“DITA MË E MIRË, NË TË CILËN KA LINDUR DIELLI ËSHTË DITA E XHUMASË”
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
“Dita më e mirë, në të cilën ka lindur dielli është dita e xhumasë. Në këtë ditë Allahu e ka krijuar Ademin, në këtë ditë e futi në xhenet, po në këtë ditë e nxori atë nga xheneti. Kijameti do të ndodh në ditën e xhumasë.” [Transmeton Muslimi]

DITA E XHUMASË-MË E VLEFSHMJA
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
“Dita e xhumasë është më e vlefshmja. Është dita më e madhe te Allahu, më e madhe se Dita e Kurban Bajramit dhe Dita e Fitër Bajramit.” [Transmeton Ahmedi dhe Ibn Maxhe]


PREZENTIMI NË XHUMA SHLYEN MËKATET
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
“Xhumaja është kefaret (shlyen mëkatet) në mes të saj dhe të xhumasë që vjen duke shtuar edhe tre ditë më tepër. Kjo është për shkak se Allahu azze ve xhel-le thotë: Kush bën një vepër të mirë ka shpërblim dhjetëfishin e saj” [Transmeton Taberani, ndërsa Albani e bëri hasen] Poashtu ka thënë:
"Pesë kohët e namazit, xhumaja deri në xhuma, ramazani deri në ramazan, shlyejnë mëkatet e vogla që bëhen në ndërmjet tyre nëse iu largohesh mëkateve të mëdha." [Transmeton Muslimi]


VLERA E LARJES DHE PARFUMOSJES NË DITËN E XHUMASË
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
"Larja në ditën e xhumasë është vaxhib (obligim) për çdo musliman, si dhe misvaku dhe përdorimi i parfumit aq sa ka mundësi." [Transmeton Muslimi dhe të tjerët]
Poashtu ka thënë:
"Kjo ditë është festë, të cilën e caktoi Allahu për muslimanët. Ai që vjen në xhuma le të lahet, nëse ka parfum le ta përdorë atë dhe praktikone misvakun." [Transmeton Ibn Maxhe, ndërsa Albani e bëri hasen (i mirë)] Poashtu ka thënë:
"Nëse njeriu lahet në ditën e xhumasë, pastaj parfumoset me erëra të mira që i ka, vesh rrobat e bukura dhe niset për në namaz. Nuk ka ngucur e përçarë askënd dhe dëgjon imamin, i falen mëkatët e bëra që nga xhumaja e kaluar duke shtuar edhe tre ditë më tepër." [Transmeton Ibn Huzejme, ndërsa Albani e bëri hasen (i mirë)]


VLERA E SHKUARJES SA MË HERËT NË XHUMA
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
"Ai që lahet në ditën e xhumasë, sikur që lahet për pastrim nga xhynybllëku, pastaj shkon në xhami në kohën e parë (më herët), ka shpërblim sikur të japë për Allahun një deve. Ai që shkon në kohën e dytë, ka shpërblim sikur të japë një lopë. Ai që shkon në kohën e tretë, ka shpërblim sikur të japë një dash. Ai që shkon në kohën e katërt, ka shpërblim sikur të japë një pulë. Ndërsa, ai që shkon në kohën e pestë, ka shpërblim sikur të japë një vezë. Kur të prezentojë imami, melaiket e dëgjojnë ligjërimin (përkujtimin)." [Transmeton Maliku, Buhariu dhe Muslimi] Poashtu thotë:
"Në çdo derë të xhamisë në ditën e xhumasë qëndrojnë dy melekë dhe shënojnë çdo njërin që hynë me radhë." [Transmeton Ibn Huzejme, ndërsa Albani e bëri sahih (i vërtetë)]


VËREJTJA DHE FRIKËSIMI PËR KAPËRCIMI MBI QAFAT E NJERËZVE
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
"Kush kapërcen mbi qafat e njerëzve në ditën e xhumasë, kjo do t'i bëhet atij urë për në xhehenem." [Transmeton Ibn Maxhe dhe Tirmidhiu dhe tha se hadithi është garib]
Abdullah bin Busr transmeton: "Erdhi një njeri në ditën e xhumasë kur Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ishte duke ligjëruar në hutbe dhe kapërceu mbi qafat e njerëzve, Pejgamberisal-lall-llahu alejhi ve sel-lem i tha atij: Ulu, sepse ti dëmtove dhe u vonove." [Transmeton Ahmedi, Ebu Davudi dhe Nesaiu]
"Dëmtove dhe u vonove" d.m.th. i dëmtove njerëzit duke kaluar mbi qafat e tyre si dhe je vonuar të prezentosh me kohë në xhami.


NXITJA QË TË JESH SA MË AFËR IMAMIT
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
"Prezentoni në xhuma dhe qëndroni sa më afër imamit, sepse të jetë njeriu nga banorët e xhenetit e të vonohet në xhuma e të rrijë prapa, ai do të vonohet nga xheneti." [Transmeton Ahmedi, Ebu Davudi dhe Taberani]


NXITJA NË LEXIMIN E SURES KEHF
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
"Kush e lexon suren Kehf në ditën e xhumasë, do të ndriçohet nga nuri në kohën mes dy xhumave." [Transmeton Nesaiu, Bejhekiu dhe Hakimi]


SALAVATI I SHUMTË MBI PEJGAMBERIN sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
"Dita e juaj më e vlefshme është dita e xhumasë. Në këtë ditë Allahu e krijoi Ademin, po në këtë ditë ia mori shpirtin. Në këtë ditë do t'i fryhet Surit, në këtë ditë do të ndodh katastrofa (lemeria). Andaj më dërgoni sa më shumë salavat, sepse salavatet e juaja përcillen te unë. Sahabët thanë: O i Dërguar i Allahut, si përcillen te ti salavatet tona kur ti je i vdekur? Ai tha: Allahu ia ka ndaluar tokës t'i hajë trupat e pejgamberëve." [Transmeton Ahmedi, Ebu Davudi dhe Hakimi]
"Sahabët i thanë Pejgamberit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem: Si të të dërgojmë salavat? Ai tha: Thuani: "All-llahumme sal-li ala Muhammedin ve ezvaxhihi ve dhurrijjetihi kema sal-lejte ala ali Ibrahime. Ve barik ala Muhammedin ve ezvaxhihi ve dhurrijjetihi kema barekte ala ali Ibrahime, inneke hamidun mexhid."
"O Allah, ki mëshirë ndaj Muhammedit, bashkëshorteve dhe pasardhësve të tij, siç pate mëshirë ndaj familjes së Ibrahimit. Bekoje Muhammedin, bashkëshortet dhe pasardhësit e tij, siç e bekove familjen e Ibrahimit. Vërtet, Ti je Lavdiplotë dhe i Madhërishëm." [Transmeton Buhariu dhe Muslimi]


NDALIMI I TË FOLURIT KUR IMAMI LIGJËRON NË HUTBE
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
"Nëse në ditën e xhumasë kur imami ligjëron në hutbe i thua shokut tënd hesht, e ke zhvlerësuar dobinë e xhumasë." [Transmeton Buhariu dhe Muslimi]
Poashtu thotë:
"Nëse flet në ditën e xhumasë kur imami është duke ligjëruar në hutbe, e ke prishur dhe humbur xhumanë." [Transmeton Ibn Huzejme me sened sahih]
Poashtu thotë:
"Në xhuma prezentojnë tre lloje njerëzish: Një njeri që prezenton dhe e prish xhumanë, sepse flet kur imami është duke ligjëruar në hutbe, kjo është hisja e tij nga xhumaja. Një njeri që prezenton me dua duke e lutur Allahun, e nëse do i jep ose nuk i jep. Një njeri që prezenton i heshtur dhe i qetë, nuk kapërcen mbi qafat e njerëzve e as nuk dëmton askënd, xhumaja e tij do t'ia shlyejë mëkatet e tij deri në xhumanë e ardhme duke ia shtuar edhe tre ditë tjera, ngase Allahu thotë: Kush bën një vepër të mirë, ka shpërblim dhjetëfishin e saj." [Transmeton Ebu Davudi dhe Ibn Huzejme, ndërsa Albani e bëri hasen]


KOHA E PËRGJIGJIES SË LUTJES NË DITËN E XHUMASË
Ebu Musa Esh'ariu radijallahu anhu thotë: "E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut duke folur për kohën në ditën e xhumasë, në të cilën të plotësohet duaja, e tha: "Ajo kohë është mes uljes së imamit në minber për hutbe dhe faljes së namazit." [Transmeton Muslimi dhe Ebu Davud]
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
"Dita e xhumasë i ka dymbëdhjetë orë, në të gjindet një orë në të cilen robi musliman kur e lut Allahun i përgjigjet atij në lutje. Kërkone atë deri në orën e fundit pas ikindisë." [Transmeton Ebu Davudi dhe Nesaiu]
Vëlla dhe motër!
Kujdesu që ta lutësh Allahun dhe të kërkosh nga mirësitë e panumërta të Tij në Dunja dhe në Ahiret në mes të dy hutbeve dhe pas përfundimit të tyre, në , në uljen e fundit në namaz, si dhe në orën e fundit pas ikindisë në ditën e xhumasë.


VËREJTJA PËR MOSPREZENTIM NË XHUMA
Pejgamberi sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem ka thënë:
"Kush i lë tre xhuma duke i injoruar, Allahu do ta vulosë zemrën e tij." [Transmeton Ahmedi dhe autorët e suneneve] Poashtu thotë:
"Kush e lë xhumanë tre herë pa ndonjë arsye, ai është munafik (hipokrit) ." [Transmeton Ibn Huzejme dhe Ibn Hibban]

DISA FJALË PËR BISEDËN GJATË HUTBES
- Ndalohet biseda kur imami është në mimber.
- Kush hyn në xhami derisa imami mban hutben nuk i lejohët të jap selam. Mirëpo nëse dikush edhe përkundër kësaj jep selam është lënë zgjidhja që t’i përgjigjët me shenjë ose të mos i përgjigjet fare ose t’i përgjigjet me selam në vëte e jo me zë.
- Kur hatibi e përmend emrin e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel¬lem], dëgjuesit i lejohet që të dërgojë salavatë në vete.
- Kur dikush tështitët gjatë kohës së hutbes, i lejohet atij të përmend All-llahun [subhanehu ve teala] në vete.
- Kur hatibi përmend ajete që bëjnë fjalë për Xhehennemin, dëgjuesit i lejohet që të kërkojë mbrojtjë nga zjarri, e po ky rregull vlen edhe për istigfarin (kërkimin e faljes).
- Nëse hatibi bën dua lejohet që dëgjuesi në vete të thotë Amin.
- Është e lejuar biseda gjatë kohës së hutbës në rast të shpëtimit të njëriut të verbër, tërheqjes së vërejtjes nga gjarpëri, akrepi, zjarri ose diç tjetër në xhami në mënyrë që të eliminohet dëmi.
ETIKA E ULJES NË XHAMI DITËN E XHUMA

- Para se të ulemi në xhami e kemi obligim që të falim dy rekate tehijjetul mesxhid. Argument për këtë është fjala e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] të cilën e transmeton Ebu Katade ku thotë:
” Nësë ndokush prej jush hyn në xhami le të mos ulet përderisa t’i falë dy rekatë.”
[Buhariu dhe Muslimi]
Po ashtu transmetohet prej Xhabir ibën Abdull-llahut [radijall-llahu anhu] i cili thotë:
” Derisa Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] mbante hutben e xhumasë, erdhi një njeri të cilin e pyeti Pejgambëri [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]: a je falur? Ai tha: jo. Ngritu dhe falu, tha Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]“
[Buhariu dhe Muslimi]
Ky hadith paraqet dëshmi të qartë se ai që vonohet në namazin e xhumasë dhe hyn në xhami gjatë mbajtjes së hutbes, është i obliguar të falë dy rekate edhe përkundër faktit se çdo aktivitet gjatë hutbes është i ndaluar.
- Të ulemi aty ku gjejmë vend të lirë.
- Mos t’i kalojmë njerëzit në saffe dhe mos t’i shqetësojmë ata.
- Të mos ia kthejmë hatibit shpinën ose krahun derisa ai është në mimber, ndërsa hutbeja është duke u zhvilluar.
NDALESA E TE FOLURIT KUR IMAMI ESHT DUKE LIGJERUAR NE HUTBE

Pejgamberit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] i cili thotë:
” Nëse njeriu shokut të vet afër tij i thotë hesht, do të gabonte dhe do ta humbte shpërblimin e xhumasë.”