. Şöyle ki: Son rek'at'te semi'allahu li-men hamideh deyince Süleym
aşiretinden Ri'l, Zekvân, Useyye kabîlelerine bedduâ ediyor, namazda kendine
uyanlar da âmîn diyorlardı."

Ebü Dâvud, Salât 345, (1443).

2591 - Hufâf İbnu İmâ el-Gıfârî (radıyallâhu anh)ş anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) rükü'ya gitti, sonra başını kaldırdı
ve "Gıfâr kabîlesini Allah mağfiret etsin, Eslem kabîlesine Allah selâmet
versin, Useyye Allah'a ve Resulüne isyan etmiştir. Allahım, Benî Lihyan'a lanet
et. Ri'l ve Zekvân'a da lânet et" deyip secdeye gitti."

Müslim, Mesâcid 308, (679).

2592 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ)'in anlattığına göre,
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın sabah namazının son rekatinin rükusundan
başını kaldırınca semi'allâhu limen-hamideh Rabbenâ ve leke'l-hamd dedikten
sonra şöyle söylediğini işitmiştir: "Allahım falancaya falancaya lânet
et." Allah Teâlâ Hazretleri bunun üzerine şu meâldeki âyeti indirdi:
"(Kullarımın) işinden hiçbir şey sana ait değildir. (Allah) ya onların
tevbesini kabul eder, yahud onları, kendileri zâlim (kimse)ler oldukları için,
azablandırır" (Al-i İmrân 128).

Buharî, Tefsîr, Âl-i İmrân 9, Megâzi 21, İ'tisâm 17; Tirmizî,
Tefsîr Âl-i İmrân (3007);

Nesâî, İftitah 121, (2, 203).

2593 - Hasan Basri (rahimehullah) anlatıyor: "Ömer İbnu'l
Hattab (radıyallâhu anh), halkı, Übeyy İbnu Ka'b üzerinde topladı. O, bunlara
ramazanda yirmi gece namaz kıldırdı. Bu esnada (vitirlerde) sadece son yarıda
kunüt yaptı, daha önce hiç kunüt yapmadı. Son on kalınca cemaate gelmedi,
teravihi evinde kıldı. Halk: "Übeyy (cemaatten) kaçtı" dedi."

Ebü Dâvud, Salât 340, (1428,1429).

2594 - Hasan İbnu Ali İbnu Ebî Tâlib (radıyallâhu anhümâ)
anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana vitirde okuduğum bir
dua öğretti. Şöyle ki: "Allahım! Beni hidayet verdiklerinden kıl, âfiyet
verdiklerinden eyle, beni, işlerini üzerine aldıkların arasına koy. (Ömür, mal,
ilim, v.s.'den) verdiklerini hakkımda mübârek kıl. Vuküuna hükmettiğin
şerlerden beni koru. Sen dilediğin hükmü verirsin, kimse seni mahkum edemez.
Sen kimin işini üzerine aldıysan o zelîl olmaz. Rabbimiz! Sen münezzehsin,
muallâsın."

Ebü Dâvud, Salât 340, (1425,1426); Tirmizî, Salat 341, (464);
Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl, 51, (3, 248).

2595 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) vitrinin sonunda şunu okurdu: "Allahım! Senin
gadabından rızana sığınırım, cezandan affına sığınırım. Senden sana sığınırım.
Sana (layık olduğun) senayı saymaya gücüm yetmez. Sen, kendini sena ettiğin
gibisin."

Ebü Dâvud, Salât 340, (1427); Tirmizî, Da'avât 123, (3561);
Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 51, (3, 248-249).

2596 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) demiştir ki: "En efdal
namaz, kunütu uzun olandır."

Müslim, Musâfirîn 164, (756); Tirmizî, Salât 285, (387).

TEŞEHHÜD

2597 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bana, avucum avuçlarının içinde olduğu halde,
Kur'ân'dan süre öğretir gibi teşehhüd'ü öğretti." "Tahiyyât, tayyibât
ve salavat Allah içindir. Ey Nebi, selam, AIlah'ın rahmet ve bereketleri senin
üzerine olsun. Selam bizim üzerimize ve Allah'ın sâlih kulları üzerine de
olsun. Şehadet ederim ki Allah'tan başka ilah yoktur, yine şehadet ederim ki
Muhammed Allah'ın Resüludür."

Bir rivayette "Allah'ın sâlih kulları" ibaresinden
sonra şöyle denmişftir: "Siz bu teşehhüdü yaptınız mı semâ ve arzdaki
bütün sâlih kullara selam vermiş olursunuz."

2598 - Bir diğer rivayette: "(Teşehhüdden) sonra dilediği
senayı yapmakta muhayyerdir" denmiştir.

2599 - Ebü Dâvud'un bir rivayetinde şöyle gelmiştir: "Şehadet
ederim ki, Muhammed O'nun kulu ve elçisidir" (dersiniz). Sonra her biriniz
hoşuna giden duâyı seçip onunla duâ etsin."

2600 - Ebü Dâvud'un bir diğer rivayetinde şöyle gelmiştir:
"...bize onları öğretirdi veya şu duâları bize teşehhüdü öğrettiği gibi öğretirdi:

"Allah'ım! Kalplerimizi birleştir, aramızdaki geçimsizliği
düzelt. Bizi selâmet yollarına sevket, zulümâttan nüra kavuştur. Bizi,
çirkinliklerin açık ve gizli olanlarından uzak tut. Kulaklarımızı, gözlerimizi,
kalplerimizi, zevcelerimizi ve çocuklarımızı hakkımızda mübârek ve hayırlı kıl.
Tevbelerimizi kabul et, sen rahimsin, tevbeleri kabul edersin. Bizleri verdiğin
nimetlere şâkir, onlarla senâ edici, onları kabul edici kıl, onları (ağirette
de nasib ederek) hakkımızda tamamla."

2601 - Yine Ebü Dâvud'un bir diğer rivayetinde: "Şehadet
ederim ki Muhammed Allah'ın elçisidir" cümlesinden sonra şöyle denir:
"Bunu söyledin veya şehadeti ifa ettin mi, namazını ifa ettin demektir.
Kalkmak istersen kalk, oturmak istersen otur."

2602 - Nesâi nin bir rivayetinde şöyle denmiştir:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselam)'la namaz kılınca: "Selam
Allah'ın üzerine, selam Cibrîl ve Mikâil üzerine olsun" derdik. Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm):

"Selam Allah'ın üzerine olsun demeyin. Zîra Allah selam'ın
kendisidir. Ancak şöyle deyin: "Tahiyyât. . . Allah içindir. . . "

Buhârî, Ezân 148,150, el-Amel fi's-Salât 4, İstizân 3, 28,
Da'avât 17, Tevhid 5; Müslim, Salât 55-61, (402-403); Ebü Dâvud, Salât 182,
(968-969); Tirmizî, Salât 215, (289); Nesâî, İftitah 189, (2, 237).

2603 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize, Kur'ân'dan süre öğrettiği gibi
teşehhüdü öğretirdi. Şöyle derdi: "Tahiyyât, mübârekât, salavât, tayyibât Allah
içindir. Ey Nebi selam, Allah'ın rahmet ve bereketi sana olsun. Selam bize,
Allah'ın sâlih kullarına olsun. Şehadet ederim ki Allah'tan başka ilah yoktur,
şehadet ederim ki Muhammed Allah'ın Resülüdür."

2604 - Tirmizî'de şöyle gelmiştir: "...Selam sana olsun,
selam bize olsun." Yani her iki "selam" kelimesi de elif
lamsızdır."

Müslim, Salât 60, (403); Ebü Dâvud, Salât 182, (974); Tirmizî,
Salât 216, (290); Nesâî, İftitah 193, (2, 242-243).

2605 - Ebü Müsa (radıyallâhu anh)'dan Nesâî'nin yaptığı bir
rivayette şöyle gelmiştir: "..Şehadet ederim ki Allah'tan başka ilah
yoktur, tektir, şeriki yoktur. Muhammed'de O'nun kulu ve Resûlüdür."

Nesai, İftitah 192, (2, 242).

2606 - Yine Nesâî'de Hz. Câbir (radıyallâhu anh)'den gelen bir
rivayette şöyle denmiştir: "Teşehhüdü, Kur'an'dan bir sureyi öğrendiğimiz
gibi öğrendik. Şöyle ki: "Bismillah ve billah ettahiyyâtu.. "

Bu rivayette, abduhu ve resülühü ibaresinden sonra şu ziyade
mevcuttur: "Es-eIu'I-Iâhe'I-cennete ve e'üzü bihi mine'n-nâri. (Allah'tan
cenneti istiyor, ateşten O'na sığınıyorum."

Nesâî, İftitah 194, (2, 243).

2607 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'dan teşehhüd olarak şunu rivayet etmiştir: "et-Tahiyyâtu IiIIâhi
vessalavâtu ve't-tayyibatu. es-Selamu aleyke eyyühennebiyyu ve
rahmetullahi."

İbnu Ömer der ki: "Ben buna şunu ilave ettim: "Ve
berekâtuhu es-Selâmu aleyna ve aIâ ibâdillâhis-SaIihin. Eşhedü en Lâ-ilâhe
illallah..."

İbnu Ömer der ki: "Ben buna şunu ilave ettim: "Vahdehu
Ia-şerîke Iehu ve eşhedü enne Muhammeden abduhu ve Resülühu."

Ebü Dâvud, Salât 182, (971).

2608 - Muvatta'da Şöyle gelmiştir: "(Nâfi der ki:)
"İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) şöyle teşehhüd okurdu: "BismiIlâhi,
et-tahiyyâtu lil-lahi, ve'ssalavâtu lillâhi, ez-Zâkiyâtu lillâhi, es-Selâmu
aIe'n-Nebiyyi ve Rahmetullahi ve berekâtuhu, es-Selâmu aleynâ ve ala
ibâdillâhi's-Sâlihîn, Şehidtü en Iâ-ilâhe illallâhu ve şehidtü enne Muhammeden
ResüIullâhi."

Bunu ilk iki rek'at(in ka'desin)de okur ve teşehhüdünü
tamamlayınca duâ ederdi. Namazın sonunda oturunca da yine böyle teşehhüdde
bulunur ve teşehhüd'ü öne alırdı. Sonra dilediği duâyı okuyarak duâ ederdi.
Teşehhüdünü tamamlayıp selamı vermek isteyince şöyle derdi:

"Es-selâmu ale'n, Nebiyyi ve rahmetullâhi ve berekâtuhu
es-selâmu aleynâ ve aIâ ibadillâhi's-salihîn."

Sonra sağına, es-selâmu aleyküm derdi. Sonra mukâbeleten imama
selam verirdi. Solundan biri kendisine selam verirse mukâbeleten ona da selam
verirdi."

Rezîn şunu ilave etti: "Ve dedi ki: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) böyle yapmayı emretti."

Muvatta, Salât 54, (1, 91); Ebu Dâvud, Salşt 182, (971).

2609 - İmam Malik'in, Kâsım, İbnu Muhammed'den yaptığı diğer bir
riyayette şöyle gelmiştir:

"Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) teşehhüdde iken şunu okurdu:
"Et-Tahiyyatu et-tayyibatu es-Salavâtü, ez-zakiyâtu lillâhi, eşhedu en la
ilâhe illallahu vahdehu lâ şerîke lehu ve enne Muhammeden abduhü ve Resülühü.
Esselâmu aleyke eyyühennebiyyu ve rahmetullâhi ve berekâtuhu, esselamu aleynâ
ve alâ ibâdillâhi's-sâlihîn, esellâmu aleyküm."

Muvatta, Salat 55, (1, 91-92).

2610 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh)'dan yapılan rivayete göre
şunu demiştir: "Teşehhüd'ün sessiz okunması sünnettir."

Ebü Dâvud, Salât 185, (986); Tirmizî, Salât 217, (291).

KA'DE (OTURMA)

2611 - AIi İbnu Abdirrahmân el-Mu'âvî (rahimehullah) anlatıyor:
"Ben namazda çakıl taşlarını kurcalarken İbnu Ömer (radıyallâhu anh) beni
gördü. Namazdan çıkınca beni bundan nehyetti ve:

"Sen de Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın yaptığı gibi
yap!" dedi. Ben:

"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) ne yapmıştı?"
diye sordum. Ben:

"Namazda oturduğu zaman, efendimiz sağ avucunu sağ dizinin
üzerine koyarak, bütün parmaklarını yumar, başparmağını takip eden parmağıyla
da işarette bulunurdu. Sol avucunu da sol uyluğunun üstüne koyardı."

2612 - Nâfi'nin İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ)'den yaptığı bir
diğer rivayette şöyle denmiştir: "...Sol eli de sol dizinin üstüne açmış
olarak: koydu."

2613 - Yine İbnu Ömer'den bir başka rivayet şöyledir: "Sağ
elini sağ; dizi üzerine koydu. Elliüç akdi yapıp şehadet parmağıyla işarette
bulundu."

2614 - Nesâî'nin Ali İbnu Abdirrahmân'dan kaydettiği bir
rivayette der ki: "İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ)'nın yanında namaz kıldım
ve namazda çakılları alt üst ettim. Bana:

"Çakılları alt üst etme. Zîra çakılların çevrilmesi şeytan
işidir. Sen de Resülullah'ın yaptığı gibi yap. Ben O'nun ne yaptığını
gördüm" dedi. Ben:

"Resülullah'ın ne yaptığını gördün?" diye sordum.

"Şöyle' dedi ve sağ ayağını dikti, solunu yatırdı. Sağ
elini sağ uyluğu üzerine, sol elini de sol uyluğu üzerine koydu. Şehadet
parmağıyla da işaret etti."

Bir diğer rivayette şöyle denmiştir: "Baş parmağı takip
eden parmağı ile kıbleye işaret etti, nazarlarını da ona dikti."

Müslim, Mesâcid 114-116, (580); Muvatta, Salât 48, (1, 88); Ebü
Dâvud, Salât 186, (987); Tirmizî, Salât 220, (294); Nesâî, İftitah 189, (2,
237), Sehv 32-35, (3, 36-38).

2615 - İbnuz-Zübeyr (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazda oturunca, sol ayağını (sağ)
uyluğunun ve bacağının altına koyar, sağ ayağını da yere döşerdi."

2616 - Yine İbnu'z-Zübeyr (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) (namazda oturur vaziyette iken), duâ
edince, hareket ettirmeksizin parmağıyla işaret yapar, bu vaziyette duâ
(teşehhüd) okurdu. Sol eliyle de sol uyluğunun üzerine dayanırdı."

Bir diğer rivayette şöyle gelmiştir: "Gözü de işaretinden
ayrılmazdı."

Ebü Dâvud, Salât 186, (988, 989, 990); Nesâî, İftitah 189, (2,
237); Sehv 35, 39, (3, 37, 39).

2617 - Vâil İbnu Hucr (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) sol ayağını yere yaydı, elini sol uyluğunun
üzerine koydu, sağ ayağını da dikti."

Nesâî'nin bir rivayetinde: "Kollarını, uyluklarının üzerine
koydu. Şehadet parmağıyla işaret ederek duâ ediyordu (teşehhüdü
okuyordu)."

Tirmizî, Salât 218, (292); Nesâî, Sehv 30, (3, 35).

2618 - Ebü Ya'für (radıyallâhu anh) diyor ki: "Mus'ab İbnu
Sa'd İbnu Ebî Vakkâs'ın şöyle söylediğini işittim: "Babamın yanında namaz
kılmış, namazda avuçlarımı iç içe kavuşturup uyluklarımın arasına koymuştum.
Babam bu tarzdan beni men' etti ve:

"Biz de bir ara böyle yapmıştık. Ondan nehyedildik ve
ellerimizi dizlerimizin üzerine koymakla emrolunduk" dedi."

Buhârî, Ezân 118; Müslim, Mesâcid 29, (535); Ebü Dâvud, Salât
150, (867); Nesâî, İftitah 91, (2,185).

2619 - Âsım İbnu Küleyb el-şermî an ebihi an ceddihî -ki ismi de
Şihâb İbnu'l-Mecnün'dur- der ki: "Resülullah (aleyhissalatu vesseIam)'ın
huzuruna girdim, namaz kılıyordu. Sol elini sol uyluğunun üzerine koymuş, sağ
elini de sağ uyluğunun üzerine koymuş idi. (Sağ elin) parmakları hep yumuk,
sadece işaret parmağı açıktı. Şöyle duâ ediyordu:

"Ey kalbleri döndüren Allah'ım, kaIbimi dînin üzerine sabit
kıl."

2620 - Ebü Humeyd es-Sâidî'den yine Tirmizî'nin bir rivayetinde
şöyle denir: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) teşehhüd için oturdu,
sol ayağını yayıp sağ göğsünü kıbleye çevirdi..."

Tirmizî, Salât 219, (293). 6

2621 - Nesâi deki rivayette şu ziyade var: "Namazın sona
erdiği rek'atte sol ayağını geride bırakmış ve uyluk kemiğine dayanarak
oturmuş, sonra da selam vermişti."

Yine Nesâi'nin bir diğer rivayetinde şu ziyade var: "Şehadet
parmağını kaldırmış ve onu hafif eğmiş (vaziyette teşehhüdü okuyordu)."

Nesâî, Sehv 29, 38, (3, 34, 39).

2622 - Abdullah İbnu Abdillah İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ)
anlatıyor: "İbnu Ömer namazda oturunca bağdaş kurardı. Aynı şeyi ben de
yaptım. O sırada yaşım gençti. Beni bundan nehyetti. Ve dedi ki:

"Namazın sünneti sağ ayağını dikmen, solu da
bükmendir." Ben kendisine:

"Ama sen bunu yapıyorsun!" dedim. Bunun üzerine:

"Ayaklarım beni taşımıyor" diye açıklamada
bulundu."

2623 - Nesai'nin rivayetinde şöyle denmiştir: ". . (Namazın
sünneti) sağ ayağını dikmen, parmaklarını kıbleye yöneltmen ve sol (ayak)
üzerine de oturmandır.

Buhârî, Ezân 145; Muvatta, Salât 51, (89, 90); Nesâî, İftitah
189, 190, (2, 235, 236). Metin Buhârî'ye aittir.

2624 - Tavus (rahimehullah) anlatıyor: "İbnu Abbâs
(radıyallâhu anhümâ)'a (namaz'da) iki ayak üzerine ik'â hakkında sordum.

"Bu sünnettir" dedi. Kendisine

"Biz bunu erkeğe eziyet görüyoruz!" dedik. O tekrar:

"Bilakis, o, Peygamberiniz (aleyhissalâtu vesselâm)'in
sünnetidir!"

dedi."

Müslim, Mesâcid 32, (536); Ebü Dâvud, Salât 143, (845); Tirmizî,
Salât 210, (283). Metin Müslim'e aittir.

Ebü Dâvud'da, "iki ayak üzerine" tabirinden sonra
"secdede" ziyadesi mevcuttur.

2625 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ilk iki rek'atte oturunca, (çabuk) kalkmak için sanki
kızgın taş üzerine oturmuş gibiydi."

Ebü Dâvud, Salât 188, (995); Tirmizî, Salât 270, (366); Nesâî,
İftitah 195, (2, 243).

SELAM

2626 - Amir İbnu Sa'd, babasından (radıyallâhu anh) naklediyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) (namazını tamamlayınca) sağına ve
soluna selam verirdi, öyle ki ben (geride olduğum halde) yanağının beyazlığını
görürdüm."

Müslim, Mesâcid 119, (582); Nesâî, Sehiv 68, (3, 61).

2627 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) (namazı bitince) sağına ve soluna selam verir, şöyle
derdi: "Esselâmu aleyküm ve rahmetullah, es-selâmu aleyküm ve
rahmetullah."

Ebü Dâvud, Salât 189, (996); Tirınizî, Salât 221, (295); Nesâî,
Sehiv 71, (3, 63).

Ebü Davud'da "soluna" tabirinden sonra şu ziyade yer
alır: "...Öyle ki yanağının beyazını gördük."

Nesâi de ise şu ziyade vardır: "...Öyle ki, şu taraftan
yanağının beyazlığını görürdük."

2628 - Ebü Dâvud'un Vâil İbnu Hucr (radıyallâhu anh)'dan yaptığı
bir diğer rivayette şöyle gelmiştir: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)
sağına, "esselâmu aleyküm ve rahmetullah ve berekâtuhu" diyerek,
soluna da "es-selamu aleyküm ve rahmetullah" diyerek selam
verirdi."

Yine Ebü Dâvud'da Semüre İbnu Cündeb'ten gelen bir rivayette:

"...sonra imamınıza ve kendinize selam verin"
buyurulmuştur."

Ebü Dâvud, Salât 189, (997), 182, (875).

2629 - Câbir İbnu Semüre (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile beraber namaz kılınca,
ellerimizle (işaret ederek): "Esselâmu aleyküm ve rahmetullâhi"
demiştik -ve eliyle de iki tarafına işaret etti. -Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm) bunun üzerine:

"Ellerinizle neye işaret ediyorsunuz? Niye ellerinizi
hırçın atların kuyruğu gibi (kıpırdak) görüyorum? Namazda sakin olun.
Herbirinizin ellerini dizlerine koyup, sonra sağındaki ve solundaki kardeşine
selam vermesi yeterlidir"

Müslim, Salât 119, (430); Ebü Dâvud, Salât 189, (998, 999,
1000); Nesaî, Sehiv 5, (3, 4, 5).

2630 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) selam verince: "Allahümme ente's-selâm ve
minke's-selâm. Tebârekte yâ ze'l-celâli ve'l-ikrâm" diyecek kadar
otururdu."

Bu cümlenin mânası: "Ey Allah'ım! Sen selamsın (her çeşit
ayıp, kusur ve âfetlerden uzaksın). İnsanların mazhar olduğu selâmet sendendir.
Ey Celâl ve ikram sahibi Rabbimiz! Senin şânın yücedir" demektir."

Müslim, Mesâcid 136, (592); Tirmizî, Salât 224, (298).

2631 - Semüre İbnu Cündeb (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) imamın selamına selamla mukâbele etmemizi, birbirimizi
sevmemizi, birbirimize selam vermemizi emretti."

Ebü Davud, Salât 190, (1001).

NAMAZIN EVSAFINI BİLDİREN BAZI HADİSLER

2632 - Ebü Humeyd es-Saidî (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Kendisi, Resülullah (aleyhissalâtu vesselam)'ın Ashâbından on kişilik bir
grupla oturuyor idi. Resülullah'ın namazını zikrettiler. Bunun üzerine:

"Ben içinizde Aleyhissalâtu vesselâm'ın namazını en iyi
bilen kimseyim!" "Nasıl olur. Allah'a yemin olsun, sen O'na bizden
daha çok tâbi olmuş bizden önce onun sohbetine katılmış değilsin!"
dediler. O:

"Herşeye rağmen!" deyip (ısrar edince):

"Peki (Efendimizin nasıl namaz kıldığını) arzet
görelim" dediler. 0 da anlattı:

"Aleyhissalâtu vesselâm, namaza kalkınca kollarını omuzları
hizasına kadar kaldırırdı. Bütün kemikleri mütedil şekilde yerlerinde
istikrarını bulunca tekbir getirir, sonra kırâatte bulunur, sonra tekrar tekbir
getirir, ellerini omuzları hizasına kadar kaldırır, sonra rüküya gider ve el ayalarını
dizlerinin üzerine koyar, sonra o durumda mütedil bir vaziyet alır, başını ne
aşağı kırar ne de yukarı kaldırır, sonra başını kaldırıp:

"Semi'allâhu li-men hamideh (Allah kendisine hamdedeni
işitir)!" der, sonra ellerini tekrar omuzlarının hizasına kadar mutedil
şekilde kaldırır, sonra: "!" deyip yere eğilir, ellerini
yanlarına açar, sonra başını kaldırır, sol ayağını büker, üzerine oturur, secde
edince ayaklarının parmaklarını açar, sonra secde eder, sonra: "Allahu
ekber!" der, başını kaldırır, sol ayağını büker, her kemik yerine
gelinceye kadar sol ayağının üzerine oturur. Sonra aynı şeyleri diğer
(rek'at)de yapardı.

Sonra iki rek'ati (tamamlayıp) kalkınca, iftitah tekbirinde
olduğu gibi tekbir getirir, ellerini omuzlarının hizasına kadar kaldırır. Sonra
aynı şeyleri namazın geri kalan kısmında da yapardı.

Selam vereceği son rek'atin secdesi olunca sol ayağını
(mak'adının altından sağ tarafına) çıkarır ve sol tarafı üzerine yere çökerek
otururdu."

(Onun bu açıklamasını dinleyince yanındakiler:) "Doğru
söyledin,) Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) böyle namaz kılardı!"
dediler."

Ebü Davud, Salât 117, (730-735); Tirmizî, Salât 227, (304, 305).
Hadis Buhârî'de muhtasar olarak gelmiştir. Ezân 145).

2633 - Rifâa İbnu Râfi' (radıyallâhu anh) anlatıyor:"Biz
mescidde iken bedevî kılıklı bir adam çıkageldi. Namaza durup, hafif bir
şekilde (yani rükunleri, tesbihleri kısa tutarak) namaz kıldı. Sonra namazı
tamamlayıp Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a selam verdi: Efendimiz:

"Üzerine olsun. Ancak git namaz kıl, sen namaz
kılmadın!" buyurdu. Adam döndü (tekrar) namaz kılıp geldi, Resülullah'a
selam verdi. Aleyhissalâtu vesselâm selamına mukabele etti ve:

"Dön namaz kıl, zîra sen namaz kılmadın!" dedi. Adam
bu şekilde iki veya üç sefer aynı şeyi yaptı, her seferinde Aleyhissalâtu
vesselâm:

"Dön namaz kıl, zîra sen namaz kılmadın!" dedi. Halk
korktu ve namazı hafif kılan kimsenin namaz kılmamış sayılması herkese pek ağır
geldi.

Adam sonuncu sefer:

"Ben bir insanım isabet de ederim, hata da yaparım. Bana
(hatamı) göster, doğruyu öğret!" dedi. Aleyhissalatu vesselâm:

"Tamam. Namaza kalkınca önce Allah'ın sana emrettiği
şekilde abdest aI. Sonra (ezan okuyarak) şehadet getir. İkâmet getir (namaza
dur). Ezberinde Kur'an varsa oku, yoksa Allah'a hamdet, tekbir getir, tehlîl
getir, sonra rükuya git. Rükü halinde itmi'nâna er (âzâların rüküda mütedil
halde bir müddet dursun). Sonra kalk ve kıyam halinde itidâle er, sonra secdeye
git ve secde halinde itidale er, sonra otur ve bir müddet oturuş vaziyetinde dur,
sonra kalk.

İşte bu söylenenleri yaparsan namazını mükemmel (kılmış
olursun). (Bundan bir şey) eksik bırakırsan namazını eksilttin demektir."

Râvi der ki: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın bu
sonuncu sözü Ashâb'a önceki: (Dön, namaz kıl, zîra sen namaz kılmadın!)
sözünden daha kolay (ve rahatlatıcı) oldu. Zîra (bu söze göre), sayılanlardan
bir eksiklik yapan kimsenin namazında eksiklik oluyor ve fakat tamamı hebâ
olmuyordu."

Tirmizî, Salat 226, (302); Ebü Dâvud, Salât 148, (857-861);
Nesâî, İftitah 105, (2,193),167, (2, 225).

2634 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Namazın anahtarı temizliktir.
(Namaz dışı şeylerle meşguliyeti) haram kılan şey iftitah tekbiridir, (namaz
dışı meşguliyeti) helal kılan şey (de sondaki) selamdır."

Ebü Dâvud, Tahâret 31, (61); Tirmizî, Tahâret 3, (3).

NAMAZIN UZUNLUĞU VE KISALIĞI HAKKINDA

2635 - Ebü Saîd (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın öğle ve ikindi namazındaki kıyamlarını(n uzunluğunu
tahmin ve) takdir ederdik. Öğledeki ilk iki rek'atin uzunluğunu Elif lâm-mîm
Tenzîlü's-Secde süresi(ni okuyacak) kadar tahmin ettik. Sonra iki rek'atin
uzunluğunu da bunun yarısı kadar takdir ettik.

İkindinin ilk iki rek'atinin kıyamının uzunluğunu, öğlenin son
iki rek'atinin uzunluğu kadar takdir ettik. İkindinin son iki rek'atinin
uzunluğunu da bunun yarısı kadar."

Müslim, Salât 156, (452); Ebü Dâvud, Salât 130, (804); Nesâî,
Salât 16, (1, 237).

2636 - Yine Ebu Said (radıyallahu anh) anlatıyor: "Öğle
namazı başlardı, bu anda bir kimse Baki'ye gider, ihtiyacını görür, sonra
abdest alır, gelir ve uzunluğu sebebiyle Resulullah'ın birinci rek'atine
yetişirdi."

Müslim, Salat 161, (454); Nesai, İftitah 56, (2, 164).

2637 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Bir gece
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte namaz kıldım. Öylesine namazı
uzattı ki, içimden çirkin bir şey yapmak geçti.

"Ne yapmak istemiştin?" diye sordular. Dedi ki:

"Oturup O (aleyhissalâtu vesselâm)'nu terketmeyi
düşündüm."

Buhârî, Teheccüd 9; Müslim, Müsâfirîn 204, (773).

2638 - Fadl İbnu'l-Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Namaz ikişer
ikişer kılınır. Her iki rek'atte bir teşehhüd vardır. Namazda huşü duyulur
(tazarrüda bulunulur), temeskün (tezellül) izhâr edilir. Ellerini
kaldırırsın." Şöyle de dedi: "Ellerini, içleri kendi yüzüne dönük
olarak Rabbine kaldırır; isteklerini (ısrarla tekrarla söyleyerek) istersin:

"Ya Rabbi! ya Rabbi! ya Rabbi!.." Kim bunu yapmazsa
namazı eksiktir."

Tirmizî, Salât 283, (385).

2639 - Ammâr İbnu Yâsir (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kişi vardır,
namazını kılar bitirir de, kendisine namazın sevabının onda biri yazılır. Kişi
vardır, dokuzda biri, sekizde biri, yedide biri, altıda biri, beşte biri,
dörtte biri, üçte biri yarısı yazılır."

Ebü Dâvud, Salât 128, (796).

HADESTEN TAHARET

2640 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah temizlik
olmayan namazı kabul etmez, hıyânetle kazanılan paradan verilen sadakayı da
kabul etmez."

Müslim, Tahâret 1, (224); Tirmizî, Tahâret 1, (1).

2641 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: "Allah, sizlerin namazını hades
vâki olunca yeniden abdest almadıkça kabul etmez."

Ebü Dâvud, Taharet 31, (60); Tirmizî, Tahâret 56, (76).

2642 - Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Abdesti
olmayanın namazı da yoktur. Üzerine besmele çekmeyenin abdesti yoktur."

Ebü Dâvud, Tahâret 48, (101,102); İbnu Mâce, Tahâret 41, (399);
Tirmizî, Tahâret 20, 25.

2643 - Hz. Enes (radıyallâhu anh), Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın her namaz için abdest aldığını söylemişti, kendisine:

"Siz nasıl yapıyordunuz?" diye soruldu. Şu cevabı
verdi:

"Aldığımız abdest bozuluncaya kadar bize yetiyordu."

Buhârä, vudü 54; Ebu Dâvud, Taharet 66, (171); Tirmizi, Taharet
44, (58, 60); Nesai, Taharet 101, (1, 85).

2644 - Büreyde (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) Fetih günü bütün namazları tek abdestle kıldı. Ömer
İbnu'l-Hattâb (radıyallâhu anh) kendisine:

"Ey Allah'ın Resülü, bugün Şimdiye kadar hiç yapmadığın
şeyi yapmış olmalısın?" demişti, şu cevapta bulundu:

"Ey Ömer, bunu bilerek yaptım."

Müslim, Tahâret 86, (277); Ebu Dâvud, Tahâret 66, (172);
Tirmizî, Tahâret 45, (61); Nesâî, Tahâret 101, (1, 86).

2645 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: Namaz kılarken kimin abdesti kozulacak
olursa hemen namazdan çıksın. Eğer cemaatle kılınan bir namazda ise burnunu
tutarak ayrılsın."

Ebü Dâvud, Salât 236, (1114).

Burnunu tutmasını emretmesi, cemaate burnu kanamış zannını
vermek içindir. Bu davranış, avretin örtülmesi ve kabîhin gizlenmesi hususunda
bir nevî edebe riayettir.

2646 - İmam Mâlik merhuma ulaştığına göre, İbnu Abbâs
(radıyallahu anhümâ) namazda iken burnu kanardı, o da çıkar burnunun kanını
yıkar, geri döner ve önceki kıldığı namazını (kaldığı yerden) tamamlardı."

Yine Muvafta'nın İbnu'l-Müseyyeb'den kaydettiği bunun aynısı
olan bir başka rivayet daha vardır."

Muvatta, Tahâret 74, (1, 38).

2647 - İbnu Amr İbnu'l-As (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bir kimse son
rek'atte oturmuşken daha selam vermeden hades vâki olsa namazı caizdir."

Tirmizî, Salât 300, (408).

ELBİSE TEMİZLİĞİ

2648 - Hz. Mu'âviye (radıyallâhu anh)'nin dediğine göre,
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın zevce-i pâkleri Ümmü Habîbe'ye -ki
kızkardeşidir- sormuştur:

"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm), içerisinde kendisiyle
temasta bulunduğu elbise sırtında olduğu halde namaz kılar mıydı?" Ümmü
Habîbe (radıyallâhu anhâ) şu cevabı vermiştir:

"Evet, yeter ki elbisede bir ezâ (meni bulaşığı) görmemiş
olsun!"

Ebü Dâvud, Tahâret 133, (366); Nesâî, Tahâret 186, (1, 155);
Buhârî, Salât 2, Buhârî, bâb başlığı (tercüme) olarak kaydeder.

2649 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm), bizim (kadınların) çamaşırları içerisinde namaz
kılmazdı."

Ebu Dâvud, Tahâret 134, (368); Tirmizî, Salat 420, (600); Nesâî,
Zänet 116, (8, 217).

2650 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ)'in anlattığına göre,
cünübken içinde terlediği elbise sırtında olduğu halde namaz kılardı."

Muvatta, Tahâret 87, (1, 52).

2651 - Ebü Saîd (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ashâbiyle namaz kılarken âniden nalınlarını çıkarıp
sol tarafına koydu. Bunu gören cemaat de derhal nalınlarını attılar. Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namazı tamamlayınca:

"NaIınIarınızı niye attınız?" diye sordu.

"Seni nalınlarını atarken gördük, biz de kendi
nalınlarımızı attık!" cevabını verdiler.

"Cebrâil (aleyhisselâm) bana gelip pislik olduğunu haber
verdi (onun için attım). Öyleyse sizler mescide gelirken dikkat edin,
nalınlarınızda bir pislik (kazurat) -veya eza demişti- görürseniz onu silin; o,
ayağınızda olduğu halde namazınızı kılın."

Ebü Dâvud, Salât 89, (650).

SETRÜ'L-AVRET

2652 - Behz İbnu Hakîm (radıyallâhu anh) anlatıyor: "(Bir gün
Hz. Peygamber'e sorarak) dedim ki:

"Ey Allah'ın Resülü! Hangi avretimizi açıp, hangi
avretimizi örtelim?"

"Zevcen ve sağ elinin sahip oldukIarı dışında herkese karşı
avretini koru!" cevabını verdi. Ben tekrar:

"Ey Allah'ın Resülü, erkekle olursa?" dedim,

"Gücün yeterse avretini kimseye gösterme!" dedi.

"Kişi tek başına olursa?" dedim.

"Kendisine karşı haya edilmeye Allah daha lâyıktır"
dedi."

Ebü Dâvud, Hamâm 3, (4017); Tirmizî, Edeb 22, ,(2770), 39,
(2795); İbnu Mâce, Nikâh 28, (1920).

2653 - Ebü Saîd el'Hudrî (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bir erkek başka
bir erkeğin avretine bakmasın, kadın da kadının avretine. Bir erkek aynı
örtünün içinde bir başka erkeğe sokulmasın. Kadın da aynı örtünün içinde bir
başka kadına sokulmasın."

Müslim, Hayz 74, (338); Ebü Dâvud, Hamâm 3, (4018); Tirmizî,
Edeb 39, (2794).

2654 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Çıplaklıktan
sakının! Zîra sizin yanınızda sadece helâya girdiğiniz zaman ve erkek hanımına
sokulunca ayrılan melekler var. Onlardan utanın ve onlara karşı saygılı
olun."

Tirmizî, Edeb 42, (2801).

2655 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-Âs (radıyallâhu anhümâ)
anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki:
"Sizden biri cariyesini veya kölesini veya ücretlisini evlendirdi mi,
artık onun avretine bakmasın."

Ebü Dâvud, Libâs 37, (4113, 4114).

2656 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissulatu vesselâm) bana: "Ey Ali, dizini çıkarma, ne canlı, ne ölü,
başkasının dizine de bakma" buyurdu."

Ebü Dâvud, Cenâiz 32, (3140).

2657 - İbnu Abbas (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) uyluğu avret addetti."

Tirmizî, Edeb 40, (2798).

2658 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Omuzunuzu da örtmeyen -veya şöyle
demişti bir parçası iki omuzunuzu da örtmeyen- tek parçadan müteşekkil kumaş
içerisinde kimse namaz kılmasın."

Buhârî, Salât 5; Müslim, Salât 277, (516); Ebü Dâvud, Salât 78,
(626); Nesâî, Kıble 18, (2, 71).

2659 - Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: "Kim tek parçalı
kumaş içerisinde namaz kılarsa onu iki omuzu arasında çaprazlasın."

Buhâri, Salât 5; Ebu Dâvud, Salât 78, (627).

Ebü Dâvud'un metninde: "(Kumaşın) iki ucuyla omuzunda
çapraz yapsın" denmiştir.

2660 - Yine Ebü Hüreyre'nin rivayeti de şöyle gelmiştir:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a tek bir kumaş içinde kılınacak
namazdan sorulmuştu şu cevabı verdi:

"Hepinizin iki parçası var mı?"

Buhârî, Salât 4, 9; Müslim, Salât 275, (515); Muvatta,
Salâtu'l-Cemâ'a 30, (1,140); Ebü Dâvud, Salât 78, (625); Nesâî, Kıble 14, (2,
69-70).

2661 - Ömer İbnu Ebî Seleme (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) tek parça kumaşa sarınmış olarak
namaz kıldı. İki ucu omuzlardan çaprazlama geçmişti."

Buhârî, Salât 4; Müslim, Salât 279, (517); Muvatta,
Salâtu'l-Cemâ'a 29, (1, 140); Ebü Dâvud, Salât 78, (628); Tirmizî, Salât 254, (339);
Nesâî, Kıble 14, (2, 70).

2662 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "Allah hayız görenin (kadının)
namazını başörtüsüz kabul etmez."

Ebü Dâvud, Salat 85, (641); Tirmizî, Salât 277, (377).

2663 - Ubeydullah İbnu'I-Esved el-Havlânî -ki Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm)'ın zevce-i pâkleri Meymüne (radıyallahu anhâ)'nin
terbiyesinde idi anlatıyor: "Meymüne (radıyallâhu anhâ) üzerinde izar
olmaksızın tek entari (dır') ile başörtüsü giyinmiş olduğu halde namaz
kılardı."

Muvatta, Salâtu'l-Cema'a 37, (1,142).

2664 - Muhammed İbnu Zeyd, İbnu Kunfuz'un annesinden yaptığı
nakle göre, annesi Ümmü Seleme (radıyallâhu anhâ)'ye "Kadın, hangi
giysiler içerisinde namaz kılmalı?" diye sormuştur. 0 da;

"Başörtüsü ve ayağın üzerini örtecek kadar uzun entari
içerisinde!" diye Cevap vermiştir."

Muvatta, Salâtu'l-Cemâ'a 36, (1,142); Ebü Dâvud, Salât 84, (639,
640).

2665 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm), üzerinde çizgiler olan hamîsa kumaşı üzerinde namaz
kılmıştı. (Namazdan sonra) çizgilere bir göz attı ve:

"Bu hamisa'yı Ebü Cehm İbnu Huzeyfe'ye götürün, onun
enbicâniye'sini getirin. Zîra bu beni az önce namazda meşgul etti"
buyurdu."

Buhârî Salât 14, Ezân 93, Libâs 19; Müslim, Mesâcid 61, (556);
Muvatta, Salât 67, (1, 97, 98); Ebü Dâvud, Salât 167, (914), Libâs 11; Nesâî,
Kıble 20, (2, 72).

2666 - Ukbe İbnu Âmir (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a ipekten mamul bir kaftan hediye
edildi. Kaftanı giyip içinde namaz kıldı. Sonra namazdan ayrılıp hemen kaftanı
şiddetle çıkarıp attı, sanki kaftandan gayr-ı memnundu:

"Bu, muttakîlere muvafık düşmüyor!" dedi."

Nesâî, Kıble 19, (2, 72); Buhâri, bu ma'nâda bir rivayette
bulunmuştur. Salât,16, Libâs 12; Müslim, Libâs 23, (2075).

2667 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) demiştir ki: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselam) bir ucu beni örtmekte olan bir kumaşın diğer ucuyla
örtünerek, içinde namaz kıldı."

Ebu Dâvud, Salât 80, (631).

NAMAZ KILINAN YERLER

2668 - Hz. Enes (radıyallâhu anh)'in anlattığına göre,
büyükannesi Müleyke (radıyallâhu anhâ) hazırladığı bir yemeğe Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı davet etti. (Efendimiz şeref vererek) yemekten
yediler. Sonra:

"Kalkın size namaz kıldırayım!" buyurdular. Enes (radıyallâhu
anh) der ki:

"Ben uzun müddettir kullanılmaktan kararmış olan hasırımızı
getirdim, üzerine su çiledim. Aleyhissalâtu vesselâm üzerinde namaza durdu. Ben
ve yetim, arkasında saf yaptık, yaşlı (annem) de bizim arkamızda durdu.
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize iki rek'at (nafile namaz) kıdırıp,
sonra ayrıldı."

Buhârî, Salât 20, Ezân 78, 161, 164, Teheccüd 25; Müslim,
Mesâcid 266-268, (658-660); Muvatta, Kasru's-Salât 31, (1, 153); Ebü Dâvud,
Salât 71, (612, 658); Tirmizi, Salât 173, (234); Nesâî, Mesâcid 43, (2, 56,
57); İmâmet 19, (2, 85-86).

2669 - Hz. Meymüne (radıyallâhu anhâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ben hayızlı halde tam hizasında
dururken, namaz kılardı. Secde ettiği vakit bazan elbisesi bana değerdi. Humra üzerinde
namaz kılardı."

Buhârî, Salât 21, 19, 107, Hayz 29; Müslim, Mesacid, 273, (513);
Ebü Dâvud, Salât 91, (656); Nesâî Mesâcid 44, (2, 57).

2670 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Biz çok sıcak
günlerde Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'la birlikte namaz kılardık.
Biriniz alnını sıcak sebebiyle yere koyamayacak olsa, giysisini serer onun
üzerine secde ederdi.

Buhârî, Amel fis-Salât 9, Salat 23, Mevat 11; Müslim, Mesâcid
191, (620); Ebü Dâvud, Salât 93, (660); Tirmizî, Salât 411, (584); Nesai, İftitah
144, (2, 216); İbnu Mâce, İkâmetu's-Salât 64, (1033).

2671 - Berâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: "Koyun ağıllarında namaz kılın.
Zîra koyunlar mübarek (hayvanlar)dır. Deve damlarında namaz kılmayın, zîra
onlar şeytanlardandır."

Ebü Dâvud, Salât 25, (493).

2672 - İbnu Ömer (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) yedi yerde namaz kılmayı yasakladı: "Mezbele
(çöplük), meczere (hayvan kesilen yer), makbere (mezarlık), yol geçeği, hammâm,
deve damı, Beytullâhi'l-Haram'ın damının üstü."

Tirmizî, Salât 255, (346).

2673 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) şöyle dediler:

"Allah yahudilere ve hıristiyanlara lânet etsin.
Peygamberlerinin kabirlerini mescide çevirdiler."

Buhârî, Salât 54; Müslim, Mesâcid 20, (530); Ebu Dâvud, Cenâiz
76; Nesâî, Cenâiz 106, (4, 95, 96).

Ebü Dâvud'un dışındaki bir rivayette Hz. Âişe'den şu ziyadeye
yer verilmiştir: "Eğer bu (endişe) olmasaydı, (Resülullah'ın) kabri açıkta
bulundurulacaktı. Ancak mescid ittihaz edilmesinden korkuldu."

2674 - Atâ İbnu Yesâr (rahimehullah) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) şöyle duâ buyurdular: "Allahım, kabrimi ibâdet
edilen bir put kılma" (ve devamla dedi ki): "Nebilerinin kabirlerini
mescidler haline getiren bir kavme Allah'ın öfkesi artmıştır."

Muvatta, Kasru's-Salât 85, (1, 172).

2675 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm), beni mezarlıkta namaz kılmaktan menetti. Beni Bâbil
toprağında da namaz kılmaktan menetti (ve şöyle dedi:) "Zîra orası
mel'undur."

Ebü Dâvud, Salât 24, (490).

Hattabî der ki: "Bu hadisin senedinde zayıflık olduğu
söylenmiştir. Ben âlimlerden kimseyi bilmem ki Bâbil toprağında namaz kılmayı
yasaklamış olsun. Hadis(in Resülullah'a nisbeti) sahih ise, bu yasak sadece,
Hz. Ali'nin şahsıyla ilgilidir; böylece, onu Küfe'de maruz kaldığı mihnete
(sıkıntılı hadislere) karşı uyarmak istemiştir. (Malum olduğu üzere) Küfe,
Bâbil diyarındadır."

2676 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resüllullah (aleyhissalatu vesselâm) bineğinin üzerinde iken yönü hangi
istikâmette olursa olsun tesbih ediyor, (nafile namaz kılıyor, rükü ve secde
içinde) başıyla imada bulunuyordu. İbnu Ömer de böyle yapıyordu."

Buhârî, Taksirus-Salât 7, 8, 11, 12, Vitr 5, 6; Müslim,
Müsâfırîn 39, (700); Muvatta, Kasru's-Salât 22, (1,150,151); Ebü Dâvud, Salât
277, (1224,1225); Tirmizî, Salât 345, (472); Tefsir, Bakara (2961); Nesâî,
Kıble 23, (243, 244). Kıyâmu'l-Leyl 23, (3, 232).

2677 - Ebü Dâvud bir diğer rivayette şu ziyadeyi kaydeder:
"Aleyhissalâtu vesselâm nafile namaz kılmak isteyince, devesini kıbleye
çevirir, sonra iftitah tekbiri getir(erek) namaza başlar, sonra bineği nereye
yöneltirse yöneltsin, namazını kılardı."

2678 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular: "Küre-i arz bana bir mescid ve
temiz kılındı. Ümmetimden her kim bir namaz vaktine ulaştımı nerede olursa
namazını kılstn."

Nesâî, Mesâcid 42, (2, 56).

2679 - İbrahim İbnu Yezîd et-Teymî (rahimehullah) anlatıyor:
"Babamdan mescidin avlusunun kenarında Kur'an öğreniyordum. Bu sırada
secde âyeti okumuşsam babam hemen secdeye kapanıyordu. Kendisine:

"Babacığım yolda niye secde ediyorsun?" diye sordum...
Dedi ki: "Ben Ebü Zerr (radıyallahu anh)'in şöyle söylediğini işittim:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a yeryüzünde inşa edilen ilk mescidin
hangisi olduğunu sordum: "Mescid-i Haram" olduğunu söyledi. Ben:
"Sonra hangisi?" dedim, "Mescid-i Aksa!" diye cevap verdi.
Ben: "İkisi arasında kaç yıl fark var?" dedim. "Kırk yıl!"
dedi ve ilave etti: "Arz sana (baştan ayağa) bir mesciddir, öyleyse nerede
namaz vaktine ulaşırsan namazını (orada) kıl, çünkü fazîlet ondadır (namaz
vaktinin girdiği ilk andadır)"

Buhârî, Enbiyâ 8, 40; Müslim, Mesâcid 2, (520); Nesâî, Mesâcid
3, (2, 32); İbnu Mâce, İkâmet, Mesâcid 7, (753).

2680 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular:

"Namazlarınızdan bir kısmını evlerinizde kılın, sakın
onları kabirlere çevirmeyin!"

Buhârî, Salât 52, Teheccüd 38; Müslim, Musâfirîn 208, (777); Ebü
Dâvud, Salât 346, (1448); Tirmizî, Salât 331, (451); Nesâî, Salâtu'l-Leyl 1,
(3,197).

2681 - Müslim'in Hz. Câbir (radıyallâhu anh)'den kaydettiği bir
rivayette Aleyhissalatu vesselâm şöyle emretmiştir:

"Sizden kim namazını mescidde kılarsa namazından bir pay da
evi için ayırsın. Zîra Allah, evinde kılacağı namaz için dahi bir hayır takdir
etmiştir.

Müslim, Müsâfirîn 210, (778).

2682 - Mu'âz İbnu Cebel (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bağ ve bahçelerde namaz kılmayı da
müstehab (sevimli ve hoş) addederdi."

Tirmizî, Salat 249, (334).

NAMAZDA KONUŞMAMAK

2683 - Zeyd İbnu Erkam (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz,
namaz kılarken konuşurduk. Öyle ki herkes kendi yanındakine birşeyler
söyleyebilirdi. Derken şu ayet nazil oldu: "Allah'ın divanına tam huşü ve
tâatle durun" (Bakara 238). Böylece süküt etmekle emrolunduk ve
konuşmaktan menedildik."

Buhârî, Amel fi's-Salât 2, Tefsir, Bakara 43; Müslim, Mesâcid
35, (539); Ebü Dâvud,178, (949); Tirmizî, Salât 297 (405); Nesâî, Sehv 20.

2684 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a selam verirdik, O da bize mukâbele ederdi.
Necâşi'nin yanından döndüğümüz zaman O'na yine (namazda) selam vermiştik, bize
mukabeleten selam vermedi.

"Ey Alah'ın Resülü, dedik, biz sana vaktiyle namazda selam
verirdik, sen de selamımızı alırdın (şimdi niye almıyorsun)?" dedik. Bizi
şöyle cevapladı:

"Namazda meşguliyet var!"

Buhârî, Amel fis's-Salât 2, 15, Fadilu'l-Ashâb 37, Müslim,
Mesâcid 34, (538); Ebü Dâvud,170, (923, 924); Nesâî, Sehv 20, (3, 19).

2685 - Mu'âviyeİbnu'l-Hakem es-Sülemî (radıyallahu anh)
anlatıyor: "Ben Resûlullah (aleyhissâltu vesselâm) ile birlikte namaz
kılıyordum. Derken cemaatten bir Şahıs hapşırdı. Ben:

" Yerhamükallah '' dedim. Cemaattekiler bana bed bed
baktılar. Bunu üzerine (kızıp) :

" Vay başıma gelen, niye bana böyle bakıyorsunuz? '' dedim.
Bu sefer ellerini dizlerine vurarak beni susturmak istediler. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namazı bitirince (bana iyi davrandı), annem babam O'na
fedâ olsun, ben O 'ndan, ne önce ne de sonra, ondan daha iyi öğreten bir
muallim görmedim. Allah'a yemin olsun O beni ne azarladı ne dövdü, ne de betimi
yıktı; sadece:

"Namazda insan kelamından (dünyevi) bir söz münasib
degildir, ona uygun olan söz, tesbîh, tekbîr ve Kur'an kiraatıdır!" dedi.
Ben:

"Ey Allah 'ın Resulû, dedim, ben cahiliyeden daha yeni
çıkmış birisiyim. Allah bize İslâm'ı lütfetti ama bizde öyleleri var ki, hâlâ
kâhinlere geliyorlar, (bu hususta ne tavsiye edersiniz?) '' dedim.

" Sen onlara gitme!'' buyurdu. Ben tekrar:

"Bizde (kuşun uçuşuna vs 'ye bakarak) uğursuzluk çıkaranlar
da var?'' dedim. Cevaben :

"Bu (uğursuzluk zannı) kalplerinde mevcut olan bir
(kuruntu)dur. Sakın onları (gayelerine gitmekten) alıkoymasın!'' dedi. Ben:

"Bizde, kuma hatlar cizerek fala bakanlar da var? '' dedim.
Şu açıklamayı yaptı:

"Peygamberlerden biri de (kuma) çizgi çizerdi. Kim
çizgisini onun çizgisine uygun düşürürse isabet eder!'' buyurdu. Ben:

"Benim bir câriyem vardı, Uhud ve Cevâniyye taraflarında
koyun otlatırdı. Bir gün öğrendim ki bir kurt peyda olmuş ve sürüden bir koyun
götürmüş. Ben bir insanoğluyum, herkes gibi ben de öfkelenirim. (Bu hâdise
yüzünden kızıp) câriyeye bir tokat askettim. (Râvi der ki: Bu sözümü işitince)
Resûlullah tokadımı fazla buldu, (yakıştıramadı).

"O halde onu âzad etmiyeyim mi?" dedim.

"Bana bir getir hele!'' dedi. Ben de câriyeyi ona getirdim.
Ona :

"Allah nerde?" diye sordu. Cariye:

"Semâda!" diy cevap verdi. Bu sefer:

"Ben kimim?" diye sordu. O da:

"Sen Resûlullah'sın!'' diye cevap verdi. Bunun üzerine
aleyhissalatu vesselam:

"Onu âzad et, çünkü mü'mine'dir" buyurdu."

Müslim, Mesâcid 33, (537); Ebu Dâvud, Salât 171, (930, 931 );
Nesâî Sehv 20, (3, 14-1 8).

2686 - Ebu'd-Derdâ (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir gün
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaza kalktı. Şunu okuduğunu işttik:
"Senden Allah'a sığınırım. '' Sonra da üç kere: ''Seni Allah'ın lânetiyle
lânetliyorum'' dedi ve sanki bir şey yakalıyormuşcasına elini uzattı. Namazı
bitirince:

"Ey Allah 'ın Resûlü! dedik, senden bugün daha önce hiç
söylemediğin bir şey işittik. Ayrıca ellerini de açtığını gördük? şu cevabı
verdi:

"Allah'ın düşmanı olan iblis, yüzüme koymak için ateşten
bir alev getirdi. Ben de ona, üç kere : " Eûzu billahi '' dedim. Sonra da:
" Seni Allah'ın eksiksiz lanetiyle lânetliyorum'' dedim, geri çekilmedi,
üç kere tekrarladım. Sonunda onu yakalamak istedim. Vallahi kardeşim
Süleymân'ın duası olmasa idi, bağlı olarak sabaha erecek ve Medine'nin
çocukları onunla oynayacaklardı.''

Müslim, Mesâcid 40, (542); Nesâ, Sehv 19, (3,13).

BAŞKA MEŞGULİYETLERİ TERK

2687 - Mu'aykîb (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) 'a, musalli 'nin secde edeceği yerdeki toprağın
düzlenmesinden sual edildi... "

2688 - Tirmiz î'nin bir rivayetinde hadis şöyledir :
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a namazda çakıllara dokunup
(düzlemekten) sorulmuştu, şu cevabı verdi:

"Mutlaka yapmak zorunda isen bâri bir kere yap!"

Buharî, Amel fi's Salât 8; Müslim, Mesâcid 46, (545); Ebu Dâvud,
Salât 175, (946); Tirmizî, Salât 279, (3 80) ; Nesâî, Sehv 8, (3, 7).

2689 - Ebu 'Zerr (radıyallahu anh) 'den Dört İmam'ìn kaydettiği
bir rivayette şöyle‚ buyrulmuştur: "Sizden kim namaza durursa, sakın
çakıllara değmesin. Zira rahmet, ona karşıdan gelir."

Muvatta, Kasru's-Salât 43, (1,157); Ebu Dâvud, Salât 175, (945)
; Tirmizî, Salât 279, (379); Nesâî, Sehv 7, (3,6).

2690 - Hz. Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissâlatu vesselâm) buyurdular ki: "Allah, kula
namazda sağa sola iltifat etmedikçe rahmetiyle yaklaşmaya devam eder. İltifat
etti mi ondan yüz çevirir. "

Ebu Dâvud, Salât 165, (909) ; Nesâî, Sehv 10, (3,7).

2691 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah'a
namazda sağa sola bakmak (iltifat) hususundan sordum. Şu cevabı verdi:

''Bu bir kapıp kaçırmadır. Şeytan kulun namazından kapar
kaçırır.''

Buhârî, Ezân 93, Bed'ü'l-Halk 11; Ebu Dâvud, Salât l65, (910);
Nesâî Sehv 10, (3,8). Bu rivâyet Müslim'de bulunamamıştır.

2692 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "İnsanlara ne oluyor da namaz kılarken gözlerini
semaya kaldırıyorlar? '' dedi ve bu hususta sert sözler söyledi. Sonra
konuşmasını şöyle tamamladı: "Ya bundan vazgeçerler ya da gözleri
çıkarılır."

Buhârî, Ezân 91; Ebu Dâvud, Salât l 67, (913) ; Nesâî, Sehv 9,
(3, 7).

2693 - Yine Hz. Enes anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu.
vesselâm) bana şöyle nasihat etti: "Ey oğulcuğum, namazda sağa sola
bakmaktan sakın. Zira o helak olmaktır. Eğer mutlaka yapacaksan bâri
nafilelerde olsun, farzlarda değil.''

Tirmizî, Salât 413 (5 89).

2694 - Sehl İbnu 'l-Hanzaliyye (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Sabah namazı için ikâmet okundu. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)
namaza başladı. Namazda Şîb istikametine bakıyordu. Geceden, Şîb'a koruması
için bir atlı göndermişti."

(Ebu Dâvud, Salât 168, (916).

2695 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mescid-i Kuba 'ya namaz kılmaya
gitti. Ensar (radıyallahu anhüm) gelip, namaz kılarken kendisine
selam.verdiler. Ben Bilâl'e sordum:

"Namaz kılarken onların selamına nasıl mukabele ettiğini
gördün?'' Bana bizzat göstererek:

"Şöyle!'' dedi ve avucunu açıp iç kısmını aşağıya, sırtını
yukarıya getirdi.''

Ebu Dâvud, Salât 170, (927); Tirmizî, Salât 271, (368); Nesâî,
Sehv 6, (3, 5-6).

2696 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Tesbîh erkeklere, el çırpma
kadınlara mahsustur."

Buhârî, Amel fi's-Salât 5; Müslim, Salât 106, (422); Ebu Dâvud,
Salât 173, (939) ; Tirmizî, Salât 272, (369) ; Nesâî, Sehv l 6, (3, 11-12).

2697 - Abdullah İbnu' ş-Şhhîr (radıyallalu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte namaz kıldım. Namazda
onun öksürerek boğazını temizleyip (yere attığını ve) sol ayağıyla sürttüğünü
gördüm. "

Buharî Mesâcid 58, (554); Ebu Dâvud, Salât 22, (482); Nesâî,
Mesâcid 34, (2, 52).

2698 - Ebu Dâvud'un rivayetinde şöyle gelmiştir: "... Sol
ayağının altına tükürdü, ayakkabısıyla sürttü.''

Ebu Dâvud. Salât 22, (482).

2699 - Ebu Dâvud'un Ebu Nadra 'dan kaydettiği bir rivayette :
"Elbisesine tükürdü, kıvrımları arasında ovaladı" denmiştir.

Ebu Dâvud, Tahâret 143,(389, 390).

2700 - Hz. Aişe, (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Bir gün
dışardan geldim. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) odada namaz kılıyordu,
kapı da üzerine kapalı'idi. Açmasını istedim, ilerleyip bana açtı. Sonra
gerisin geriye namazgâhına döndü.''

Hz. Aişe kapının kıble cihetinde olduğunu belirtti."

Ebu Dâvud, Salât 169, (922) ; Tirmizî, Salât 421, (601); Nesâî,
Sehv 14, (3, 11).

2701 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullalh (aleyhissalâtu vesselâm): "Namazda iki siyahı yani yılan
ve akrebi öldürün'' buyududu."

Ebu Dâvud, Salât 169, (921); Tirmizî, Salât 287, (390); Nesâî,
Sehv 12, (3, 10).

2702 - Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bizim Eflah adındaki kölemizi, secde
sırasında (ağzıyla) üfürdüğünü görmştü"Ey Eflâh, yüzünü toprakla!"
dedi."

Tirmizî, Salât 280, (381).

2703 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namazda sedl 'i, (sarınmayı) ve erkeğin ağzını
örtmesini yasakladı."

Ebu Dâvud, Salât 86, (643); Tirmizî, Salât 278, (378).

KIBLE

2704 - Hz. Aişe, (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(alehissalâtu vesselam), geceleyin ben önünde, kıbleyle arasında bir cenaze
gibi uzanmış yatarken, namaz kılardı. Vitir kılacağı zaman bana da haber
verirdi, ben de vitir kılardım.''

2705 - Sahiheyn'in diğer bir rivayetinde şöyle gelmiştir:
"Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'nın yanında namazı bozan şeylerden söz
açılmıtı. Bu meyanda köpek, eşek ve kadının da zikri geçti. Aişe (radıyallahu
anhâ):

"Bizi yine eşeklere ve köpeklere benzettiniz. Vallahi, ben
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı kıblesiyle arasında yatakta yatar olduğum
halde namaz kılarken gördüm. Benim için ihtiyaç hasıl olunca oturup onu
rahatsız etmek istemezdim (yatağın) ayak tarafından sıyrılp çıkardım.''

Buharî, Salât 22, 99, 102, 103,104,105,108, Amel fi s-Salât 10,
Vitr 3, İsti'zân 37; Müslim, Salât 267, (512) ; Muvatta, Salatu'l-Leyl 2,
(1,117) ; Ebu Dâvud, Salât 112, (711,712, 713, 714); Nesâî, Tahâret 120, (1,
101, 102), Kıble 10, (2, 67).

2706 - Ebu Dâvud'da İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) 'dan gelen
diğer bir rivayette şöyle denmiştir : "Ben ve Abdulmuttaliboğullarından
biroğlan (veya köle) bir eşeğin üzerinde beraber geldik. Resulullah
(aleyhissalâtu ve vsselâm) bu sırada namaz kılıyordu. Oğlan eşekten indi, ben
de indim. Eşeği safın ön kısmında bıraktık. Eşeğe aldırma(yıp namaza devam
et)ti. Derken yine Abdulmuttaliboğullarıdan iki kız çocuğu gelip safın arasına
dahil oldu, buna da aldırmadı. ''

2707 - Diğer bir rivayette şöyle gelmiştir: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biriniz sütresiz olarak namaz
kılarsa (önünden geçtiği takdirde) şunlar namazı bozar: Eşek, domuz, yahudi,
mecûsi, kadın... Namazın bozulmaması için onun önünden, bunların bir taş
atımlık uzaktan geçmesi kifâyet eder."

Buharî, Salât 90, İlm 18, Ezân 161, Cezâu ' s-Sayd 25;Müslim,
Salât 254, (504); Muvatta, Kasru's-Salât 38, (1, 155); Ebu Dâvud, Salât 110,113
(703, 704, 715, 716, 717) ; Tirmizî, Salât 252, (337), Nesâî, Kıble 7, (2, 64,
65).

"Bir diğer rivâyette şöyle denmişti: "Namazı, (önden
geçen) hayızlı kadın ve köpek bozar. "

2708 - el-Fadl İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bizi köyümüzde ziyaret etti. O sırada
bizim iki küçük köpekle bir dişi eşeğimiz vardı. Bu ikisi önünde bulundukları
halde ikndi namazı kıldı. Hayvanları ne azarladı ne de geriye kovaladı."

Ebu Dâvud, Salât 114 ,(718) ; Nesâî, Kıble 7, (2, 65).

2709 - Kesîr İbnu Kesîr İbn-i Ebî Vedâ'a, an bazı ehlihi an
ceddihi (radıyallahu anh) anlatmıştır ki: "Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ı Benî Sehm kapısını takip eden yerde, önünden halk gelip geçerken
namaz kılar görmüştür. Bu sırada Resulullah 'la Ka'be arasında bir sütre de
mevcut değildir.''

Ebu Dâvud, Menâsik 89, (2016) ; Nesâî, Kıble 9, (2, 67) İbnu
Mâce, Menâsik 33, (2958).

2710 - Ebu Sa 'îd (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Namazı hiç bir (haricî) şey
bozamaz. İmkanınız nisbetinde defetmeye çalışın. Çünkü (bozmak isteyen)
şeytandır.''

2711 - Ebu Dâvud'un bir rivayetinde şöyle denmiştir: "Kim,
kıblesi ile kendi arasına bir bşkasının girmemesine muktedir olursa, bunu
sağlasın."

2712 - Buharî ' nin bir rivayetinde şöyle gelmiştir :
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sizden biri,
halka karşı sütre olacak bir şeyin gerisinde namaz kılarken, biri önünden
geçmeye kalkarsa ona mani olsun, (beriki haddini bilmeyip) ısrar ederse onunla
mücâdele etsin. Zira o, (bu haliyle) şeytandır."

Buharî, Salât 100, Bed'ül-Halk 11; Müslim, Salât 259,
(505);Muvatta, Kasru's-Salât 33, (1,154) ; Ebu Dâvud, Salât 108, (697, 698,
699,700) ; N esaî, Kıble 8, (2, 66) ; Kasâme 45, (8, 6162).

2713 - Bişr İbnu Sa'îd(radıyallahu anh)'in anlattığına göre,
kendisini Zeyd İbnu Hâlid Ebu Cüheym' in yanına göderip: "Musallînin
önünden geçen hakkında Resulullah (aeyhissalâtu vesselâm) 'dan ne işittiğini
sordurmuştur. Ebu Cüheym (radıyallhu anh) demiştir ki:

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Eğer musallinin önünden geçen kimse, bu geçişi sebebiyle kendisine gelen
günahı bilseydi orada kırk. . . kalması onun için, musallînin önünden
geçmesinden daha hayırlı olurdu."

Ebu 'n-Nadr der ki:

"Bilemiyorum ! Efendimiz "kırk gün mü'' dedi, kırk ay
mı dedi, kırk sene mi dedi?"

Buhârî, Salât,101; Müslim, Salât26l, (507); Muvatta,
Kasru's-Salât 34, (1,154,155); Ebu Dâvud, Salât 109, (701); Tirmizî, Salât 251,
(336); Nesâî, Kıble 8, (2, 66).

2714 - Yezîd İbnu Nimrân (rahimehullah) anlatıyor:
"Tebük'de yatalak bir adam gördüm. Dedi ki: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namaz kılarken, ben eşeğin üzerinde olduğum halde önünden
geçtim. Bana: "Allah'ım, izini kes!" diye bedduada bulundu. Artık
ondan sonra eşek üzerinde (bile) yol alamadım."

Bir rivâyette şöyle gelmiştir: "(Resulullah aleyhissalâtu
vessalâm şöyle dedi:) "0 bizim namazımızı kesti, Allah da onun izini
kessin."

Ebu Dâvud, Salât 110, (705, 706).

2715 - İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Uyuyanın gerisinde namaz kılmayın,konuşanın gerisinde de!,
buyurdular.''

Ebu Dâvud, Salât 106, (694).

2716 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biriniz
namaz kılınca,yüzünün karşısına bir şey koysun. Bulamazsa bir değnek koysun.
Beraberinde bir değnek de yoksa bir çizgi çizsin. Böyle yaparsa önünden geçen
kendisine zarar vermez."

Ebu Dâvud der ki: "Alimlerden bazısı, çizginin uzunlamasına
olacağını, bazısı da hilal gibi enlemesine olacağını söylemiştir.''

Ebu Dvud, Salât 103, (689).

2717 - Tallha İbnu Ubeydillah (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biriniz namaz
kılarken, önüne semerin arka kaşı boyunda bir şey koydu mu, namazını rahat
kılsın, bunun gerisinden geçene aldırmasın.''

Müslim, Salât 241, (499) ; Ebu Dâvud, Salât 102,Tirmizî, Salât,
250, (335).

2718 - Hz. Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Kişi, önüne semer kaşı kadar bir şey bırakmadan namaz
kılarsa; (önünden geçtiği takdirde) siyah köpek, kadın, eşek namazını bozar. .
. ''

Ebu Zerr 'e dendi ki :

"Siyahın kırmızıdan, beyazdan farkı nedir? '' Şu cevabı
verdi:

"Ey kardeşimin oğlu! Sen bana, benim Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a sorduğum şeyi sordun. Efendimiz:

" Siyah köpek şeytandır'' buyurmuştu. ''

Müslim, Salât 265, (510) ; Ebu Dâvud, Salât 110, (702) ;
Tirmizî, Salât 253, (338) ; Nesâî, Kıble 7, (2,63) ;İbnu Mâce, İkâmetu's-Salt
38, (952).

2719 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselâm), bayram günü (namaz) için çıkınca bir
harbe alınmasını emrederdi. Harbe, (namaz sırasında) aleyhissalâtu vesselâm 'ın
önüne konur, O da halk arkasında olduğu halde harbeye doğru namaz kılardı.
Efendimiz sefer sırasında da böyle yapardı. Bu sünnete ittibâen ümerâ da harbe
kullanır oldu."

Buharî, Sa1ât 92, 90; Müslim, Salât 245 (501); Ebu Dâvud, Salât
102, (687) ; Nesâî, Kıble 4, (2, 62); İbnu Mâce, İkametu's-Salât 164, (1304,
1305).

2720 - Yine İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (bazan) bineğini (sütre olarak) öne koyar, ona doğru namaz
kılardı."

Bir diğer rivâyette: "Aleyhissalâtu vesselâm devesine doğru
namaz kılardı'' denmiştir.

Buharî, Salât 98, 50; Müslim, Salât 247, (502); Muvatta,
Kasru's-Salât 41, ( 1, 157) ; Ebu Dâvud, Salât 104, (692) ; Tirmizî, Salât 261,
(352).

2721 - Mikdâd İbnu'l-Esved (radıyallahu anh) diyor ki :
"Ben, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ı çubuğa, direğe ve ağaca karşı
namaz kılar vaziyette ne zaman görmüşsem, her seferind‚ onları sağ kaşının veya
sol kaşının karşısına almış görmüşümdür. Hiç bir zaman sütresin tam karşısına
almadı. "

Ebu Dâvud, Salât 105, (693).

2722 - Sehl İbnu Ebî Hasme (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki :

"Biriniz sütreye karşı namaz kılınca, ona yakın olsun, ta
ki şeytan namazını bozmasın."

Ebu Dâvud, Salât 107, (695).

ÇOCUK TAŞIMAK

2723 - Ebû Katâde (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), kızı Zeyneb 'in kerimesi olan torunu Ümâme 'yi
omuzunda taşıdığı halde halka namaz kıldırırdı. Secdeye varınca çocuğu (yana)
bırakır, kıyâm için doğrulunca tekrar omuzuna alırdı.''

Buharî, Slât 106, Edeb 18; Müslim, Mesâcid 41, (5, 43); Muvatta,
Kasru's-Salât 81, (1,170); Ebu Dâvud, Salât 169,(917, 918, 919, 920); Nesâî;
Mesâcid 19, (2, 45), Sehv 13, (3, 10).

NAMAZDA UYUKLAMAK

2724 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Sizden biri namaz kılarken
uyuklayacak olursa, uykusu gidinceye kadar hemen yatsın. Zira, uyuklayarak
namaz kılanınız, istiğfar ederken kendi nefsine sebbetmeye kalkar da farkında
olmaz."

Buharî, Vudü 53, Müslim, Müsafirîn 222, (786); Muvatta,
Salatu'l-Leyl 3, (1,118); Ebu Dâvud, Salât 308, (1310); Tirmizî, Salât 263,
(355); Nesâî, Tahâret 117, (1, 99-100).

SAÇIN ÖRÜLÜP BAĞLANMASI

2725 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'ın anlattığına göre,
Abdullah İbnu'l-Haris'i, -saçını arkadan topuz yapmış olduğu halde- namaz
kılarken görmüş, arkasında durup, topuzu çözmeye başlamış, öbürü de
kımıldamayıp, onaimkan tanımıştır. İbnu'l-Hâris namazını bitirince, İbnu Abbâs
'a gelip: "Benim saçımla niye ilgilendin?" diye sormuş, İbnu Abbâs
(radıyallahu anhümâ) şu cevabı vermiştir: "Ben Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) 'dan işittim, demişti ki:

"Böylesinin misâli, kolları arkasından bağlı olduğu halde
namazını kılan kimsenin misalidir. ''

Müslim, Salât 232, (492) ; Ebu Dâvud, Salât 88, (647); Nesâî,
İftitâh 147, (2, 2l5-216).

2726 - Ebu Sa'îd el-Makberî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'ın azadlısı Ebu Râfî', Hasan İbnu
Ali (radıyallahu anhümâ) 'ye uğradı. Hasan, örgülerini ensesinde topuz yapmış
olduğu halde kalkmış namaz kılıyordu. Ebu Râfi ' topuzunu çözdü. Hasan
(radıyallahu anh) öfkeyle ona baktı.Ebu Râfi ' (radıyallahu anh):
"Ökelenme, namazına devam et, çünkü ben Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın: "Bu, şeytan'ın minderi, yani oturma yeridir'' dediğini
işitmiştim (de onun için çözdüm) '' dedi. ''

BÜYÜK VE KÜÇÜK ABDEST (İKİ HABİSİN) SIKIŞMASI

2727 - Abdullah İbnu Muhammed İbni Ebî Bekr (rahimehullah)
anlatıyor: "Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)' nin yanında idik. Yemeği
getirildi. Derken Kâsım İbnu Muhammed namaza kalktı, Hz. Aişe: "Resulullah
(alehissalâtu vesselâm) 'ın şöyle söylediğini işittim '' dedi:

"Yemeğin yanında namaz kılınmaz, iki habîsin (yani büyük ve
küçük abdestin) sıkışmasında da kılınmaz. ''

Müslim Mesâcid 67, (560) ; Ebu Dâvud, Tahâret 43, (89).

2728 - Abdullah İbnu'l-Erkân (radıyallahu anh)'ın anlattığına
göre: "... Halka imamlık yapıyordu. (Bir seferinde) ikamet getirilmişti.
Bir adamın elinden tutup öne sürdü ve: "Resulullah (aeyhissalâtu vesselâm)
'ın:

"Namaz başlarken birinizin hela ihtiyacı gelirse, önce
helâya gitsin! ''dediğini işittim dedi,''

Muvatta, Kasru's-Salât 49; (1,159); Eb Dâvud, Taharet 43, (88);
Tirmizì, Tahâret 108, (142), Nesâî, İmâet 51, (2, 110, 111);İbnu Mâce, İkâmetu
s-Salât 114, (616).

SEHİV VE TİLAVET SECDELERİ

2729 - Abdullah İbnu Mâlik İbnu Büheyne (radıyallahu anh)
anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğle namazının ilk iki
rekatini tamamlamıştı (oturması gerektiği halde oturmadan) kalktı. Namazı
bitirince iki (ziyade) secde daha yaptı, ondan sonra selam verdi. ''

Buharî, Sehv 1, 5 ; Ezân 145,147, Eymân 15 ; Müslim, Mesacid 85,
(570) ; Muvatta, Salât 65, ( 1, 96) ; Ebu Dâvud, Salât 200, (1034,1035);
Tirmizî, Salât 288, (391); Nesâî, Sehv 21, (3,19, 20), 28, (3, 34), İftitâh
196, (2, 244) ; İbnu Mâce, İkâmet 131, ( 1206).

2730 - İbnu Mes'üd (radıyallalhu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Namaz kılarken üç mü kıldım dört mü kıldım diye şüpheye
düşersen,eğer zann-ı gâlibin dört ise hemen teşehhüd yap, sonra sen daha
otururken ve selam vermemişken iki secde daha yap; sonra aynı şekilde teşehhüd
oku, sonra selam ver."

Ebu Dâvud, Salât 198, (1028).

Ebu Dâvud der ki: "Bu, İbnu Mes'ud'dan rivayet edilmiştir.
Alimlerden kimse bunu Resulullah 'a nisbet etmedi. ''

2731 - Ebu Sa'îdi 'l-Hudrî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biriniz
namazında, iki mi kıldım, üç'mü kıldım diye şekke düşerse, şekki atsın, yakîn
kesbettiği hususu esas alsın,sonra da selam vermezden önce iki secdede
bulunsun. Eğer (bu kıldığı ile) beş rekat kılmışsa namazını onunla (sehiv
secdesiyle) çift yapmış olur. Dördü tam kılmış idiyse, o iki secdesi, şeytanın
burnunu sürtme olur."

Müslim,Mesâcid 88, (571);Muvatta, Salât 62,(1, 95); Ebu Dâvud,
Salât 197, (1024,1026, l027, l029); Tirmizî, Salât 291., (396); Nesâî, Sehv 24,
(3, 27); İbnu Mâce, İkâmet 132, (1210); 133, (1212).

2732 - Abdurrahman İbnu Avf (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biriniz namazıda
yanılır da bir mi iki mi kıldığını bilemezse, namazını bir üzerine bina etsin;
iki mi üç mü kıldığını bilmezse iki üzerine bina etsin; üç mü dört mü kıldığını
bilmezse üç üzerine bina etsin, sonra da selam vermezden önce iki (ziyâde)
secde yapsın..''

Tirmizî, Salât 291, (398).

2733 - Ebu Hureyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namazın ikinci rekatında selam verip bitirdi.
Zülyedeyn (radıyallahu anh) kendisine:

"Ey Allah'ın Resûlü, namaz kısaldımı yoksa unuttunuz mu? ''
diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm:

"Zülyedeyn doğru mu söylüyor? '' diye sordu. Herkes:

"Evet!'' diye cevap verdi. Resul-i Ekrem (aleyhissaltu
vesselâm) de iki rek 'at daha kıldı, sonra selam verdi, sonra tekbir getrip iki
secde daha yaptı Bu iki secde diğer secdelerinin uzunluğunda idi veya biraz
daha uzundu. Sonra namazdan kalkatı. "

Buharî, Sehv, 3,4,5, Mesâcid 88, Cemâ'at 69, Edeb 45,
Haberu'l-Vâhid 1; Müslim, Mesâcid 97, (573); Muvatta, Salât 58, (1, 93); Ebu
Dâvud,Salât 195, (1008, 1009, 1010, 1011, 1012); Tirmizî, Salât 289, (394),
292, (399); Nesâî, Sehv 22-23, . (3, 20, 26).

2734 - Bir rivayette şöyle gelmiştir: "(Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) öğle ve ikindi namazlarından birini iki rek'at
kılmıştı. -Muhammed İbnu Sîrîn der ki: "Zann-ı gâlibime göre bu, ikindi
namazı idi. Sonra selam verdi.Sonra mescidin ön kısmındaki kütüğe gitti. Elini
üzerine koydu, (yüzünde öfke okunuyordu). Cemaatte Hz. Ebu Bekr ve Hz. Ömer de
vardı. Bunlar, (namazda yapılan eksiklikten) Efendimize söz etmekten (hicab
edip) korktular. Cemaatin çabuk çıkanları:

"(Ey Allah'ın Resûlü!) namaz kısaldımı?'' diye sordular.
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'ın Zülyedeyn dediği bir zât da:

"Ey Allah 'ın Resûlü! Namazmı kısaldı, siz mi unuttunuz? ''
dedi.

"Ne ben unuttum, ne de namaz kısaldı" cevabını verdi.
Ama Zülyedeyn tekrar:

"Hayır (farkında değilsiniz), unuttunuz!'' (dedi). Bunun
üzerine aleyhissalâtu vesselâm kalktı iki rek'at daha kıldı, sonra selam verdi.
Sonra tekbir getirdi, tıpkı diğer secdeleri gibi -veya biraz daha uzun olmak
üzere- (sehiv için) secde yaptı, sonra başını kaldırdı tekbir getirdi, sonra
başını koydu tekbir getirdi, peşinden önceki secdesi gibi veya daha uzun-
(sehiv için ikinci defa) secde etti, sonra başını kaldırdı ve tekbir getirdi,
(oturup teşehhüd okudu ve selam vererek namazı tamamladı). ''

Ebu Dâvud, Salât 195, (1008).

2735 - İbnu Mes 'ud (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namaz kılmıştı. Namazda (unutarak)
ziyade veya noksanda bulundu. Kendisine:

" Ey Allah 'ın Resûlü! Namazda (yeni bir durum mu) hâsıl
oldu) ? '' diye soruldu.

"Bunu niye sordunuz? '' diye O da merak etti.

"Şöyle şöyle kıldınız '' dediler. Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) hemen dizlerni bükerek kıbleye yöneldi ve iki adet sehiv secdesinde
bulundu, sonra selam verdi ve yüzünü bize çevirerek:

"Şayet namazda yeni bir şey hasıl olsaydı ben size haber
verirdim. Ancak ben bir beşerim, sizin unuttuğunuz gibi ben de unuturum.
Öyleyse bir şey unutursam bana haber verin. Biriniz namazında şekke düşecek
olursa doğruyu araştırsın ve onun üzerine, kalanı bina etsin, sonra da iki
(sehiv) secdesi yapsın '' dedi. ''

Buhari, Sehiv 2, Salât 31, 32, Eymân 15, Haberu'l-Vâhid 1;
Müslim, Mesâcid 89, (572); Ebu Dâvud, Salât 196, (1019,1020,1021 1022); Nesâî,
Sehv 26, (3, 31-36); Tirmizî, Salât 289, (392, 393).

2736 - Muğîre İbnu Şu 'be (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "İmam, (yanılarak
ikinci rek'atte oturacağı yerde müteakip) rek'ate kalkmaya teşebbüs eder ve tam
doğrulmadan hatırlarsa, hemen otursun. Tam kalkıp doğrulmuşsa artık (geri
dönüp) oturmasın, namazın sonunda sehiv secdesi yapsın:"

Ebu Dâvud, Salât 2Ol, (1036);Tirmizî, Salât 269, (365).

2737 - İmam Mâlik (rahimehullah)'a ulaştığına göre, Resulullalh
(aleyhissalâtu vesselâm):

"Ben de unuturum veya sünnet koymak için unutturulurum"
buyurmuştur. ''

Muvatta, Sehv 2, (1, 100).

TİLAVET SECDESİ

2738 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm),

içerisinde secde âyeti olan sureyi okur, (ayetler geldikçe)
secde ederdi, biz de secde ederdik. Öyle ki (izdiham sebebiyle) namaz dışı
vakitlerde alnımızı koyacak secde yeri

bulamadığımız olurdu."

Buharî. Sücûdu'l-Kur'ân 9, 8, I2; Müslim, Mesacid 103, (575);
Ebu Dâvud, Salât 333, (1411, 1412, 1413).

2739 - Rebî'a İbnu Abdillah (rahimehullah) 'ın anlattığına göre:
"Hz. Ömer (radıyallahu anh) cuma günü, minber üzerinde (hutbe verirken)
Nahl suresini okumuş, secde âyetine gelince, minberden inip secde yapmış, halk
da onunla birlikte secdeye kapanmıştır. Müteakip cum'ada da (aynı şekilde) aynı
sureyi okumuş, secde ayetine gelince:

"Ey insanlar, biz secde âyetlerine uymuyoruz. (Bunlar
okununca) kim secde ederse isabet eder, kim de secde etmezse üzerine günah
yoktur'' der ve Hz.Ömer (radıyallahu anh) secde etmez. "

Buharî, Sücûdu'l-Kur'an 10, Muvatta, Kur 'an 16, ( 1, 206).

Buharî 'nin bir rivayetinde şöyle denmiştir: "Allah,
secdeyi dilemezsek farz etmemiştir. ''

2740 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Ademoğlu secde âyeti okur ve
secde ederse şeytan ağlayarak ayrılır ve:

"Yazık bana, insanoğlu secdeyle emredildi ve secde etti,
mukabilinde ona cennet var. Ben de secdeyle emrolundum ama ben itiraz ettim,
benim için de ateş var '' der. ''

Müslim, İmân 133, ( 81 ).

2741 - Ebu Temîmeti 'l-Hüceymî anlatıyor: "Ben sabah
namazından sonra vaa 'z u nasîhat ediyordum, bu esnada secde (ayeti okuyor ve
secde) ediyordum. İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) beni yasakladı. Ama ben O'nu
dinlemedim. O çü sefer yasaklamayı tekrarladı. Sonra dönüp:

"Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'ın arkasında
namaz kıldım. Hz.Ebu Bekr, Hz. Ömer ve Hz. Osman (radıyallahu anhüm) ile de
namaz kıldım. Onların hiçbiri güneş doğuncaya kadar secde yapmazlardı '' dedi.
''

Ebu Dâvud, Salât 335, (1415).

TİLAVET SECDESİNİN FAZİLETİ

2742 - Amr İbnu'l-Âs (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana Kur'an dan onbeş secde âyeti
okuttu. Bunlardan üçü Mufassal surelerdedir. Hacc sûresinde de iki secde âyeti
var."

Ebu Dâvud, Salât 328, ( 1401):İbnu Mâce, İkâmet 71, (1057).

2743 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: "Sâd
sûresi azâimi sücûd'dan değildir. Nitekim ben Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) 'ı o sûrede secde edip:

"Davud (aleyhisselâm) bu secdeyi tevbe secdesi olarak
yaptı, biz ise şükür olarak yapıyoruz!" dediğini işittim."

Buharî. Sücûdu'l-Kur'an 3, Enbiya 39; Ebu Dâvud, Salât 332,
1409); Tirmizî, Salât 405.

(577):Nesâî. 48.(2, 159).

2744 - İbnu Mes 'ud (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Vennecmi suresini okudu ve secde-i
tilavette bulundu, beraberindekiler de secde ettiler. Ancak, aralarında bulunan
Kureyşli bir ihtiyar yerden bir avuç toprak alarak alnına götürdü ve:"Bu
bana yeter'' dedi.

İbnu Mes 'ud der ki: "Ben sonra bu herifin kâfir olarak
öldürüldüğünü gördüm. Bu Ümeyye İbnu Halef'di. ''

Buhari, Sücûdu'l-Kur'an 4, 1, Menâkıbu'l-Ensâr 29, Meğâzî 7,
Tefsir, Necm; Müslim, Mesâcid 105, (576); Ebu Dâvud Salât 330, (1406); Nesâî,
İftitah 49, (2, 160). Metin, Buharî'deki metindir.

2745 - Zeyd İbnu Sâbit (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'a Vennecmi suresini okudum, bunda
secde etmedi. ''

Buharî, Sücudu'l-Kur'ân 6; Müslim, Mesâcid 106, (577); Ebu
Dâvud, Salât 329, (1404); Tirmizî, Salât 404, (576) ; Nesâî, İftitâh 50, (2,
160).

2746 - Ebu Seleme, Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) 'den
naklettiğine göre, Ebu Hüreyre İzâ 's-Semâun-şakkat suresini okudu ve secde
etti. Ben kendisine:

"Ey Ebu Hüreyre seni secde eder görmüyor muyum! '' dedim.
Bana:

"Resulullah 'ı secde eder görmemiş olsaydım ben de secde
etmezdim ! '' cevabını verdi. "

Buharî, Sücudu'l-Kur'an 7, 6, Ezan 100,102; Müslim, Mesacid 107;
Muvatta, Kur'ân 12, (1, 205); Ebu Dâvud, Salât 331, (1407); Nesâî, İftitâh 51,
(2, 161).

2747 - Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz
Resulullah (aleyhissalâtu veâm) 'la İzâ's-Semâun-şakkat suresinde ve İkra '
bismi Rabbikellezi halaka suresinde secde ettik.''

Müslim, Mesacid 108, (578); Ebu Dâvud, Salât 331, (1407);
Tirmizî, Salât 402, (573, 574) ; Nesâî, İftitâh 51, 52, (2, 161-162).

2748 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ): "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Medine 'ye

(hicretle) geldiği günden beri mufassal surelerden hiç birinde
secde etmemiştir" dedi.

Ebu Dâvud, Salât 329, (1403).

2749 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissâltu vesselâm), geceleyin yaptığı tilavet secdelerinde şöyle derdi:
"Yüzüm, kendisini yaratan (maddi ve manevi çeşitli cihazlarla teçhiz,
tezyin ve) tasvir eden, ilahi güç ve kudretiyle onda işitme ve görme duyguları
açan Zat'a secde etti."

Ebu Dâvud; Salât 334, (1414); Tirmizî, Salât 407, (508); Nesâî,
İftitah 71, (2, 222).

2750 - Tirmizî'nin.İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) 'dan yaptığı
bir rivayette şu ziyade gelmiştir: İbnu Abbâs der ki: "Bir adam gelerek
dedi ki, "Ey Allah 'ın Resûlü! gece uyurken rüyamda kendimi gördüm. Sanki
ben bir ağacın arkasında secde yapıyorum. Ben secde yaptım, secdem üzerine ağaç
da secde yaptı. Onun şöyle söylediğini işittim: " Allah 'ım, secdem
sebebiyle bana sevab yaz, onun hürmetine günahımı dök, onu senin nezdinde bana
azık yap. Kulun Dâvud'dan kabul ettiğin gibi, onu benden kabul et. "

İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) der ki: "Bundan sonra,
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'ın secde âyeti okuduğunu, (tilavet secdesi
sırasında) o adamın kendisine, ağacın sözü olarak haber verdiği duanın aynısyla
dua ettiğini işittim."

Tirmizî, Da'avât 33, (3420).

ŞÜKÜR SECDESİ

2751 - Hz. Ebu Bekre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sürûlu bir hâdiseyle veya sürûr veren
bir hâdiseyle karşılaşınca Allah'a şükretmek üzere secde ederdi."

Ebu Dâvud, Cihâd 174, (2774); Tirmizî, Siyer 25, (1578); İbnu
Mâce, İkâmet 192, (1394).

2752 - Sa'd İbnu Ebî Vakkâs (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte Mekke 'den çıktık,
Medîne 'ye gitmeyi arzu ediyorduk. Yolun bir yerine (Azvera 'ya) ulaşınca,
aleyhissalatu vesselâm ellerini kaldırıp Allah 'a dua etti ve secdeye kapandı.
Uzun müddet öyle kaldı. Sonra kalkıp yeniden ellerini kaldırdı, bir müddet
(öyle kaldı). Sonra tekrar secdeye kapandı. Bu şekilde üç kere secde yaptı.
Sonra dedi ki: " Ben Rabbimden talepte bulundum ve ümmetime şafaat
ettim.Rabbim, ümmetimin üçte birini bana verdi. Ben de Rabbim için şükür
secdesine kapandım. Sonra başımı yerden kaldırıp, ümmetim lehinde tekrar (mağrifet
için) talepte bulundum, bana ümmetimin üçte birini daha verdi, ben de Rabbime
şükür secdesinde bulundum. Sonra başımı kaldırdım ümmetim için tekrar talepte
bulundum, bana ümmetimin son üçte birini de verdi, ben de Rabbime şükür
secdesine kapandım."

Ebu Dâvud, Cihad 174, (2775).

CEMAAT NAMAZININ FAZİLETİ

2753 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Kişinin cemaatle kıldığı namazın sevabı evinde ve çarşıda
(iş yerinde) kıldığı namazından yirmibeş kat fazladır. Şöyle ki, âbdest alınca
güzel bir abdest alır, sonra mescide gider, evinden çıkarken sadece mescid
gâyesiyle çıkmıştır. Bu sırada attığı her adım sebebiyle bir derece
yükseltilir, bir günahı affedilir. Namazı kıldı mı, namazgâhında olduğu müddetçe
melekler ona rahmet okumaya devam ederler ve şöyle derler:

"Ey Rabbimiz buna rahmet et, merhamet buyur."

"Sizden herkes, namaz beklediği müddetçe namaz kılıyor
gibidir."

Buharî, Ezan 30, Cum'a 2; Müslim, Salât 272 (649); Ebu Dâvud,
Salât 49, (559); Tirmizî, Salât 245, (330); İbnu Mâce, Mesacid 16, (788).

2754 - Sahîheyn 'in İbnu Ömer (radıyallahu anh)'den kaydettiği
bir diğer rivayette şöyle denmiştir: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)
buyurdular ki:

"Cemâatle kılınan namaz, ayrı kılınan namazdan yirmiyedi
derece üstündür."

Buharî, Ezân 30, Müslim, Salât 272.

2755 - Ebû Musâ (radıyallahu anh) anlatıyor: " Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Namazda en çok sevap alan kimse,
en uzak olanlarıdır, yürüme yönüyle en uzaktan gelenler, imamla kılıncaya kadar
namazı bekleyen kimse, hemen kılıp sonra da uyuyandan daha çok sevaba
mazhardır."

Rezin ilavesidir. Derim ki bu rivayet Buharî'nin Sahih'inde
mevcuttur. (Buharî, Ezan 31).

2756 - Hz. Osman (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'dan işittim şöyle diyordu:

"Kim yatsıyı bir cemaat içinde kılarsa sanki gecenin
yarısını ihya etmiş gibi olur, kim de sabah namazını bir cemaat içinde kılarsa
sanki gecenin tamamını namazla geçirmiş gibi olur."

Müslim, Mesâcid 260, (656); Muvatta, Salâtu'1-Cemâ'a 7, (1,
132); Ebu Dvud, Salât 48, (555); Tirmizî, Salât 165, (221).

2757 - Ubey İbnu Ka'b (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir
adam vardı. Mescide ondan daha uzakta oturan birini bilmiyordum. Namazları da
hiç kaçırmıyordu. Kendisine:

"Bir eşek alsan da karanlık veya sıcak zamanlar'da binsen!
'' denilmişti, şu cevapta bulundu:

"Evimin mescide yakın olması beni memnun etmez. Ben mescide
kadar yürümelerimin, sonra da aileme dönüşlerimin sevab olarak yazılmasını
diliyoum. ''

Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), (adamın bu sözünü
işitince): "Allah Teâla hazretleri bu isteklerinin hepsini yerine getirdi
'' buyurdu.''

Müslim, Mesâcid 278, (663) ; Ebu Dâvud, Salât 49, (586).

CEMAATİN VÜCUBU VE CEMAATE DEVAM

2758 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a âmâ bir zât gelerek:

"Ey Allah 'ın Resulü! Beni mescide kadar getirecek bir
rehberim yok!'' diyerek Aleyhissalatu vesselam 'dan namazı evinde kılmak için)
ruhsat istedi. (O da izin verdi.)

Adam geri dönünce, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) onu
çağırtarak:

" Ezanı işitiyor musun? '' diye sordu. Adam: "Evet! ''
deyince:

"Öyleyse icabet et '' dedi (ve evde kılmaya izin vermedi).
''

Müslim, Mesâcid 255, (653); Nesâî, İmâmet 50, (2, 109) ; Ebu
Dâvud, Salât 47, (552).

2759 - İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim, müezzini
işitir ve kendini engelleyen bir özrü olmadığı halde cemaate katılmazsa,
kıldığı namaz (kâmil bir sevapla) kabul edilmez."

"(Ey Allah 'ın Resulü!) denildi, meşru özür nedir? "

" Korku veya hastalıktır! '' buyurdu. . ''

Ebu Dâvud, Salât 47 (551).

2760 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Münafıklara en ağır gelen namaz yatsı
namazıyla sabah namazıdır. Eğer bu iki namazdaki hayrın ne olduğunu bilselerdi,
emekleyerek de olsa onları kılmaya gelirlerdi. Nefsimi kudret eliyle tutan
Zât'a kasem olsun! Ezan okutup namaza başlamayı, sonra halkın namazaını
kıldıması için yerime birini bırakmayı, sonra da beraberlerinde odun desteleri
olan bir grup erkekle namaza gelmeyenlere gitmeyi ve evlerini üzerlerine
yıkmayı düşündüm."

Buharî, Ezân 29, Husûmât 5, Ahkâm 52 ; Müslim, Mesâcid 252, (651
) ; Muvatta, Salâtu'l-Cemâ' a 3, (1, 129-130) ; Ebu Dâvud, Salât 47, (548,
549); Tirmizî, Salât 162, (217); Nesâî, İmâmet 49, (2, 107).

2761 - İbnu Mes 'ud (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ben
(cemaatimizi tedkik edince) gördüm ki, namaz(ı beraber kılmak)tan, sadece
herkesçe malum münafıklarla hastalar geri kalmaktaydı. Öyle ki iki kişinin
arasında yürüyebilecek durumda olan hastalar bile namaz için (mescide)
geliyordu. ''

İbnu Mes 'ud devamla dedi ki: "Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) bize süneni Hüdâ'yı göstermişti. Sünen-i Hüdâ 'dan biri de içerisinde
ezan okunan mescidde namaz kılmaktı.''

2762 - Ebu Dvud 'daki rivayette şu ziyade var: "...Sizden
her birinizin evinde mutlaka bir mescid var. Eğer namazı evlerinizde kılıp
mescidlerinizi terkederseniz Peygamberiniz (aleyhissalatu vesselam)'ın sünnetini
terketmiş olursunuz. Peygamberinizin sünnetini terkedince de küfran-ı nimete.
düşmüş olursunuz."

Müslim, Mesâcid 256, (654); Ebu Dâvud, 47, (550); Nesâî, İmâmet
50, (2, 108, 109).

2763 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'dan gündüz oruç tutan,
gece de namaz kılan ve fakat cemaate ve cumaya gelmeyen bir kimse hakkında
sorulmuştu : "Bu ateş ehlindendir!" diye cevap verdi."

Tirmizî, Salât 162, (218).

2764 - Ümmü 'd-Derda (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Ebu
'd-Derda (radıyallahu anhümâ) ökeli halde yanıma geldi. Kendisine:

"Niye öfkelendin?'' diye sordum. Şu cevabı verdi :

"Vallahi, Muhammed (aleyhissalatu vesselam) 'in işinden bir
şey anlamıyoum. Bildiğim tek şey cemaat halinde namaz kılmalarıdır. ''

Buhârî, Ezan 31.

ÖZÜR SEBEBİYLE CEMAATİN TERKİ

2765 - Itbân İbnu Mâlik (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ey
Allah 'ın Resûlü dedim, seller benimle kabilemin mescidi arasına engel
çıkarıyor. İstiyorum ki evime kadar şeref verip bir yerde namaz. kılsanız da
orayı mescit yapsam!''

"(İnşaallah bir ara) geleyim!'' buyurdular. Beraberinde Hz.
Ebu Bekr olduğu halde huzuruyla evimizi şereflendirip (izin isteyerek içeri
girdiği) zaman ilk iş olarak, "Nerede namaz kılmamı istersin? '' diye
sordu. Evin bir köşesini işaret ederek (yer gösterdim. Orada) namaza durdu. Biz
de arkasından safyaptık. Bize iki rek'at (nâfile) namaz kıldırdı."

Buharî, Ezan 40, 50, 15 3, 15 4,Salât 45, 46, Teheccüt 36,
Megâzî 11, Et' ime 15, Rikâk 6, İstitâbe 9 ; Müslim, İman 54, (33); Muvatta,
Kasru's-Salât 86, (1,172); Nesâî, İmâmet 10, (2, 80).

2766 - İbnu Ömer (radıyallalhu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sefer sırasında, soğuk veya yağmurlu
gecelerde müezzine (ezan sırasında) şöyle söylemesini de emrederdi:
"Dikkat! namazlarınızı yerlerinizde kılacaksınız!"

Buhârî Ezân 18, 40; Müslim, Misâfirîn 22, (697); Muvatta, Salât
10,(1,73); Ebu Dâvud, Salât 214, (1060-1064); Nesâî, Ezan 17,(2,15).

İMAMIN VASFI

2767 - Itbân İbnu Malik (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Cemaate,
Kitabullah'ı en iyi okuyan kimse imam olur. Eğer kıraatte (okumada) herkes
eşitse, sünneti en iyi bilen; sünneti bilmede eşitseler, hicret etmede evvel
olan; hicrette de eşitseler, yaşca büyük olan imam otur. Kişi misafir olduğu
evin sahibine veya (emri altında çalıştığı) sultanı na imamlık yapmasın, ev
sahibinin baş köşesine izni olmadan da oturmasın."

Müslim, Mesâcid 290, (673); Tirmîzî, Salât 174 (235); Edeb 24
(2773); Ebu Dâvud, Salât 61, (582, 583, 584) ; Nesâî, İmâmet 3, 6, (2, 76-77).

2768 - Ebu Sa'îd (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

" (Namaz kılacaklar) üç kişi iseler içlerinden biri imam
olsun. İmamlığa ehak olan akra' (Kur'an-ı Kerim'i daha iyi okur) olandır. . ''

Müslim, Mesacid 289, (672) ; Nesâî, İmâmet 5, (2, 77).

2769 - İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sizin için
hayırlınız ezan okusun, kurrâ olanınız da imam olsun. ''

Ebu Dâvud, Salât 61, (590).

2770 - Amr İbnu Selime (radıyallahu anh) anlatıyor "Ben altı
veya yedi yaşımda iken kendi kavmime imamlık yaptım. O zaman ben, aralarında
Kur 'an 'ı en çok bilen kimseydim. "

Buharî, Megâzi 52; Ebu Dâvud, Salât 61, (585-587); Nesâî, Ezan
8, (2, 9-10) ; Kıble 16, (2, 70), İmâmet 11, (2. 80).

2771 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "İlk
muhacirler geldlği zaman, Resulullah (aleyhlssalâtu vesselâm) gelmezden önce,
Kuba 'da (Usbe adında) bir menzile indiler. Onlara Ebu Huzeyfe 'nin âzadlısı
Sâlim imamlık yapıyor idi. O, Kur'an'ı ezbere bilmede herkesten ileriydi."

Buharî, Ezân 54, Ahkâm 25; Ebu Dâvud, Salât 61, (588).

2772 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'nin anlattığına göre:
"Kendisine kölesi Zekvân, Mushaf'ın yüzünden okuyarak imamlık yapıyordu.
''

Buharî, Ezan 54, (Bab başlığında (senetsiz) kaydetmiştir.

2773 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), İbnu Ümmi Mektum 'u âmâ olduğu halde, halka imamlık
etmesi için (sefere çıkarken) yerine halef tâyin etti."

Ebu Dâvud, Salât 65, (595).

2774 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Hz. Muaz
(radıyallahu anh), Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile yatsıyı kılar, sonra
kavmine döner, bu namazı onlara kıldırırdı. "

Buharî, Ezân 60, 63, 66, Edeb 74; Müslim, Salât 180, (465); Ebu
Dâvud, Salât 68, (599, 600); Tirmizî, Salât 410, (583).

2775 - İbnu Amr İbnu'l-Âs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Üç kişi vardır,
Allah onların namazını kabul etmez:

1) Kendisini sevmeyen kimselere imam olan;

2) Namaza arkadan gelen, yani vakti çıktıktan sonra gelen;

3) Köleyi azad ettikten sonra tekrar köle kılan."

Ebu Dâvud, Salât 63, (593).

2776 - Ebu Ümâme (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Üç kişi vardır ki, onların
namazları kulaklarını öte geçmez:

1) Dönünceye kadar, kaçan köle.

2) Geceyi, kocası kendisine dargın olarak geçiren kadın.

3) Kavminin nefret ettiği imam. ''

Tirmizî, Salât 266, (360).

2777 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Muaz İbnu
Cebel (radıyallahu anh) Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'la birlikte namaz
kılar, sonra gelir, kavmine imamlık yapardı. Bir gece Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) 'la birlikte yatsıyı kıldı. Sonra kavmine geldi ve onlara imamlık
yaptı ve Bakara suresiyle kıraate başladı. Bir adam cemaatten ayrılarak selam
verdi. Namazını tek başına kılarak çekip gitti. Adama:

"Ey falan, nifak mı çıkarıyorsun? '' dediler. Adam:

"Vallahi hayır, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'a
gidip (Mu 'âz 'ın yaptığını) haber vereceğim '' dedi. Yanına varıp:

"Ey Allah 'ın Resûlü, biz sulama devesi besleyen
insanlarız. Gündüz çalışırız. Muâz sizinle yatsıyı kıldı. Sonra bize gelip
Bakara sûresi ile namaz kıldırmaya başladı '' dedi.

Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mu'âz'a yönelerek:

"Ey Mu'âz, sen fitneci misin? Veşşemsi ve duhâhâ'yı,
Vedduhâ'yı, Velleyli izâ yağşa'yı, Sebbeha's-me Rabbeke'l-a'lâ'yı oku"
buyurdu. "

Buharî, Ezân 60, 63, 66, 74 ; Müslim, Salât 178, (465) ; Ebu
Dâvud, Salât 127, (790,791, 793) ; Nesâî, İmâmet 39, 41 (2, 97-98) ; İftitâh
63, 70, (2, 168, 172).

2778 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sizden kim halka
namaz kıldırırsa namazı(kısa) tutsun. Zira cemaatte zayıf, sakat, hasta ve
ihtiyaç sahibi vardır. Müstakil kılınca dilediği kadar uzatsın."

Buharî, Ezan 62 ; Müslim, Salât 186, (467) ; Muvatta, Cemâ' at
13, ( 1,134) ; Ebu Dâvud, Salât 127, (794, 795) ; Nesâî, İmâmet 35, (2, 94) ;
Tirmizî, Salât 175, (236).

2779 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Ben, uzun tutmak arzusuyla namaza başlarım. (Namazı
kıldırırken) bir çocuk ağlaması kulağıma gelir, çocuğun ağlamasından annesinin
duyacağı elemi bildiğim için namazı uzatmaktan vazgeçerim."

Buharî, Ezan 65; Müslim, Salât 189, (469, 470), 196, (473);
Tirmizî,Salât 175, (237), 276, (376); Nesâî, İmâmet 35, (2,94-95).

2780 - İbnu Ebî Evfâ (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğlenin birinci rek'atinin kıyamını,
kulağına ayak sesi gelmeyinceye kadar uzatırdı."

Ebu Dâvud, Salât I29, (802).

2781 - Yine Ebu Dâvud 'un Sâlim İbnu Ebî 'n-Nadr'dan bir
rivayetinde şöyle gelmiştir: "Mescidde namaz için ikâmet okununca,
(Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) cemaati az görürse oturur, (bekler)di.
Kalabalık görürse kıldırırdı."

Ebu Dâvud, Salât 46, (545).

2782 - Muğîre İbnu Şu 'be (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İmam,
farz-kıldığı yeri değiştirmeden aynı yerde nafile namaz kılmamalıdır.''

Ebu Dâvud, Salât 73, (616).

2783 - Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) selam verince yerinde bir miktar
kalırdı. Allah bilir ya, bizim görüşümüze göre O nun kalışı, kadınların
erkeklerden önce çıkmalarını sağlamak içindi. "

Buharî, Ezan 157,152, l62, 164; Nesâî Sehv 77, (3, 67) ;Ebu
Dâvud, Salât 203,(1040).

2784 - Sevbân (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Üç şey vardır, onları yapmak kimseye helal olmaz:
"Kişi bir kavme imamlık yapar, sonra da sadece kendisi için dua eder,
cemaatini dua dışı bırakır; bunu yapan onlara ihânet eder. Kişi, izin almazdan
önce bir evin içine bakamaz, bunu yapan ev halkına ihanet eder. Kişi küçük
abdestine sıkışmış iken hafifleyinceye kadar namaz kılamaz."

Ebu Dâvud, Tahâret 43, (90) ; Tirmizî, Salât 265, (357).

İMAMA UYAN (ME'MÛM)LA İLGİLİ HÜKÜMLER, SAFLARIN TERTİBİ
İKTİDANIN ŞARTLARI VE ME'MÛMUN ÂDABI HAKKINDA

2785 - Ebu Mes 'ûd el-Bedrî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazda omuzlarımıza eliyle dokunur
ve:

"Düzgün olun, karışık durmayın, sonra kalblerinize de
karışıklık ve ihtilaf girer. Hemen arkama, sizden akıl ve dirayet sahibi
olanlar dursun. Sonra tedricen bunları takibedenler, sonra da onları
takibedenler dursun" derdi. ''

Ebu Mes 'ud ilave eder: "Bugün sizler ihtilafta çok
ilerisiniz.''

Müslim, Salât 122, (432) ; N esâî, İmâmet 26, (2, . 90) ; Ebu
Dâvud, Salât 96, (674).

2786 - İbnu Mes 'ud (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Benim hemen arkama sizden akıl ve dirayet sahipleri
dursun. Sonra onları takip edenler, sonra onları takip edenler, sonra da onları
takip edenler dursun. Çarşıların karışıklığından sakının. ''

Müslim, Salât 123, (432) ; Ebu Dâvud, Salât 96, (675); Tirmizî,
Salât 168, (228).

2787 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleylhissalâtu vesselâm) ile birlikte (birgece) namaz kıldım.
Soluna duruvermiştim, perçemimden tutarak sağına koydu."

Buharî, Ezan 57, 58, 59, 77, 79, İlm 41, Vudû 5, 36, Ezân 161,
Vitr 1, Amel fi 's-Salât 1, Tefsir, Al-i İmrân 17.,18, I 9, 20, Libâs 71, Edeb
118, Da'avât 10, Tevhîd 27 ; Müslim, Salâtu'1-Müsafirîn 181, (763) ; Muvatta,
Salâtu'l-Leyl 11, ( 1,121;122) ; Ebu Dâvud, Salât 70, (610, 611 ) ; Tirmizî,
Salât 171, (232) ; Nesâî, İmâmet 45, (2, 104) ; İbnu Mâce, İkâmetu's-Salât 44,
(973).

2788 - Alkame ve el-Esved dediler ki: "İbnu Mes'ud
(radıyallahu anh) 'un yanına girmek için kendisinden müsaade istedik. Bize izin
verdi. Sonra kalkıp ikimizin arasında namaz kıldı. Sonra da: "Ben
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'ın böyle yaptığını gördüm '' dedi. ''

Müslim, Mesâcid 26, (534) ; Ebu Dâvud, Salât 71, (613) ; Nesâî,
Mesâcid 27, (2, 49-50) ; İftitah 90, (2, 183 ).

2789 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Erkeklerin teşkil ettiği safların
en hayırlısı birinci saftır. En kötüsü de en son saftır. Kadınların teşkil
ettikleri safların en hayırlısı en son saftır, en kötüsü de en öndekidir."

Müslîm, Salât 132, (440); Ebu Dâvud, Salât 98, (678); Tirmizî,
Salât 166, (224); Nesâî, İmâmet 32, (2, 93).

2790 - Nu 'man İbnu Beşir (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Ya saflarınızı
düzeltirsiniz ya da Allah kalplerinize muhalefet atar -veya yüzlerinize. .
." -demişi.''

Buharî, Ezân 71, Müslim, Salât 127, (436); Ebu Dvud, Salât 94,
(662, 663); Tirmizî, Salât 167, (227) ; Nesâî, İmâmet 25, (2, 89).

2791 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Saflarınızı düzgün kılın, zira safların düzeltilmesi
namazın kemalini(i sağlayan şartlar)dandır.''

Buharî, Ezân 132, 72, 74, 76 ;Müslim, Salât 124, (433, 434); Ebu
Dâvud, Salât 94, (667-671); Nesâî, İmâmet 27, 28, 30, (2, 91).

2792 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Safları düz
kılın, omuzları bir hizaya getirin, aradaki boşlukları kapatın, kardeşlerinizin
(sizi düzeltmeye çalışan) ellerine karşı nezâketli olun. Arada şeytan gedikleri
bırakmayın. Kim safa kavuşursa Allah ona kavuşur. Kim de saftan koparsa Allah
da ondan kopar.''

Ebu Dâvud, Salât 94, (666); Nesâî, İmâmet 31, (2, 93).

2793 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sizin en
hayırlınız, namazda omuzları en yumşak olandır. ''

Ebu Dâvud, Salât 94, (672).

2794 - Vâbisa İbnu Ma 'bed (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir adam gördü, safın gerisinde tek
başına namaz kılıyordu. Ona namazını yeniden kılmayı emretti."

Ebu Dâvud, Salât 100, (682); Tirmizî, Salât 170, (230).

2795 - Ebu Sa 'id (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Ashabında bir gerileme görmüştü:

"İlerleyin bana uyun. Sizden sonrakiler de size uysunlar.
Bir kavim gerilemeye devam eder eder de Allah da onları geriletiverir ''
buyurdu. ''

Müslim, Salât 130, (438); Ebu Dâvud, Salât 98, (680); Nesâî,
İmâmet 17, (2, 83).

2796 - Câbir İbnu Semüre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

" Meleklerin Rabbleri indinde saf tutmaları gibi siz de saf
tutmaz mısınız?" Biz:

"Melekler nasıl saf tutarlar? '' dedik.

"Onlar dedi, ön safları tamamlarlar ve safda muntazam
dururlar."

Müslim, Salât 119, (430) ; Ebu Dâvud, Salât 94, (661 ) ; Nesâî,
İmâmet 2 8, (2, 92).

2797 - Ebu Hüreyre (radıyallhu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Eğer birinci safta ne olduğunu bilseydiniz, mutlaka kur'a
çekilirdi."

Müslim, Salât 131, (439).

2798 - Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "İmam, kendisine
uyulmak için meşru kılınmıştır. Öyleyse o tekbir getirdi mi siz de tekbir
getirin. Rükûya gidince siz de rükûya gidin. "Semi'allahu li-men
hamideh" (Allah kendisine hamdedeni işitir) deyince "Allahümme
Rabbenâ leke'l-hamd'' (Ey rabbimiz hamdler sanadır) deyin. O ayakta namaz
kılarsa siz de ayakta kılın, oturarak kılarsa siz de hepiniz oturarak namaz
kılın.''

Buharî, Ezan 74, 82 ; Müslim, Salât 86-89, (414-417); Ebu Dâvud,
Salât 69, (603, 604) ; Nesâî, İftitâh 30, (2, 141-142).

2799 - Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Sizden biri, rüku
ve secdede başını imamdan önce kaldırdığı zaman Cenâb-ı Hakk'ın, (Kıyamet günü)
başını eşek başına veya sûretini eşek sûretine çevire(rek dirilte)ceğinden
korkmaz mı? ''

Buharî, Ezân 53; Müslim, Salât 114, (427); Ebu Dâvud, Salât 76,
(623); Tirmizî, Salât 409, (582); Nesâî, İmâmet 38, (2, 96).

2800 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) şunu söylemiştir:
"Başını imamdan önce kaldırıp indiren kimsenin alnı şeytanın elindedir. ''

Muvatta, Salât 57,(1, 92).

2801 - Berâ (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz, Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte namaz kılarken, o "semi'allahu
li-men hamideh" deyince, bizden kimse, Resulullh (aleyhissalâtu vesselâm)
alnını yere koyuncaya kadar, sırtını eğmezdi. "

Buhârî, Ezân 52, 91, 133; Müslim, Salât 198, (474);Ebu Dâvud,
Salât 75, (620, 621, 622); Tirmizî, Salât 208, (281); Nesâî, İmâmet 38, (2,
96).

2802 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bir kimse, namazdan tek rek'ati
imamla kılabilmişse, namazın tamamını beraber kılmış gibi olur. ''

2803 - Ebu Dâvud'un bir diğer rivayetinde şöyle gelmiştir:
"Siz namaza gelince biz secdede isek hemen secdeye katılın, fakat onu
(rek'at veya başka) bir şey saymayın, tek rek'ate kavuşan namaza kavuşmuş
sayılır. ''

2804 - Muvatta'nın rivayetinde şöyledir: "Rek'ate kavuşan
secdeye kavuşur. Kim Fâtiha'ya yetişemezse, pek çok hayrı kaçırmış demektir.

Buhari, Mevâkîtu's-Salât 29; Müslim, Mesâcid 162, (607) ;
Muvatta, Vukûtu's-Salât 18, (1, 11); Ebu Dâvud, Salât 156, (893).

2805 - Hz. Ali ve Hz. Mu'âz (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Siz mescide
geldiğinizde (cemaatle namaza başlanmış ise), imam (kıyâm, rükû, secde, kuûd)
hangi hâl üzere olursa olsun hemen uyun ve yapmakta olduğunu yapın.''

Tirmizî, Salât 414, (591); Ebu Dâvud, Salât 28, (506).

2806 - Hemmâm İbnu'l-Hâris anlatıyor: "Huzeyfe (radıyallahu
anh) Medâin şehrinde yüksekçe bir yerde durarak cemaate imam olmuştu. Ebu Mes
'ud kamîsinden tutarak onu çekti. Namazdan çıkınca, Ebu Mes'ud:

"İnsanların bundan men edildiklerini bilmiyor musun?"
dedi. Öbürü:

"Evet, ancak siz beni (gömleğimden tutup) çekince
hatırladım!'' dedi.''

Ebu Dâvud, Salât 67, (597).

2807 - Ebu Hâzım İbnu Dînar (rahimehullah) anlatıyor: "Sehl
İbnu Sa'd'a bir grup insan Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) 'in
minberinin hangi ağaçtan yapıldığı hususunda münakaşa etmek üzere geldiler.
Sehl:

"Ben onun hangi ağaçtan yapıldığını, kimin yaptığını,
Efendimiz aleyhissalâtu vesselâm'ın hangi gün üzerine oturduğunu biliyorum!''
dedi ve açıkladı:

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Ensârdan falanca
kadına bir adam gönderdi: "Marangoz kölene söyle, bana ahşaptan münasib
bir şey yapsın da üzerine çıkıp halka hitabette bulunayım'' dedi. Köle de O'na
şu üç basamaklı şeyi imal ediverdi. Sonra Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm),
bunun şu yere konmasını emretti. Mezkur minber, el-Gâbe'nin ılgın ağacından
yapılmıştı.

Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) minberin üzerine çıkıp
namaza durdu ve tekbir getirdi, cemaat de O 'nunla birlikte arkasından tekbir
getirdi. Sonra nükûya gitti, sonra geri geri gelerek minberden indi ve minberin
dibinde secde yaptı, sonra namazdan çıktı, sonra halka yöneldi ve:

"Ben bunu, bana uymanız ve namazımı bilmeniz için
yaptım" buyurdu.

Buharî, Salât 64,18, Cum'a 36, İ'tikaf 32, Hibe 3; Müslim,
Mesâcid 44, (544) ; Ebu Dâvud, Salât 221, (1080); Nesâî, Mesâcid 45, (2,
57-59).

2808 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) geceleyin duvarları alçak olan hücresinde namaz
kılardı. Halk bu sebeple aleyhissalatu vesselam'ın karaltısını (sülüetini)
görürdü. Böylece onlar da kalkıp geceleyin, O 'na uyarak O'nunki gibi namaz
kıldılar. Sabah olunca bu durumu konuştular.

Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikinci gece de kalktı, halk
da aynı şekilde yaptı. Üçüncügece de aynı şey tekerrür etti. Bundan sonra
Resulullah oturdu ve çıkmadı.

Sabah olunca durumu medar-ı bahs ettiler, sebebini sordular.
Efendimiz şu cevabı verdi:

"Gece namazının sizlere farz olmasından korktum.''

Buharî, Ezân 80 Libâs 43 ; Ebu Dâvud, Salât 243, ( 1126).

2809 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İkâmetin
okunduğunu duydunuz mu namaza yürüyün. Sakin ve vakûr olmayı unutmayın. Sakın
koşuşmayın. Yetiştiğiniz yerden kılın, kaçırdığınız kısmı tamamlayın."

Buharî, Ezân 23,Cum'a 18; Müslim, Mesâcid 151, (602); Muvatta,
Salât 4, (1, 68-69); Ebu Dâvud, Salât 55, (572-573) ; Tirmizî, .Salât 244,
(327) ; Nesâî, İmâmet 57, (2,114-115).

2810 - Esmâ Bintu Ebî Bekr (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı işittim, kadınlara diyordu ki:

"Sizden kim Allah'a ve ahiret gününe iman ediyorsa,
erkekler başlarını kaldırıncaya kadar başını yerden kaldırmasın, böylece
erkeklerin avretlerini görmekten korunmuş olur.''

Ebu Dâvud, Salât l46, (851 ).

2811 - Ubâdetu 'bnu 's-Sâmit (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize, içinde Kur'an ın cehren
okunduğu bir namaz kıldırdı. Namazda kıraatta bir iltibasta bulundu. Namazdan çıkınca
yüzünü bize çevirdi ve:

" Kıraatı cehren okuduğum zaman siz de okuyor musunuz? ''
diye sordu. Bazılarımız:

"Evet bunu yapıyoruz !'' dediler. Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm):

"Sakın ha! Ben kendi kendime: "Kim, ben okurken
okuyarak benden okumayı kapmaya çalışıyor?" diyordum. Kur'an'ı cehren
okuduğum zaman, Kur'an'dan Fatiha hariç hiçbir şeyi okumayın!" buyurdular.
"

Ebu Dâvud, Salât 136, (823, 824); Tirmizî, Salât 232, (311);
Nesâî, İftitâh 29, (2, 141.

2812 - İmrân İbnu Husayn (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğle namazına durdu. Bir adam da
arkasında Sebbihisme Rabbike'l A'lâ sûresini okumaya başladı. Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namazdan çıkınca:

"Kimdi okuyan?" diye sordu. Adam:

"Bendim! '' dedi. Bunun üzerine:

"Hakikaten anladım ki biriniz bunu benden cezbedip aldı.''

Müslim, Salât 47, (398); Ebu Dâvud, Salât 138, (828); Nesâî,
İftitah 27, 28, (2,140-141).

2813 - Müsevver İbnu Yezîd el-Mâliki (radıyallahu anh)
anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazda (cehrî olarak)
kıraatte bulunuyordu. Birkısmı okumayı terketti. (Namazdan sonra, cemaatten)
bir adam:

" Allah 'ın Resûlü, şu şu âyetleri okumayı terkettiniz!''
dedi. Resulullah:

" Niye bana hatırlatmadın? '' buyurdular.''

Bir rivayette şu ziyade gelmiştir: "(Adam). . . ben onların
neshedildiğini zannetmiştim. ''

Ebu Dâvud, Salât 163, (907).

2814 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Ey Ali, namazda (takılırsa) imamı
açma!"

Ebu Dâvud. Salât 164, (903).

2815 - Bişr İbnu Mahcan babasından anlattığına göre, babası
(Mahcan) Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'ın meclisinde idi. O sırada namaz
için ezan okundu. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) kalktı, namaz kıldı ve
döndü. Mahcan hâla yerindeydi.

"Herkesle beraber namaz kılmana mâni olan şey nedir, sen
müslüman değil misin?" diye sordu. Mahcan:

"Elbette müslümanım, ancak ben âilemle namazımı kılmıştım!
'' dedi. Efendimiz:

"Mescide geldiğin zaman namaza kalkılırsa kılımış bile
olsan cemaatle birlikte sen de kıl!" buyurdu."

Muvatta, Salâtu'l-Cemâ'a 8, (1,132); Nesâî, İmâmet 53, (2, 112).

2816 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'in anlattığın göre, bir
adam kendisine sordu:

"Ben evde namazımı kılıp sonra da imamla namaza
yetişiyorum; onunula da namaz kılayım mı?,''

"Evet! '' deyince adam tekrar. sordu:

"Peki, bunlardan hangisini (farz olan) namazım yapayım ? ''

"Bu senin elinde mi? dedi, bu Allah'a kalmışıtır,
dilediğini (asıl farz olan) namazın yerine sayar!"

Muvatta, Salâtu'l-Cemâ'a 9, (1, 133).

2817 - Süleyman Mevlâ Meymûne 'nin İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ) 'den naklettiğine göre, İbnu Ömer şunu anlatmıştır:

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Bir günde aynı namazı iki sefer kılmayın."

Ebu Dâvud, Salât 58, (579); Nesâî, İmâmet 56,(2, 114).

2818 - Nâfî (rahimehullah) anlatıyor: "İbnu Ömer
(radıyallahu anhümâ) diyordu ki: "Kim akşamla sabahı kılar sonra da bu
namazlarda imama yetişirse, onlara dönmesin. ''

Muvatta, Salâtu'l-Cemâ'a 12, (1, 133).

2819 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallalhu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Namaz için ikâmet
okununca farzdan başka namaz yoktur (kılınmaz). ''

Müslim, Müsafirîn 63, (710) ; Ebu Dâvud, Salât 294, (1266);
Tirmizî, Salât 312, (421); Nesâî, İmâmet 60, (2, 126).

2820 - Rebî'a İbnu Ebî Abdirrahmân (rahimehullah) anlatıyor:
"İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ), mescide geldiği vakit, cemaat namazı
kılmış ise hemen farza başlardı, ondan önce başka namaz kılmazdı."

Muvatta, Kasru's-Salât 75, (1, 168).

2821 - Abdullah İbnu Amr İbni 'l-Âs (radıyallahu anhümâ)
anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"İmam namazı kılıp teşehhüdü tamamladıktan sonra, selam
vermezden önce hades vaki olsa (yani abdesti bozulsa), namazı tamamlanmıştır,
namazını tamamlayan cemâatteki diğer kimselerin namazı da tamamlanmıştır.''

Ebu Dâvud, Salât 74, (617); Tirmizî, Salât 300 (408).

2822 - Hz. Ebu Hüreyre anlatıyor: ''Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) buyurdular ki: "(İmamlar) sizin için kılarlar. Doğru kılarlarsa
(sevabı) sizedir. Hatalı kılarlarsa (sizin namazınızın sevabı) sizedir, hata
onların aleyhlerinedir."

Buharî, Ezân 55.

CUMA NAMAZININ FAZİLETİ, VÜZÛBU, AHKÂMI

2823 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim cum'a günü cenabet guslü ile
gusül yapar, sonra cum'aya giderse sanki bir deve kurban etmiş gibi (sevaba
nâil) olur. Kim ikinci saatte giderse bir sığır kurban etmiş gibi (sevaba nâil)
olur.Kim üçüncü saat giderse boynuzlu bir davar kurban etmiş gibi (sevaba nâil)
olur. Kim dördüncü saat giderse bir tavuk kurban etmiş gibi (sevaba nâil) olur.
Kim beşinci saatte giderse bir yumurta tasadduk etmiş gibi (sevaba nâil) olur.
İmam (hutbeye) çıkınca melekler hazır olur, zikri dinlerler."

(Buharî, Cum'a4,19; Müslim, Cum'a 10, (850); Muvatta, Cum'a 1,
(1,101); Ebu Dâvud, Tahâret 129, (351); Tirmizî, Salât 358, (499); Nesâî, Cum'a
14, (3, 99); İbnu Mâce, İkâmet 82, (1092).

2824 - Bir rivayette şöyle denmiştir: "Cuma günü olunca,
mescidin her bir kapısında melekler vardır. İlk gelenleri sırayla yazarlar.
İmam (minbere) oturunca defterleri kapatıp, zikri dinlemeye giderler."

Müslim, Cum'a 24, (850).

2825 - Evs İbnu Evs es-Sakafi (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Kim (cuma günü)
yıkar ve yıkanırsa, kim erkenden (mescide) gider ve hutbenin başına yetişirse,
yürür ve binmezse, imama yakın durur, dinler, mâlâyanî söz etmezse ona her bir
adım için bir yıllık amelin oruçları ve namazlarıyla sevabı yazılır.''

Ebu Dâvud, Tahâret 129 (345, 346); Tirmizî, Salât 356, (496);
Nesâî, Cum'a 12, (3, 97); İbnu Mâce, İkâmet 80, (1027); Buharî, Cum'a 6.

Ebu Dâvud der ki: "Mekhûl'e "gassele" ve
"igtesele" den sorulmuştu şu cevabı verdi: "Bundan maksad başını
ve bedenini yıkamaktır.'' Sa'îd İbnu Abdilaziz de aynı şeyi söyledi.
"Hanımıyla cinsi münasebette bulunarak onu da yıkanmaya muhtaç kıldı
demektir. Böyle yapmak, namaza çıkınca, gözlerin korunmasında en elverişli
vasıtadır."

"İgtisele" ise cimadan sonraki yıkanmadır.

"Bekkere" ilk vaktinde namaza gitmektir.

"İbtekere" hutbenin başına yetişmektir.

2826 - Abdullah İbnu Amr İbni'l Âs (radıyallahu anhümâ)
anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Cum'a
namazına üç (grup) insan katılır:

1) Kişi var, namaza katılır, boş konuşma yapar. Bunun namazdan
hissesi, o konuşmasıdır.

2) Kişi var namaza gelir dua eder. Bu kimse Allah'a duada
bulunmuştur, Allah dilerse onun istediğini hemen verir, dilerse vermez.

3) Kişi vardır, namaza gelir sadece dinler ve sükût eder,
mü'minlerin arasından yararak geçmez, kimseye ezâ vermez. Onun bu namazı, daha
önce geçen cum'a'ya ve fazladan da üç güne kadar (günahlarına) kefarettir. Bu
hal Cenâb-ı Hakk'ın şu sözüne binâendir: "Kim bir hayır yaparsa bu
kendisinden on misliyle kabul edilir" (En'am 160).

Ebu Dâvud, Salât 235, (1113).

2827 - Hz. Ali (radıyallalhu anh) Kûfe 'de hutbe verirken
minberden şöyle seslenmiştir: "Cum 'a günü olunca şeytan çarşı ve pazara
erkenden bayraklarıyla gider, insanlara binbir engel çıkararak mâni olmaya,
onları cuma'dan (hiç olmasa) geciktirmeye çalışır. Melekler de erkenden gidip
mescidin kapılarına dururlar. Gelenleri birinci saatte gelenler, ikinci saatte
gelenler diye yazarlar. Bu hâl imam (hutbeye) çıkıncaya kadar devam eder. Kişi
mescidde, imamı görüp, dinleyebileceği biryere oturup, can kulağıyla dinledi ve
konuşmadı mı, kendisine iki kat sevap vardır. Kişi uzakta kalır ve imamı
dinleyemiyeceği bir yere oturur, sessiz durur ve konuşmazsa bir hisse sevap
alır. Eğer, imamı görüp dinleyebileceği bir yere oturur fakat boş konuşma yapar,
sessiz kalmazsa, ona iki hisse vebal yazılır. Eğer, dinleme ve görme imkan nı
olmayan bir yere oturur ve boş konuşur ve sessiz kalmazsa, ona bir hisse vebal
vardır. Kim de yanındaki arkadaşına cum'a günü "sus!'' derse "boş
konuşmuş'' olur. Kim de boş konuşur ise, o cumadaki sevaptan nasibsiz kalır. ''

(Hz. Ali) konuşmasının sonunda şunu söyledi:"Ben bunu
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'dan işittim.''

Ebu Dâvud, Salât 209, (1051).

2828 - Târık İbnu Şihâb (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Cum'a namazı,
dört kişi hâriç geri kalan her müslüman üzerine cemaat içinde yapması gereken
vâcib bir hakk'dır. Cumadan istisna edilen bu dört kişi şunlardır: Köle, kadın,
çocuk ve hasta."

Ebu Dâvud, Salât 215, (1067).

2829 - Abdullah İbnu Amr İbni 'l-Âs (radıyallahu anhümâ)
anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki :
"Ezanı her işitene cuma farzdır."

Ebu Dâvud, Salât 212, (1056).

2830 - Hz. Hafsa (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Her ihtilâm olan erkeğe cum ' aya
gitmek vacibtir. Cum'aya her gidene de gusül vacibtir."

Ebu Dâvud, Tahâret 129, (342); Nesâî, Cum'a 2, (3, 89).

2831 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Cum'a, geceleyin ailesine
dönebilen herkese farzdır."

Tirmizî, Salât 360, (502).

2832 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) uyurdularki: "Cum'a namazından
veya başkasından bir rek'ate yetişenin namazı tamam olmuştur."

Nesâî, Mevâkit 30, (1, 274, 275).

2833 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:"Cum'a namazından
bir rek'ate yetişen, cuma namazına yetişmiştir. ''

Nesâî, Cum 'a 41, (3, 112, 113 ).

2834 - Kuba ahâlisinden bir adam-Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) 'la sohbet etme şerefine ermiş bulunan babasından naklen demiştir ki:
''Resulullah bize Kuba 'dan (gelerek Medîne 'de) cum'a namazına katılmamızı
emretti.''

Timizî, Salât 360, (501).

2835 - Ebu'l-Ca'd ed-Damrî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki :" Kim
önemsemiyerek üç cumayı terkedecek olursa, Allah onun kalbini mühürler."

Ebu Dâvud, Salât 210, (1052); Tirmizî, Salât 359, (500) ; Nesâî,
Cum'a 2, (3,88).

2836 - Semüre İbnu Cündüb (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Cum'a namazını
özürsüz olarak kim terkedecek olursa bir dinâr para tasadduk etsin, (bu kadar)
bulamazsa, yarım dinar tasadduk etsin. ''

Ebu Dâvud, Salât 211, ( 1053-1054) ; Nesâî, Keffâret 3, (3, 89)
; İbnu Mâce, İkâmet 93, (112 8).

2837 - Ebu'l-Melih, ismi Umayr İbnu Amir el-Hüzelî (radıyallahu
anh) olan babasından naklen anlattığına göre, babası Hudeybiye seferi sırasında
bir cuma günü, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte bulunmuştur. O
gün, ayakkabılarının altını ıslatmayacak kadar yağmur yağmış, bunun
üzerine.Efendimiz, herkesin yerlerinde namaz kılmalarını emir buyurmuştur.''

Ebu Dâvud Salât 213, (1058, 1059); Nesâî, İmâmet 51, (2, 111).

CUMANIN VAKTİ VE EZAN HAKKINDA

2838 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: ''Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), cum'ayı (öğleyin) güneş meyl edince kılardı. ''

Buharî, Cum'a 16, Ebu Dâvud,. Cum'a 224, (1084); Tirmizî, Salât 361,
(503).

2839 - Buharî nin bir diğer rivâyetinde şöyle gelmiştir :
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) soğuk şiddetlenince namazı erken (ilk
vaktinde) kılardı. Sıcak şiddetlenince namazı yani cum'a'yı (öğleyin biraz)
serinleyince kılardı.''

Buharî, Cum'a 16.

2840 - Sehl İbnu Sa 'd (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'la cum 'ayı kılar, sonra da kaylûle (öğle
uykusu) yapardık.''

Buharî, Cum'a 40, 41, Hars 21, Et'ime 17, İsti'zan 16, 39;
Müslim, Cum'a 30, (859); Ebu Dâvud, Cum'a 224, (1086); Tirmizî, Salât 378,
(525).

Diğer bir rivayette : "Biz, ancak cum 'a namazından sonra
kaylûle yapıyor yemek yiyorduk '' denmiştir.

Tirmizî ve Muvatta dışındaki diğer kitaplarda Seleme İbnu
'l-Ekvâ 'dan gelen bir rivayette: "Sonra cuma 'dan çıktığımızda duvarların
diplerinde, gölgelenebileceğimiz bir gölge olmazdı'' denmiştir.

2841 - es-Sâib İbnu Yezîd (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullalh (aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ebu Bekir ve Hz: Ömer
(radıyallahu anhümâ) devirleride cuma namazının ilk ezanı, imam minbere
oturunca okunurdu. Ancak Hz. Osman zamanı olup cemaat artınca, emri üzerine
(Medine çarşısında) Zevrâ nâm yerde üçüncü bir ezan daha okundu. (Cum'a ezanı
işi) bu şekilde sâbitleşti.''

Buharî, Cum'a 21, 22, 24, 25 ; E bu Dâvud, Salât 225 ; Tirmizî,
Salât 372, (516) ; Nesâî, Cum'a 15, (3, 100, l01).

HUTBE VE HUTBE İLE İLGİLİ HUSUSLAR

2842 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vessalâm) iki hutbe okurdu. Minbere çıkınca
otururdu. (Bu esnada müezzin ezan okurdu). Müezzin ezanı bitirince kalkar ve
hutbeyi okur, sonra tekrar oturur ve (bu sırada) konuşmazdı. Sonra kalkar
(ikinci defa) hutbe okurdu."

Buharî, Cum'a 30, 27; Müslim, Cum'a 33, (861); Ebu Dâvud, Salât
227, ( 1092) ; Tirmizî, Salât 363, (506) ; Nesâî, Cum'a 33, (3, 109).

2843 - Nesâi'nin rivayetinde: "Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) ayakta iki hutbe verir, bunların arasını (kısa) bir oturuşla
ayırırdı" denmiştir.

Nesâî, Cum'a (3, 109).

2844 - Müslim ve Nesâî 'nin Ka 'b İbnu Ucre (radıyallahu anh) 'ı
yaptıkları bir rivâyete göre Ka'b, Mescide girince Abdurrahmân İbnu Ümmi'l
Hakem 'i oturarak hutbe verir görmüş ve derhal müdahale etmiştir:

"Şu habîse bakın hele! Oturarak hutbe veriyor. Halbuki
Cenâb-ı Hakk Kitab-ı Mübîn'inde (meâlen): "Onlar bir ticaret, yahud bir
oyun bir eğlence gördükleri zaman ona yönelip dağıldılar ve seni ayakta
bıraktılar" (Cum'a 11) buyurmuştur."

Müslim, Cum'a 39, (864).; Nesâî, Cum'a 18,(3,102).

2845 - Umâre İbnu Rüveybe (radıyallahu anh) 'nin anlattığına
göre, Bişr İbnu Mervân'ı, minberde ellerini kaldırarak hutbe verirken görmüş ve
derhal müdahale etmiştir:

"Allah şu iki kısa elin belasını versin. Ben Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı (hutbe verirken) gördüm, eliyle şundan fazla
kaldırmazdı '' dedi ve şehâdet parmağıyla işaret etti.''

Müslim, Cum'a 53, (874); Ebu Dâvud, Salât 230, (1104); Tirmizî,
Salât 371, (515); Nesâî, Cum'a 29, (3, 108).

2846 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) hutbe verdi mi gözleri kızarır, sesi yükselir, öfkesi
artardı. Sanki bir orduya "Düşmanınız akşama veya sabaha size baskın
yapacak!'' diye tehlikeyi haber veren komutan gibi (fevkâlade ciddi bir eda
ile):

"Ben size, Kıyamet şu iki parmak kadar yakınlaşmış olduğu
bir zaman da peygamber gönderildim '' der ve şehadet parmağı ile orta parmağını
birbirine yaklaştırarak gösterir, sözlerine şöyle devam ederdi:

"Emmâ bâd! Bilesiniz, sözlerin en hayırlısı Kitabullah'tır.
En güzel yol da Muhammed'in yoludur. İşlerin en şerlisi de sonradan ihdâs
edilenlerdir. Her bid'at dalâlettir." Ayrıca şunları da söyledi:

"Ben her mü'mine kendi nefsinden daha yakınım. Nitekim, kim
bir mal bırakırsa bu ailesi içindir. Kim bir borç veya (bakıma muhtaç) horanta
bırakırsa bu bana aittir ve benim üzerimedir."

Müslim, Cum'a 43, (867); Nesâî, İydeyn 22, (3, 188, 189).

2847 - İbnu Mes 'ud (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) teşehhüd okuyunca şu mealde zikirde,
duada bulunurdu: "Hamd Allah'adır, O'na sığınır, O'ndan mağfiret dileriz.
Nefislerimizin şerrinden de O'na sığınırız. Allah kime hidâyet verirse onu
kimse sapıtamaz, kimi de sapıtırsa onu kimse hidayete götüremez. Şehâdet ederim
ki, Allah'tan başka ilah yoktur. Yine şehâdet ederim ki, Muhammed O'nun kulu ve
Resûlüdür. O'nu hak ile, Kıyametten önce müjdeleyici ve korkutucu olarak
gönderdi. Kim Allah ve Resûlüne itaat ederse doğru yolu bulmuştur. Kim de o
ikisine isyan ederse, (bilsin ki) sadece kendisine zarar verir, Allah'a hiç bir
zarar verermez."

Ebu Dâvud, Salât 229, (1097, 1098).

Bir rivayette hadîse şu ziyadeyi yaptıktan sonra gerisini aynen
rivayet etmiştir: "....Cum'a günü teşehhüd'den sonra.....''

2848 - Câbir İbnu Semüre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın namazı vasattı, hutbesi de
vasattı.''

Müslim, Cum'a 41 (866); Ebu Dâvud, Salât 229, (1101); Nesâî,
Cum'a 35, (3, 110).

2849 - Ebu Vâil (radâyallahu anh) anlatıyor:Ammâr bize
hitabetmişti. (Konuşmasını) veciz ve beliğ yaptı. Minberden inince:

"Ey Ebu'l- Yakzân beliğ ve veciz konuştun! Keşke biraz daha
nefesleseydiniz (uzatsaydını)!'' dedik. Bize şu cevabı verdi:

"Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı dinledim, şöyle
buyurmuştu:

" Kişinin namazının uzunluğu ve hutbesinin kısalığı onun
fıkhının (ilminin) alâmetidir. Öyle ise, hutbeyi kısa tutun, namazı uzun (zira,
beyanda sihir var)."

Müslim, Cum'a 47, (869); Ebu Dâvud, Salât 231, (1106).

2850 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İçerisinde
teşehhüd bulunmayan her hutbe kesik bir el gibidir. ''

Tirmizî, Nikâh 16, (1106) ; Ebu Dâvud, Edeb 22, (4841).

2851 - Ebu Dâvud'un diğer bir rivayetinde: "Allah'a hamd
ile başlamayan her kelâm kesiktir" denmiştir.

Ebu Dâvud, Edeb 21, (4840).

2852 - Semure İbnu Cündüb (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Zikr (yani
hutbe) sırasında hazır bulunun, imama yakın olun. Zira kişi, uzaklaşmaya devam
ede ede, girse bile cennette de geri kalır.''

Ebu Davud, Salât 232, (1108).

2853 - Ebu Rîfâ 'a el-Adevî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a geldim. Hutbe veriyordu. Ben :

"Ey Allah'ın Resûlü! Yabancı ve dinini bilmeyen bir
kimseyim, sizden dinimin ne olduğunu soruyorum! '' dedim. Bunun üzerine bana
yöneldi, hutbesini bırakarak yanıma kadar geldi. Kendisine bir sandalye
getirildi. Zannedersem ayakları demirdendi. Üzerine oturdu. Hemen Allah 'ın
kendisine öğrettiklerinden bana öğretmeğe başladı. Sonra tekrar hutbesine
dönerek, sonunu tamamladı."

Müslim, Cum'a 60, (876); Nesâî, Zînet 123, (8,220).

2854 - Hz. Osman (radıyallahu anh) hutbelerine çoğu kere şu
husûsu hatırlatarak başlardı: "İşitin, kulak verin. Zira işiterek, kulak
verenle işitmeden kulak verenin sevaptan hissesi birdir.''

2855 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Cum'a günü, imam
hutbe okurken, sen (yanıbaşında konuşan) arkadaşına: "Sus!" desen boş
laf etmiş olursun."

Buharî,Cum'a, 36; Müslim, Cum'a, 11, (851); Muvatta, Cum'a, 6,
(1, 103); Ebu, Dâvut. Salât, 235, (1112); Tirmizî, Salât, 368, (512); Nesâî,
Cum'a, 22, (3, 103, 104).

NAMAZ VE HUTBEDE KIRAAT

2856 - Ubeydullah İbnu Ebî Râfî (rahimehullah) anlatıyor:
"(Emevi halifelerinden) Mervân, Ebu Hüreyre, (radıyallahu anh) 'yi Medine
'ye halef tayin etti. Ebu Hüreyre, cum 'ayı kıldırdı ve birinci rek'atte,
el-Hamd süresini okuduktan sonra Cum 'a suresini okudu. İkinci rek'atte ve izâ
câeke'l-Münâfikun'u okudu. Dedi ki:

"Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'ın bunları
okuduğunu işittim.''

Müslim, Cum'a 61, (877); Ebu Dâvud, Salât 242, (112); Tirmizî,
Salât 374,(519).

2857 - Semure İbnu Cündüb (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) cum 'a 'da Sebbihismi Rabbike'l-A 'la
ve Hel etâke hadîsu'l-Gâşiye sûrelerini okurdu.''

Ebu Dâvud, Salât 242, (519); Nesâî, Cum'a 39, (3, 111, 112).

2858 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) cum'a günü sabah namazında Elif
lâm-mîm Tenzîl 'i birinci rek 'atte; Hel Etâ 'yı da ikinci rek'atte okurdu. Cum
'a namazında da Cum 'a ve Münâfikûn sûrelerini okurdu."

Müslim, Cum'a 64, (879); Ebu Dâvud, Salât 218, (1074); Tirmizî,
Salât 375, (520); Nesâî, Cum'a 38, (3, 111).

2859 - Ümmü Hişâm Bintu Hârise İbnu 'n-Nu 'mân (radıyallalhu
anhâ) anlatıyor: "Kâf ve'l Kur'âni'l-Mecîd sûresini, cuma günü minber
üzerinden her cum 'ada okurken Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın kendi
dillerinden aldım."

Müslim, Cum'a 52, (873); Ebu Dâvud, Salât.229, (1100); Nesâi,
Cum'a 28, (3, 107).

2860 - Ya'lâ İbnu Ümeyye (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) minberde: (Zuhruf 77) diye okurken
işitim."

Buharî, Tefsir, Zuhruf 2, Bed'ü'l-Halk 6,10; Müslim, Cum'a 49,
(871); Ebu Dâvud, Hurûf 1, (3992); Tirmizi, Salât 365, (508).

CÂMİYE GİRME VE OTURMA ÂDÂBI

2861 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Birinizin Harre'nin sırtında namaz kılması, onun için
cum'a günü oturup oturup imam hutbeye başlayınca gelip cemaatin omuzlarını
yararak cemaate katılmasından hayırlıdır.''

Muvatta, Cum'a 18, (1, 110).

2862 - Tirmizî'de Mu'az İbnu Enes 'ten merfu olarak şu rivayet
kaydedilmiştir: "Cum'a günü kim cemaatin omuzlarını yararak ilerlerse
cehenneme bir köprü ittihaz olunur. ''

Tirmizî, Salât 369, (513).

2863 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Sizden kimse, cum'a günü kardeşini kaldırıp sonra da
yerine oturmasın. Lâkin: "Açılın" desin."

Müslim, Selâm 27-30, (2178).

2864 - Nâfi (rahimehullah) anlatıyor:"İbnu Ömer
(radıyallahu anhümâ)'i işittim, diyordu ki: Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)
kişinin bir başkasını kaldırarak yerine oturmasını yasakladı.'' Nâfi 'ye:
"Bu yasak cum'a'ya mı mahsus?'' diye soruldu.

"Cum'a ve diğer günlerde!'' diye cevap verdi.''

Buharî, Cum'a 20, İstî'zan: 31, 32; Müslim, Selam 28, (2177).

2865 - Mu 'âz İbnu Enes (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), cum'a günü imam hutbe verirken hubve
tarzında oturmayı yasakladı."

Ebu Dâvud, Salât 234, (1110); Tirmizî, Salât 370, (514).

2866 - Şeddâd İbnu Evs (radıyallahu anh) anlatıyor: "Hz.
Muâviye (radıyallahu anh) ile Beytu'l-Makdis 'te hazır oldum. Bize cum 'a
kıldırdı. Baktım ki, mescidde bulunanların çoğu Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) 'ın ashabı idi ve imam hutbe verirken ihtibâ ederek oturmşlardı.''

Ebu Dâvud, Salât 234 (1111).

2867 - Amr İbnu Şu 'ayb an ebîhi an ceddihi (radıyallahu anh)
anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), cum 'a günü namazdan önce
cemaat teşkilini yasakladı. "

Rezin ilavesidir. Ebu Dâvud'da gelen bir hadisin parçasıdır
(Salât 220, ( 1079).

2868 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor:"Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), cum'a günü minbere çıkınca:

"Oturunuz!" dedi. Bunu İbnu Mes'ud (radıyallhu anh)
işitince olduğuyere oturdu, tam mescidin giriş kapısını üstüydü. Resulullah
(aleyhisalâtu vesselâm) onu bu halde gördü ve:

"Gel! Ey Abdullah İbnu Mes'ûd!" buyurdu."

Ebu Dâvud, Salât 226,(1091).

2869 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Cum'a günü biriniz (mescitte)
uyuklayacak olursa oturduğu yeri değiştirsin. ''

Ebu Dâvud, Salât 239, ( 1119); Tirmizî, Salât 379, (526).

2870 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'ın mescidinde kılınan cum 'adan
sonra ilk kılınan cum 'a namazı, Bahreyn köylerinden olan Cuvâsa'daki
Abdü'l-Kays mescidinde kılınan namazdı."

Buharî, Cum'a 11; Ebu Dâvud, Salât 216, (1068).

YOLCU NAMAZI

2871 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Medine 'de
öğle namazını Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile dört rek 'at kıldık.
Mekke 'ye gitmek üzere yola çıkıp Zülhuleyfe 'ye gelince ikindiyi iki rek'at
kıldı.''

Buharî, Taksirû's-Salât 5, Hacc 24, 25, 27,117,119, Cihâd
104,126; Müslim, Salatu'l- Müsâfîrîn 11, (690); Ebu Dâvud, Salât 271, (1202) ;
Tirmiz, Salât 391, (546); Nesâi, Salât 17, ( 1, 237).

2872 - Yine Hz. Enes (radıyallahu anh) 'in anlattığına göre
kendisinden kasru's-salât yani namazın kısaltılması hakkında sorulmuştu. Şöyle
cevap verdi:

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) üç millik mesafeyi
veya Şu'be'nin şekkine göre üç fersah mesafeyi dışarı çıktı mı iki rek'at
kılar.''

Müslim, Salâtu'l-Müsâfirin 12, (691); Ebu Dâvud, Salât 271,
(1201).

2873 - İmam Mâlik'e ulaştığına göre, İbnu Abbâs (radıyallahu
anhümâ) Mekke- Tâif arasındaki kadar, Mekke- Usfân arasındaki kadar ve keza
Mekke -Cidde arasındaki kadar mesâfede namazı kasrediyordu.'' Mâlik der ki:
"Bu mesafeler dört berîd' dir."

Muvatta, Kasru' s-Salât 15, (1, 148).

2874 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Medîn'den Mekke 'ye gitmek üzere yola
çıktı. Rabbülâlemin'den başka hiç bir şeyden korkmuyordu. Yolda namazı ikişer
ikişer (yani kasrederek) kıldı. ''

Tirmizî, Salât 391, (547); Nesâî, Taksîru's-Salât 1, (3,117).

2875 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor:"Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte Mekke 'ye gitmek üzere Medîne 'den
çıktık. Efendimiz yolda namazları ikişer ikişer kılıyordu. Medîne 'ye dönünceye
kadar hep böyle yaptı. ''

Enes 'e:

"Mekke 'de ne kadar kaldınız? '' diye sorulmuştu:

"Orada on gün kıldık'' dedi. ''

Buharî, Taksir 1, Megâzî 52; Müslim, Salatu 'l-Müsâfirin 15,
(693) ; Ebu Dâvud, Salât 279, (1233); Tirmizî, Salât 392, (548); Nesâî,
Taksîru's-Salât 4, (3, 121).

2876 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (Mekke 'de) ondokuz gün ikâmet etti ve namazları kasretti. Biz
de (bundan böyle) sefer yapıp ondokuz gün ikâmet ettik mi namazları hep
kasrederdik, ondokuzdan fazla kaldık mı artık dörde tamamlardık."

Buharî, Taksîr 1, Megâzî 52, Ebu Dâvud, Salât 279, (1230, 1231,
1232); Tirmizî, Salât 392, (549); Nesâi, Taksîru's-Salât 4, (3, 121).

Ebu Dâvud'un bir diğer rivayetinde "....Onyedi gün ''
denmiştir. Nesâî 'nin bir diğer rivayetinde: "Fetih senesinde Mekke 'de
onbeş gün ikamet etti ve namazları bu esnada kasretti. "

2877 - İmrân İbnu Husayn (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Fetih günü, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'la birlikte Mekke 'de
hazır bulundum. Mekke 'de onsekiz gece kaldı, bu esnada namazları hep iki
kıldı. Şöyle hitabediyordu:

"Ey bölge halkı! Siz bize bakmayın, dört kılın. Biz hep
yolcuyuz (bu sebeple ksrederek iki kılıyoruz). ''

Ebu Dâvud. Salât 270, ( 1229).

2878 - Hz. Câbir (radıyallahu anh). anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Tebük'de yirmi gün ikâmet etti ve namazları hep
kasretti. "

Ebu Dâvud, Salât 280; (1235).

2879 - Hârise İbnu Vehb (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mina'da bize, sayıca en çok olduğumuz
ve en ziyade güven içinde olduğumuz bir zamanda namazı iki rek'at
kıldırdı."

Buharî, Taksîr 2, Hacc 84; Müslim, Salâtu'l-Müsâfirîn 21, (696);
Ebu Dâvud, Hacc 77, (1965); Tirmizî, Hacc 52, (882); Nesâî, Taksîru ' s-Salât
3, (3, 119, 120).

2880 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Mina'da bize iki rek 'at kıldırdı, arkasından Ebu Bekr
de öyle kıldırdı, Ebu Bekir'den sonra Hz. Ömer ve hilafetinin başında Hz. Osman
(radıyallahu anhümâ) da iki kıldırdılar. Sonra Hz. Osman dört rek'atli olarak
kıldırdı. İbnu Ömer imamla kılarsa dört kılardı, yalnız kılınca da iki
kılardı."

Buharî, Taksîru's-Salât 2, Hacc 84; Müslim, Salâtu'l-Müsafirin
17, (694); Nesâi, Taksîru's-Salât 3, (3, 121 ).

2881 - Hz. Osman (radıyallahu anh) 'dan anlatıldığana göre,
Taif'de emvâl edinip orada ikamet etmeyi arzu ettiği zaman.Mina 'da dört rek'at
kıldı. Sonra imamlar bununla amel ettiler. ''

Ebu Dâvud, Menasik 76, (1961- 1964).

2882 - Bir rivayette de şöyle denmiştir: "Hz. Osman
(sonradan) bedeviler sebebiyle dört kılmıştır. Çünkü o sene pek çok bedevî hacc
'a gelmişti. Namazın dört rek'at olduğunu öğretmek için halka dört rek'at
kıldırdı.''

Ebu Dâvud, Menasik 76, (1962).

Bir rivayette de şöyle denmiştir: " (Hz. Osman Mina 'da
dört kıldı.) Çünkü o, Hacc 'tan sonra ikamete azmetmişti.''

2883 - Yine Ebu Dâvud 'un kaydına göre İbnu Mes 'ud (radıyallahu
anh) (Mina' da) namazı dört kılmştı. Kendisine:

"Sen, (daha önce dört kıldığı için) Osman 'ı ayıplamıştın,
şimdi ise dört kılıyorsun! denilmişti. (Özür beyan ederek) şu cevabı verdi:

"Muhalefet zararlıdır. ''

Ebu Dâvud, Menâsik 76, (1960).

2884 - Hz. Ömer (radıyallahu anh)'den anlatıldığına göre,
Mekke'de namazı halka iki rek'at kıldırdı. Selamı verince:

"Ey Mekkeliler!"dedi, namazlarınızı dörde
tamamlayın.Biz yolcuyuz(bu sebeple iki kıldık)!."

Muvatta, Kasru's-Salât 19, (1, 149).

SEFERDE İKİ NAMAZIN CEM EDİLMESİ

2885 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), güneş batıya meyletmeden yola çıkınca, öğle namazını
ikindi vaktine te'hîr eder, ikindi olunca mola verir, ikisini cemederdi
(beraber kılardı). Yola çıkmazdan önce güneş batıya meyletti (öğle vakti girdi)
ise, hareketten önce her ikisini de (öğle ve ikindi) kılar sonra yola
çıkardı.''

2886 - Bir rivayette de şöyle gelmiştir: "...Acele yürümek
gerekirse öğleyi ikindiye te 'hir eder, ikisini birleştirirdi, keza ufuktaki
aydınlık kaybolunca da akşamla yatsıyı birleştirirdi. "

Buharî, Taksîru's-Salât 16, l5; Müslim, Müsâfirîn 46, (704); Ebu
Dâvud, Salât 274, (1218, 1219) ; Nesâî, Mevâkît 42, (1, 284-285).

2887 - İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) yol halinde iken öğle ile ikindiyi
birleştirirdi, akşam ile yatsıyı da birleştirirdi. "

Buharî, Taksîru's-Salât 13.

2888 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) akşam ve yatsıyı Müzdelife 'de beraberce kıldı.
Bunlardan her biri için ayrı bir ikâmet okudu. İki namaz arasında nafile
kılmadı, bunlardan birinden sonra da nafile kılmadı."

Buharî, Hacc 93, 96; Müslim, Hacc 286 (703); 987, (1288);
Muvatta, Hacc 196, (1, 400); Ebu Davud, Menâsik 65, (1926-1933); Tirmizî, Hacc
56, (887, 888); Nesâî, Mevâkit 49, (1, 291).

2889 - İbnu Mes 'ud (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ben
Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı şu ikisi hariç, vakti dışıda tek bir
namazı kıldığını görmedim: Müzdelife'de akşamla yatsıyı birleştirdi. O gün
sabahı da vaktinden önce kıldı. "

Buharî, Hacc 99, 97; Müslim, Hacc 292, (1289); Ebu Dâvud,
Menasik 65, (1934) ; Nesâî, 49, (1, 291-292).

2890 - Ca'fer İbnu Muhammed İbni Mesleme (radıyallahu anh)
anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğle ve ikindi
namazlarını; Arafat'ta tek bir ezan ve iki ayrı ikâmetle kıldı. İki namaz
arasında nafile kılmadı. Müzdelife 'de de akşamla yatsıyı bir ezan ve iki
ikâmetle kıldı ve aralarında nafile kılmadı."

Ebu Dâvud, Menâsik 57, (1906).

2891 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: "Kim
iki namazı özürsüz olarak cem ederse büyük günah kapılarından bir kapıya gelmiş
olur."

Tirmizî, Salât l38, (188).

2892 - Yine İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki:
"Resulullah (aleyhissalâtu vessalâm) Medine 'de yedi ve sekiz (rek 'at)
öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarını (cemederek) kıldı. Eyyub (es-ahtiyânî)
der ki :"Belki de bu, yağmurlu bir gecedeydi.

"Öbürü (Ebu 'ş-Şa'sâ):

"Belki!'' dedi. ''

Buharî, Mevâkît 12, Teheccüt 30 ; Müslim, Müsâfirîn 49, (705);
Ebu Dâvud, Salât 274,(1210, 1211, 1214); Tirmizî, Salât 138, (187); Nesâî,
Mevâkît 47, (1, 290).

Sahiheyn'in bir rivayetinde şu ziyade var: "Hadisi İbnu
Abbas'tan rivayet eden râviye dendi ki: "Zannederim, öğleyi te'hir,
ikindiyi ta'cil, keza akşamı te'hir yatsıyı da ta'cil etmiş olmalı?'' Cevaben:
"Bunu ben de böyle zannediyorum!'' dedi.

2893 - Müslim'de gelen bir başka rivayette şöyle denmiştir:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) korku ve sefer hali olmaksızın öğle
ve ikindiyi birleştirerek, akşam ve yatsıyı da birleştirerek kıldı." İmam
Mâlik: "Ben bunun, yağmurlu günde yapılmış olacağını zannediyorum ''
demiştir.''

Muvatta, Kasru's-Salât 4, (1,144) ; Müslim, Müsâfirîn 49, (705).

YOLCULUKTA NAFİLE NAMAZLAR

2894 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a (onsekiz defa) refakat ettim.
Ancak, sefer sırasında nafile kıldığını hiç görmedim. Allah Teâlâ hazretleri
şöyle buyurmuştur:

"Resulullah'ta sizin için güzel örnek vardır" (Ahzâb
21 ). İbnu Ömer devamla der ki:

"Eğer nâfileyi kılsaydım namazı da tamkılardım."

Buharî, Taksîru's-Salât 11; Müslim, Müsâfirin 9, (689); Muvatta;
Kasru's-Salât 22, (1,150); Ebu Dâvud, Salât 276, (1223); Tirmizî, Salât 391,
Nesâî, Taksîru's-Salât 5, (3, 122; 123).

2895 - Bera (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ben,
Resulullah(aleyhissalâtu vesselâm)'a onsekiz seferde iştirak ettim. Onun,güneş
meyledince öğleden önce kıldığı iki rek'ati terketiyini görmedim."

Ebu Dâvud, Salât 276,(1222);Tirmizî, Salât 393,(550).

2896 - Nâfi anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anh), oğlu
Ubeydullah'ı seferde nafile kılarken görürdü de bundan dolayı onu
kınamazdı."

Muvatta, Kasru's-Salât, 24 (1,150).

2897 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte umre yapmak üzere Medine 'den Mekke 'ye
doğru yola çıktık. Mekke 'ye gelince:

"Ey Allah 'ın Resûlü, annem babam sana feda olsun. Sen kısa
kıldın, ben tam kıldım, sen yedin ben oruç tuttum, (ne dersiniz?) '' dedim. Şu
cevabı verdi:

"Ey Aişe güzel yaptın ! '' buyurdu ve bu işimde beni
kınamadı '' dedi. ''

Nesâî, Taksîru's-Salât 4, (3, 122).

HAVF (KORKU) NAMAZI BÂBI

2898 - Sehl İbnu Ebî Hasme (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ashabına korku namazı kıldırdı.Bu
maksadla ashabı arkasında iki saf yapatı. Hemen arkasında bulunan safa birinci
rek'ati kıldırdı. Sonra ayağa kalktı ve arkasındakilere bir rek'at namaz
kıldırıncaya kadar kıyamda kaldı. Sonra gerideki safta bulunanlar ilerledi, ön
safdakiler de geriledi. Bu şekilde ilerleyenlere de bir rek 'at namaz kıldırdı.
Sonra gerileyenler bir rek 'at namaz kılıncaya kadar yerinde oturdu. Sonra da
selam verdi.''

Buharî, Megâzi 31; Müslim, Müsâfirin 309, (841); Muvatta,
Salâtu'l-Havf 1, (1,183); Tirmizî; Salât 398, (565); Ebu Dâvud, Salât, 282,
(1337, 1338, 1339); Nesâî, Salâtu'l-Havf 1, (3,170-171)

2899 - Muvatta'nın bir diğer rivayetinde şöyle gelmiştir:
"Korku namazı şöyledir: "İmam, beraberinde arkadaşlarından bir grup
olduğu halde namaza durur, bir grup. da düşmana karşı yerini alır. İmam bir rek
'ati beraberindekilerle rükû ve secde ile kılar, ve ayağa (ikinci rek'ate)
kalkar. Tam doğrulunca öyle kalır. Cemaat geri kalan rek'ati kendi başlarına
tamamlayıp selam verirler ve oradan ayrılırlar. İmam yerinde ayakta durmaya
devam eder. Namazını kılanlar düşmanın karşısında yerlerini alırlar. Namaz
kılmamış olan diğerleri gelip imamın arkasında dururlar, tekbir getirerek
uyarlar. İmam onlara da bir rek'at namaz kıldırır, secdeden sonra oturur ve
selam verir. İmama uyan bu ikinci gurup imam selam verince kalkıp, geri kalan
rek 'ati kılıp selam verirler."

Muvatta, Salatu'l-Havf 2, (1, 183).

Müslim, Cum'a 8, (1, 104).

2900 - Hz Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz Zâturrikâ
'da,Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile beraberdik Koyu gölgeli bir ağacın
yanına gelmiştik. Bu ağacı, altında dinlenmesi için Aleyhissalâtu vesselâm'a
bıraktık. (Resulullah kılıcını ağaca asıp istiratte çekilmişti ki, O 'nu
gizlice takip eden) müşrüklerden biri gelip (asılı olan kılıcı kapıp) kınından
sıyırp (Resulullah'a):

"Benden korkuyor musun?" dedi. Aleyhissalltu vessalam
:

"Hayır!" deyince"

"Peki seni benden kim kurtaracak?"

"Allah!" diye cevap verdi.(Duruma muttali olan) ashab
adamı tehdîd etti. (o da kılıncı kınına koydu ve ağaca astı) Sonra namaz
kılındı. Resulullah (aleyhisalâtu vessalâm) bir guruba iki rek 'at
kıldırdı.Bunlar geri çekildiler. Sonra ikinci gurup geldi, onlarada iki rek'at
namaz kıldırdı. Resulullah'ın namazı dörde tamamlanmıştı, cemaatin namazı ise
iki rek'atti."

Buharî,Megâzi 31, 84, 87; Müslim; Müsâfirîn, 307- 311,
(840,843); Nesâî, Salâtu'l-Havf 1, (3, 175, 176, 178).

2901 - Ebu Ayyâş ez-Zürâkî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Biz Usfân 'da Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile beraberdik. Müşriklerin
başında (henüz müslüman olmayan) Hâlid İbnu'l-Velîd vardı. Öğleyi kılmıştık.
Mişrikler (kendi kendilerine aralarında şöyle) konuştular: "İyi bir fırsat
elimize geçmişti, onlar namazda iken saldırsaydık ya!''

Bunun üzerine hemen kasr (namazı kısaltma) ile ilgili âyet öğle
ile ikindi arasında nâzil oldu. İkindi vakti olunca, Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) kalkıp kıbleye karşı durdu. Müşrikler de önlerindeydi. Arka tarafına
da bir safyaptı. Bu safın arkasına da bir safkoydu. Resulullah rükûya varınca
hep birlikte rükû yaptılar. Resulullah secde yaptı, hemen arkasındaki
safdakiler de secde yaptı. Diğerleri (rükûdan) doğrulup onları korumak üzere
kıyamda kaldılar. Bunlar iki secdeyi tamamlayıp kalkınca arkalarında bulunanlar
secdeye gittiler. Sonra Resulullah 'ın arkasındaki saftakiler diğerlerinin
yerlerine gittiler, arkadaki saftakiler de öndekilerin yerine ilerlediler.
Sonra Resulullah rükûya gitti, hepsi O'nunla birlikte rükû yaptı. Sonra
Resulullah secde yaptı ve hemen arkasındaki safdakiler de secde yaptılar. Bu
sırada arkadakiler bunları korumak üzere kıyamda kaldılar.

Aleyhissalatu vesselam ve arkasındakiler oturunca, en
arkadakiler secdeye gittiler. Sonra hep beraber oturup hep beraber selam
verdiler."

Ebu Dâvud, Salât 281, (1236); Nesâî, Salâtu'l-Havf 1, (3,
176-177).

2902 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) korku namazını iki gruptan birine tek
rek 'at olarak kıldırırken, diğer grup düşmana karşı durmuştur. Kılanlar
kalkıp, düşmana dönük vaziyette, (bekleyen) arkadaşlarının yerine geçtiler,
onlar da gelip (Resulullah 'ın arkasına geçtiler), O da bunlara bir rek 'at
namaz kıldırdı, sonra da bu iki guruptan her biribirer rek 'at namazlarını kaza
ettiler.''

Buharî, Salatu'l-Havf 2, Megâzî 31, Tefsir, Bakara 44; Müslim,
Müsâfirîn 205, (839); Muvatta, Salâtu'l-Havf 3, (1, 184); Ebu Dâvud, Salât 285,
(1243); Tirmizî, Salât 398, (564); Nesâî, Salâtu'l-Havf 1, (3, 171, 173).

2903 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyar: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Dacnân ile Usfân arasına, müşriklerle sarılmış biryere
indi. Müşrikler (aralarında):

"Bu müslümanların bir namazları var (topluca kılarlar), bu
onlara evlatlarından da, bâkirelerinden de kıymetlidir, işte bu, ikindi
namazlarıdır. Hazırlığınızı yapın, üzerlerine toptan bir kerede çullanın!''
dediler. Cebrail aleyhisselam, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelerek
ashabını iki kısma ayırmasını, onlardan bir grurupla namaz kılarken diğer
grubun geri tarafta ayakta beklemesini, tedbirli olmalarını ve silahlarını
beraberlerinde almalarını, birinci gruba bir rek'at kıldırmasını, bu kısmın
birinci rekatten sonra geri çekilmesini, arkadaki grubun öne ilerlemesini, bu
yeni gruba da bir rek 'at kıldırmasını, böylece her bir grubun Resulullah'la
birlikte birer rek 'atlerinin olmasını, Resulullah'ın da böylece iki rek'at
kılmış olmasını emretti."

Ebu Dâvud, Salât 284, (1240,1241); Tirmizî, Tefsîr, Nisa,
(3038); Nesâî, Salâtu'l-Havf 1, (3, 173, 174).

2904 - Abdullah İbnu Üneys (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), beni, Hâlid İbnu Sufyân el-Huzlî'yi
öldürmem için bulunduğu yere gönderdi. O, Urane ve Arafat taraflarında idi:

" Git onu öldür! '' dedi Ben onu gördüğümde ikindi
namazının vakti girmişti. Kendi kendime:"(Bu herifi öldürme işi) onunla
benim arama girip namazımı geciktirmesinden korkarım" dedim. (Ara
vermeden) ilerledim. Hem yürüyor hem de îma ile namazımı kılıyordum. Herife tam
yaklaşmıştım ki:

"Sen kimsin?"dedi.

"Araplardan biriyim. Duydum ki; şu, adam için asker
topluyormuşsun, onun için sana katılmaya geldim!"

"Evet ben bu işin içindeyim" dedi. Onunla bir müdet
yürüdüm, öldürmeme imkân sağlayacak bir fırsat doğunca kılıçla tepesine bindim
ve geberttim."

Ebu Dâvud,Salât 289, (1249).

BEŞ VAKİT NAMAZA BAĞLI (RÂTİB) NAFİLELER

2905 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte iki rek 'at öğleden
evvel, iki rek 'at sonra, keza iki rek 'at cum 'adan sonra, rek'at akşamdan
sonra, iki rek 'at yatsıdan sonra namaz kıldım. Akşam ve yatsı(dan sonrakiler)
evinde idi.''

Buharî, Teheccüd.29, 25, 34; Cum'a 39; Müslim, Müsafirîn 291,
(729), Cum'a 71, (882); Muvatta, 69, (1,166); Ebu Dâvud, Salât 290, (1252);
Nesâî, İkâmet 64, (2,119), Cum'a 43, (3, 113) ; Tirmizî, Salât 220, (433, 434).

2906 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki :

"Sünnette gelen oniki rek 'ate kim devam ederse Allah ona
cennette bir ev bina eder: Bu oniki rek'atin:

- Dördü öğleden önce,.

- İkisi öğleden sonra,

- İkisi akşamdan sonra,

- İkisi yatsıdan sonra,

- İkisi de sabahtan önce.''

Tirmizî, Salât 206, (414); Nesâî, Kıyamu'l- Leyl 66, (3, 260);
İbnu Mâce; İkâmet 100, (1142).

2907 - Yine Hz. Aişe (radıyallhu anhâ) anlatıyor: "İki
namaz var ki Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) bunları ne gizli ne de alenî
olarak seferde ve hazerde hiç terketmedi: Sabahtan önce iki rek'at, ikindiden
sonra iki rek'at.''

Buharî, Mevâkîtu's-Salât 33, 73; Müslim, Salâtu'1-Müsâfirîn 300,
(835); Ebu Dâvud, Salât 290, ( 1253); Nesâî, Mevâkîtu's-Salât 36, (1, 281 ),
Kıyâmu'l-Leyl 56, (3, 251, 252).

2908 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) sabah ve ikindi hariç her namazın arkasından iki
rek'at (nafile) kılardı."

Ebu Dâvud, Salât 299, (1275).

2909 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) nafilelerden hiç birine, sabah namazını iki rek 'atlik
nafilesi kadar aşırı ilgi göstermemiştir."

2910 - Ebu Dâvud'un, Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) 'den
kaydettiği bir rivayette şöyle gelmiştir:

"Sizi, atlılar tardedecek (kovalayacak) bile olsa o iki
rek'ati terketmeyin. ''

2911 - Nesâî'nin bir rivayetinde :"Sabah namazından önce
kılınacak iki rek'at nafile namaz dünyanın tamamından daha hayırlıdır''
denmiştir.

Buharî, Teheccüd 27; Müslim, Salâtu'l-Müsafirin 96, (725); Ebu
Dâvud, Salât 291, 292, (1254, 1258) ; Tirmizî; Salât 307, (416); Nesâî;
Kıyâmu'l-Leyl 56, (252).

2912 - Yine Hz. Aişe anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) sabah namazında ezanla ikamet arasında hafif iki rek 'at namaz kılardı.''

2913 - Diğer bir rivayette şu ibare var: "O iki rek 'atı
öyle hafif tutardı ki, ben, "bunlrda Fatiha'yı okudu mu?'' derdim.''

2914 - Nesâî 'nin bir başka rivayetinde şöyle gelmiştir:
"Müezzin sabah ezanının birincisini bitirip sükut ettimi kalkar, sabah
namazından önce ve ufukta fecrin açılmasından sonra iki rek'at hafif namaz
kılar, sonra da sağ yanının üzerine uyurdu.''

Buharî, Teheccüd 28, 12; Müslim, Müsafirin 90, (724); Muvatta,
Salâtu'l-Leyl 29, (1, 127); Ebu Dâvud, Salât 292, (1, 255); Nesâî,
Kıyâmu'l-Leyl 60, (3, (256); 58, (3, 252-253).

2915 - İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabahın iki rek'atında çoğunlukla
şunları okurdu: Birinci rek'atta (mealen): "(Ey müminler) deyin ki:

"Biz Allah'a, bize indirlene; Kur'an'a, İbrahim'e,
İsmail'e, İshak'a, Ya'kûb'a ve torunlarına (esbâta) indirilenlere, Musâ'ya,
İsâ'ya verilenlere ve bütün peygamberlere Rabbleri katından verilen (Kitap ve
âyetlere) îman ettik. Onlardan hiç birini (kimine inanmak, kimini inkâr etmek
suretiyle) diğerinden ayırd etmeyiz. Biz, (Allah'a) teslim olmuş
(müslümanlar)ız'' (Bakara 136). İkinci rek'atte de, Al-i İmran sûresindeki şu
âyet (meâlen): "Deki: "Ey Ehl-i Kitap (Yahudiler, Hıristiyanlar)
hepiniz bizimle sizin aranızda müsavi (ve âdil) bir kelimeye gelin. (Şöyle)
diyerek: "Allah'tan başkasına tapmayı, Ona hiç bir şeyi eştutmayalım.
Allahı bırakıp da kimimiz kimimizi Rabler (diye) tanımayalım (Buna rağmen) eğer
yine yüz çevirirlerse (o halde) deyin ki: "Şahid olun, biz muhakkak
müslümanlarız" (64. âyet).

Müslim, Müsafirin 99, (727); Ebu Dâvud, Salât 292, (1259);
Nesâî, İftitah 38, (2, 155).

2916 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) sabahın iki rek'atında çoğunlukla şunları okurdu:
"(Ey müminler) deyin ki: "Biz Allah'a, bize indirilene (Kur'an'a),
İbrahim'e, İsmâil'e. İshâk'a, Ya'kub a ve torunlarına (esbât) indirilere,
Musa'ya, İsâ'ya verilenlere ve bütün peygamberlere Rabbleri katından verilen
(Kitap ve âyetlere) iman ettik. Onlardan hiç birini (kimine inanmk kimini inkâr
etmek suretiyle) diğerinden ayırd etmeyiz. Biz, (Allah'a) teslim olmuş
(müslümanlar)ız''. (Bakara 136). İkinci rek 'atte de: "Ey Rabbimiz, senin
indirdiğin (oKitab'a) inandık, o peygambere de tabi olduk. Artık bizi (birliğini
ve peygamberlerini tanıyan) şâhidlerle beraber yaz". (Al-i İmrân 53)
ayetini okurdu.''

2917 - Yine Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabahın iki rek 'atinde şunları
okurdu: "Kul ya eyyuhe 'l- Kâfirun '' ve "Kul hüvallahu ahad.''

Müslim, Müsafirin 98, (726); Ebu Dâvud, Salât 98, (1256); Nesâî,
İftitah 39, (2, 155, 156).

2918 - Tirmizî'nin İbnu Mes'ud'dan kaydettiği bir rivayette
şöyle gelmiştir: "Ben bir ay kadar Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı
göz ucuyla tâkib ettim, sabahın farzdan önce kılınan iki rek 'atinde şu
sureleri okuyordu: "Kul yâ eyyühe'l-Kâfirun'' ve "Kulhüvallahu
ahad."

Tirmizî, Salât 308, (417).

2919 - Bu rivayet Nesâî 'de biraz farkla şöyle gelmiştir:
"Ben Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı yirmi kere göz ucuyla tâkib
ettim, akşamın farzından sonra kılınan iki rek'atle, sabahın farzından önce
kılınan iki rek 'atte Kâfirûn ve İhlâs surelerini okuyordu.''

Nesâî, Salât 68, (2,170).

2920 - Hz, Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) sabahın iki rek'at nafilesini kıldı mı; uyanıksam
benimle konuşur du, değilsem, müezzin namaz için (ikamet okuyuncaya kadar
yatardı). ''

Buharî, Teheccüd 24, 26 ; Müslim, Müsafirin 133, (743) ; Ebu
Dâvud, Salât 293, (1, 262, 1263); Tirmizî, Salât 309, (418).

2921 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biriniz, sabahın
farzından önce iki rek'atlik sünneti kılınca sağı üzerine yatsın."

Ebu Dâvud, Salât. 203, ( 1261 ) ; Tirmizî, Salât 311, (420).

2922 - Muhammed İbnu İbrahim, ceddi Kays İbnu Amr 'dan
anlattığına göre: Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) geldi ve namaza duruldu.
Onunla birlikrte sabah namazını kıldım. Sonra namaz bitince beni namaz kılar
buldu.

"Ağır ol ey Kays! dedi. Bir namaz daha mı kılıyorsun? ''

"Ben sabahın sünnetini kılmamıştım (onu kılıyorum) ''
deyince:

"Öyleyse hayır; (bunda bir beis yok) '' buyurdu. ''

Ebu Dâvud, Salât 295, ( 1267) ; Tirmizî, Salât 313, (422).

2923 - Abdullah İbnu Mâlik İbnu Buhayne (radıyallahu anh)
anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikamet başladıktan sonra
namaz kılmakta olan bir adam gördü. Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)
namazdan çıkınca halk adamın etrafını sardı ve (Resulullah ona):

"Sabahı dört mü (kılıyorsun)? Sabahı dört mü
(kılıyorsun)?" dedi."

Buharî, Ezan 38; Müslim, Musafirin 65, (711); Nesâî, İmâmet 60,
(2,117).

2924 - Abdullah İbnu Sercis (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) sabah namazını kılarken bir adam
mescide girdi. Mescidin yan tarafında sünneti kıldı. Sonra Rsulullah 'a dahil
olup O 'nunla da farzı kıldı. Aleyhissalatu vesselam namazı bitirince:

"Ey falan, şu iki namazdan hangisini sayıyorsun? Tek başına
kıldığını mı, bizimle kıldığını mı! '' buyurdular.''

Müslim, Müsafirîrn 67 ; (712) ; Ebu Dâvud, Salât 294, (l265);
Nesâî, İmâmet 61, (2,117).

2925 - Ebu Seleme (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ashabtan
bir cemaat ikâmeti işitmişti, hemen (sünnet) namaza kalktılar. Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) onlara:

"İki namazı beraber mı kılıyorsun. namazı beraber mi
kılıyorsunuz? '' diye çıkıştı. Bu (hâdise) sabah namazı sırasında cereyan
etmişti. ''

Muvatta, Salâtu'l-Leyl 31, (1, 128).

2926 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim sabahın iki rek'atini
vaktinde kılamazsa güneş doğduktan sonra kılsın.''

Tirmizî, Salât 314, (423).

2927 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) 'den anlatıldığına göre,
sabah namazının sünnetini kaçırdığı olmuştur: Ancak güneş doğdu sonra onu kaza
etmiştir."

Muvatta, Salâtu'l-Leyl 32, (1, 128).

ÖĞLENİN SÜNNETLERİ

2928 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor:"Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) öğleden önce dört, öğleden sonra da iki rek'at
kılardı.''

Tirmizî, Salât 315, (424).

2929 - Yine Tirmizî 'nin bir diğer rivayetinde Hz. Aişe şöyle
der: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) öğlenin farzdan önceki dört
rek'atli sünneti, namazdan önce kılamazsa sonra kılardı.''

Tirmizî, Salât 317, (426).

2930 - Ümmü Habîbe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Kim öğleden önce dört, öğleden
sonra da dört (rek'at nafile) kılarsa, Allah onu ateşe haram eder. ''

2931 - Bir rivayette de şöyle gelmiştir: "Kim öğleden evvel
dört, öğleden sonra da dört (rek'at nâfile) kılmaya devam ederse Allah onu
ateşe haram eder."

Ebu Dâvud, Salât 296, (1269); Tirmizî, Salât 317, (427, 428);
Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 67, (3, 265).

2932 - Hz. Ebu Eyyub(radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Öğlenin
farzından önce tek bir selamla kılınan dört rek'at nafile var ya bunların
önünde sema kapıları açılır.''

Ebu Dâvud, Salât 296, ( 1270) ; İbnu Mâce, İkâmet 105, (1157).

2933 - Abdlullah İbnu's-Sâib (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) güneşin zevalinden sonra ve öğleden
önce dört rek 'at namaz kılardı ve derdi ki: "Şimdi semâ kapılarının
açıldığı bir vakittir. Bu anda salih bir amelimin oray yükselrnesini isterim''

Tirmizî, Salât 347, (478).

2934 - Hz. Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:"Öğleden önce zevâlden sonra dört
rek'at vardır ki bunlar seherde emsalleri değerindedirler. Her ne varsa, bu
saatte mutlaka Allah'ı tesbîh eder. ''

Resulullah sonra şu âyeti okudular:

"Allah'ın yarattığı şeylerin gölgeleri sağa sola vurarak,
Allah'a boyun eğerek secde etmekte olduklarını görmüyorlar mı?''(Nahl 48).

Tirmizî, Tefsir, Nahl (3127).

İKİNDİNİN SÜNNETİ

2935 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor:"Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ikindiden önce iki rek'at kılardı.''

Ebu Dâvud, Salât 297, ( 1272).

2936 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İkindiden önce
dört rek'at naf'ile kılan kimseye Allah rahmetini bol kılsın.''

Ebu Dâvud, Salât 297, (1271); Tirmizî, Salât 318, (430).

2937 - Hz. Ali (radıyallhu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ikindi namazından önce dört rek'at nafile kılardı.
Bunların arasını (ikinci rek'atin teşehhüdünde) makarreb meleklerle müslüman ve
mü 'minlerden onlara tabi olanlara selam ile ayırırdı.''

Tirmizî, Salât 318; (2129).

2938 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), bana, günümde ikindi namazından sonra iki rek' at
nafile kılarak gelirdi.''

2939 - Hz. Aişe bir başka rivayette şöyle demiştir: "İkindi
namazından sonra kıldığı iki rek'ati, yanımda hiç terketmedi."

Buhari, Mevâkîtu's-Salât 33, Hacc 75; Müslim, Salâtu
'l-Müsafirin 296-298, (833-835); Ebu Dâvud, Salât 299, (1279, 1280); Nesâî,
Mevâkıt 36, (1, 280, 281.)

2940 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) ikindi namazından sonra iki rek'at
nafile kılmıştır, çünkü kendisine gelen bir malın taksimini yapmış, bu
meşguliyet O 'nun öğle namazından sonra kılmakta olduğu iki rek'ati kılmasına
mani olmuştu. Bunun üzerine onları ikindiden sonra kıldı. Sonra bir daha bu iki
rek'ati kılmadı.''

Tirmizî, Salât 135, (184).

2941 - Muhtar İbnu Fulful anlatıyor : "Hz. Enes 'ten
ikindiden sonra kılınacak nafile namaz hakkında sordum '' dedi ki:

"Hz. Ömer ikindiden sonra nafile kılanların ellerine
(sopayla) vururdu. Biz iki rek'ati, Resulullah devrinde güneş battıktan sonra
akşam namazından önce kılardık. Bizi bunu kılarken efendimiz görürdü de ne
emrederdi ne de nehyederdi."

Müslim, Müsafirin 302, (836).

AKŞAM NAMAZININ NAFİLESİ

2942 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Müezzin akşam
ezanını okuduğu zaman Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) 'ın ashâbından bir
grup kalkıp mescidin sütunlarına doğru koşup Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) (evinden) çıkıncaya kadar akşamdan önce ikişer rek'at nafile
kılıyordu.''

Buharî, Ezân 14, Salât 95; Müslim, Müsafirîn 303, (837); Nsâî,
Ezân 39, (2, 28, 29).

Müslim'in rivayetinde şu ziyade var: "Bazan biryabancı
gelip mescide girecek olsa, namaz kılanların çokluğunu görünce, akşamın farzını
kılınmış zannederdi. ''

2943 - Abdullah İbnu Mugaffel el-Müzenî (radıyallahu anh)
anlatıyor:

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) dediler ki:

"Akşamdan önce iki rek'at namaz kılın! '' (Efendimiz)
sonra, insanların bunu bir sünnet yapmasından korkarak " Dileyen kılsın''
dediler. ''

Ebu Dâvud, Salât 300,(1281); Buhari Teheccüt 35, İ'tisâm 27;
Müslim, Müsafirîn 304, (838).

2944 - Sahîheyn'in kaydettiği bir başka rivayette şöyle
gelmiştir: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Akşam namazından
önce namaz kılın" dediler ve (bunu üç kere tekrar ettiler), üçüncüde ise,
halk bunu bir sünnet edinir korkusuyla, "Dileyen" buyurdular. ''

2945 - İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'la birlikte, akşam namazından sonra hâne-i
saadetlerinde iki rek'at (nafileyi) kıldım."

Tirmizî, Salât 320, (432).

2946 - Ka'b İbnu Ucre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm), Benî Abdi'l-Eşhel mescidinde akşam
namazını kılmıştı. Cemaat, farzı bitirince nafileyi kılmaya başladı. Bunu gören
Resulullah: "Bu, evlerin namazıdır'' buyurdular. ''

Ebu Dâvud, Salât 304, (1300) ; Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 1, (3, 198,
199).

Nesâî'de şu ifade vardır: " Size, bu namazı evlerde kılmanız
gerekir.''

2947 - Mekhûl merfu olarak rivayet etmiştir: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki :

"Kim akşam namazından sonra hiç konuşmadan iki rek'at -bir
rivayette dört- kılarsa namazı illiyyûna yükseltilir.''

Rezin tahriç etmiştir. (Feyzu'l- Kadîr 6, 167).

2948 - Huzefye (radıyallahu anh) de benzer bir rivayette
bulunmuş ve şu ziyadeyi yapmıştır:

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) derdi ki:
"Akşamın farzından sonraki iki rek'ati kılmada acele edin, çünkü onlar
farz namazıyla birlikte yükselirler."

Rezîn ilavesidir. (Feyzu'l-Kadir 4, 307).

YATSI NAMAZININ NAFİLESİ

2949 - Şureyh İbnu Hâni anlatıyor : "Hz. Aişe (radıyallahu
anhâ) 'ye Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın namazından sordum. Dedi ki:

"Yatsıyı her kılışında yanıma gelince mutlaka dört veya
altı rek 'at nafile kılardı. Bir gece yağmura yakalandık. Aleyhissalatu
veseslam 'a bir post yaydık, postta suyun akmakta olduğu bir deliğe hâlâ bakar
gibiyim. Efendimizin, elbisesini hiçbir surette yerden sakındığını görmedim.

Ebu Dâvud., Salât 305, (1303).

CUMA NAMAZININ NAFİLESİ

2950 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor:"Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) hutbe verirken bir adam girdi. Resulullah adama:

"Namaz kıldın mı?'' dedi. Adam:

"Hayır!'' dedi. Efendimiz:

"Öyleyse iki rek'atini kıl!" diye emretti.''

Buharî, Cum'a 32, 33, Teheccüd 25; Müslim, Cum'a 55, Ebu Dâvud,
Cum'a 237; Tirmizi, Salât 367, (510); .Nesâî, Cum'a 21, 27, (3, .103, 107).

Bir rivayette şöyle gelmiştir: ". . . Kalk, iki rek 'at
kıl.''

2951 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdularki: "Sizden biri
cumayı kıldı mı, ondan sonra da dört rek'at kılsın."

Müslim, Cum'a 67, (881); Ebu Dâvud, Salât 244, (1131); Tirmizî,
Salât 376.

2952 - Bir rivayette şöyle buyrulmuştur: " Senin acele
etmen gereken bir şeyin olursa mescidde hemen iki rek'atı kıl, iki rek'at de
dönünce kıl.''

Müslim, Cum'a 67, (881).

2953 - Nâfi merhum anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ), cuma günü bir adamın cumayı kılarken durduğu yerden hiç kımıldamaksızın
iki rek'at daha kılmaya devam ettiğini görmüştü, adamı bundan men etti ve:

"Cum'a'yı dört mü kılıyorsun?'' dedi. İbnu Ömer, cum'a günü
evinde iki rekat kılar ve etrafındakilere:

"Resulullah böyle kılardı!'' derdi.''

Buharî, Cuma 39, Teheccüd 25, 29; Müslim, Cum'a 70, (882); Ebu
Dâvud, Salât 244, (1127, 1128); Tirmizî, Salât 376, (521, 522); Nesâî, Cum'a
42, 44, (3, 113).

2954 - Atâ anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) Mekke
'de cumayı kıldı mı ilerler iki rek'at daha kılardı; sonra biraz daha ilerler
ve dört rek 'at daha kılardı. Medine 'de olunca da cum'ayı kılar sonra evine
döner, iki rek'at daha kılardı, bunu mescidde kılmazdı. Bu durumun sebebi
nedir? diye kendisinden sorulmuştu:

"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) böyle yapardı'' dedi.
''

Ebu Dâvud, Salât. 244, (1130, 1131); Tirmizî, Salât 376, (523).

VİTİR NAMAZI

2955 - Hz. Büreyde (radıyallahu anh) anlatıyor: ''Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Vitr namazı haktır. Kim bunu
kılmazsa bizden değil dir." Bunu Efendimiz üç kere tekrar etti.''

Ebu Dâvud, Salât 337, (1419).

2956 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Vitir narnazı
farz namaz gibi kesin değildir. Ancak Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm):
"Allahu Teâlâ hazretleri tektir, tek'i sever, öyleyse ey ehl-i Kur'an
vitri kılın!" buyurmuştur.''

Tirmizî, Salât 333 (453, 454); Ebu Dâvud, Sa1ât 336, ( 1416) ;
Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 27, (3, 228, 229).

2957 - İbnu Muhayrîz anlatıyor: "Benî Kinâne 'den
el-Muhdicî denen bir adam, Şam'da Ebu Muhammed diye künyesi olan bir adamın:

"Vitir namazı vacibtir''dediğini işitti. Kinanî dedi ki:

"Ben bunu Ubade İbnu 's-Sâmit (radıyallahu anh) 'e sordum
da:

"Ebu Muhammed hata etmiş. Ben Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) 'ı dinledim şöyle demişti:

"Allah'ı kulları üzerine yazıp farz kıldığı beş namaz
mevcuttur. Kim onları eda eder, istihfafla her hangi bir eksikliğe meydan
vermeden tam yaparsa Allah indinde ona verilmiş bir söz vardır: Onu cennete
koyacaktır. Onları kılmayana ise Allah'ın bir vaadi yoktur. Dilerse azâb eder
dilerse cennete koyar" der."

Muvatta, Salâtu'l-Leyl 14, (1,123); Ebu Dâvud, Salât 9, (425);
337, (1420); Nesâî, Salât 6, (1, 230).

2958 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) antatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Gece namazınızın
sonu tek olsun. "

Buharî, Vitr 4; Müslim, Müsafirîn l49, (751); Ebu Dâvud, Salât
343, (1438); Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 30, (3, 230, 231).

2959 - İmam Mâlik, İbnu Mes 'ûd'dan naklediyor: "İbnu Mes
'ud demiştir ki: "Geceleyin kılacağınız namazın sonunu tek kılın.''

Muvatta'da bulunamadı.

2960 - Ebu Eyyub (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Vitir her müslüman üzerine bir haktır (vazifedir). Kim beş
ile vitir kılmayı severse yapsın. Kim de üç ile vitir kılmak isterse yapsın.
Kim tek rek'atla vitr kılmayı dilerse kılsın."

Ebu Dâvud, Salât 338, (1422); Nesâî, Salâtu'l-Leyl 40,(3,238,
239) İbnu Mace, İkâmet, 123, (1190).

2961 - Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) onüç rek'at kılarak vitir yapardı.
İhtiyarlayıp zayıflayınca yedi rek'atte vitir yaptı.''

Tirmizî, Salât 336, (458); Nesâî, Kıyamu'l-Leyl 30, 40, 45, (3,
237, 243).

2962 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Vitir gecenin
sonunda kılınır. ''

2963 - Buharî'nin bir rivayetinde şöyle denmiştir: "Gece
namazı ikişer ikişerdir. Gece namazından ayrılacağın zaman, tek rek'at daha
kıl, bu sana kıldığın namazların tek olmasını sağlar."

Buhar, Vitr 1, Salât 24, Teheccüt 10; Müslim, Müsafirin 155-147,
(749, 753); Muvatta, Salâtu'l-Leyl 13, (1, 123); Tirmizî, Salât 323, (437);
Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 26, (3, 227, 228); 35, (3, 233).

2964 - Abdülazîz İbnu Cüreye anlatıyor: "Hz. Aişe
(radıyallahu anhâ) 'ya Resulullah ne ile vitir namazı kılardı? diye sorduk.
Dedi ki: "Birinci rek 'atte Sebbih isme Rabbeke'l-a'layı ikinci rek'atte
Kulyâ eyyühâ'l-kâfirun suresini, üçüncü rek'atte, de Kulhüvallahü ahad ve
Muavvizateyn'i okurdu.''

Ebu Dâavud, Salât 339, (1424); Tirmizî, Salât 340, (463), Nesâi,
Kıyamu'l-Leyl 47, 48, (3, 244,245).

2965 - Hârice İbnu Huzafe (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: " Allah size
(öyle) bir namazla imdâd etti ki, O sizin için kızıl deve sürülerinden daha
hayırlıdır. İşte bu namaz vitirdir. Allah onu, sizin için yatsı namazı ile
şafağın sökmesi arasına koydu.''

Ebu Dâvud, Salât 336, (1418); Tirmizî, Salât 332; (452).

2966 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) her gece vitir kılardı. Gecenin evvelinde de kıldı,
ortasında da kıldı; sonunda da kıldı (ölümü sırasında) gecenin sonunda
kıldı."

Buharí, Vitr 2, Müslim, Müsafirîn 137, (745); Nesâî,
Kıyamu'l-Leyl 30, (3, 230); Tirmizî, Salât 334, (456), Sevâbu'l-Kur'an 23,
(2925) ; Ebu Dâvud, Salât 343, (1435,1437).

2967 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor:"Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki : "Kim gecenin sonunda
kalkamamaktan korkarsa vitrini gecenin başında kılsın. Kim gecenin sonunda
kalkmayı umuyorsa gecenin sonunda vitrini kılsın. Çünkü gecenin sonunda kılınan
namaz (gece ve gündüz meleklerinin huzurlarında ve şehadetleri altında
kılındığı) meşhûd ve mahzûrdur. Bu yüzden (gecenin başında kılanana nazaran)
daha faziletlidir."

Müslim, Müsafirin 162, (755); Tirmizî, Salât 334, (455).

2968 - Ebu,Katâde (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ebu Bekr (radıyallahu anh)'e:

"Vitri ne zaman kılıyorsun?'' diye sordu. Hz. Ebu Bekr:

"Gecenin başında kılıyorum!'' dedi. Aynı şekilde:

" Vitri ne zaman kılıyorsun?" diye Hz. Ömer'e de
soruldu:

"Gecenin sonunda kılıyorum!'' dedi. Bunun üzerine
Aleyhissalatu vesselam, Hz. Ebu Bekr'e:

"Sen ihtiyatla amel ediyorsun!'' dedi. Hz. Ömer'e de:

"Sen de kuvet(li olan, takvaya uygun olan) ile amel
ediyorsun!'' buyurdu."

Muvatta, Salâtu'l-Leyl 16, (1,124); Ebu Dâvud, Salât 342,
(1434).

2969 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Gece ve gündüz
namazları ikişer ikişerdir."

Ebu Dâvud, Salât 302, (1295); Tirmizî, Cum'a 418, (597); Nesâî,
Kıyâmu'l-Leyl 26, (3, 227); İbnu Mâce, İkâmet 172, ( 1322).

2970 - Ebu Sâid (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Vitir namazını kılmadan kim uyur veya unutursa hatırladı
veya uyandı hemen kılsın."

Ebu Dâvud, Salât 341, (1431);Tirmizî, Salât 342, (465).

2971 - Ebu Cemre anlatıyor: Ashab-ıŞecere (radıyallahu anhüm)
'den olan Aiz İbnu Amr'a sordum:

"Vitir namazı nakzedilir mi?''

"Eğer, evvelinde vitir kıldıysan âhirinde vitir kılma''
dedi. ''

Buharî, Megazî 35.

Rezîn merhum şunu ilave eder: "Resulullah (aleyhissalâtu
vesselâm) şöyle buyurdular: "Bir gecede iki vitir kılınmaz."

2972 - Nâfi anlatıyor: "Ben, İbnu Ömer (radıyallahu anh)'le
Mekke deydim. Hava bulutlu olduğu için sabah namazını kaçırmaktan korkuyordu.
Tek rek'at kılarak vitir yaptı. Sonra bulutlar açıldı. Gördü ki daha üzerinde
gece var. Bir rek'at daha kılarak (önceki tek 'i) çiftledi, sonra iki rek 'at
(bir miktar) namaz kıldı. Sabahın geçmesinden korkunca bir rek'at daha kılarak
vitiryaptı."

Muvatta, Salâtu'l-Leyl 19, (1, 125).

2973 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) vitrin ilk iki rek'atinde selam vermezdi.''

Nesâî, Kıyamu'l-Leyl 36, (3, 235).

2974 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) vitrin ilk iki rek'atinde selam verirdi, öyle ki (o
sırada) bazı ihtiyaçları için emirde bulunurdu.''

Buharî, Vitr 1, Muvatta, Salâtu'l-Leyl 20, (1, 125).

2975 - Muvatta'nın bir rivayetind‚ şöyle gelmiştir:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Akşam namazı
gündüzün vitridir."

Muvatta, Salâtu'l- Leyl 22, (1, 125).

2976 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) vitrni kılarken şu duayı okurdu:

"Allah'ım gadabından rızana sığınırım. Cezandan affına
sığınırım. Senden sana sığınırım. Sana (yapılması gereken) senayı sayamam. Sen,
kendi nefsine yaptığın övgüdeki gibisin."

Tirmizî, Dâ'avât 123, (3561); Ebu Dâvud, Salât 340, (1427);
Nesâî, Kıyâmu'l-Leyl 51, (3, 249).

GECE NAMAZI

2977 - Hz. Bilal (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyudular ki:

"Size geceleyin kalkmayı tavsiye ederim. Çünkü o, sizden
önce yaşayan salihlerin âdetidir; Rabbinize yakınlık (vesîlesi)dir; günahlardan
koruyucudur; kötülüklere kefarettir, bedenden hastalığı kovucudur."

Tirmizî, Da'avât 112, (3543, 3544).

2978 - İbnu Amr İbni'l-As (radıyallalhu anhümâ) anlatıyor:
"Reulullah (alyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim geceyi on
âyet, okuyarak ihya ederse gafiller arasına yazılmaz. Kim de yüz âyetle
gecesini ihya ederse "kânitîn" zümresine yazılır.Kimde bin âyet
okuyarak geceyi ihya ederse mukantırîn arasına yazılır."

Ebu Dâvud, Salât 326, (1398).

2979 - Yine Ebu Davud'da Abdullah İbnu Habeşî anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a: "Hangi amel efdaldir? '' diye
sorulmuştu: Şu cevabı verdi:

" Kıyamı uzun olan.''

Ebu Dâvud, Salât 313, (1325).

2980 - Ubâdetu'b'nu's-Sâmit (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Geceleyin kim
uyanırsa şunu söylesin:

"Allah'tan başka ilâh yoktur, O birdir, ortağı yoktur. Mülk
O'nundur, hamd de O'na aittir, O herşeye kâdirdir. Hamd Allah'a aittir, Allah
münezzehtir, Allah büyüktür, bütün amel ve ibadetler için gereken güç ve kuvvet
Allah'tandır.

Sonra aleyhissalatu vesselam buyurdular: "Rabbim beni
affet!'' desin veya dua ederse duasına cevap verilir. Eğer abdest alır ve namaz
kılarsa namazı kabûl edilir.''

Buharî, Teheccüd 21.

» **Bir Hadis**
» HADİS-İ ŞERİF:
» Bir Hadis-i Serif
» Evliyalar Ansiklopedisi