Kütüb i Sitte Hadis ansiklopedisi - tam 7.300 hadis

First topic message reminder :

Kütüb i Sitte Hadis
ansiklopedisi - tam 7.300 hadis

Kütüb i Sitte Hadis ansiklopedisi - tam 7.300 hadis - Faqe 3 Kutub-i-Sitte-Hadis-Ansiklopedisi

Kütüb i Sitte Hadis ansiklopedisi - tam 7.300 hadis - Faqe 3 Kutub-i-Sitte-Hadis-Ansiklopedisi

Kütüb-i Sitte nedir, Kütüb-i Sitte Hakkında

Meşhur
altı sahih hadis kitabı. Hadis mecmualarının en sahihleri kabul edilen; Buhârî
ve Müslim'in el-Câmiu's-Sahih'leri ile Ebu Davud, Tirmizi, Nesâî ve ibn
Mâce'nin Sünen'leri; hadis tasnifinin altın çağı olan Hicrî üçüncü yüzyılda
telif edilmiş olmak, mümkün mertebe sahih hadisleri ihtiva etmek, konulara göre
tasnif edilmek (alelebvâb)... gibi ortak özelliklerinden dolayı, daha sonraki
asırlarda Kütüb-i
Sitte:
Altı Kitap, ortak adıyla şöhret bulmuştur. Bazı âlimler, az da olsa zayıf ve
mevzu hadisler ihtiva ettiği için İbn Mâce'nin Sünen'i yerine İmam Mâlik'in
Muvatta'ı veya Dârimî'nin Sünen'ini Kütüb-i
Sitte'nin
altıncı kitabı kabul etmişlerdir.

Buhârî ve Müslim'in Câmi'leri, Sahıhayn (İki Sahih) adıyla, müellifleri daha
hayattayken büyük bir üne kavuşmuş, bunları Ebu Davud, Tirmizî ve Nesâi'nin
Sünen'leri takip etmiş ve hadis âlimleri arasında bu kitaplar Usûl-i Hamse (Beş
Temel) diye büyük bir kabul görmüştü. Ebu'l-Fazl Muhammed İbn Tahir el-Makdisî
(H.507)'nin Usûl-i Hamse'ye yazdığı ve sahabeyi alfabetik olarak sıralamak suretiyle
onlardan nakledilen, belirli kitaplardan bulunan hadislerin kaynağını göstermek
için yazıları kitaplar anlamına gelen etrafa İbn Mâce'nin Sünen'ini de eklemesi
ve Şurûti'l-Ümmeti's-Sitte (Altı İmamın Şartları) adlı kitabını telifiyle
muteber hadis kitaplarının grub adı bundan sonra, İbn Mâce'nin de ilave
edilmesiyle Kütüb-i
Sitte
olarak meşhur olmuştur.

Böyle bir isimlendirme, Kütüb-i
Sitte
içinde zayıf, hatta mevzu (bilhassa İbn Mâce'de) hiç bir hadis bulunmadığı,
onlar dışındaki hadis kitaplarında da sahih hadis olmadığı anlamına gelmez.
Nitekim Buhârî ve Müslim başta olmak üzere, Kütüb-i
Sitte
müelliflerinden hiç biri, kendi kitaplarına sahih hadislerin tamamını
aldıkları, kitaplarındakilerin dışında sahih hadis bulunmadığı şeklinde bir
iddiada bulunmamışlardır. Esasen bir hadisin sıhhati, hangi kitapta bulunduğuna
bakarak değil, onu nakleden kişilerin haline bakılarak tesbit edilebilir. Diğer
taraftan bu altı imam, kendilerinden önce derlenmiş olan yazılı ve sözlü hadis
kaynaklarından yararlanarak bu eserleri meydana getirmişlerdir. Bu değerli
eserlerin tasnifine, kendilerinden önceki çalışmalar zemin hazırladığı gibi,
hadis tasnifi onlardan sonra da devam etmiştir.

İlmî çevrelerde büyük bir kabul gören Kütüb-i
Sitte
ile ilgili çok sayıda ve hacimli çalışmalar yapılmıştır. Bunların büyük bir
kısmı bu kitapların şerhi (açıklaması), ravilerinin durumları, cem
(mükerrerleri çıkararak birlikte rivayet ettikleri hadisleri bir araya toplama)
ile ilgilidir. Kütüb-i
Sitte
hadislerini bir araya toplayıcı çalışmalardan biri, Beğavî'nin (H.516)
Mesâbîhu's-Sünne'sidir. Hadisleri, senedlerini hazfederek kitabına alan Beğavî
eserini Sünen tarzında tasnif etmiş, Kütüb-i
Sitte
ve Dârimî'nin Sünen'inde bulunan hadisleri 4434 hadiste toplamıştır. Bu konuda
yapılan önemli bir çalışma da İbnu'l-Esîr'in (H.606) Câmiu'l-Usûl li
Ehâdisi'r-Rasûl isimli eseridir. İbnu'l-Esîr, İbn Mâce hariç Kütüb-i
Sitte
ile Muvatta'da bulunan hadisleri,-mükerrerlerini çıkararak- alfabetik tarzda
tertib ettiği kitaplar ve onların alt başlıkları olan bablar halinde tasnif
etmiştir. 9523 hadis bulunan bu eser Kütüb-i
Sitte
adıyla Türkçeye tercüme edilmiştir. Kütüb-i
Sitte'yi
oluşturan kitaplar ve özellikleri:

1. Buhârî ve el-Câmiu's-Sahîh'i: Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail el-Buhârî (H.
194-256/M.810-870) 40 yıl süren ilmî seyahatler esnasında toplamış olduğu engin
hadis malzemesini 16 yılda tasnif ederek, "el-Câmiu's
Sahîhu'l-Müsnedü'l-Muhtasar min Umûri Rasûlillahi (s.a.s) ve Sünenihi ve
Eyyâmih" adlı eserini yazmıştır. Hocası İshak b. Rahuye'nin,
"Rasûlüllah'ın sahih hadislerini muhtasar bir kitapta toplasanız"
tavsiyesiyle hareket eden Buhârî, 600.000 hadis arasında seçtiği 7275 hadisi,
97 kitap ve 3400 den fazla bab'a (alt bölüm) yerleştirmiş, konuları geldikçe
aynı hadisi bir kaç yerde daha tekrar etmiştir. Bu nedenle, mükerrerler
dışındaki toplam hadis sayısı 3-4 bin civarına inmektedir. Buhârî, tercüme
denilen bab başlıklarında konuyla ilgili âyet ve hadislerden iktibaslar yapar, âlimlerin
ve bazan kendisinin görüşlerine yer verir, direkt veya endirekt yollarla
tercihlerini ihsas ettirir. Tercemelerde verdiği hadis ve haberlerin çoğu
muallak (senedsiz veya eksik senedli)tır. Daha önceki hadis mecmualarında pek
görülmeyen bu usul Buhâri'ye hastır. Bu nedenle, "Buhârî'nin fıkhı
tercemelerindedir" sözü yaygınlaşmıştır. (Yekünü 1341 olan bu tür) muallak
hadisler, Buhârî'nin kitabına verdiği isimden de anlaşılacağı gibi, sahih
hadislerin dışındadır. Tercümelerde Buhârî'nin verdiği bilgiler, hadislerin
ihtiva ettiği fıkhı malumatı kavramada çok faydalıdır. Bütün âlimlerin
ittifakıyla hadis mecmualarının ensahihi kabul edilen el-Câmiu's-Sahîh,
türkçeye de tercüme edilmiş, mükerrerlerinin çıkarıldığı Tecrid'i de tercüme ve
şerhiyle, Diyanet İşleri Başkanlığınca basılmıştır.

2. Müslim'in el-Câmiu's-Sahîh'i: Ebu'l-Hüseyn Müslim b. Haccâc (H.202-261),
300.000 hadis arasından seçerek tasnif ettiği kitabına,
"el-Camiu'l-Müsnedü's-Sahîh" ismini vermiş, mukaddimede tasnif
metodunu açıklamıştır. Buhârî'nin yaptığı gibi bab başlıklarında bilgi
vermemiş, hatta, bab başlığı dahi tanzim etmemiş, sadece "bab"
demekle yetinmiştir. Bugün eldeki Müslim nüshalarında bulunan bab başlıkları,
eseri şerheden İmam Nevevî'ye aittir. Müslim kitabına, mevkuf ve maktu hadisleri
almamış, muallaklara ise çok az yer vermiş, hadisleri konularına göre bölmemiş,
hadisi en çok ilgili olduğu yerde nakletmiş, metin ve sened olarak benzerlerini
bir arada ve kısaltarak tekrar etmiştir. Bu yönüyle Müslim Buhârî'den daha
derli topludur. Bu ve benzeri özelliklerinden dolayı bazı âlimler (mesela
Mağribliler) Müslim'i Buhâri'ye tercih etmişlerdir. Müslim'in Câmi'i, 54 kitap,
1322 bab, mükerrerler dışında 3033 hadis ihtiva etmektedir. Kadı İyaz ve İmam
Nevevî başta olmak üzere pek çok âlim Müslim'i şerhetmiştir. Müslim, sade,
metin ve şerhli olarak türkçeye tercüme edilmiştir.

3. Tirmizi'nin Câmi'i: Ebu İsa Muhammed b. İsa et-Tirmizi'nin (H: 209-279)
Cami'i, es sünen ismiyle de maruftur. Devrin âlimlerinin tetkikine sunuları ve
takdir edilen Sünen-i Tirmizi, 46 kitap, 2496 bab ve 4000 hadis ihtiva
etmektedir. Hadisçilik açısından Müslim'e, fıkhu'l-hadis (hadislerde bulunan
çeşitli hükümler) yönünden de Buhârî'ye ait özellikleri, onlara yakın ölçüde
kitabında toplayan Tirmizi, bab başlığı altında hadisleri sıraladıktan sonra şu
işlemleri yapar; hadisin sıhhat durumunu (sahih, hasen, zayıf, hasen-sahih,
garib...), ravilerin durumunu, varsa seneddeki illetleri, hadisin diğer
tariklerini, sahabilerin o konudaki başka rivayetlerini, bu hadislerle ulemânın
nasıl amel ettiğini, ittifak ve ihtilaflarını... açıklar. Hadislerden istifade
için çok faydalı olan bu açıklamalar onları, amel edilebilir hale getirir.
Tirmizi üzerine de pek çok şerh yazılmış ve eser türkçeye tercüme edilmiştir.

4. Ebu Davud'un Sünen'i: Ebu Davud Süleyman b. Eş'as es-Sicistânî'nin (H:
202-275) kitabı, ahkâmla ilgili hadislerin tasnif edildiği Sünen türünün en
güzel örneğidir. Kitabına, 400.000 hadis arasından seçtiği 4000 hadisi
aldığını, bunların da dört hadiste özetlenebileceğini belirten Ebu Davud;
sahih, hasen, leyyin ve amel edilebilir derecedeki zayıf hadisleri Sünen'ine
aldığını söyler. Kitabında zayıf hadislerin mevcudiyetini kabul eden Ebu Davud,
muhaddislerin ittifakla terkettikleri herhangi bir hadisi Sünen'ine almamıştır.
40 kitaptan oluşan Sünen'e pek çok şerh yazılmış, eser türkçeye de tercüme
edilmiştir.

5. Nesâî'nin Sünen'i: Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb en-Nesâî (H: 215-303),
sahih ve zayıf hadislerden derlediği es-Sünenü'l-Kübrâ'sını istek üzerine,
sadece sahih hadisleri almak üzere ihtisar etti ve bu yeni eserine el-Müctebâ
adını verdi. Kütüb-i
Sitte
içinde Nesâî denince, işte bu Müctebâ kasdedilir. Sünenler içinde en az zayıf
hadis ve cerhedilmiş ravisi olan mücteba, Sahihayn'dan sonra üçüncü kitap
olarak kabul edilir. Nesâî, hadisler arasındaki çok küçük rivayet farklarını
dahi göstermiş ve rical tenkidinde büyük bir hassasiyet göstermiştir. 51 kitap
ve yaklabıh 2400 babtan oluşan Müctebâ, türkçeye çevrilmiştir.

6. İbn Mâce'nin Sunen Ebu Abdullah Muhammed b. Yezıd el-Kazvînî'nin (H:
209-273) Sünen'i, 37 kitap, 1515 bab ve 4341 hadis ihtiva eder. Bu hadislerin
büyük bir çoğunluğu, diğer beş kitapta (usûli hamse) mevcuttur veya sahih ve
hasen durumundadır. ibn Mâce'deki hadislerin 613 ünün isnadı zayıf, 99 unun
isnadı ise, yok hükmünde veya münker ya da yalanlanmıştır. Bilhassa, şahıs,
kabile ve şehirlerin faziletleriyle ilgili hadislerin çoğunun uydurma olduğu
söylenmiştir. Ancak, VI. asırdan sonra Kütüb-i
Sitte'nin
altıncı kitabı olarak kabul edilen İbn Mâce, tertibi, tekrardan uzak ve kısa
olusu ile oldukça değerlidir. Muhammed Fuad Abdülbâkı tahkikiyle yapılan baskı,
pek çok ilmî kolaylıklar sağlamış, eserdeki zayıf yönlere işaret edilmiştir. Bu
baskı esas alınarak Sünen, şerhi de yapılmak suretiyle türkçeye çevrilmiştir.

991 - Fadale İbnu Ubeyd
anlatıyor "Hz Ömer (radıyallahu anh)'i dinledim, "Hz. Peygamber'den
işittim" diyerek şu hadisi rivayet etti:

"Dört çeşit şehid
vardır:

1- İmanı kavî mü'min kişi
düşmanla karşılaşır, öldürülünceye kadar Allah sadık kalır. İşte bu kıyamet
günü, insanların gıbta ile gözlerini kaldırıp bakacakları gerçek şehiddir.
-Bunu yaparken başını kaldırır ve kalansuvesi yere düşer- (Fadâle der ki: )
"Bu, Hz. Ömer'in kalansuvesi mi idi, yoksa Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın kalansuvesi mi idi anlıyamadım."

2- İmanı sağlam (ancak önceki
kadar şecaat sahibi olmayan) bir mü'min düşmanla karşılaşır. Korkudan vücudu
-talh ağacının dikeni batmış gibi - titrer. Bu sırada gelen serseri bir ok
darbesiyle hayatını kaybeder. Bu, ikinci derecede bir şehiddir.

3- İyi amelle kötü ameli
karıştırmış mü'min kişi, düşmanla karşılaşır. Bu karşılaşma esnasında (sabır ve
şecâatte, şehidliğin mükâfaatını beklemekte) Allah'a sâdık kalır. Öldürülünce
bu üçüncü mertebede bir şehid olur.

4. Günahkâr bir mü'min
düşmanla karşılaşır, ölünceye kadar Allah'a sâdık kalır. Bu da dördüncü
derecede bir şehid olur."

Tirmizî, Fedailu'l-Cihad 14,
(1644).

992 - Yahya İbnu Saîd
(radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
(Bedir'de bizleri) cihâda teşvik etti, cenneti hatırlattı. Bu sırada Ensâr'dan
biri, elindeki hurmalardan yemekte idi. Birden: "Ben şunları bitirinceye
kadar oturacak olursam dünyaya fazla hırs göstermiş olacağım" dedi ve
ellerindeki hurmaları fırlatarak kılıncını çekip öldürülünceye kadar
savaştı."

Muvatta, Cihâd 42, (2, 466);
Buharî, Megâzî, 17; Müslim, İmâret 145, (1901).

993 - Hz. Berâ (radıyallahu
anh) anlatıyor: "Zırh giyinmiş bir adam gelerek: "Ya Resûlullah!
Hemen savaşa mı katılayım, Müslüman mı olayım?" diye sordu. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm):

" Müslüman ol, sonra
savaşa katıl"dedi. Adam Müslüman oldu, savaşa katıldı ve öldürüldü.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onun hakkında:

Az bir amelde bulundu fackat
çok şey kazandı!"buyurdu.

Buhari, Cihâd 1.3; Müslim,
İmâret 144, (1900).

994 - Râşid İbnu Sa'd, ashaba
mensup birinden naklen anlatıyor: "Bir zât Resûlullah'a gelip: "Ey
Allah'ın Resûlü, niye şehid dışında kalan mü'minler kabirde imtihan
edilirler?" diye sordu. Resûlullah şu cevabı verdi: "Şehidin ölüm
anında tepesinin üstünde kılıç parıltısını hissetmesi imtihan olarak ona
kâfidir."

Nesâî, Cenâiz 112.

995 - Ebu Hüreyre
(radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
buyurdular ki:

"Şehidin ölüm
(darbesinden) duyduğu ızdırab sizden birinin çimdikten duyduğu ızdırap
kadardır."

Tirmizî, Fedâilu'1-Cihâd 26,
(1668).

996 - İbnu Mes'ud
(radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
buyurdular ki:

"Rabbimiz, Allah yolunda
savaşan şu kimseye taaccüb etmiştir: Arkadaşları hezimete uğra(yıp kaçmış)tır.
Ancak O, (kaçmanın haram olduğunu düşünerek) kendisine düşen sorumluluğun
idrakiyle geri dönerek, öldürülünceye kadar düşmanla çarpışmıştır. Bunun
üzerine Aziz ve Celil olan Allah, meleklere (iftiharla) şöyle der: "Şu
kuluma bakın, benim nezdimde olan mükâfaatı) düşünüp katımda olan (cezâdan)
korkarak geri döndü, öldürülünceye kadar savaştı."

Ebu Dâvud, Cihâd 38, (2536).

Abdü'l-Habîr İbnu Kays İbni
Sabit İbni Kays İbni Şemmâs an ebîhi an ceddihi (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a Ümmü Hâlid adında bir kadın yüzü
örtülü olduğu halde gelerek Allah yolunda öldürülmüş olan oğlu hakkında sormak
istedi. Ashab'tan biri kadına: "Sen, yüzü örtülü olduğun halde gelip
oğlundan mı soracaksın?" dedi. Kadın: Oğlumu kaybetti isem de hayamı
kaybetmedim" dedi.

Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) kadına:

" Oğlun iki şehid
mükâfatı elde etmiştir!" dedi. kadın:

"- Bunun sebebi nedir,
ey Allah'ın Resûlü?" diye sorunca şu cevabı verdi:

" Çünkü onu Ehl-i Kitap
öldürdü!"

Ebu Dâvud, Cihâd 8, (2488).

997 - Sehl İbnu Huneyf
(radıyallahu anh) anlatıyor:, "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Kim sıdk ile Allah'tan
şehid olmayı taleb ederse, Allah onu şehidlerin derecesine ulaştırır, yatağında
ölmüş bile olsa" buyurdu."

Müslim, Cihâd 156, 157,
(1908, 1909); Ebu Dâvud,Salât 361, (1520); Tirmizî, Fedâilu'1-Cihâd 19, (1653);
Nesâî-Gihâd 36, (6, 36); İbnu Mâce, Cihâd 15, (2797).

998 - Ebu Mâlik el-Eş'ârî
(radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu
ki:

"Kim Allah yolunda
evinden ayrılır, sonra da öldürülür, yahut atı veya devesi (yere atıp) boynunu
kırar veya bir zehirli sokar veya yatağında ölür ise, Allah'ın dilediği hangi
musibetle ölmüş olursa olsun şehit olarak ölür."

Ebu Davud, Cihâd 15, (2499).

999 - Ebu Dâvud'un bir diğer
rivayetinde geldiğine göre, "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a:
"Ey Allah'ın Resûlü, kim cennete gidecek?" diye sorulmuş, o da şu
cevabı vermiştir: "Peygamber cennetliktir, şehid cennetliktir, çocuk(ken
ölen) cennetliktir, diri diri gömülen çocuk cennetliktir."

Ebu Dâvud, Cihâd 27, (2521).

1000 - Ebu'n-Nasr
(radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Uhud
şehidlerine uğradı ve: "İşte bunlar var ya, bunlar için şehadet
ederim" dedi. Ebu Bekir (radıyallahu anh): "Ey Allah'ın Resûlü biz
onların kardeşleri değil miyiz? Onlar nasıl Müslüman oldularsa biz de Müslüman
olduk, onların cihad etmeleri gibi biz de cihad ediyoruz!" dedi.
Resûlullah şu cevabı verdi:

" Evet (söylediğiniz
hususlar doğru), ancak benden sonra ne gibi bid'alar çıkaracağınızı
bilemiyorum."

Hz. Ebu Bekir (radıyallahu
anh) ağladı, ağladı ve sonra:

"- Yani biz senden
sonraya mı kalacağız? (diye eseflendi)."

Muvatta, Cihâd 32, (2,
461-62).

CİHADIN VACİB OLUŞU VE CİHADA TEŞVİK EDEN HADİSLER

1001 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Emîriniz, fâzıl veya fâcir her nasıl olursa olsun, (onun emri
altında) cihad etmeniz size farzdır. Keza, namazı da fâzıl veya fâcir ve hatta
kebâir işlemiş bile olsa her Müslümanın, arkasında kılması bütün Müslümanlara
farzdır."

Ebu Dâvud, Cihâd 35, (2533).

1002 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Müşriklere karşı mallarınızla, canlarınızla ve dillerinizle
cihad edin."

Ebu Dâvud, Cihâd 18, 2504); Nesâî,Cihâd 1, (6, 7).

1003 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm.) Mekke'nin fethi günü buyurdular ki:

"Artık bu fetihten sonra hicret yoktur. Fakat cihâd ve niyyet
vardır. Öyleyse askere çağrıldığınız zaman hemen silah altına koşun!"

Buharî, Cihâd 1, 27, 194, Cizye 22, Hacc 43, Cezâu's-Sayd 10;
Müslim, İmâret 85, (1353), Hacc 445, (1353); Tirmizî, Siyer 33, (1590); Nesâî,
Cihâd 15, (7,146); Ebu Dâvud, Cihad 64, (2480).

1004 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim gazve yapmadan ve gaza
yapmayı temenni etmeden ölürse nifaktan bir şube üzerine ölmüş olur."

İbnu'l-Mübârek der ki: "Biz bunun Hz. Peygamber (aleyhissalâtu
vesselâm)'in sağlığına has bir keyfıyet olduğuna hükmetmiştik."

Müslim, İmâret 158, (1910); Ebu Dâvud, Cihâd 18, (2502); Nesâî,
Gihâd 2, (6, 8).

1005 - Ebu Ümâme (radıyallahu anh) anlatıyor: "Kim bizzat
gazveye katılmaz veya bir gaziyi techiz etmez veya bir gazinin ailesini hayırlı
bir şekilde himaye etmez ise, Allah kıyamet gününden önce ona hiç beklemediği
bir musibet ulaştırır."

Ebu Dâvud, Cihâd 18, (2503).

1006 - Ebu'n-Nadr merhum Abdullah İbnu Ebî Evfâ (radıyallahu
anh)'dan naklen anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) düşmanla
karşılaştığı günlerden birinde, güneşin meyletmesini bekledi. Sonra kalkıp
yanındakilere şöyle dedi: "Ey insanlar, düşmanla karşılaşmayı temenni
etmeyin, Allah'tan afıyet dileyin. Ancak karşılaşacak olursanız sabredin, bilin
ki cennet kılıçların gölgesindedir."

En sonda Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) sözlerini şöyle
tamamladı:

"Ey Kitab'ı indiren, bulutları yürüten, (Hendek Savaşı'nda düşman
müttefikler olan) Ahzâb'ı hezimete uğratan Rabbimiz, bunları da hezimete uğrat
ve onlar karşısında bize yardım et".

Buharî, Cihâd 156, 22, 32,112, Temennî 8; Müslim, Cihâd 20, (1742),
Ebu Dâvud, Cihâd 98, (2631).

1007 - Seleme İbnu Nüfeyl el-Kindî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Ümmetimden bir grup, hak yolunda mücadeleye (hiç ara
vermeden) devam edecek, Allah da, onlar(la mücâdele sebebi) ile bazı kavimlerin
kalplerini saptıracak ve bunlardan (alınanlarla) onların rızkını sağlayacaktır,
bu hal kıyamet gününe, Allah'ın va'dinin gelme anına kadar devam edecektir.
Atın, kıyamete kadar alnında hayır bağlıdır. Rabbim bana, aranızda kalıcı
değil, gidici olduğumu, ruhumu kabzedeceğini, sizin de beni, (birbirinizin
boynunu vuran gruplar olarak) takib edeceğinizi bildirdi. Sakın birbirinizin
boynunu vurmayın. Mü'minlerin (fitne sırasında emniyette olacakları) asıl
yerleri Şam'dır."

Nesâî, Hayl 1, (6, 214-215).

CİHAD'IN ÂDÂBI

1008 - Hz.Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) gazve yaptığı zaman:

"Ey Rabbim sen benim destekcim ve yardımcımsın. Senin sayende
çâre düşünür, senin sayende saldırır, senin sayende mukâtele ederim"
derdi.

Tirmizî, Da'avât 132, (35, 781; Ebu Dâvud, Cihâd 99, (2632).

1009 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ve askerleri (sefer sırasında) tepeleri tırmandıkça
tekbir getirirler, inişe geçince de tesbihte bulunurlardı. Namaz dahi buna göre
vazedildi."

Ebu Dâvud, Cihâd 78, (2595).

1010 - Seleme İbnu'l-Ekvâ (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir gazve sırasında başımıza Hz. Ebu
Bekir (radıyallahu anh)'i komutan tayin etti. Bu seferde müşriklerden bir gruba
gece baskını yaptık. Onlardan çokça öldürüldü. Ben kendi elimle yedi kişi
öldürdüm. Bunlar, farklı âilelerdendi. O gün parolamız: "Ey Mansur (yardım
gören) öldür, öldür!" idi."

Ebu Dâvud, Cihâd 78, (2596),102, (2638).

1011 - Mühelleb İbnu Ebî Sufre (rahimehullah) Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı dinleyen birisinden, Efendimiz'in şöyle söylediğini
naklediyor: "Düşman size gece baskını yaparsa Ha-mim La yunsarûn
deyin."

Tirmizî, Cihâd 11, (1682); Ebu Dâvud, Cihâd 78, (2597).

1012 - Ka'b İbnu Mâlik (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) gazveye çıkmaya karar verdiği zaman,
şaşırtarak başka bir zan uyandırır ve: "Harb bir hiledir"
derdi."

Ebu Dâvud Cihad 101, (2637); Buharî, Cihad 157; Müslim, Cihâd 18,
(1740).

1013 - Muâz İbnu Cebel (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

Gazve iki çeşittir: Birincisi kişinin Allah'ın rızasını aramak için
yaptığı gazvedir. Bu maksadla gazve yapan imama da itaat eder, en kıymetli
şeyini harcar, ortağına kolaylık gösterir, fesaddan kaçınır. Bunun uykusu da
uyanıklığı da tamamen kendisi için ücret olur. Bir de övünmek, riyâkârlıkta
bulunmak ve kendini satmak için savaşan, imama isyan eden, arzda fesad çıkaran
kimse vardır. Böyle gazveden asgarî ücreti bile elde edemez."

Ebu Dâvud, Cihad 25, (2515); Nesâî, Cihad 46, (6, 49); Muvatta
Cihad 18 (2, 466).

1014 - Kays İbnu Abbâd anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın ashabı (radıyallahu anhüm) savaş sırasında ses çıkarmayı
sevmezlerdi."

Ebu Dâvud, Cihad 112, (2656).

1015 - Ebu'd-Derdâ (radıyallahu anh)'nın anlattığına göre, cihâda
giderken, yola çıkıp, halkın geçeceği yere durarak, herkese duyuracak şekilde
şöyle bağırırmış: "Ey insanlar: Kimin üzerinde bir borç olduğu halde,
cihada katılır ve bilirse ki, öldüğü takdirde bu borç ödenmeyecektir, hemen
geri dönsün, sakın peşime takılmasın. Zîra, o, bu haliyle cihâdın karşılığını
alamaz."

Rezîn'in ilavesidir.

CİHADA NİYETTE SIDK VE İHLAS

1016 - Ebu Musa (radıyallahu anh) anlatıyor: "Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm)'e, şecaat olsun diye veya hamiyyet (kavmi,
ailesi,dostu) için veya gösteriş için mukâtele eden kimseler hakkında sorularak
bunlardan hangisi "Allah yolunda"dır? dendi. Resûlullah: "Kim,
Allah'ın kelamı yücelsin diye mukâtele ederse, o Allah yolundadır" diye
cevap verdi."

Buharî, Cihad 15, Hums 10, İlm 35, Tevhid 28; Müslim, İmâret
149,(1904); Tirmizî, Fedâilu'l-Cihâd 16, (1646); Ebu Dâvud, Cihâd 26, (2517);
Nesâî, Cihâd 21; İbnu Mace, Cihâd 13, (2783).

1017 - EbuHüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir adam
gelerek Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e: "Ey Allah'ın Resûlü, bir
kimse Allah yolunda cihad arzu ettiği halde bir de dünyalık isterse durumu
nedir?" diye sordu. Şu cevabı verdi: "Ona hiçbir sevab yoktur!"
Adam aynı soruyu üç sefer tekrar etti, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da
her seferinde: "Ona sevab yoktur!" diye cevap verdi."

Ebu Dâvud, Cihâd 25, (2516).

1018 - Şeddâd İbnu'l-Hâd (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir
bedevî gelerek Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a iman etti. Sonra da sordu:
"Seninle hicret edeyim mi?" Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onu
ashabından birine teslim edip meşgul olmasını söyledi. Sonra yapılan gazvede
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), bir miktar ganimet elde etmişti. Bunu
taksim etti ve bedevîye de bir pay ayırdı. Bedevî: "Bu nedir?" diye
sordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Bu payı sana ayırdım"
dedi. Adam: "Ben bunun için sana tâbi olmuş değilim, ben -eli ile boğazını
göstererek- şuraya bir ok atılıp ölmem ve cennete gitmem için sana tâbi
oldum" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da: "Sen Allah'a
sâdık oldun mu o da sana sâdık olur (dilediğini verir)" dedi.

Askerler bir müddet durdular. Sonra düşmanla mukâtele etmek üzere
kalktılar. Adamcağızı, az sonra sırtlayıp Hz.Peygamber (aleyhissalâtu
vesselâm)'e getirdiler. Tam gösterdiği yere bir ok isabet etmiş ve ölmüştü.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Bu, o adam mı?" diye sordu:

"Evet, odur!" dediler.

"Öyleyse o Allah'a doğru söyleyip sadâkat gösterdi, Allah da
ona sadâkat gösterdi" dedi.

Adam, Resûlullah (aleyhissalâtu vessselâm)'ın cübbesi ile
kefenlendi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) cenazeyi öne çıkardı, üzerine
namaz kıldı. Okuduğu duadan işitilenler arasında şu da vardı: "Ey Allahım,
bu senin bir kulundur. Senin yolunda hicret etmek üzere memleketinden ayrıldı.
Şehid olarak öldürüldü. Ben buna şâhidlik ediyorum."

Nesâî, Cenâiz 61, (4, 60, 61).

1019 - Abdurrahman İbnu Ebî Ukbe, babasından naklediyor. Babası
İran asıllı bir azadlı idi. Der ki: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
ile birlikte Uhud Savaşı'na katıldım. Müşriklerden bir adama darbeyi indirdim
ve: "Al, bu sana benden, ben İranlı bir köleden!" dedim. (Sözlerimi
işitmiş bulunan) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana doğru baktı ve: "Niye,
ben Ensarî bir köleyim demedin? Bir kavmin kızkardeşlerinin oğlu o kavimden
sayılır" dedi.

Ebu Dâvud, Edeb 121, 5/23; İbnu Mâce, Cihâd 13, (2784).Bu hadisin
son cümlesi yani, ibaresi diğer kitaplarda da yer alır. Buharî, Ferâiz 24,
Tirmizî, Menâkıb 85, (3897); Nesâî, Zekât 96, (5,106); Müslim, Zekat 133,
(1059).

KITÂL VE GAZVE AHKÂMI

1020 - Büreyde (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir ordunun veya seriyyenin başına komutan tayin
ettiği zaman, -hassaten komutana- Allah'a karşı muttaki olmasını, beraberindeki
Müslümanlara da hayır tavsiye eder ve sonra şunları söylerdi:

"Allah'ın adıyla ve Allah'ın rızası için savaşın. Allah'ı
inkâr eden kâfirlerle çarpışın. Gazâ edin fakat ganimete hıyanet etmeyin,
haksızlıkda bulunmayın, ölülerin vücudlarına sataşıp burun ve kulaklarını
kesmeyin, (önünüze çıkan) çocukları öldürmeyin!

Müşrik düşmanlarla karşılaşınca onları önce üç şeyden birine çağır:
Bunlardan birine cevap verirlerse onlardan bunu kabul et ve artık dokunma!

Önce İslâm dâvet et. İcâbet ederlerse hemen kabul et ve elini
onlardan çek. Sonra onları yurtlarından muhâcirler diyarına hicrete dâvet et.Ve
onlara haber ver ki, eğer bunu yapacak olurlarsa Muhcacirler‚ va'dedilen bütün
mükâfaat ve vecibeler aynen onlara da terettüp edecektir. Hicretten imtina
edecek olurlarsa bilsinler ki, Müslüman bedevîler hükmündedirler ve Allah'ın
mü'minler üzerine câri olan hükmü onlara icra edilecektir; ganimet ve fey'den
kendilerine hiçbir pay ayrılmayacaktır. Müslümanlara birlikte cihâda katılırlarsa
o hariç, (o zaman ganimete iştirak ederler.)

Bu şartlarda Müslüman olma teklifini kabul etmezlerse, onlardan
cizye iste, müsbet cevap verirlerse hemen kabul et ve onları serbest bırak.

Budan da imtina ederlerse, onlara karşı Allah'tan yardım dile ve onlarla
savaş. Bu durumda bir kale ahâlisini muhâsara ettiğinde onlar senden Allah ve
Resûlü'nün ahd ve emânını talep ederlerse kabul etme: onlar için, kendine ve
ashâbına ait bir emân tanı. Zira sizin kendi ahdinizi veya arkadaşlarınızın
ahdini bozmanız, Allah'ın ve Resûlü'nün ahdini bozmaktan ehvendir.

Eğer bir kale ahalisini kuşattığında onlar, senden Allah'ın hükmünü
tatbik etmeni isterlerse sakın onlara Allah'ın hükmünü tatbik etme, lakinkendi
hükmünü tatbik et. Zira Allah'ın onlar hakkındaki hükmüne isâbet edip
etmeyeceğini bilemezsin."

Müslim, Cihâd 3, (1731); Tirmizî, Siyer 48, (1617), Diyât,14,
(1408); Ebu Dâvud, Cihâd 90, (2612, 2613).

1021 - Abdullah İbnu Avn anlatıyor: "Nâfı'ye yazarak savaştan
önce (müşrikleri İslâm'a) davet etme hususunda sordum. Şu cevabı verdi:
"Bu İslâm'ın başında idi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Benî
Müstalik'e ani baskın yaptı. Adamları gâfıldi, hayvanları su kenarında
sulanmakta idi. Savaşabilecekleri öldürdü, kadın ve çocuklarını da esir etti. O
gün Cüveyriye (radıyallahu anhâ) validemizi esir almıştı.

Bunu bana Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) rivayet etti.
Abdullah bu orduya asker olarak katılmıştı."

Buharî, Itk 13; Müslim, Cihâd 1, (1730); Ebu Dâvud, Cihâd 100,
(2633).

1022 - Ebu Mûsa (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ashâbından birini herhangi bir iş için gönderince şu
tenbihte bulunurdu; "Müjdeleyin, nefret ettirmeyin; kolaylaştırın
zorlaştırmayın."

Müslim, Cihâd, (1732).

1023 - Semure İbnu Cündeb (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Müşriklerin
yaşlılarını öldürün, fakat tıfıllarına (şerh) yani henüz tüyü çıkmayanlara
dokunmayın."

Ebu Dâvud, Cihâd 121, (2670); Tirmizî, Siyer 28, ( 1583).

1024 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın katıldığı gazvelerden birinde öldürülmüş bir kadın
bulundu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bunun üzerine kadınları ve
çocukları öldürmeyi yasakladı."

Buharî, Cihâd 147,148; Müslim, Gihâd 24, (1744); Muvatta 3, (2,
447); Tirmizî, Gihâd 19, (1569); Ebu Dâvud, Gihâd 34, (1667); İbnu Mâce, 30,
(2841).

1025 - Nu'mân İbnu Mukarrin. (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birçok gazvelere katıldım. (Şunu
gördüm): Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), şafak sökünce, güneş doğuncaya
kadar mukâteleyi durdururdu. Güneş doğunca öğle vaktine kadar tekrar mukâteleye
geçerdi. Tam öğle vaktinde mukâteleyi durdurur, güneş batıya meyledinceye kadar
ara verirdi. Meyledince, ikindi vaktine kadar mukâtele eder, ikindi vaktinde
ikindi namazını kılıncaya kadar ara verir, sonra tekrar mukateleye geçerdi.
(Ashab) derdi ki: "Bu vakitte (yani güneşin zevali vaktinde) yardım
rüzgârları eser, mü'minler namazlarında orduları için dua ederler."

Tirmizî, Siyer 46, (1612); Ebu Dâvud, Cihâd 111, (2655); Buharî,
Cizye 1.

1026 - Hz. Enes (radıyallahu anh): "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm), sabah vakti baskın yapardı. (Yaklaştığı yerleşim bölgesine) kulak
kabartır, (ezan okunup okunmadığını kontrol eder) ezan sesi işitecek olursa
durur, işitmezse saldırıya geçerdi."

Müslim, Salât 9, (382). Tirmizî, (Siyer 48, (1618); Ebu Dâvud,
Cihâd 100, (2634).

1027 - İsâm el-Müzenî (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir ordu veya seriyye yola çıkardığı zaman, askerlere
şunu tenbihlerdi: "Bir mecsid görür veya müezzini işitirseniz, orada
kimseyi öldürmeyin."

Ebu Dâvud, Cihâd 100, (2635); Tirmizî, Siyer 2, (1549).

1028 - El-Hâriss İbnu Müslim İbni'l-.Hâris babasından Müslim İbnü'l-Hâris
(radıyallahu anh)]'den naklediyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bizi bir
seriyye ile gazveye gönderdi. Baskın mahalline vardığımız zaman, atını
hızlandırdım ve arkadaşlarımı geçtim. Köy halkı beni imdât çığlıklarıyla
karşıladı. Ben onlara: Lâilâhe illallah deyip kendinizi koruyun dedim. Öyle
yaptılar. Arkadaşlarım beni bu davranışım sebebiyle "Ganimeti bize haram
ettin" diyerek ayıpladılar. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın yanına
dönünce, yaptığımı ona haber verdiler. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) beni
çağırttı. Yanına varınca davranışımdan dolayı takdir etti ve: "Bilesin,
Allah (celle celaluhu) senin için, o kurtardığın insanlardan her birisi
sebebiyle şu kadar sevab yazmıştır" buyurdu. Sonra Resûlullah
(aleyhissalâtu vessselâm) bana: "Sana kendimden sonra bir tavsiye
yazacağım"dedi ve yazıp, üzerini mühürleyip bana verdi."

Ebu Dâvud Edeb 110, (5080).

1029 - Cündeb İbnu Mekîs (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) benim de katıldığım bir seriyye gönderdi.
Orduya Benu'l-Mülevvah kabilesine baskın yapılması talimâtını verdi. Yola
çıktık. Kedîd nâm mevkiye geldiğimiz zaman el-Hâris İbnu'l-Bersâ el-Leysî ile
karşılaştık. Onu yakaladık. Bize:

"- Ben Müslüman olmak arzusuyla geliyordum. Memleketten de Resûlullah
( aleyhissalâtu vesselâm)'a gitmek düşüncesiyle ayrılmıştım" dedi.
Kendisine:

"- Eğer Müslümansan bizim sana bir gün bir gecelik bağımız
zarar vermez, dediğin gibi değilsen sana karşı tedbirimizi tam yapmış
oluruz" dedik ve bağlarını daha bir sıkıladık."

Ebu Dâvud, İmâret 137, (1896).

1030 - Ebü Said (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Benî Lihyan kabilesine bir askerî birlik göndermeye
karar vermişti: "Her iki kişiden biri atılsın, sevapta ortak
olacaklar" buyurdu.

Müslim, İmâret,1896.

1031 - Ebu Said (radıyallahu anh)'in bu rivâyeti bir başk vecihte
şöyledir: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Benî Lihyân'a bir müfreze
gönderdi. (Bunu tertiplerken) şöyle demişti: "Her iki kişiden biri (orduya
katılmak üzere) çıksın!"

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), sonra oturanlara: "Sizden
kim, gidenin ailesine ve malına iyi şekilde nezâret eder, hâmi olursa, ona
gidenin sevabının yarısı eksiksiz verilir" buyurdu.

Ebu Dâvud, Cihâd 21, (2510).

1032 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Ben bir
seriyyeye katılmıştım. Askerler (bir ara) bir fırarda bulundu, ben de onlar
arasında idim. Oradan uzaklaşınca: "Şimdi ne yapacağız, cihaddan kaçtık,
Allah'ın gazabıyla dönüyoruz" diye müzâkere ettik. Sonunda:
"Medine'ye girelim, bizi kimse görmez" diye düşündük.

Ancak Medine'ye varınca: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a gidip, kendimizi arzederek, bizim için bir tevbe imkânı varsa onu
yerine getirsek, yoksa geri gitsek" diye kararlaştırdık. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a uğrayıp "Biz firârîleriz!" dedik. Bize
yaklaşarak:

" -Hayır siz, firârîler değil, savaşa tekrar dönmek üzere
manevra yapmış kişilersiniz" buyurdu. Kendisine yaklaştık, mübarek
ellerinden öptük. Bize: "Ben Müslümanların ilticâgâhıyım" dedi."

Ebu Dâvud, Cihâd 106 (2647); Tirmizî, Cihâd 36, (1716)].

1033 - Necdet İbnu Âmir el-Harûrî'den rivâyet edildiğine göre, İbnu
Abbâs (radıyallahu anhümâ)'a yazarak beş haslet hakkında sormuştur.

- Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) gazveye çıkarken kadınları da
alır mıydı?

- Kadınlara ganimetten pay ayırır mıydı?

- Savaş sırasında çocukları öldürür müydü?

- Yetimin yetimliği ne zaman kalkar?

- Hums (ganimetin beşte biri) kimler içindi?

(Râvilerden Yezîd İbnu Hürmüz der ki:) İbnu Abbâs (radıyallahu
anhümâ), (mektubu yazarken şöyle) dedi: "Bir ilmi gizleme durumuna düşmüş
olmasaydım asla cevap vermezdim." Sonra şu cevabı yazdı: "Bana yazıp
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın gazveye kadınları da götürüp
götürmediğini" sordun. Evet, kadınları gazveye götürürdü. Onlar yaralıları
tedavi ederlerdi. Kendilerine de ganimetten bir şeyler verilirdi.Hisseye gelince,
kadınlara belli bir hisse ayrılmazdı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) gazve
sırasında çocukları öldürmezdi. Öyle ise onları sen de öldürme.

Yine sen bana yazıp: "Yetimin yetimliği ne zaman kalkar?"
diye soruyorsun. Kasem olsun kişi vardır, sakalı çıktığı (büluğa erdiği) halde
hakkını almaktan hâlâ acizdir.Öyle ise kendisi için, başkalarının aldığının
iyisinden alan kimseden yetimlik kalkar.

Yine sen bana yazıp "humstan kimlere verileceğini"
soruyorsun. Ben: "Bu bize âittir" demiştim. Ancak kavmimiz bunu bize
vermekten imtina etti."

Müslim, Cihad 137, (1812); Tirmizî, Siyer 8, (1556); Ebu Dâvud,
Cihâd 152, (2727 ,2728).

1034 - Ümmü Atiyye (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Ben
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte yedi ayrı gazveye çıktım.
Ordugâhlarda ben geride kalır, askerlere yemek yapar, yaralıları tedavi eder,
hastalara bakardım."

Müslim, Cihâd 142, (1812).

1035 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bizi (bir tecziye vazifesi ile Mekke'ye) gönderdi ve
(Kureyş'ten iki kişinin ismini vererek): "Falanca ve falancayı
yakalayabilirseniz onları ateşte yakın"dedi. (Hazırlıkları bitirip) tam
Medine'den ayrılacağımız sırada (bizi çağırtarak): "Ben size falan ve
falanı yakmanızı emretmiştim. (Sonra düşündüm ki) ateşle yakma cezasını vermek
Allaha aittir. Onları yakalarsanız öldürün. "

Buhârî, Cihâd 149; Ebu Dâvud, Cihâd 122,(2674); Tirmizî, Siyer 20,
(1571).

1036 - Urve, Hz. Üsâme İbnu Zeyd (radıyallahu anhümâ)'den naklen
anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana: "Übnâ'ya
sabahleyin baskın yap ve yak" dedi." Ebu Müshir'e soruldu. Übnâ
nedir?

"- Evet, haklısınız dedi, bunu biz daha iyi biliriz. O,
(bildiğimiz) Filistin'deki Yübnâ'dır." Übnâ veya Yübnâ, Filistin'de,
Askalân ile Ramle arasında bir yerin adıdır."

Ebu Dâvud, Cihâd 90, (2616).

1037 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Sizden iki kişi kavga edecek olursa, yüze
vurmaktan kaçınsınlar" buyurdu."

Buharî, Itk 20; Müslim Bir 117, (2613).

1038 - İbnu Ya'lâ anlatıyor: "Abdurrahman İbnu Hâlid İbnu
Velîd ile birlikte gazveye çıktık. Bize, düşmandan, ızbandut gibi dört tanesini
yakalayıp getirdiler.Derhal öldürülmelerini emretti ve hemen ok atılarak
öldürüldüler. Bu haber Ebu Eyyub el-Ensârî (radıyallahu anh)'ye ulaştı. O şunu
söyledi: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bu çeşit öldürmeyi
yasakladı. Nefsimi kudret elinde tutan Zat-ı Zülcelâl'e kasem olsun, (değil
insan) bir tavuk bile olsa onu öldürücü atışlar için hedef kılmayız." Ebu
Eyyub'un bu sözü Abdurrahmân'a ulaşınca dört köle âzad etti."

Ebu Dâvud, Cihâd 129, (2687).

1039 - İbnu Mes'ud (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Öldürme hususunda insanların en
iffetlisi iman ehlidir."

Ebu Dâvud, Cihâd 120, (2666).

1040 - Abdullah Ibnu Yezid el-Ensârî (radiyallahu anh) der ki:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) nühbâ (arsizlikla alma) ve müsle'yi
yasakladi."

Buharî, Mezâlim 30, Zebâih 25.

1041 - Ibnu Abbas (radiyallahu anhümâ) anlatiyor:
"Müsrikler,Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ve mü'minler karsisinda
iki kisimdi. Ehl-i harb olan müsrikler, ki Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
kendileriyle savas halinde idi. Bir de ehl-i ahd yani aralarinda antlasma
yapilmis olan müsrikler vardi. Onlarla savasilmiyordu. Onlar da Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm)'a karsi savasmiyorlar. Ehl-i harb' ten bir kadin
hicretle geldigi zaman, hayiz olup temizleninceye kadar evlenmek üzere
istetilmiyordu. Temizlenince onun nikâhlanmasi helâl oluyordu. Sayet nikâhtan
önce, kadinin kocasi da hicret ederek gelecek olsa, kadin kendisine
veriliyordu. Ehl-i harbten bir köle veya câriye hicret edecek olsa bunlar hür
olur ve Muhâcirler'in bütün haklarini elde ederler."

Sonra Ibnu Abbâs (radiyallahu anhümâ), -Mücâhid'in rivâyetinde
oldugu sekilde- Ehl-i ahd'la ilgili olarak rivâyete devam etti:
"..kendileriyle antlasma yapilmis müsriklere ait bir köle veya câriye
hicret edecek olsa, bunlar da iâde edilmezlerdi, ancak degerleri ne ise o
ödenirdi." Ibnu Abbâs devamla der ki: "Kureybe Bintu Ebî Umeyye Hz.
Ömer'in yaninda idi, bosadi. Kadinla, Muâviye Ibnu Ebî Süfyân evlendi.
Ümmü'1-Hakem Bintü Ebî Süfyan da Iyâz Ibnu Ganem el-Fihrî'nin nikâhi altinda
idi. O da bunu bosadi. Ümmü'l-Hakem'le de Abdullah Ibnu Osman es-Sakafi
evlendi."

Buharî, Talâk 19.

CIHADA MÜTEALLIK HADISLER

1042 - Abdullah Ibnu Amr Ibnu'l-Âs (radiyallahu anhümâ) anlatiyor:
"Resûlullah (aeyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah yolunda
cihada çikip gazve yapan selamete erip ganimetle dönen her ordu ve her seriyye
ahirette elde edecegi mükâfaatin üçte ikisine dünyada kavusmus olur. Hiçbir
ganimet elde edemeyen, korku geçiren ve musibetlere mâruz kalan her ordu ve her
seriyye ise (ahirette) tam ücrete erer. "

Müslim Imâret 153, (1906); Ebu Dâvud; Cihâd 13, (2785); Nesâî,15,
(6,17,18); Ibnu Mâce, Cihâd 13,(2785).

1043 - Hz. Câbir (radiyallahu anh) anlatiyor: "Biz bir gazvede
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile beraberdik, bir ara söyle buyurdular:
"Medine'de kalan öyleleri var ki, kateddiginiz her mesafe ve geçtiginiz
her vâdide ayrica sizinle berabermis gibi sevabiniza eksiksiz ortak oluyorlar.
Bunlar, (cihada katilmayi cânu gönülden arzulayip da) özürleri sebebiyle orada
kalanlardir." Bu rivayeti Buhârî ve Ebu Dâvud, Hz. Enes (radiyallahu
anh)'ten tahric etmislerdir.

Müslim, Imâret 159, (1911).

1044 - Hz. Ebu Hüreyre (radiyallahu anh) anlatiyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'i isittim söyle diyordu:
"Zincirlere bagli olarak cennete sevkedilen bir zümrenin haline Rabbimiz
taccüb (hayret) etti."

Ebu Dâvud: "Harp esiri yakalanir, zincire vurulur sonra da
Müslüman olur" diyerek açiklamistir.

Buhari, Cihâd 144; Ebu Dâvud, Cihâd 124, (2677).

1045 - Yine Ebu Hüreyre (radiyallahu anh) hazretlerinin anlattigina
göre, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) söyle buyurmustur: "Imam bir
perdedir, onunla birlikte (düsmana karsi) savas yapilir."

Buhârî, Cihâd,109, Ahkâm 1; Müslim, Imâret 43, 1841), Ebu Dâvud,
Cihâd 163, (2757); Nesâî, Büyû 30, (7,155).

1046 - Hz. Enes (radiyallahu anh) anlatiyor: "Eslem
kabilesinden bir genç: "Ey Allah'in Resûlü! Ben gazveye katilmak
istiyorum, ancak gazve için gerekli techizâti temin edecek malim yok!"
dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm):

"Öyleyse falancaya git. O hazirlik yapmisti ama hastalandi
(gelemeyecek)" dedi. Genç o adama gidip:

"- Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'in sana selami var,
cihâd için hazirladigin techizâti bana vermeni söyledi" dedi. Adam, ismen
çagirarak hanimina:

"- Hanim! cihad için hazirladigim teçhizâti su gence ver,
onlardan hiçbir seyi alikoyup esirgeme, Allah'a kasem olsun, esirgemeden her ne
verirsen hakkinda mübârek kilinir" dedi."

Müslim, Imâret 134, (1894); Ebu Dâvud, Cihâd 177, (2780).

1047 - Semure Ibnu Cündeb (radiyallahu anh) (bir gün) dedi
ki:"Emmâ ba'd, bilesiniz, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) atlarimiza
"Allah'in atlari" diye isim verdi. Bize, korktugmuz zaman cemaat
olmamizi, savastigimiz zaman da sabirli ve sâkin olmamizi emrederdi."

Ebu Dâvud, Cihâd 54, (2560).

1048 - Ibnu Abbâs (radiyallahu anhümâ) anlatiyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "En hayirli arkadas (grubu) dört
kisiliktir. En hayirli askerî birlik dört yüz kisiliktir. En hayirli ordu dört
bin kisidir. On iki bin kisi, sayica az diye maglub edilemez."

Ebu Dâvud, Cihâd 89, (2611); Tirmizî, Siyer 7, (1555); Ibnu Mâce, Cihâd
25, (2827).

1049 - Ebu Talha (radiyallahu anh) anlatiyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir kavme galebe çalinca, (evler arasindaki) bos bir
arsada üç gece ikâmet ederdi."

Buharî, Cihad 185, Megâzî 7; Müslim, Cennet 78, (2875); Tirmizî,
Siyer 3, (1551); Ebu Dâvüd, Cihâd 131, (2695).

1050 - İmrân İbnu'l-Husayn (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Sakif, Benî Ukayl'in müttefiki idi. Sakîfliler, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın ashabından iki kişiyi esir ettiler. Buna mukabil Müslümanlar da
Benî Ukayl'dan bir kişiyi esir ettiler, adamla birlikte Adbâ adlı deveyi de ele
geçirdiler. Adam bağlı halde iken Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) yanına
geldi. Adam:

"- Ey Muhammed!" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm):

" Ne istiyorsun?" diye sordu:

"- Beni niye yakaladınız, hacıları geçene (yani Adbâ'ya) niye
el koydunuz?" dedi:

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) meseleyi büyütmek için:

"Seni müttefiklerin olan Sakifin cinayetinden dolayı
yakaladım!" cevabını verdi, sonra oradan ayrılıp gitti. Adam tekrar
seslenerek:

"- Ey Muhammed! Ey Muhammed" dedi. Resûlulah
(aleyhissalâtu vesselâm) merhametli ve nezâketli idi. Adama dönerek:

" Ne istiyorsun?" dedi. Adam:

"- Ben Müslümanım!" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm):

"- Sen bunu, daha önce, kendi umuruna mâlik iken söylemiş
olsaydın, tamamiyle kurtulurdun" dedi ve adamdan uzaklaştı. Adam tekrar:

"- Ey Muhammed, ey Muhammed!" diye bağırdı. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) geri gelerek:

"- Ne istiyorsun?" dedi. Adam:

"- Açım, doyur beni, susadım, su ver bana!" dedi.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"- Hacetin bu mu?" dedi. Adam öbür iki kişiye mukabil
fıdye yapıldı."

Râvi İmrân sözüne şöyle devam etti: "Ensâr'dan bir kadın esir
edildi.Adbâ dahi ele geçirildi. Kadın bağa vurulmuştu. Halk develerini
evlerinin önünde dinlendiriyorlardı.

Bir akşam bu kadın ipten boşanarak develerin yanına geldi. Kadın
deveye yaklaştı mı deve böğürüyordu. O da birini bırakıp öbürüne yaklaşıyordu.
Sonunda Adbâ'ya yaklaştı. Bu böğürmedi.

Râvî der ki: "Bu pişkin bir deve idi" -bir rivayette:
"O terbiyeden geçmiş bir deve idi" denmiştir. Ebu Dâvud'da:
"Uysal bir deve" denmiştir. Kadın devenin arkasına bindi, hayvanı
sürüp yola revân oldu.

Kadının kaçtığını hissettiler, arayıp taradılar, ama
bulamadılar.Kadın, Allah kendisine kurtulma nasib ederse, deveyi Allah için
kurban etmeyi adadı. Medine'ye gelince, halk onun kurtulduğunu görünce:
"Adbâ, Resûlullah (aleyhisssalâtu vesselâm)'ın devesi!" diye
bağrıştı. Kadın:

"- Ben nezretmişim. Allah beni kurtarırsa onu kurban edeceğim
diye!" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelip bu durumu haber
verdiler. O:

"- Sübhânallah! Hayvancağıza ne kötü mühâfaat vermiş: Allah
onu bunun üzerinde kurtarırsa o tutup bunu kesecek ha! Olacak şey mi? Hayır!
Günah olan bir nezre uyulmaz, şahsen sâhip olmadığı bir şey üzerine yaptığı
nezre de uymaz!" dedi."

Müslim, Nüzür 8, (1641); Ebu Dâvud, Eymân 28, (3316).

1051 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Müşrikler,
bir müşrikin cesedini parayla satın almak istediler. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) bunun para ile satılmasına karşı çıktı."

Tirmizî, Cihâd 35,(1715).

1052 - Osman İbnu Ebî Hâzım, babası vasıtasıyla dedesi Sahr
(radıyallahu anh)'dan rivayet ediyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
Tâif'e karşı gazveye çıkmıştı. Sahr bunu işitir işitmez, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a imdad etmek üzere bir grup atlıyla hareket etti.
Ancak, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı fetih yapmadan geri dönmüş buldu.
Sahr, o gün Allah'a yemin ederek: "Şu Kasr, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)ın
hükmüne boyun eğmedikçe kuşatmayı kaldırmayacağım" dedi ve oradan
ayrılmadı. Nihâyet içeridekiler Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın hükmüne
boyun eğdiler. Sahr, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a şöyle yazarak durumu
bildirdi: "Emmâ ba'd: Ey Allah'ın Resûlü! Sakif senin hükmüne boyun
eğmiştir. Ben, onları süvariler arasında getiriyorum."

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) "Es-salâtu Câmiatun"
diye nida edilmesini emretti. Kahraman (yani Sahr) için: "Rabbim, şu
kahramana atlarını, adamlarını mübârek kıl!" diye on kere dua etti.

Derken halktan bir grup Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
yanına geldi. Muğîre İbnu Şu'be söz alıp: "Ey Allah'ın Resûlü! Sahr,
halamı yakaladı. Halbuki halam Müslümanların girdiği şeye (imana)
girmişti" dedi. Resûlulah (aleyhissalâtu vesselâm) onları çağırıp:

"- Ey Sahr, bir kavm Müslüman oldu mu, artık kanlarını da
mallarını da korumuş olurlar. Muğîre'ye halasını iade et!" dedi. O da
kadını ona iâde etti.

Sahr, Benî Süleym'e ait olan bir suyu Hz. Peygamber (aleyhissalâtu
vesselâm)'den istedi. Benî Süleym, İslâm'dan kaçarak bu suyu terketmişti. Sahr:
"Ey Allah'ın Resûlü, beni ve kavmimi oraya yerleştir!" dedi.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Pekâla!" dedi ve onu oraya
yerleştirdi:

Sonra Süleymîler Müslüman oldular ve Sahr'a gelip suyu kendilerine
iade etmesini söylediler. Sahr, buna imtina edince Süleymîler, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a başvurdular:

"- Ey Allah'ın Resûlü, biz Müslüman olduk, suyumuzu iâde
etmesi için Sahr geldik. O imtina edip vermedi" dediler. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Sahr'ı çağırttı. Gelince:

" Ey Sahr, bir kavm Müslüman olunca mallarını ve kanlarını
korurlar, bunlara sularını geri ver!'' diye emretti. Sahr:

"- Başüstüne ey Allah'ın Resûlü!" dedi.

Râvi der ki: "Ben Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
yüzünün bu sırada suyu Sahr'dan geri almaktan duyduğu haya sebebiyle genç kızın
yüzü gibi kızardığını gördüm."

Ebu Dâvud, Harâc 36, (3067).

1053 - Zeyd İbnu Abdillah anlatıyor: "Biz Basra'da Mirbed
denen yerde idik. Saçları dağınık, bir adam geldi, elinde kırmızı renkli bir
deri parçası vardı. Kendisine: "- Köylüsün galiba." dedik.

"- Evet!" dedi.

"- Elindeki şu deri parçasını bize ver (de ne var bir
bakalım)!" dedik.

Hemen alıp içindekini okuduk. Şu yazılı idi: "Allah'ın Resûlü
Muhammed'den Benî Züheyr İbnu Kays . Siz, şâyet Allah'tan başka ilah olmadığına
ve Muhammed'in Allah'ın elçisi olduğuna şehâdet eder, namaz kılar, zekat verir,
ganimetten beşte biri, Peygamberin hissesini ve safiyy payı'nı eda ederseniz,
sizler Allah ve Resûlü'nün emânıyla emniyette olursunuz.

Biz: "Bu mektubu size kim yazdı?" diye sorduk.
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)!" dedi.

Ebu Dâvud, Harac 21, (2999); Nesâî, Fey 1, (7,134).

1054 - Amir İbnu Şehr (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) (peygamber olarak ortaya) çıktığı zaman, Hamdân
kabilesi bana: "Gidip şu adam hakkında araştırıp bize haber getirebilir
misin? Şâyet bizim adımıza memnun kalırsan biz de onu kabul ederiz, şayet
beğenmediğin bir husus olursa biz de reddederiz" dediler. Ben de:
"Pekâla!" dedim.

Yola çıkıp Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'in yanına kadar
geldim. (Gördüm, inceledim ve) memnun kaldım. Kavmim de Müslüman oldu.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Ümeyr Zî Merrân'a şu mektubu yazdı."

Râvi devamla der ki: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Mâlik
İbnu Mirâre er-Rehâvî'yi Yemen'in tamamına (elçi olarak) yolladı. Akk Zû Hayvân
Müslüman oldu."

Râvi devamla der ki: "Akk'a: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a git, köyün ve malın için kendisinden emân al" dendi. O da
hemen Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a geldi. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) kendisine şu eman mektubunu yazdı:

"Bismillahirrahmanirrahim, Allah'ın Resûlü Muhammed'den Akk Zû
Hayvân'a: "Eğer arâzisinde, malında, kölesinde (İslâm'a) sadık kalırsa,
kendisine emân vardır, Allah'ın ve Allah'ın Resûlü Muhammed'in garantisi
vardır. Bu emânı Hâlid İbnu Saîd İbni'1-As yazdı."

Ebu Dâvud, Harâc 27, (3027).

1055 - Ka'b İbn Mâlik (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ka'b
İbnu'l-Eşref, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın aleyhine hicviyeler
düzüyor ve bunlarla Kureyş kâfırlerini, ona karşı tahrik ediyordu. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Medine'ye hicretle geldiği zaman, şehrin ahalisi
kozmopolitti: Bir kısmı Müslüman, bir kısmı putlara tapan müşrik, bir kısmı da
Yahudi idi. Yahudiler, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ve ashabına
rahatsızlık veriyorlardı. Cenab-ı Hakk, Resûlü'ne (aleyhissalâtu vesselâm)
sabır ve af emrediyordu. Allah şu âyeti onlar hakkında inzâl buyurmuş idi. (meâlen):
"Hiç şüphesiz, sizden önce kitap verilenlerden ve Allah'a eş koşanlardan
çok üzücü sözler işiteceksiniz. Sabreder ve Allah'a karşı gelmekten
sakınırsanız bilin ki, bu üzerinizde sebat edilecek işlerdendir" (Âl-i
İmrân 186).

Ka'b İbnu'l-Eşref, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e ceza
vermekten bir türlü vazgeçmiyordu. Sonunda Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
Sa'd İbnu Mu'âz (radıyallahu anh)'a, onu öldürecek birini yollamasını emretti.
Onu Muhammed İbnu Mesleme (radıyallahu anh) öldürdü. Ka'b öldürülünce,
Yahudiler ve müşrikler çok korktular. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a
gelerek: "Arkadaşımızı geceleyin kapısını çalarak öldürdüler"
dediler. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlara Ka'bu'l-Eşrefin geçmişte
söylediklerini hatırlattı. Sonra da hepsini kendisiyle onlar arasında yapılacak
ve (şerirlerin uyarak sıkıntıları) sona erdirecek bir antlaşma imzalamaya
çağırdı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlarla kendisi ve bütün
Müslümanlar arasında muteber olacak yazılı bir antlaşma yaptı."

Ebu Dâvud, Harâc 22, (3000).

1056 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Necrânlılarla iki bin takım elbise üzerine sulh
yaptı. Yarısını Safer ayında, yarısını da Recep ayında Müslümanlara teslim
edeceklerdi. Ayrıca gazvede kullanmak üzere âriyeten otuz zırh, otuz at, otuz
deve ve her çeşit silahtan otuzar aded vereceklerdi. Müslümanlar, bunları,
Yemen'de ihanetli bir harb olduğu takdirde Necranlılardan alıp kullanacaklar,
sonra iâde edeceklerdi. Buna mukâbil Müslümanlar da Hıristiyan mâbedlerini
yıkmayacaklar, dinî-ilmî reislerine dokunmayacaklar, bir hâdise çıkarmayıp
yahut da fâiz yemedikleri müddetçe dinlerinde rahatsız etmeyeceklerdi."

Ebu Dâvud, Harâc 30, (3041).

1057 - Ziyâd İbnu Hudeyr anlatıyor: "Hz. Ali (radıyallahu anh)
buyurdu ki: "Eğer sağ kalırsam, Benî Tağlib Hıristiyanlarının eli kılınç
tutanlarını öldürüp, çocuklarını esir edeceğim. Çünkü Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın onlarla yaptığı antlaşmayı elimle bizzat yazdım: "Çocuklarını
Hıristiyanlaştırmayacakları" şartı vardı. "

Ebu Dâvud, Harac (30, 40).

1058 - İrbâz İbnu Sâriye es-Sülemî (radıyallahu anh)
anlatıyor:"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'la Hayber Kalesi'ne indik.
Beraberinde başka birçok Müslüman da vardı. Hayber'in sâhibi (lideri) cebbâr,
mütekebbir birisi idi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelerek:

"- Ey Muhammed! Sizin eşeklerimizi kesmeye, meyvelerimizi
yemeye, kadınlarımızı dövmeye hakkınız mı var?" dedi. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bu sözlere öfkelenerek emretti:

"Ey İbnu Avf merkebine bin ve şöyle nida et: "Haberiniz
olsun, cennet sâdece mü'minlere helâldir, namaz kılmak üzere toplanın!"

Râvi, devamla, der ki: "Cemaat toplandı. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) onlara namaz kıldırdı. Sonra da kalkıp şunları
söyledi:

" Sizden biri, (rahat) koltuğuna kurulup, Allah'ın sâdece şu
Kur' ân'da yazdıklarını mı haram ettiğini sanıyor? Haberiniz olsun, vallahi ben
(Allah'ın yasaklarını) duyurdum, (Kur'ân'da olmayan hayırlar) emrettim, birçok
şeylerden sizleri yasakladım; bunlar, Kur'ân in bir misli kadar ve belki de
daha çoktur. Allah Teâla hazretleri, Ehl-i Kitab'ın evlerine izinsiz girmenizi
helal kılmamıştır. Kadınları dövmenizi, borçlarını (olan cizyeyi) verdikten
sonra meyvelerini yemenizi de helal kılmamıştır."

Ebu Dâvud, Harâc 33, (3050).

1059 - Cüheyneli bir adam anlatmıştır: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki:

" Sizler muhtemelen bir kavimle savaşıp onlara galebe
çalacaksınız. Onlar mallarıyla kendilerini ve çocuklarını size karşı
koruyacaklar. "

Said (İbnu Mansûr) rivayetinde der ki: "Sizinle belli
şartlarla sulh yaparlar." (Bu cümleden sonra Müsedded ve Saîd İbnu Mansur
şu ifadede) ittifak ederler:

"..Artık onlardan (sulh sırasında belirlenenden) başka bir şey
alamazsınız, zîra bu size yakışmaz."

Ebu Dâvud, Harâc 33, (3051).

1060 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular:

"Müslümanlar arasında, haramı helâl, helâli de harâm etmedikçe
sulh câizdir." Yine buyurdular ki: "Müslümanlar haramı helâl, helâli
de harâm etmedikçe kabul etmiş bulundukları şartlara uyarlar."

Ebu Dâvud,Akdiye 12, (3394); Tirmizî, Ahıkâm 17, (1352).

1061 - İbnu'l-Müseyyeb anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) Hayber Yahudilerine şunu söyledi:

"Mahsulât, sizinle bizim aramızda olmak Şartıyla sizi Allah'ın
bıraktığı müddetçe yerinizde bırakıyorum. "

Resûlllah (aleyhissalâtu vesselâm) Hayber'e (tahminci olarak)
Abdullah İbnu Revâha (radıyallahu anh)'yı gönderdi. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'la Yahudiler arasında, mahsülün miktarını tahmin ve takdir işini o
yapmış, neticede, onlara: "İsterseniz siz alın, isterseniz bana
kalsın"demişti. Yahudiler mahsûlün kendilerine kalmasını tercih
ettiler."

Muvatta, Müsâkat I, (2, 703).

1062 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Hayber halkı
dediler ki: "Ey Muhammed, bizi bırak, burada kalalım, araziyi ıslâh edip
işleyelim." Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da her ekinin ve
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın uygun göreceği. her bir şeyin mahsulünün
yarısı onların olmak şartıyla araziyi onlara bıraktı.

Abdullah İbnu Revâha (radıyallahu anh), her yıl oraya gelir,
miktarı tahmin eder ve yarısının karşılığını onlardan alırdı. Yahudiler,
Abdullah'ı tahminde gösterdiği titizlik sebebiyle Hz. Peygamber (aleyhissalâtu
vesselâm)'e şikâyet ettiler. Hatta bir ara (lehlerine gevşek davranması için)
rüşvet vermek istediler. Abdullah onlara:

"Bana haram mı yedirmek istiyorsunuz. Vallahi ben en ziyâde
sevdiğim insanın yanından geldim. Sizin topunuz bana maymunlar ve hınzırlardan
daha menfurdur. Buna rağmen, benim size olan buğzum, size karşı âdil olmama
mâni değildir." Yahudiler, Abdullah (radıyallahu anh)'ı takdir edip:

"İşte bu adalet ve doğrulukla semâvat ve arz nizam içinde
ayakta durur" dediler.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), her bir hanımına her yıl
seksen vask hurma, yirmi vask arpa veriyordu. Hz. Ömer (radıyallahu anh)
zamanında, Yahudiler Müslümanlara hile yaptılar İbnu Ömer (radıyallahu anh)'i
bir evin damında uyurken geceleyin aşağı attılar, el ve (ayak) bileklerini
çıkardılar. Hz. Ömer İbnu'l-Hattâb: "Hayber'de hissesi olan hazırlansın,
aralarında taksim edelim" dedi. (Taksim edileceği zaman) reisleri:

"Bizi buradan çıkarma. Bizi Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) ve Hz. Ebu Bekir'in yaptıkları gibi yerlerimizde bırak" dedi.
Hz. Ömer (radıyallahu anh) ona: "(Kararımızda) Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın sözüne ters düştüğümüzü mü zannediyorsun?l) Bineğin seni Suriye'ye
doğru bir gün, sonra bir gün, sonra bir gün daha koşturmasına ne dersin?"
diye cevap verdi.

Hz. Ömer (radıyallahu anh), Hayber'i, Hudeybiye ashâbından Hayber
Seferi'ne iştirak etmiş olanlar arasında taksim etti.

Buhârî, Megazî, 38; Ebu Dâvud, Cihâd 24, (3006).

1063 - Ebu Bekir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın şöyle söylediğini işittim: "Kim (kendisine
eman verilerek) antlaşma yapılan bir kimseyi vakti dışında öldürürse, Allah ona
ceneti haram eder."

Ebu Dâvud, Cihâd 165, (2760); Nesâî, Kasâme 14, (8, 24).

1064 - Safvân İbnu Süleym, birçok sahabi evlatlarının, babalarından
yapmış oldukları rivayetlere dayanarak, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
şöyle buyurmuş olduğunu naklediyor:

"Kim antlaşma yapılan bir kimseye zulmeder veya hakkını tenkis
eder veya tâkatının fevkinde emreder veya onun rızası dışında bir şeyini
alırsa,kıyamet günü aleyhine ben delil olacağım. "

Ebu Dâvud, Harâc 33, (3052).

1065 - Ümmü Hânî (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Ben kocamın
akrabalarından iki kişiye civâr (himâye) vermiştim. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) "Senin civar verdiğine biz de civâr verdik" buyurdu."

Buharî, Cizye 9, Salât 4, Edeb 94; Müslim, Hayz 70, (336),
Müsâfırîn 80; Muvatta, Sefer 27, (1,152); Tirmizî, İsti'zân 24, (2735); Ebu
Dâvud, Salat 30, (1290); Cihad 167, (2763).

1066 - İbnu Abâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: "Ahdine kim
vefasızlık edip bozarsa, Allah mutlaka ona bir düşman musallat eder."

Muvatta, Cihâd 12, (2, 449), 26 (2, 460). İmâm Mâlik bunu belâğ
(senetsiz) olarak rivâyet etmiştir.

CİZYE VE CİZYE İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

1067 - Muâz İbnu Cebel (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (Aleyhissalâtu vesselâm), kendisini Yemen'e gönderdiği zaman,
ihtilâm olan herkesten (vergi olarak) bir dinar veya -Yemen'de imal edilen bir
kumaş olan meâfırî'den, bir dinara tekabül eden miktarda almasını emretti."

Ebu Dâvud, Harâc 30, (3038, 3039); Tirmizî, Zekât 5, (623); NesâÎ,
Zekât 8, (25-26).

1068 - Ca'fer İbnu Muhammed babasından naklediyor: "Ömer
İbnu'1-Hattab (radıyallahu anh) Mecüsileri mevzubahis ederek: "Onlar
hakında nasıl hareket etmem gerektiğini bilmiyorum" dedi. Abdurrahman İbnu
Avf(radıyallahu anh):

"Sana şehâdet ederim ben Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın şöyle şöyle dediğini işittim: "Onlara, Ehl-i Kitaba
davrandığınız gibi davranın".

Muvatta; Zekât 42 (1, 278).

1069 - İbnu Şihâb der ki: "Bana ulaştı ki, "Resûlullah
(aleyhissalatu vesselâm) Bahreyn Mecusîlerinden cizye almıştır, keza Hz. Ömer
(radıyallahu anh) İrân Mecûsilerinden, Hz. Osman (radıyallahu anh) da
Berberîlerden cizye almıştır."

Muvatta, Zekât 41, (1, 278).

1070 - Hz. Enes (radıyallahu anh)'in anlattığına göre, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Dûmetli Ükeydir'den de cizye aldı.

1071 - Harb İbnu Ubeydillâh, baba tarafından dedesi Umeyr es-Sakafi
(radıyallahu anh)'den nakleder: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
buyurdular ki: "Harâc Yahudi ve Hıristiyanlardan alınan vergidir.
Müslümanlara harac yoktur. " Bir rivayette "uşûr yoktur"
buyurmuştur."

Ebü Dâvud, Harâc 33, (3046-3049).

1072 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "(Babam) Ömer
(radıyallahu anh) Nebat ahalisinden buğday ve zeytinyağından öşrün yarısı
(yirmide bir nisbetinde) vergi alırdı. Bu davranışıyla kasdı Medine'ye
bunlardan çokca gelmesini sağlamaktı. Kıntiyye (denen buğday ve arpa dışında
kalan, nohut, mercimek, bakla nevinden tahıl) dan da öşür alıyordu."

Muvatta, Zekât 46, (1, 281).

1073 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bir yerde iki kıblenin varlığı
uygun olmaz. Müslüman kimseye cizye yoktur."

Süfyan merhum der ki: "Bunun mânası şudur: "Bir zımmî, kendisine
cizye vermesi gerektikten sonra (vergisini henüz ödemeden) Müslüman olursa,
artık bu vergi ondan düşer."

Ebu Dâvud, Harâc 34, (3053); Tirmizî, Zekât 11, (633).

1074 - Hz. Muâz (radıyallahu anh) demiştir ki: "Kim kendi
boynuna cizye akdi yaparsa, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın gittiği
yoldan (sünnetten) berî olmuş olur."

1075 - Ebu'd Derdâ (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) efendimiz buyurdular ki: "Kim bir arâziyi haracı
ile birlikte (satın) alırsa hicretinden rücü etmiş demektir. Kim de bir kâfirin
boynundan zilleti kaldırıp onu kendi boynuna koyarsa İslâm'a sırtını dönmüş
olur."

Sinân İbnu Kays der ki: Hâlid İbnu Ma'dân bu hadisi benden işitince
bana: "Bunu sana Şebîb mi rivayet etti?" dedi. "Evet"
dedim. "Öyleyse dedi, gidince, söyle bu hadisi bana yazıp göndersin."

Sinân İbnu Kays devamla dedi ki: "(Şebib'e) söyledim, onun
için hadisi yazıverdi. Tekrar geldiğim zaman Hâlid İbnu Ma'dân kâğıdı sordu.
Ben de verdim. Okuyup bu hadisi işitince sahip olduğu arâzinin hepsini
terketti."

Ebu Dâvud, Harâc 38, (3082).

GANİMETLER VE FEY

1076 - Mücemmi' İbnu Câriye el-Ensârî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte Hudeybiye sulhünde hazır
bulunduk. (Sulh yapılıp) oradan döndüğümüz zaman, halk, develerini
hızlandırarak (bir yere birikmeye) başladılar. Biz hayretle: "Bu insanlara
ne oluyor, (niçin hayvanlarını hızlandırıp bir yere üşüşüyorlar?)" diye
sorduk.

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a vahiy gelmiş"
dediler. Biz de, halkla birlikte harekete geçip develeri hızlandırdık.
İlerleyince Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı Kura'u'l-Gamîm denen (Mekke
ile Medine arasında Usfân'ın önünde bulanan) yerde bulduk. Devesinin üzerinde
duruyordu. Halk toplanınca bize süresini tilâvet buyurdular.

Askerlerden biri: "Yani bu sulh bir fetih midir?" dedi.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Evet!" deyip ilaveten: "Muhammed'in nefsini kudret
elinde tutan Zât'a yemin ederim bu bir fetihtir" buyurdu. Süre-i celileyi
okumaya devam eden Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Allah size, ele
geçireceğiniz bol bol ganimetler vaadetmiştir. İman edenler için bir delil
olması ve sizi doğru yola ulaştırması için bunları size hemen vermiş ve
insanların size uzanan ellerini önlemiştir"meâlindeki âyete kadar (Fetih
20) okudu.

(Âyet-i kerimede işâret edilen âcil ganimetle) Hayber
kastediliyordu. Buradan ayrılınca Hayber'e gazveye çıktık. (Elde edilen
ganimet) Hudeybiye'ye katılanlara taksim edildi. Bunlar bin beş yüz kişi idi.
Bunlardan üç yüzü süvâri idi. Ganimet on sekiz hisseye ayrıldı. Süvâri olana
iki, yaya olana bir hisse verildi."

Ebu Dâvud, Cihâd 155, (2736), Harâc 24, (3015).

1077 - Sehl İbnu Ebî Hasme (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Hayber'i iki kısma ayırdı: Biri vukûa
gelecek hâdiseler ve kendi ihtiyacı içindi, öbür kısmı da Müslümanlar arasında
taksim etti. Bu kısmı on sekiz hisseye ayırdı."

Ebu Dâvud, Harâc 24, (3010).

1078 - İbnu Şihâb der ki: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
Hayber'i beşe taksim edip beşte birini aldıktan sonra geri kalanı, Hudeybiye
Seferi'ne katılanlardan Hayber'e iştirak eden ve etmeyenler arasında taksim
etti."

Ebu Dâvud, Harâc 24, (3019).

1079 - İbnu'z Zübeyr (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Hayber (fethedildiği) sene, (babam) Zübeyr'e dört
hisse ayırdı. Bir hisse Zübeyr için, bir hisse zilkurbâ ya giren
Abdulmuttalib'in kızı ve Zübeyr'in annesi olan Safıyye (radıyallahu
anhümâ)için, iki hisse de atı için."

Nesâî, Hayl 17, (6, 228).

1080 - Haşrec İbnu Ziyâd'ın babaannesinden (radıyallahu anhâ)
anlattığına göre, babaannesi (Ümmü Ziyâd el-Eşceiyye) Resûllulah (aleyhissalâtu
vesselâm) ile birlikte altı kadından biri olarak Hayber Gazvesine katılır.
Kadın der ki: "Bizim de iştirak ettiğimiz Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a ulaşınca Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) bizi yanına
çağırttı. Gittik. Yüzünde öfke okunuyordu. Bize: "Kiminle çıktınız, kimin
izniyle çıktınız?" diye çıkıştı. Biz:

"Yün eğirip onunla Allah yolunda yardımcı oluruz. Okları
(toplar gazilere) veririz, diye çıktık. Ayrıca yanımızda yaralıları tedavi için
ilaç var, yemek de yaparız" dedik. Bunun üzerine: "Öyleyse
kalın!" buyurdu.

Cenâb-ı Hakk Hayber'in fethini müyesser kılınca, bize de
ganimetten, tıpkı erkeklere olduğu gibi pay ayırdı."

Haşrec der ki:

"Ey babaanneciğim, bu verilen ne idi?" diye sordum.

"Hurma idi" diye cevap verdi."

Ebu Dâvud, Cihâd 152, (2729).

1081 - Umeyr Mevlâ Âbî'l-Lahm (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Efendilerimle birlikte Hayber Gazvesi'ne katıldım. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a benden bahsettiler ve benim köle olduğumu söylediler. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) da bana kılıç kuşatmalarını emretti. Bana kılıç
kuşatıldı. (Açıcak yaşça küçük olmam ve boyumun kısalığı sebebiyle) kılıcı
yerde sürüyordum. Sonra Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) bana ev eşyası
verilmesini emretti. Delileri tedavi için okuduğum bir rukyeyi (afsunlama
duası) (kontrol ettirmek için) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a arzettim.
Bir kısmını atıp, diğer bir kısmını muhâfaza etmemi emretti."

Tirmizî, Siyer 9, (1557); Ebu Dâvud, Cihad, (2730).İbnu Mâce, Cihâd
37, (2855).

1082 - Zührî anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm),
kendisiyle birlikte savaşmış olan Yahudilerden bir gruba, ganimetten pay
ayırdı."

Tirnıizî, Siyer 10, (1558).

1083 - Ebu Musa (radıyallahu anh) anlatıyor: "Hayber'in
fethinden sona bir grup Eş'arî ile Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
yanına geldik. Ganimetten bize de pay vardı. Halbuki (Habeşistan'dan dönmüş
olan) gemi arkadaşlarımız Ca'fer (radıyallahu anh) ve arkadaşları hâriç, Hayber
Gazvesi'ne filen iştirak etmeyen kimseye pay ayırmamıştır."

Ebu Dâvud, Cihad 151, (2725); Tirmizî, Siyer 10, (1559).

1084 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir gün -yani Bedir Savaşı günü kalkıp şöyle buyurdu:

"Muhakkak ki Osman Allah'ın ve Resûlü (aleyhissalâtu
vesselâm)" nün rızasına uygun bir hizmet sebebiyle gelmiştir. Ben onun
adına bey'at akdediyorum." Sonra Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
ganimetten hisse ayırdı. Savaşa katılmayan onun dışında kimseye hisse
vermedi."

Ebu Dâvud, Cihad 151, (2726).

1085 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Hangi bir köye varır da orada
ikâmet ederseniz, hisseniz oradadır. Hangi bir belde de Allah ve Resûlü'ne
isyan ederse o beldenin beşte biri Allah ve Resûlü'ne aittir ve o (geri) kalan)
da sizindir."

Müslim, Cihâd 47, (1756); Ebu Dâvud, Harâc 29, (3036).

1086 - Râfi' İbnu Hadîc (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ganimet taksiminde on keçiyi bir deveye bedel
tutardı."

Nesâî, Dahâyâ 15, (7, 221).

1087 - Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) gazveye gönderdiği kimselerden
bâzılarına, umumî ganimet taksiminden düşecek hisseden ayrı olarak, şahıslarına
ait olmak üzere (bir nevi armağan olmak üzere) fazladan ganimet verirdi."

Buhârı, Hums 15, Meğâzî 57; Müslim, Cihâd 35, (1749); Muvatta,
Cihâd 15, (2, 450); Ebu Dâvud, Cihâd 35, (2741-2746).

1088 - İbnu Mes'ud (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Bedir günü, Ebu Gehl'in kılıncını bana armağan etti.
Ebu Cehl'i, İbnu Mes'ud öldürmüş idi."

Ebu Dâvud, Cihâd 150, (2722).

1089 - Ebu'l-Cüveyriyye el-Cermî (rahimehullah) anlatıyor:
"Rum diyarında içinde dinar bulunan kırmızı bir küp ele geçirdim. Bu
sırada emîr, Hz. Muâviye (radıyallahu anh) idi. Başımızda da komutan olarak,
Hz. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ashabından, Ma'n İbnu Yezid
(radıyallahu anh) adında Benî Süleym'den biri vardı. Küpü ona getirdim. O
altınları Müslümanlara taksim etti. Bana da, öbürlerine verdiği kadar bir pay
verdi. Sonra da, "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın: 'Nefî (armağan)
ancak hums'tan sonra olur" dediğini işitmemiş olsaydım sana (daha fazla)
verirdim" dedi. Sonra bana, kendi hissesinden bağışta bulundu."

Ebu Dâvud, Cihâd 160, (2753, 2754).

1090 - Sa'd İbnu Ebî Vakkas (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), ben yanında otururken, bir grub
insana ihsanda bulundu. Ancak onlardan benim daha çok hoşlandığım birine hiçbir
şey vermedi. Ben: "Falanca ile aranızda ne var (ona niye vermedin)?
Allah'a kasem olsun, ben onu mü'min görüyorum!" dedim. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Müslüman (görüyorum de!)" buyurdu. Sa'd
(dayanamayıp) bu kanaatini üç kere söyledi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselam)
da her seferinde aynı şekilde karşılıkta bulundu. Sonuncu sefer şunu ekledi:
"Ben, nazarımda daha sevgili olana hiçbir şey vermezken, yüzü üstü ateşe
düşeceğinden korktuğum insanı kurtarmak için ona ihsanda bulunurum (ihsanda
bulunmam sevgime ölçü değildir)"

Buharî, Zekât 3, İman 53; Müslim, İman 236, (150), Ebu Dâvud,
Sünnet 16, (4685); Nesâî, İman 7, (8,103,104).

1091 - Râfî' İbnu Hadîc (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Huneyn günü Ebu Süfyân İbnu Harb, Savfân İbnu Ümeyye,
Uyeyne İbnu Hısn, Akra' İbnu Hâbis ve Alkame İbnu Ulâse'den herbirine yüzer
deve verdi. Abbâs İbnu Mirdâs'a ise daha az verdi. Bunun üzerine (aynı zamanda
şair olan) Abbâs İbnu Mirdâs şu mânada bir şiir düzdü:

"Benimle atım Ubeyd'in payını Uyeyne ile Akra' arasında mı
taksim ediyorsun?

Ne Bedr ne de Hâbis, cemiyette, Mirdâs'tan üstün değillerdir.

Ben de onların hiçbirinden aşağı değilim.

Ancak bugün sen, kimi alçaltırsan o bir daha yükselmez."

Râfı' der ki: "Bunun üzerine Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) onun payını da yüz deveye yükseltti."

Müslim, Zekat 137, (1060).

1092 - Ebu Katade (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular:

"Savaş sırasında kim bir düşmanı öldürür ve bunu isbatlarsa,
maktülün seleb'i kendisinin olur."

Buharî, Hums 18, Büyü 37, Meğâzî 54, Ahkâm 21; Müslim Cihâd 46,
(1571); Muvatta, Cihâd 18, (2, 454); Tirmizî, Siyer 13, (1562); Ebu Dâvud,
Cihâd 147, (2717).

1093 - Seleme İbnu'l-Ekva (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir seferde idi, müşriklerden bir
casus gelip, ashâbının yanında bir müddet oturup konuştu. Sonra sıvışıp gitti.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "(O bir casustur, arayıp bulun ve
öldürün!" diye emretti. Ben (erken) bulup öldürdüm. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) selebini bana bağışladı."

Buhârî, Cihâd 173; Müslim, Cihâd 45, (1754); Ebu Dâvud, Cihâd 110,
(2653); İbnu Mâce, Cihâd 29, (2836).

1094 - Avf İbnu Mâlik ve Hâlid İbnu Mâlik (radıyallahu anhümâ) şunu
söylemişlerdir: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) selebin kâtile ait
olduğuna hükmetti, selebi ganimet malına katarak beşli taksime (humus) tâbi
kılmadı."

Ebu Dâvud, Cihad 149, (2721).

1095 - Abdullah İbnu Ebî Evfâ (radıyallahu anh)'nın anlattığına
göre, kendisine: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) zamanında, gıda
maddelerini humus taksimine tâbi tutar mıydınız?" diye sorulmuştu, şu
cevabı verdi:

"Hayber günü yiyecek maddeleri de ele geçirdik, kişi gelir,
ihtiyacı kadar alır, sonra giderdi."

Ebu Dâvud, Cihad 138, (2704).

1096 - Hz. Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) zamanında bir ordu ganimet olarak
yiyecek maddesi ve bal ele geçirdi. Ancak bundan humus alınmadı."

Ebu Dâvud, Cihad 137, (2701).

1097 - Amr İbnu Abese (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) kıble istikametinde (sütre olarak) bir ganimet devesi
bulunduğu halde gerisinde bize namaz kıldırdı. Namaz kılınca, hayvanın yan
kısmından bir tutam yün aldı (elinde tutup göstererek): "Ganimetinizden
humus dışında şu kadarı bile bana helâl değildir. Humus da size iâde edilecek
(sizin maslahatlarınızda harcanacak)tır" dedi."

Ebu Dâvud, Cihad 161, (2755).

1098 - Cübeyr İbnu Mut'im (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Humustan Benî Hâşim ve Benî Muttalib'e ayrılan pay hakkında konuşmak
üzere Osman İbnu Affân (radıyallahu anh) ile birlikte Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a gittik. Ben:

"Ey Allah'ın Resûlü, dedim, kardeşlerimiz olan Benî Muttâlib'e
verdin, bize hiçbir şey vermedin. Halbuki bizim de onların da (size) yakınlığı
birdir" dedim. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Benî Muttalib
ile Benî Haşim tek bir şeydirler!" buyurdular.

Cübeyr der ki: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ne Benî
Abdu Şems'e, ne de Benî Nevfel'e: (Benî Hâşim ve Benî Muttalib'e verdiği halde
humustan) pay ayırmadı. Hz. Ebu Bekir (radıyallahu anh) de humusu aynen
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) gibi taksim etti. Ancak o, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın yakınlarına, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın onlara verdiği
kadar vermedi. Hz. Ömer (radıyallahu anh) de onlara humustan verdi. Sonra da
Osman (radıyallahu anh) verdi."

Buharî, Humus 17, Menâkıb 2, Megâzî, 38; Ebu Dâvud, Harac 20,
(2978. 2979, 2980); Nesâî, Fey 1, (7,130,131).

1099 - Abdurrahman İbnu Ebî Leylâ anlatıyor: "Ali (radıyallahu
anh)'yi dinledim, demişti ki: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
yanında ben, Abbâs, Fatıma ve Zeyd İbnu Hârise toplanmıştık. Ben şunu söyledim:

"Ey Allah'ın Resûlü, Aziz ve Celîl olan Allah'ın kitabında
zikri geçen şu humustaki hakkımızın taksimine beni vazifelendirseniz de
hayatınızda bu işi ben bir yapsam! Ta ki sonradan kimse bu hususta bizimle
ihtilafa düşmese!"

Ali (radıyallahu anh) devamla der ki: "Resûlullah bu isteğimi
yerine getirdi. Hayatı boyunca ben taksim ettim. Sonra buna, Hz. Ebu Bekir de
beni vazifelendirdi. Aynı iş, Hz. Ömer (radıyallahu anh) devrinin son senesine
kadar bende devam etti. O yıl (fetihlerden dolayı) bol mal gelmişti. Bizim
hakkımızı yine ayırdı ve bana gönderdi. Ben:

"Bu sene ihtiyacımız yok, Müslümanların ihtiyacı var, onlara
ver!" dedim. O da bu hisseyi Müslümanlara dağıttı. Artık, Hz. Ömer
(radıyallahu anh)'den sonra kimse beni bu işe çağırmadı.

(Zaten o sene) Hz. Ömer'in yanından çıktıktan sonra Abbâs
(radıyallahu anh)'a rastladığımda (hayıflanarak) bana:

"Ey Ali, dün bize öyle bir şeyi haram ettin ki, bundan sonra
artık kimse bunu bize vermez!" demişti. (Meğer ne kadar doğru söylemişmiş.
Dediğn aynen çıktı). O ne dahi insan imiş!"

Ebu Dâvud, Harâc 20, (2983-2984).

1100 - Katade (rahimehullah) anlatiyor:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselam) gazveye bizzat istirak edince, onun
sehm-i safiyy denen riyaset hissesi olurdu. Bu hisseyi, taksimden once kole, cariye,
at gibi ganimete dahil mallardan dilediginden alirdi. Safiyye validemiz de iste
bu hissedendi. Gazveye bizzat istirak etmedigi takdirde bu hisse giyabinda
ayrilirdi, ancak bu durumda secme hakki yoktu (ne ayrilmissa onu kabul
ederdi.)"

Ebu Davud, Harac 21, (2993).

1101 - Malik Ibnu Evs Ibni Hadesan (radiyallahu anh) anlatiyor:
"Hz. Omer (radiyallahu anh) bana haber gonderdi. Ben de gun yukseldigi
zaman ona gittim. Kendisini evinde bir sedirin uzerinde, deri yuzlu bir yastiga
dayanmis vaziyette oturmus buldum. Sedirin orgu ipleri adalelerine gomulmus
durumdaydi. Bana:

"Ey Malik, seni sunun icin cagirdim: Senin kavminden bir kac
hane halki pes pese geldiler (ihtiyac arzettiler). Ben de kendilerine biraz
bagista bulunulmasini soyledim. Iste! Albunu aralarinda dagitiver!" dedi.
Ben:

"Bu isi benden baskasina soyleseniz daha iyi olur!"
dedim. Ancak o israrla:

"Ey Malik al sunu!" dedi. Az sonra Hz. Omer'in azadlisi
(kapici) Yerfe' geldi ve:

"Ey mu'minlerin emiri! Osman, Abdurrahman Ibnu Avf, Zubeyr ve
Sa'd (radiyallahu anhum)'in girmelerine izin veriyor musunuz? (sizi gormek
istiyorlar!) dedi. O da:

"Evet, buyursunlar!" diyerek izin verdi. onlar da girip
selam vererek oturdular.

Az sonra Yerfe' tekrar gelip: "Abbas'la Ali (radiyallahu
anhuma) icin de izin var mi?" dedi. Hz. Omer, onlara da izin verdi.
Girdiler, selami verip oturdular. Abbas (radiyallahu anh) soz alarak:

"Ey mu'minlerin emiri! Benimle Ali arasinda hukmet!"
dedi.

Bunlar bir meselede ihtilafa dusmus, birbirlerini dava ediyorlardi.
Oradaki cemaat de:

"Evet ey mu'minlerin emiri, aralarinda hukmet, onlari
rahatlat!" dediler. Hz. Omer (radiyallahu anh) (onceden gelenlere
yonelerek):

"Soyle bir sakin olun!" deyip devam etti:

"Arzi ve semayi ayakta tutan Allah askina soruyorum.
Resulullah (aleyhissalatu vesselam)'in soyle soyle soyledigini biliyor musunuz?
"Bize mirasci olunmaz, ne birakmissak o sadakadir."

"Evet!" dediler. Sonra da Hz. Abbas ve Hz. Ali'ye
yonelerek:

"Arz ve sema izniyle ayakta duran Zat'in askina size
soruyorum, Resulullah (aleyhissalatu vesselam)'in: "Bize mirasci olunmaz,
her ne birakmissak sadakadir" dedigini biliyor musunuz?"

O ikisi de: "Evet" dediler. Hz. Omer de:

"Allahu Teala hazretleri, Resulu'ne (aleyhissalatu vesselam)
bazi imtiyazlar bahsetmistir, bunlari ondan baska kimseye vermemistir. Soz
gelimi, beldeler ahalisinden Allah'in fey kildigi seyler (hassaten) Allah ve
Resulu'ne aittir. Allah Resulu (aleyhissalatu vesselam) Beni Nadir'in mallarini
aranizda taksim etti. Allah'a kasem olsun, o iste, kendisini size tercih etmedi,
sizi birakip, onu kendisi almadi. (Nitekim, onu aranizda dagitti.) Sadece su
mal (kendisine) kaldi. Resulullah (aleyhissalatu vesselam) bundan (ailesinin)
yillik nafakasini alir, mutebakisini beytu'l-male koyardi" dedi."

Buhari, Feraiz 3, Humus 1, Cidad 80, Megazi 14, Tefsir, Hasr 3,
Nafakat 3, I'tisam 5; Muslim, 48, (1757); Tirmizi, Siyer 44, (1619); Ebu Davud
Harac 19, (2963, 2964, 2965, 2967); Nesai, Fey 1, (7,136,137).

1102 - (Yukaridaki vak'a ile alakali olan) bir rivayet soyledir:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselam) (yillik ihtiyacini aldiktan sonra)
geri kalani Allah'in mali kilar (Beytu'l-male koyar) idi." Omer
(radiyallahu anh) sonra (cemaate yonelerek) dedi ki:

"Arz ve semanin izniyle ayakta durdugu Zat askina sizden
soruyorum, bunu biliyor musunuz?"

Onlar: "Evet!" dediler. Sonra Hz. Omer teker teker, Hz.
Abbas ve Hz. Ali'ye yonelerek, obur cemaate yaptigi gibi, ayni sekilde yemin
vererek bu hususu bilip bilmediklerini sordu. Her ikisi de: "Evet,
biliyoruz!" dediler. Sonra Hz. Omer (radiyallahu anh) sozune devam etti:

"(Hatirlayin! Siz,) Resulullah (aleyhissalatu vesselam) vefat
edince Ebu Bekir'e bu meseleyi goturdunuz. O, size: "Ben Resulullah
(aleyhissalatu vesselam)'in velisiyim, ikiniz bana ihtilafinizi getirdiniz, sen
ey Abbas, kardesin oglunun mirasini taleb ediyorsun, sen de ey Ali, hanimin
Fatima'nin babasindan olan mirasini taleb ediyorsun" dedi ve devamla:
"Ebu Bekir (radiyallahu anh) size, Resulullah (aleyhissalatu vesselam)'in
su sozunu hatirlatti: "Bize varis olunmaz. Her ne birakti isek
sadakadir." Siz ikiniz (onu ithamda) ittifak ettiniz. (Allah biliyor o, bu
tatbikatta dogru, iyi, isabetli ve hakka uygun hareket ediyordu. Sonra Ebu
Bekir (radiyallahu anh) vefat etti. Resulullah (aleyhissalatu vesselam) ve Ebu
Bekir'in velisi ben oldum, boylece o malin sorumlulugu bana gecti. Allah
biliyor, bu iste ben de dogru, iyi, isabetli ve hakka uygun hareket ediyorum.
Simdi (ey Abbas!) sen ve Ali bana geldiniz. Meseleniz ayni mesele. Bana:
"(Beni Nadir'den kalan fey malini) bize ver!" diyorsunuz. Ben de su
cevabi veriyorum: "Dilerseniz, bir sartla o mali size vereyim. O sart da
sudur: "Bu mali, Resulullah (aleyhissalatu vesselam), (Ebu Bekir ve
sorumlulugunu aldigim gunden beri ben) nasil kullandi isek sizin de oyle
kullanacaginiza dair Allah'a soz vermenizdir. Onu bu sartla aldiniz mi? Tamam
mi?" Onlar: "Evet!" dediler. Hz. Omer de: "Sonra siz bana
aranizda (baska sekilde) hukmedeyim diye (mi)? geldiniz. Hayir, vallahi
aranizda, kiyamet kopuncaya kadar, bundan baska bir hukum veremem. Bu sarti
yerine getirmede aciz kalirsaniz, mali bana iade ediverin" dedi.

Buhari, Feraiz 3, Humus 1, Cidad 80, Megazi 14, Tefsir, Hasr 3,
Nafakat 3, I'tisam 5; Muslim, 48, (1757); Tirmizi, Siyer 44, (1619); Ebu Davud
Harac 19, (2963, 2964, 2965, 2967); Nesai, Fey 1, (7,136,137).

1103 - Hz. Enes (radiyallahu anh) anlatiyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselam)'a Bahreyn'den bir mal getirildi. Resulullah
(aleyhissalatu vesselam):

"Bunu mescide dokun" dedi. Bu mal (simdiye kadar)
Resulullah (aleyhissalatu vesselam)'a gelenlerin en cok olani idi. Resulullah
(aleyhissalatu vesselam) namaza gitti ve mala hic nazar etmedi. Namaz bitince
gelip malin yaninda durdu. Her gordugune ondan veriyordu. Derken amcasi Abbas
(radiyallahu anh) geldi ve:

"Ey Allah'in Resulu, bana da ver. Zira ben hem kendimin, hem
de Akil'in (esaretten kurtulus) fidyesini verdim!" dedi. Resulullah
(aleyhissalatu vesselam) da: "Al!" dedi.

Bunun uzerine o da torbasini iyice doldurdu. Sonra onu sirtlamaya
calisti, ancak muvaffak olamadi.

"Ey Allah'in Resulu, birilerine soyle de sirtima
kaldiriversin" dedi ise de: "Hayir" cevabini aldi. Bunun
uzerine; Abbas:

"Oyleyse sen sirtima kaldiriver!" dedi. Yine:
"Hayir!" cevabini aldi. Bunun uzerine Abbas, torbadan bir miktarini
doktu, tekrar sirtlamaya calisti, yine kaldiramadi. Ve:

"Birilerine soyle sirtima kaldiriversin!" dedi.
"Hayir!" cevabini alinca, yine: "Oyleyse sen kaldiriver"
dedi. Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buna da "Hayir!" deyince
Abbas bir miktar daha bosaltti, sonra kaldirip omuzuna koyup cekip gitti.

Resulullah (aleyhissalatu vesselam), Abbas (radiyallahu anh)'taki
para hirsina taaccubunden, bize gorunmez oluncaya kadar gozleriyle onu takip
etmisti.

Resulullah (aleyhissalatu vesselam) tek dirhem kalincaya kadar
oradan ayrilmadi."

Buhari, Salat 42, Cizye 4, Cihad 172).

1104 - Avf Ibnu Malik (radiyallahu anh) anlatiyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselam)'a fey mali gelince, hemen gununde dagitirdi. Evliye
iki hisse, bekara bir hisse verirdi."

Ebu Davud Harac 14, (2953).

1105 - Ibnu Omer (radiyallahu anhuma) anlatiyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselam) Hayber mahsulunden her sene zevcelerine yuz
vaskveriyordu. Bunun seksen vaski hurma, yirmi vaski arpa idi. Hz. Omer
(radiyallahu anh) halife olunca, Hayber'den Yahudileri cikardigi zaman orayi
taksim etti ve Resulullah (aleyhissalatu vesselam)'in zevcelerini muhayyer
birakti. Dileyene arazi ve (sulama) suyu verecek, dileyene de eskiden oldugu
sekilde belli miktardaki vaski verecekti. Bazilari arazi ve suyu tercih etti
-ki Hz. Aise ve Hafsa (radiyallahu anhuma) bu gruptandi- bir kismi da
kendilerine hurma verilmesini tercih etti."

Buhari, Hars 8, 9, 11, Icare 22, Sirket 11, Surut 5, Megazi 40;
Muslim, Musakat 1,(1551); Ebu Davud, Harac 24, (3008); Ibnu Mace, Ruhun 14,
(2467).

1106 - Ebu Hureyre (radiyallahu anh) anlatiyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki:

"Peygamberlerden (aleyhimusselam) biri, gazveye cikti da
kavmine: "Nikahla baglanip, gerdege girmek istedigi halde henuz gerdek
yapmadigi kadini olan benimle gelmesin, keza bina yapip henuz catisi atilmamis
inssaati olan da gelmesin, keza gebe koyun veya develer satin alip
dogurmalarini bekleyeniniz varsa o da gelmesin" dedi. .

Gazveye cikti. Derken tam ikindi namazi sirasinda veya buna yakin
bir zamanda (fethedecegi) beldeye yaklasti. Gunes'e: "Sen bir memursun,
ancak ben de bir memurum" dedi ve Allah'a yonelerek: "Ey Rabbim, su
gunesi bize durdur (da namazimiz gecmesin!)" diye dua etti. Gunes, o
yerlerin fethini Allah muyesser kilincaya kadar durduruldu. Sonra elde edilen
ganimetleri topladilar. Toplanan ganimetleri yemek uzere ates geldi. Fakat ates
tatmadi bile. Bunun uzerine Peygamber:

"Icimizde ganimetten calan bir hirsiz var, her kabileden bir
kisi bana biat etsin!" dedi. Bu suretle ona biat etmeye basladilar. Derken
bir adamin eli peygamerin eline yapisip kaldi."Hirsiz bu kabilede.
Kabilenin her ferdi bana teker teker biat etsin !" dedi.

Biat etmeye basladilar. Iki veya uc kisinin eli O'nun eline yapisti
kaldi. "Ganimet hirsizi sizde" dedi.

Okuz basi kadar iri bir altin getirdiler. Ganimet yigininin icine o
da atildi. Ates gelip ganimeti yedi.

Bilesiniz, bizden once hicbir ummete ganimet helal kilinmamistir.
Ganimetleri Allah sadece bize helal kildi. Bu da, bizde gordugu aczimiz ve
za'fimiz sebebiyledir.

Buhari, Humus 8, Nikah 58; Muslim, Cihad 32.

1107 - Hz. Ebu Hureyre (radiyallahu anh) anlatiyor:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselam) bir gun kalkip gulul'u (yani ganimet
malindan calma) hatirlatti, bunun kotulugunu, gunahinin buyuklugunu belirtti ve
bu meyanda sunlari soyledi:

"Sakin sizden birini, kiyamet gunu, boynunda bogurmesi olan
bir deve oldugu halde bana gelmis: "Ey Allah'in Resulu, bana yardim
et!" diye yalvariyor ve kendimi de cevaben: "Senin icin hicbir sey
yapamam, ben sana teblig etmistim" der bulmayayim..." Resulullah
(aleyhissalatu vesselam) bu tarzda hayvanlari ve diger ganimet mallarini teker
teker zikretti."

Buhari, Cihad 189; Muslim, Imaret 24, (1831).

1108 - Semure Ibnu Cundeb (radiyallahu anh), Resulullah
(aleyhissalatu vesselam)'in soyle soyledigini haber verdi: "Kim ganimet
hirsizini gizlerse bu da onun gibi olur."

Ebu Davud, Cihad 146, (2716).

1109 - Abdullah Ibnu Amr Ibni'1- As (radiyallahu anhuma) anlatiyor:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselam) bir ganimet ele gecirilince, Hz.
Bilal (radiyallahu anh)'e emrederdi, o da halka yuksek sesle duyulur, askerler
de ganimet olarak ne ele gecirmisse getirip teslim ederdi. Peygamberimiz
(aleyhissalatu vesselam) de once beste birini (humus) alir, geri kalani taksim
ederdi.

Bir gun, (Bilal'in) cagirmasindan sonra bir adam kildan mamul bir
yular getirdi ve:

"Ey Allah'in Resulu, ganimet olarak biz de bunu ele
gecirmistik!" dedi.

"Sen, dedi, uc kere bagirdigi vakit Bilal'i isitmedin mi? O
zaman niye getirmedin ?"

Adam, Resulullah (aleyhissalatu vesselam)'a (gecikmenin sebebiyle
ilgili olarak kabul gormeyen) ozurler beyan etti. Ancak neticede su cevabi
aldi:

"Hayir! Bunu senden kabul etmiyorum. Kiyamet gunu sen bununla
birlikte geleceksin."

Ebu Davud, Cihad 144, (2712).

1110 - Yine Abdullah İbnu Amr İbni'l-Âs (radıyallahu anhümâ)
anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ağırlıklarının başını
bekleyen Kerkere denen bir zât vardı, derken vefat etti. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm):

"O cehennemdedir!" buyurdu. Bu söz üzerine adamı görmeye
gittiler. üzerinde, ganimetten çalınmış bir aba buldular."

Buhârî, Cihâd 190; İbnu Mâce, Cihâd 34, (2849).

1111 - Zeyd İbnu Halid (radıyallahu anh) anlatıyor: "Hayber
Savaşı sırasında Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ashâbından biri
öldürülmüştü. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a haber verildi.

"Arkadaşınız üzerine namaz kılnız!" dedi. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın sözü üzerine, halkın çehresi değişmiş, (bir
soğukluk çökmüştü). Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) açıkladı:

"Arkadaşımız Allah için cihâd sırasında ganimetten çalmıştı
!"

Bunun üzerine, maktülün eşyasını karıştırdık. Yahudilere ait boncuk
kolyelerden iki dirhem bile etmeyen bir kolyeyi çalmış olduğunu gördük."

Muvatta, Cihâd 23, (2, 458); Ebu Dâvud, Cihâd 143, (2710), Nesâî,
Cenâiz 66, (4, 64); İbnu Mâce, Cihad 34, (2848).

1112 - Sâlih İbnu Muhammed İbni Zâide anlatıyor: "Mesleme
(radıyallahu anh) ile birlikte Rum diyarına girdik. Ganimetten çalan bir adam
getirildi. Mesleme, bu mesele hakkında Sâlim'e sordu. Sâlim şu cevabı verdi:

"Babam'ı (Abdullah İbnu Ömer) (radıyallahu anhümâ) dinledim,
babası Ömer (radıyallahu anh)'den naklen Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
şu sözünü rivayet etmişti:

"Kim ganimetten çalarsa, (bütün) eşyasını yakın, kendisini de
dövün."

Salih İbnu Muhammed devamla der ki: "Adamın eşyası arasında
bir Mushafbulduk. Sâlim'e bunun hakkında da sorduk (yakalım mı? diye).

"Onu satıp, bedelini tasadduk edin!"buyurdu."

Tirmizî, Hudüd 28, (1461); Ebu Dâvüd, Cihâd 145, (2713).

1113 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-Âs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm), Ebu Bekir ve Ömer (radıyallahu
anhümâ), ganimet hırsızının mallarını yaktılar ve kendisini de dövdüler."

Ebu Dâvud, Cihâd 145, (2715).

1114 - Âsım İbnu Küleyb (rahimehullah) babası (Küleyb)'den o da
ensârî birinden naklederek anlatıyor: "Biz Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) ile birlikte bir sefere çıkmıştık. Sefer sırasında şiddetli bir
kıtlık ve sıkıntıya maruz kaldık. Derken, bir ganimet ele geçirdik. Askerler,
onu hemen yağmalayıverdiler. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), yaya olarak
(teftiş maksadıyla) yanımıza geldiğinde tencerelerimiz kaynamaya başlamıştı
bile. Yayı ile tencereleri deviriverdi. Etleri de toprağa buladı. (Hepsini
böylece yenmeyecek hale getirdikten) sonra şu açıklamayı yaptı:

"Yağma malı, lâşeden daha helâl değildir" veya (şöyle
demişti):

"Lâşe, yağma malından daha helâl değildir." (Rivâyetin
sonundaki) şek râvilerden Hennâd'a aittir."

Ebu Dâvud Cihâd 138, (2705).

1115 - Sa'b İbnu Cessâme anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) buyurdular ki: "Koruluk ittihazı sâdece Allah ve Resûlü'ne ait
(bir hak)dır."

Buhârî, Şirb 11, Cihâd 146; Ebu Dâvud, Harâc 39, (3083, 3084).

1116 - Bir rivayette, Şihâbu'z-Zührî şöyle demiştir: "Bize
ulaşan habere göre, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Nakîi, Hz. Ömer
(radıyallahu anh) de Seref ve Rebeze'yi himâ ilân etmişlerdir."

Buhârî, Şirb 11].

1117 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) buyurmuştur ki:
"Cahiliye devrinde taksim edilmiş olan her mal, taksim edildiği şekil
üzeredir. İslâm döneminde yapılan taksimat, İslâm'ın taksim esasına
göredir."

Ebu Dâvud, Ferâiz 11, (2914); İbnu Mace, Rühün 21, (2485).

1118 - İmam Mâlik, Sevr İbnu Zeyd ed-Dîlî'den mürsel olarak rivayet
ettiğine göre ed-Dîlî demiştir ki: "Bana Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın şöyle söylediği ulaştı: "Hangi ev veya arâzi, cahiliye
devrinde taksim edilmiş ise, artık o, cahiliye taksimi üzerinedir. Ancak hangi
ev veya arâzi, taksim edilmeden İslam'a girmiş ise, artık onun taksimi islâm'a
göre yapılır."

Muvatta, Akdiye 35, (2, 746)].

1119 - Nâfi; İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'den anlatıyor:
"İbnu Ömer'in bir kölesi kaçarak Rum diyarına geçti. Bilâhare, Hâlid
İbnu'l-Velîd (radıyallahu anh) Rumlara galebe çaldı. (Esirler arasında, kaçan
bu köle de vardı) Hâlid köleyi İbnu Ömer'e iâde etti. Onun kaybolan bir atı
vardı. (Askerler) onu da ele geçirdiler. Hâlid atı da İbnu Ömer'e iâde
etti" (Bu rivayetin lâfzı Buhârî'nin rivayetine uygundur.)

Bir rivayette: "Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)
zamanında kaçan bir at mevzubahistir."

Muvatta'nın bir rivayetinde, düşman tarafından ganimet edildikten
sonra ele geçirilen bir köle ve at mevzubahistir. Bunlar, taksimden önce eski
sahibine iâde edilebilirler.

Ebu Dâvud, köleyi mevzubahis eder ve Hz. Peygamber (aleyhissalâtu
vesselâm)'in taksime tâbi tutmadan eski sâhibine iade ettiğini belirtir.

Buhârî, Cihâd 187; Muvattâ, Cihâd 17, (2, 452); Ebu Dâvud, Cihâd
135, (2698, 2699); İbnu Mâce, Cihâd 15, (2748).

1120 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Biz
gazvelerimiz sırasında, bal ve kuru üzüm elde ederdik ve bunları (taksim
edilmek üzere, diğer ganimet mallarının yanına) kaldırmaz, yerdik."

Buhârî, Humus 20).

1121 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a içerisinde boncuk bulunan bir dağarcık getirildi.
Boncukları Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), hür ve câriye kadınlar arasında
dağıttı." Hz. Aişe devamla der ki: "Babam da (boncuğu) hür köle
ayırımı yapmadan kadınlara dağıtırdı."

Ebu Dâvud, Harâc 14, (1952).

1122 - El-Misver İbnu Mhreme (radıyallahu anhümâ)'ye Amr İbnu Avf
(radıyallahu anh) şunu anlatmıştır: "Resûlullah (aleyhissalâm vesselâm)
Ebu Ubeyde (radıyallahu anh)'yi Bahreyn'e, oranın cizyesin getirmek üzere
yolladı. Mallarla dönünce Ensâr geldiğini işitti. Sabah namazını Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm)'le kıldılar. Namaz bitince, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın etrafını sardılar. Resûlullah (aleyhissalàtu vesselâm) tebessüm
buyurdular ve: "Öyle zannediyorum, Ebu Ubeyde'nin bir şeyler getirdiğini
işittiniz" dedi. Hep birlikte: "Evet!" dediler. Bunun üzerine şunları
söyledi:

"Öyleyse sevinin ve sizi sevindiren şeyi ümid edin. Allah' a
yemin olsun, sizler için fakirlikten korkmuyorum. Ben size dünyanın
genişlemesinden korkuyorum. Sizden öncekilere dünya genişlemişti de hemen dünya
için birbirleriyle boğuşmaya başladılar ve helak oldular. Genişleyen dünyanın
onlar gibi sizi de helak etmesinde korkuyorum."

Buharî Rikâk 7, Cizye 1, Megâzî 11; Müslim, Zühd 6, (2961);
Tirmizî, Kıyâmet 29, (2464).

1123 - Sa'lebe İbnu Ebî Malik anlatıyor: "Ömer İbnu'1-Hattâb
(radıyallahu anh), bir kısım bürgüyü Medineli kadınlar arasında taksim etmişti,
geriye güzel bir bürgü kaldı. Yanındakilerden bazıları kendisine:

"Ey müminlerin emîri, bunu da senin yanında bulunan Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın kızına ver" dediler. Bununla, Hz. Ali
(radıyallahu anh)'in kızı Ümmü Gülsüm'ü kastediyorlardı. Hz. Ömer onlara:

"Ümmü Selît, buna daha çok hak sâhibidir. Zîra o, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a biat etmişti ve Uhud Savaşı'nda bize kırbalarla su
taşıyordu" dedi.

Buhâri, Megâzî 22, Cihâd 66.

ŞEHİDLER HAKKINDA

1124 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) sordular:

"İçinizden kime şehid dersiniz?"

"Ey Allah'ın Resûlü, dediler, Allah yolunda öldürülen
şehiddir."

"Öyleyse, dedi, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), ümmetimin
şehidleri azdır. "

"Peki, dediler, daha kimler şehiddir, Ey Allah'ın
Resûlü?"

"Allah yolunda öldürülen şehiddir. Allah yolunda ölen
şehiddir. Tâunda ölen şehiddir. Karnı sebebiyle ölen şehiddir, boğularak ölen
şehiddir."

Müalim, İmâret 165, (1915); Muvatta, Salâtu'l-Cemâ'a 6, (1, 131);
Tirmizî, Cenâiz 65, (1063).

1125 - İmam Mâlik ve Tirmizî'nin kaydettikleri bir rivayette
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurmaktadır:

"Şu beş kişi şehiddir, (deyip önceki hadiste geçenleri
saydıktan sonra): Yıkıntı altında kalan da şehiddir" diye ilâve etti.

Hz. Câbir (radıyallahu anh)'den gelen bir rivayette: "Karnında
çocuğu olduğu halde ölen kadın da şehiddir" buyrulmuştur. Abdullah İbnu
Amr İbrnu'l-Âs (radıyallahu anhümâ) tarafından rivayet edilen bir diğer sahih
hadiste: "Malını müdâfaa ederken öldürülen şehiddir" buyurulmuştur.

Muvatta, Salâtu'l-Cemâ'a 6, (1, 131); Tirmizî, Cenâiz 65, (1063).

1126 - Ümmü Harâm (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Deniz tutması sebebiyle (gemide)
kusan kimseye şehid sevabı verilir. Boğularak ölene de iki şehid sevabı vardır.
"

Ebu Dâvud, Cihâd 10, (2493).

1127 - Said İbnu Zeyd (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı dinledim şöyle buyurdular:

"Kim malını müdafaa sırasında öldürülürse şehiddir. Kim kanını
müdâfaa sırasında öldürülürse şehiddir. Kim dinini müdâfaa sırasında
öldürülürse şehiddir. Kim ailesini müdâfaa sırasında öldürülürse o da
şehiddir."

Tirmizî, Diyât 22, (1418,1421); Ebu Dâvud, Sünnet 32, (4772);
Nesâî, Tahrim 22, (7,115,116); İbnu Mâce, Hudud 21, (2580).

1128 - Ebu Sellâm, sahabeden birinden rivayet etmektedir:
"Cüheyne'den bir mahalle üzerine baskın yaptık. Müslümanlardan biri, (teke
tek vuruşmak üzere) onlardan bir adam taleb etti. (Bir cengâver gelince) hemen
kılıncıyla saldırıya geçti. Ancak hata yaptı ve kılıncı kendisine isabet etti.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Ey Müslümanlar, kardeşinize (yardım edin)" diye bağırdı.
Halk ona doğru koşuştu. Ama ölmüştü.

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) onu elbisesi ve kanı ile
birlikte sardı, üzerine namaz kıldı ve defnetti.

"Ey Allah'ın Resûlü, bu şehid midir?" diye sordular.

"Evet o şehiddir ve ben ona bu hususta şâhidim" cevabını
verdi."

Ebu Dâvud, 40, (2539).

1129 - İrbâz İbn Sâriye (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki:

"Şehidlerle yataklarında ölenler, tâundan ölenler hakkında
C'enâb-ı Hakk'a birbirlerini şikayet ederler. Şehidler:

"Onlar bizim kardeşlerimizdir, onlar da bizim gibi
öldürüldüler!" derler. Yataklarında ölenler de:

"Onlar bizim kardeşlerimizdir, bizim gibi öldüler!"
derler. Rabbimiz onlara şöyle seslenir:

"Yaralarına bakın, öldürülenlerin yaralarına benziyorlarsa
onlardandırlar ve onlarla beraber olurlar!" Bakılır ve onlardaki yaranın,
öbürlerininki gibi olduğu görülür. "

Nesâî, Cihâd 36, (6, 37-38).

1130 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "(Babam) Ömer
İbnu'l-Hattâb (radıyallahu anh) şehid olduğu halde yıkandı, kefenlendi, üzerine
namaz kılındı."

Muvatta, Cihad 36, (2, 463).

CİDAL MİRÂ BÖLÜMÜ

1131 - Ebu Ümâme (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Bir kavm, içinde bulunduğu hidayetten sonra sapıttı ise bu,
mutlaka cedel sebebiyle olmuştur."

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bunu söyledikten sonra, delil
olarak) şu âyeti okudu: "Onlar: "Bizim tanrımız mı yoksa O mu daha
iyidir?" dediler. Sana böyle söylemeleri, sırf tartışmaya girişmek
içindir. Onlar şüphesiz münakaşacı bir millettir" (Zuhruf 58).

Tirmizî, Tefsir, Zuhruf, (3250); İbnu Mâce,Mukaddime 7.

bu Ümâme (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Kim haksız olduğu bir münakaşayı terkederse kendisine
cennetin kenarında bir ev kurulur. Haklı olduğu bir münâkaşayı terkedene de
cennetin ortasında bir ev kurulur."

Tirmizi, Birr 58, (1994); Ebu Dâvud, Edeb 8, (4800); İbnu Mâce,
Mukaddime 7, (51); Nesâî, Edeb (6, 21).

1133 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) hazretleri anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular: "Kur'an
hakkında münakaşa küfürdür"

Ebu Davud, Sünnet 5, (4603).

1134 - Hz. Aişe (radıyallahu anha) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah'ın en ziyade buğzettiği
erkek, şiddetli düşmanlık yapan hasımdır."

Buhari, Ahkâm 34, Mezâlim 15, Tefsir, Bakara 37; Müslim, İlm 5,
(2668); Tirmizî, Tefsir, Bakara, (2980); Nesâî, Kadât 33, (8, 247, 248).

1135 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz kader
hususunda münâkaşa ederken Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) çıkageldi.
Öylesine kızdı ki, öfkenin hâsıl ettiği kızıllıktan, yüzünde sanki nar taneleri
ortaya çıkmıştı. Bize şöyle çıkıştı:

"Bununla mı emredildiniz, yoksa ben size bunun için mi
gönderildim. Bilin ki, sizden öncekileri, dinî meselelerdeki münâkaşalarını çokluğu
ve peygamberleri hakkında düştükleri ihtilafları helâk etmiştir."

Bir rivayette şu ziyade mevcuttur: "Kader hususunda münakaşa
etmemeniz için yemin verdim. "

Tirmizî, Kader 1, (2134); İbnu Mâce, Mukaddime 10, (85).

1136 - İbnu'l-Müseyyeb (rahimehullah) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ashâbının (radıyallahu anhüm) arasında otururken, bir
adam Hz. Ebu Bekir'e hakaretâmiz sözler sarfederek cefa verdi. Ancak Hz. Ebu
Bekir (radıyallahu anh) adama karşı sükût etti. Adam ikinci sefer aynı şekilde
hakaret ederek eziyet verdi. O yine sükût etti. Adam üçüncü sefer de eziyet
verince Hz. Ebu Bekir (adama hak ettiği cevabı vererek) intikamını aldı. Bunun
üzerine Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) hemen kalktı. Hz. Ebu Bekir:

"Ey Allah'ın Resûlü, yoksa bana darıldınız mı?" diye
sordu.

"Hayır"dedi. "Ancak semadan bir melek inmiş, sana
söylediklerini tekzib ediyordu. Sen intikamını alınca melek gitti, şeytan
oturdu. Bir yere şeytan oturdu mu ben orada duramam. "

Ebu Dâvud, Edeb, 49 (4896, 4897).

1137 - İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) hazretleri şöyle
buyurmuştur: "Kardeşinle münâkaşa etme, zîra münâkaşanın hikmeti
anlaşılmaz, sıkıntısı eksik olmaz, tutamayacağın bir vaadde de bulunma."

Rezîn ilavesidir.

HACCIN FAZİLETLERİ

1138 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Ey Allah'ın
Resûlü, dedim, cihâdı amellerin en faziletlisi görüyoruz, biz de cihâd
etmiyelim mi?" Şu cevabı verdi:

"Ancak, cihâdın en efdal ve en güzeli hacc-ı mebrürdur. Sonra
şehirde kalmaktır." Hz. Aişe der ki: "Bunu işittikten sonra haccı hiç
bırakmadım."

Buhârî, Hacc 4, Cezâu's-Sayd 26, Cihâd 1; Nesâî, Hacc 4, (5, 113).
"Sonra şehirde kalmak" cümlesi Buhârî'de yok.)

1139 - Sehl İbnu Sa'd (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Telbiyede bulunan hiç bir
Müslüman yoktur ki, onun sağında ve solunda bulunan taş, ağaç, sert toprak
onunla birlikte telbiyede bulunmasın, bu iştirak (sağ ve solunu göstererek) şu
ve şu istikâmette arzın son hududuna kadar devam eder."

Tirmizî, Hacc 14, (828).

1140 - İbnu Abbâs (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Haccla umrenin arasını
birleştirin. Zîra bunlar günhı, tıpkı körüğün demirdeki pislikleri temizlemesi
gibi temizler."

Nesâî, Menâsik 6, (5,115); İbnu Mâce, Menâsik 3, (2886).

1141 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir umre,
diğer umreye arada işlenenler için kefarettir. Hacc-ı Mebrûr'un karşılığı
cennetten başka bir şey olamaz!"

Buharî, Umre 1; Müslim, Hacc 437, (1349); Tirmizî,Hacc 90, (933); Nesâî,
Menâsik 3, (5,112), 5, (5,115); İbnu Mâce, Menâsik 3, (2887); Muvatta, Hacc 65,
(2, 346).

1142 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Beyt'i (Kâbe-i Muazzama'yı) kim
elli defa tavaf ederse, günahlarından çıkar ve tıpkı annesinden doğduğu gündeki
gibi olur."

Tirmizî, Hacc 41, (866). Buradaki tavaftan maksad, şavtlar olmayıp,
elli tam tavaftır.

1143 - Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: "Kim, hacc veya umre için Mescid-i
Aksa'dan Mescid-i Haram'a (kadar) ihrâma girerse, geçmiş ve gelecek bütün
günahları affedilir veya cennet kendisine vâzcib olur." -Râvi,
Resûlullah'ın hangisini dediği hususunda şekke düştü "

Ebu Dâvud, Menâsik 9, (1741), İbnu Mâce, Menâsik 49, (3001-3002).

1144 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Ensâr'dan Ümmü Sinân adındaki bir kadına:

"Bizimle haccetmekten seni ne alıkoydu?" diye sordu.
Kadın:

"Ebü fülânın (kocasını kasteder) sadece iki sulama devesi var.
Biriyle o ve oğlu haca gitti. Öbürü (ile de ben kaldım) arâzimizi suluyor
(um)" dedi. Bunun üzerine Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Öyleyse Ramazan'da (yapacağın) umre, (kaçırdığın) bir haccın
veya benimle (yapmış olacağın) bir haccın kazasıdır. Ramazan gelince umre yap.
Zîra Ramazan'daki bir umre hacca muâdil olur."

Buhârî, Umre 4, Cezâu's-Sayd 26; Müslim, Hacc 222; Nisâî, Sıyâm 6,
(4,130).

1145 - Ebu Bekr İbnu Abdirrahmân anlatıyor: "Bir kadın
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelerek:

"Ben haccetmek için hazırlık yapmıştım. Bana (bir mâni) ârız
oldu ne yapayım?"

"Ramazan'da umre yap, zira o ayda umre tıpkı hacc
gibidir" buyurdu."

Muvatta, Hacc 66, (1, 347); Ebu Dâvud, Hacc 79, Tirmizî, Hacc 95,
(939); Nesâî, Sıyâm 6, (4,130); İbnu Mâce, Hacc (Menâsik) 45, (2991-2995).

1146 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Hiç bir kul, kurban günü, Allah
indinde kan akıtmaktan daha sevimli bir iş yapamaz. Zîra, kesilen hayvan,
kıyamet günü boynuzlarıyla, kıl1arıyla, sınnaklarıyla gelecektir. Hayvanın kanı
yere düşmezden önce Allah indinde yüce bir mevkiye ulaşır. Öyle ise, onu gönül
hoşluğu ile ifâ edin."

Tirmizî, Edâhî 1, (1493); İbnu Mâce, Edâhî 3, (3126). Rezîn şunu
ilave etmiştir: "Kurban sahibine, hayvanın her bir tüyü için sevap vardır.
"

1147 - Ebu Bekri's-Sıddîk (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a: "Hangi hacc daha
efdaldir?" diye sorulmuştu.

"Yüksek sesle telbiye getirilip, kurban kesilerek yapılan
hacc!" diye cevap verdi."

Tirmizî, Hacc 14, (827), Tefsir, Âl-i İmrân (3001).

1148 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Küçüğün, büyüğün, zyıfın, kadının
cihadı hacc ve umredir."

Nesâî, Hacc 4, (5,114); İbnu Mâce, Menâsik 8, (2902).

HACCIN VÜCÛBU

1149 - Ebu Hüreyre hazretleri (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Bir gün Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize şöyle hitab etti:

"Ey insanlar, size hacc farz kılınmıştır. Şu halde haccı edâ
edin!"

Cemaatte bulunan bir adam:

"Her sene mi, Ey Allah'ın Resûlü?" diye sordu. Resûlullah
(aleyhissalatu vesselâm) cevap vermedi. Adam sorusunu üç kere tekrar etti.
Bunun üzerine:

"Ben sizi bıraktıkça siz de beni bırakın. (Madem ki sükût
ettim, niye sormada ısrar ediyorsunuz?) Şayet (sorunuza) "Evet!"
deseydim, her yıl haccetmek vacib oluverirdi ve buna güç yetiremezdiniz. Şunu
bilin ki, sizden öncekileri helak eden şey, çok sual sormaları ve peygamberleri
hakkında ihtilaflarıdır. Size bir iş emrettiğim zaman, bunu gücünüz yettiğince
Îfa edin, bir yasaklamada bulunduğum vakit de ondan kaçının (bu emir ve yasakla
ilgili olarak aklınıza gelen her şeyi sormaya kalkmayın!)"

Buhârî,İtisam 4; Müslim, Hacc 412, (1337), Fedâil 130, (1337);
Nesâî, Hacc 1, (5,110-111).

1150 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) efendimiz şöyle buyurdular:

"Kim kendisini Beytullahi'1-haram'a ulaştıracak kadar azık ve
bineğe sahip olduğu halde haccetmemişse onun Yahudi veya Hıristiyan olarak ölmesi
arasında fark yoktur. Zîra, Cenab-ı Hakk şöyle buyurmuştur: "Oraya yol
bulabilen insana, Allah için Kâbe'yi haccetmesi gerekir" (Âl-i İmrân 97).

Tirmizî, Hacc 3, (812).

1151 - İbrzu Abbas (radıyallahu anhümâ) hazretleri anlatıyor:
"Akra' İbnu'1-Hâbis (radıyallahu anh), Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a:

"Hacc her sene midir, ömürde bir kere midir?" diye sordu.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Bir keredir, fazla yapan nafile olarak yapmış olur!"
diye cevap verdi."

Ebu Dâvud, Hacc 1, (1721); Nesâî, Hacc 1, (5,111); İbnu Mâce,
Menâsik 2, (2886).

1152 - Yine İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: "İslâm'da
hacc yapmamak (saruret) yoktur."

Ebu Dâvud, Hacc 3, (1729).

1153 - Yine İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ), Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın şu sözünü rivayet etmiştir: "Hacc yapmak
isteyen acele davransın."

Ebu Dâvud, Menâsik 6, (1732).

1154 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'dan: "Umre vacib midir?" diye sorulmuştu, şu
cevabı verdi:

"Hayır! Ancak, umre yapmanız faziletli bir ameldir. "

Tirmizî, Hacc 88. (931).

1155 - İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ)'ın: "Umre
vacibtir" dediği rivayet olunmuştur.

Tirmizî, Hacc 88, (931).

1156 - Yukarıdaki rivayetin bir benzeri İbnu Mes'ud'dan
vapılmıştır. İbnu Mes'ud (radıyallahu anh) hazretleri Şöyle kıraat ederdi: ve
derdi ki: "Eğer günah olmasaydı -Resûlullah (aleyhissalâtu vesselàm)'dan
bu mevzuda hiç bir şey işitmemiş olmama rağmen- umre vaciptir derdim."

Rezîn ilavesi.

MÎKATLAR

1157 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) dedi ki: "Hacc ayları
Şevvâl, Zülkade ve Zilhicce'den de on gündür."

Buharî, Hacc 33 (Tercüme yani bâb başlığı olarak senetsiz
kaydetmiştir.)

1158 - Hişâm İbnu Urve (merhum) anlatıyor: "Abdullah İbnu
Zübeyr (radıyallahu anhümâ) Mekke'de dokuz yıl ikâmet etti. Bu esnada
Zilhicce'nin hilâli ile yüksek sesle telbiyeye başladı. (Kardeşi) Urve de
onunla aynı şeyi yapardı"

Muvatta, Hacc 50, (1, 339).

1159 - Kasım İbnu Muhammed anlatıyor: "Hz. Ömer (radıyallahu
anh) Mekkelilere şöyle hitab etti: "Ey Mekkeliler! Ne oluyor da uzak
diyardan gelenler saçları dağınık vaziyette iken sizler yağlanıyorsunuz?
(Zilhicce) hilâlini görünce siz de telbiyede bulunun."

Muvatta, Hacc 49, (1, 339).

1160 - Atâ'ya: "Mücâvir (Mekke'de ikâmet eden) hacc için ne
zaman telbiyede bulunur?" diye sorulmuştu. Şu cevabı verdi: "İbnu
Ömer (radıyallahu anhümâ) mütemetti olarak gelince, terviye günü, öğleyi kılıp,
devesine bindi mi hacc için telbiyede bulunurdu."

Buharî, Hacc 82, (Tercüme yani bab başlığı olarak kaydedilmiştir.
Senetsizdir.)

1161 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) şunu söylemiştir: "Hacc
için, sadece hacc aylarında ihrama girmek sünnettendir."

Buharî, Hacc 33 (tercüme yani bab başlığı olarak kaydetmiştir).

1162 - İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Medineliler Zülhuleyfe'de,
Şamlılar Cuhfe'de, Necidliler Karn'da ihrama girer, telbiyeye başlar."

Buharî, Hacc 8, 5, 10, İlm 52, İ'tisam 16; Müslim, Hacc 1347,
(1182); Muvatta, Hacc 22, (1,330); Tirmizî, Hacc 17, (831); Ebü Dâvud, Menâsik
9, (1737); Nesâî, Hacc 17,18, 21, (5,122-125).

1163 - Bir rivayette İbnu Ömer der ki: "Bizzat işitmemekle
beraber, bana söylendiğine göre, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurmuştur
ki: "Yemenliler de Yelemlem'de ihrâma girerler. "

Buharî, Hacc 8, İlm 52, İ'tisâm 16; Müslim, Hacc 13-18 (1182).

1164 - Buharî'de gelen bir diğer rivayette belirtildiği üzere, bir
zât (Abdullah İbnu Ömer'e) gelerek: "Umre için nerede ihrama girmem câiz olur?"
diye sorunca: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) mîkat yerleri olarak
Necidliler için Karn'ı, Medineliler için Zülhuleyfe'yi, Şamlılar için Cuhfe'yi
belirledi" demiş, başka bir mîkat yeri zikretmemiştir."

Buharî, Hacc 3.

1165 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Medineliler için Zülhuleyfe'yi,
Şamlılar için Cuhfe'yi, Necidliler için Karnu'l-Menâzil'i Yemenliler için
Yelemlem'i mîkat yerleri olarak ta'yin etmiştir. Bu yerler, ora ahalileri ve oraya
başka yerlerden hacc ve umre yapmak maksadıyla gelenler için mîkat yerleridir.
Bu söylenen mîkat yerlerinin berisinde (yani mîkatlarla Mekke arasında)
bulunanlar için mîkat, bulunduğu yerdir. Daha yakın yerde olanlar da böyledir.
Nitekim Mekkeliler de Mekke'de ihrama girerler."

Buharı, Hacc 7, 9, 11, 12, Cezâu's-Sayd 18; Müslim, Hacc 11,
(2181); Ebü Dâvud, Menâsik 9, (1737); Nesaî, Hac 20, 23, (5,123-125).

1166 - Bir rivâyette şöyle denmiştir: "Kim (mîkatlerin)
berisinde ise, (niyeti) başlattığı yerde ihram giyer, öyle ki, Mekkeliler
Mekke'de (ihrama girerler).

Buharî, Hacc 7; Ebu Dâvud, Menâsik 9, (1737).

1167 - Ebu z-Zübeyr anlatıyor: "Hz. Câbir (radıyallahu anh)'e
ihrama girme yerinden sorulmuştu. Şu cevabı verdi: "Ben Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın bu hususta şöyle söylediğini işittim.
"Medineliler'in ihrama girme yeri Zülhuleyfe'dir. Diğer yol Cuhfe'dir.
IrakIılar 'ın ihrama girme yeri Zât-ı Irk'dır. Necidliler'in ihrama girme yeri
Karnı'lMenâzil'dir. Yemenliler'in ihrama girme yerleri Yelemlem'dir."

Müslim, Hacc 18, (1183).

1168 - İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: "Şu iki memleket
(Basra ve Küfe) fethedildiği zaman Hz. Ömer (radıyallahu anh)'e halk gelip :

"Ey mü'minlerin emîri! Resûlullah (aleyhissalâtu vesselam)
Necidliler için Karn'ı (mîkat olarak) tesbit etti. Orası bizim yolumuza sapa
düşer. (Buradan) Karn'e gitmeye kalksak, bize zor olur!" dediler. Hz. Ömer
(radıyallahu anh) onlara:

"Öyleyse onun kendi yolunuzdaki hizasına bakın" dedi ve
onlar için Zât-ı Irk'ı tesbit etti."

Buhârî, Hacc 13.

1169 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Iraklılar için Zât-ı Irk'ı mîkat kıldı."

Ebu Dâvud, Menâsik 9, (1739); Nesâî, Hacc 22, (5,125).

1170 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Meşrikliler için Akîk'i mîkat
kıldı."

Ebu Dâvud, Menâsik 9, (1740); Tirmizî, Hacc 17, (832).

1171 - İmam Mâlik: "Bana ulaştığına göre, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Ci'râne'de umre için ihrâma girdi" demiştir.

Muvatta, Hacc 27, (1, 331); Ebu Dâvud, Hacc 81, (1996); Tirmizî,
Hacc 96, (935); Nesâî, Hacc 104, (5, 199)

1172 - Yine İmam Mâlikin, nazarında güvenilir (sika) bir kimseden
rivayet ettiğine göre, İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) İliyâ'da hacc ihrâmı
giymiştir."

Muvatta, Hacc 26, (1, 331).

1173 - Hz. Osman (radıyallahu anh)'ın: "Bir kimsenin Horasan
veya Kirmân'da ihrama girmesini mekruh addettiği" rivayet edilmiştir.

Buharî, Hacc 33, (Bab başlığında, senetsiz olarak kaydedilmiştir).

İHRAM VE HARAMLARI

1174 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) muhrimin giyeceği şeylerden sorulmuştu, şu cevabı
verdi: "Muhrim ne kamis (gömlek), ne sarık, ne bürnus. ne şalvar ne de
vers veya zaferân bulaşmış bir giysi taşımaz. Ayağında da mest (ve benzeri
ayakkabı) yoktur. Ancak nalın bulamazsa, mestlerin topuktan aşağı kısmını
kesmelidir. "

Buharî'de şu ziyade var: "İhramlı kadın yüzünü örtmez, eldiven
de giymez."

Buharı,Hacc 21, Cezâu's-Sayd 13,15, İlm 53, Sâlât 9; Müslim, Hacc
1, (1177); Muvatta, Hacc 8, (1, 324-328); Tirmizî, Hacc 18, (833); Ebu Dâvud,
Menâsik 32, (1824, 1825,1826); Nesâî, Hacc 28, (5,129).

1175 - Yine İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'den rivayete göre
demiştir ki: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kadınları ihrâma
girdikleri vakit eldiven kullanmaktan, yüzlerini örtmekten ve vers ve za'ferân
değmiş elbise giymekten yasakladı ve: "Buınlardan gayrı, hoşuna giden
elbise çeşitlerinden safranla boyanmış veya ipekli veya zinet veya şa1var veya
kamis veya mest giysin" dedi."

Ebu Dâvud, Menâsik 32, (1827).

1176 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'den gelen bir rivayette:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ihramlı iken mest giymede kadınlara
ruhsat tanıdı" denmiştir.

Ebu Dâvud, Menâsik 33, (1831).

1177 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) hazretleri anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) hazretleri buyurdular ki: "Kim
izar bulamazsa şalvar giysin, kim de nalın bulamazsa mest giysin."

Buharî, Libâs 14, 37, Hacc 132, Cezâu's-Sayd 15, 16; Müslim, Hacc
4,(1178); Tirmizî, Hacc 19, (834); Ebu Dâvud, Hacc 32, (1829); Nesâî, Hacc 32,
(5,132).

1178 - Nâfı'nin anlattığına göre, Eslem Mevlâ Ömer'in, İbnu Ömer
(radıyallahu anhümâ)'e şöyle söylediğini işitmiştir: "Ömer (radıyallahu
anh), Hz. Talha (radıyallahu anh)'nın üzerinde, ihramlı iken boyalı bir giysi
görmüştü. "(Ey Talha) bu boyalı giysi de ne?" diye sordu. (Talha
cevaben): "Ey mü'minlerin emîri, bu kızıl toprakla boyanmıştır!"
dedi. Ömer (radıyallahu anh):

"Ey azizler, sizler halkın imamlarısınız, halk sizlere
uymaktadır. Eğer câhil biri bu elbiseyi görse: "Talha İbnu Ubeydillah,
ihramda boyalı elbise giymiş" diyecek. Ey azizler, bu boyalı elbiselerden
hiçbirini giymeyin!" dedi"

Muvatta, Hac 10, (1, 326).

1179 - Urve anlatıyor: "Esma Bintu Ebî Bekr (radıyallahu
anhümâ), ihramlı olduğnu halde, sarı renkli giysiler giyerdi. Ancak bunlarda
za'ferân olmazdı."

Muvatta, Hacc 11, (1, 326).

1180- Ya'lâ: İbnu Umeyye (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Ciirrâne'de iken, umre için ihrama
girmiş bir adam geldi. Adamın sakal ve saçları sarıya boyanmış, sırtında da
za'ferân lekeleri bulunan bir cübbe vardı.

"Ey Allah'ın Resûlü, dedi, şu gördüğün vaziyette, umre için
ihrâma girdim!"

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Şu cübbeyi çıkar, sarı boyayı da yıka!" diye
emretti."

Buharî, Umre 10, Cezâu's-Sayd 16, 17, Megâzî 56, Fedailu'l,Kur'ân
2; Müslim, Hacc 6, (1180); Muvatta, Hacc 18, (1, 328-329); Tirmizî,Hacc 20,
(835, 836); Ebu Dâvud, Menâsik 31, (1819-1822);Nesâî, Hacc 43, (5,142-143).

Bu metin, Sahiheyn'deki metindir. Ebu Dâvud'un rivayetinde şu
ziyade mevcuttur: "Umrede iken, hacda yaptığını yap. "

1180 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'in: "İhramlının mıntıka
takmasını mekruh addettiği" rivayet edilmiştir.

Muvatta, Hacc 12, (1, 326).

1181 - Kasım İbnu Muhammed anlatıyor: "Bana, el-Ferâfısa İbnu
Umeyr el-Hanefi haber verdi ki, O, Hz.Osman (radıyallahu anh)'ı, ihramlı iken
yüzünü örter görmüş."

Muvatta, Hacc 13, (1, 327).

1182 - Nafi' anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)
demiştir ki: "Başın çeneden yukarısını ihramlı kimse örtemez."

Muvatta, Hacc 13, (1, 327).

1183 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Biz (kadınlar)
ihramlı olarak Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'la beraber iken, binekliler
bize uğrardı. Onlar tam hizamıza gelince, herbirimiz cilbabını başından yüzünün
üzerine sarkıtıverirdi. Bizi geçtiler mi tekrar kaldırırdık."

Ebü Dâvud, Menâsik 34, (1833).

1184 - Fâtıma Bintu'l-Münzir anlatıyor: "Biz, bir kısım
kadınlar ihramlı iken, yanımızda Esmâ Bintu Ebî Bekr (radıyallahu anhümâ)
olduğu halde, yüzlerimizi sıkıca örtüyorduk"

Muvatta, Hacc 16, (1, 328).

1185 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a, ihrama gir(ece)ği zaman (ihramı için), keza
ihramdan çıktığı zaman da Kâbe'yi tavaftan önce hıll'i için, içinde misk
bulunan sürünme maddesini şu iki elimle sürdüm."

Buharî, Hacc 18, 143, Libâs 73, 89, 91; Müslim, Hacc 31, 33,
(1189); Muvatta, Hacc 17, (1, 328); Tirmizî, Hacc 77, (917); Ebu Dâvud, Menâsik
11, (1745,1746); Nesâî, Hacc, 41, (5,136-141).

1186 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vessalâm)'a, ihrama gir(ece)ği zaman (ihram için), keza ihramdan
çıktığı zaman da Kâbe'yi tavaftan önce hıll'i için, içinde misk bulunan sürünme
maddesini şu iki elimle sürdüm."

Buharî, Hacc 18. 143, Libâs 73, 89, 91; Müslim, Hacc 31, 33,
(1189); Muvvata, Hacc 17, (1, 328); Tirmizî, Hacc 77, (917);Ebu Dâvud, Menâsik
11, (1745, 1746); Nesâî, Hacc, 41,(15, 136-141)

Bir rivayette şu ibare de var: "..Veda haccında zerire denilen
koku ile. . ."

Bir başka rivayette : ". . ihrama girmezden önce, sonra ihrama
girerdi. "

Bir diğer rivayette: "..bulabildiğim kokunun en iyisi ile
başında ve sakalında koku maddesinin parıltısını görünceye kadar (sürerdim).
"

Bir diğer rivayette: "...Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
ihramlı iken (sürülen) koku maddesinin saç ayırımlarındaki parlaklığına (şu
anda) bakıyor gibiyim. "

Bir rivayette şu ziyade var: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)
zeytinyağıyla yağlanırdı. Bunu İbrahim (Nehâî)'ye zikretmiştim, bana:

"Pekâlâ, şu rivayeti ne yapacaksın: "Esved, Hz. Aişe
(radıyallahu anhâ)' den onun şöyle söylediğini rivayet etti: "...(Sürülen
koku maddesinin saç ayrımlarındaki parlaklığına bakıyor gibiyim."

Bir rivayette de şu ziyade var: "..Bu, ihram(a girmezden önce
süründüğü) koku idi. "

1187 - Bir diğer rivayette şöyle gelmiştir: "Önce koku sürünüp
sonra ihrama giren kimse hakkında soruldu. Şu cevabı verdi: "Ben (tîb
sürünerek) ihrama girip koku neşretmeyi sevmem. Katrana bulanmam bunu yapmaktan
daha iyidir." Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'ye, İbnu Ömer'in, bu sözü haber
verilince: "Ben, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a ihrama (gireceği)
sırada tîb sürdüm. Bu halde hanımlarına uğradı. Sonra da ihrama girdi, koku
neşrediyordu" dedi.

Buharî, Gusl 14; Müslim, Hacc 47, (1192); Nesâî, Hacc 42, (5, 139),
Gusl 13, (1, 203).

1188 - Nesâî'nin kaydettiği bir diğer rivayette şöyle denir:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), ihrama girmeyi arzu ettiği zaman
bulabildiği en güzel yağla yağlanırdı. Öyle ki, yağın parlaklığını başında ve
sakalında görürdüm." (Râvi Hz. Aişe'dir).

Nesâî, Hacc 42, (5,139-140).

1189 - Yine Nesâî'nin bir başka rivayetinde, Hz. Aişe (radıyallahu
anhâ) şöyle buyurmuştur: "Ben Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a ihrama
gireceği zaman ihramı için, şeytan taşlamasını yaptıktan sonra ve Beytullah'a
yapacağı tavaf (-ı ziyaret)ten önce ihramdan çıkınca da hıll'i (ihramsız hâli)
için tîbini sürdüm."

Nesâî, Hacc 41, (5, 137).

1190 - Bir diğer rivayette şöyle denir: "Resûlullah'ın tîb'i
(sürdüğü koku) sizin şu tîbinize benzemez." Yani (sizin kullandığınız
tîb), uzun müddet koku neşretmeye devam etmez, demektir.

Nesâî, Hacc 41, (5, 137).

1191 - Hz.Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Biz Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ile (hacc ve umre için ihrama girip) Mekke'ye
giderdik. İhram sırasında alınlarımıza sükk denen bir tîb sürerdik. Birimiz
terleyecek olsa, yüzüne akardı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bunu
gördüğü halde (bize) onu(n sürülmesini) yasaklamazdı."

Ebu Dâvud, Menâsik 32, (1830).

1192 - Sâlt İbnu Zübeyd (rahimehullah), ailesinin bazı fertlerinden
naklen şunu rivayet etmiştir: "Hz. Ömer (radıyallahu anh) Şecere nâm
mevkide iken, bir tîb kokusu hissetti.

"Bu koku kimden geliyor?" diye sordu: Kesîr İbnu's-Salt:

"Bendendir, (saçımın dağılmaması için) süründüm ve tıraş
olmamaya karar verdim" dedi. Hz. Ömer (radıyallahu anh):

"Su birikintilerinden birine git, başını koku gidinceye kadar
ovuştur!" diye emretti. Kesir İbnu's-Salt öyle yaptı."

Muvatta, Hacc 20, (1, 329).

1193 - Muvatta'nın bir diğer rivayeti, Eslem Mevlâ Ömer'den:
"Ömer (radıyallahu anh), bir tîb kokusu hissetmişti.

"Bu koku kimden?" diye sordu. Muâviye İbnu Ebî Süfyan
(radıyallahu anh):

"Ey mü'minlerin emîri! Bendendir!"diye cevap verdi. (Hz.
Ömer kızgın bir eda ile):

"Allah Allah! Senden mi?" diye çıkıştı. Hz. Muâviye:

"Bana Ümmü Habibe sürdü, ey mü'minlerin emîri!" (diye
özür) beyan etti. Hz. Ömer:

"Allah aşkına geri dön ve şu sürdüğün şeyi yıka!" diye
emretti."

Muvatta, Hacc 19.

1194 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'den anlatıldığına göre:
"İhramlı iken Cuhfe'de ölmüş olan oğlu Vâkid'i kefenlemiş, bu arada başını
ve yüzünü örttükten sonra şöyle demiştir: "Eğer ihramlı olmasaydık,
cenâzeye tîb de sürerdik."

Muvatta, Hacc 14, (1, 327).

1195 - Nâfî anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) ihram
giyerek Mekke'ye müteveccihen yola çıktığı zaman, güzel kokusu olmayan bir yağ
ile yağlanırdı. Sonra Zülhuleyfe mecsidine gelir, orada (ihram için iki rek'at)
namaz kılar, sonra hayvanına binerdi. Devesi (ayağa kalkıp) onu doğrultunca
telbiyeye başlar ve şöyle derdi: "Ben Resûlullah'ın böyle yaptığını
gördüm."

Buharî, Hacc 28; Muvatta, Hacc 32, (1, 333).

1196 - Tirmizî'nin bir rivayetinde şöyle denir: "(İbnu Ömer)
reyhanlanmamış bir yağla yağlanırdı." Yani kokulandırılmamış.

Tirmizî, Hacc 114, (962); İbnu Mâce, Menâsik 88, (3083).

1197 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "İhramlı
reyhan koklayabilir, aynaya bakabilir. Yediği zeytinyağı ve tereyağı ile tedâvi
olabilir."

Buharî, Hacc 18, (Bab başlığında, senetsiz olarak kaydetmiştir).

1198 - Abdullah İbnu Huneyn anlatıyor: "İbnu Abbas ile Misver
İbnu Mahreme (radıyallahu anhümâ) Ebvâ'da ihtilâf ettiler. İbnu Abbas:
"Muhrim başını yıkar" dedi. Misver ise: "Hayır, yıkayamaz!"
dedi. İbnu Abbâs, beni Ebu Eyyüb el-Ensârî (radıyallahu anh)'ye gönderdi. Ben
onu iki direk arasına gerilmiş bir perde gerisinde yıkanıyor buldum. Kendisine
selam verdim.

"Kim o?" dedi.

"Abdullah İbnu Huneyn'im. Beni, size İbnu Abbas gönderdi.
Sizden, ihramlı iken Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın başını nasıl
yıkadığını soruyor" dedim. Bunun üzerine Ebü Eyyüb (radıyallahu anh) elini
perde (ipinin) üzerine koyup aşağı doğru bastı ve başı göründü. Üzerine su
döken birisine: "Dök!" dedi. O da döktü. Ebu Eyyub (radıyallahu anh)
başını elleriyle ileri geri ovalayıp:

"Resûlullah (aleyhissalatu vesselâm)'ı böyle yapar
gördüm" dedi."

Buharî, Cezâis-Sayd 14; Müslim, Hacc 91, (1205); Muvatta, Hacc 4,
(1, 323); Ebu Dâvud, Menâeik 38, (1840); Nesâî, Hacc 27, (5,128-129); İbnu
Mâce, Menâaik 22, (2934).

Muvatta dışındaki rivayetlerde şu ziyade mevcuttur: "Misver,
İbnu Abbâs'a şunu söyledi: "Seninle bir daha münakaşa etmiyeceğim (ne
dersen kabülüm)."

1199 - Hârice İbnu Zeyd, babası Zeyd (radıyallahu anh)'den
naklediyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ihrama girmek çin soyundu
ve yıkandı."

Tirmizî, Hacc 16, (830).

1200 - Nâfi anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) ihrama
girmezden önce ihram için, Mekke'ye girmek için, Arafat'ta vakfe için
yıkanırdı."

Muvatta, Hacc 3, (1, 322); Buharî, Hacc 38.

Bir rivayette şu ziyade vardır: "İhrama
girdi mi, başını sadece ihtilâm olduğu zaman yıkardı."

1191 - Hz.Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Biz Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ile (hacc ve umre için ihrama girip) Mekke'ye
giderdik. İhram sırasında alınlarımıza sükk denen bir tîb sürerdik. Birimiz
terleyecek olsa, yüzüne akardı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bunu
gördüğü halde (bize) onu(n sürülmesini) yasaklamazdı."

Ebu Dâvud, Menâsik 32, (1830).

1192 - Sâlt İbnu Zübeyd (rahimehullah), ailesinin bazı fertlerinden
naklen şunu rivayet etmiştir: "Hz. Ömer (radıyallahu anh) Şecere nâm
mevkide iken, bir tîb kokusu hissetti.

"Bu koku kimden geliyor?" diye sordu: Kesîr İbnu's-Salt:

"Bendendir, (saçımın dağılmaması için) süründüm ve tıraş
olmamaya karar verdim" dedi. Hz. Ömer (radıyallahu anh):

"Su birikintilerinden birine git, başını koku gidinceye kadar
ovuştur!" diye emretti. Kesir İbnu's-Salt öyle yaptı."

Muvatta, Hacc 20, (1, 329).

1193 - Muvatta'nın bir diğer rivayeti, Eslem Mevlâ Ömer'den:
"Ömer (radıyallahu anh), bir tîb kokusu hissetmişti.

"Bu koku kimden?" diye sordu. Muâviye İbnu Ebî Süfyan
(radıyallahu anh):

"Ey mü'minlerin emîri! Bendendir!"diye cevap verdi. (Hz.
Ömer kızgın bir eda ile):

"Allah Allah! Senden mi?" diye çıkıştı. Hz. Muâviye:

"Bana Ümmü Habibe sürdü, ey mü'minlerin emîri!" (diye
özür) beyan etti. Hz. Ömer:

"Allah aşkına geri dön ve şu sürdüğün şeyi yıka!" diye
emretti."

Muvatta, Hacc 19.

1194 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'den anlatıldığına göre:
"İhramlı iken Cuhfe'de ölmüş olan oğlu Vâkid'i kefenlemiş, bu arada başını
ve yüzünü örttükten sonra şöyle demiştir: "Eğer ihramlı olmasaydık,
cenâzeye tîb de sürerdik."

Muvatta, Hacc 14, (1, 327).

1195 - Nâfî anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) ihram
giyerek Mekke'ye müteveccihen yola çıktığı zaman, güzel kokusu olmayan bir yağ
ile yağlanırdı. Sonra Zülhuleyfe mecsidine gelir, orada (ihram için iki rek'at)
namaz kılar, sonra hayvanına binerdi. Devesi (ayağa kalkıp) onu doğrultunca
telbiyeye başlar ve şöyle derdi: "Ben Resûlullah'ın böyle yaptığını
gördüm."

Buharî, Hacc 28; Muvatta, Hacc 32, (1, 333).

1196 - Tirmizî'nin bir rivayetinde şöyle denir: "(İbnu Ömer)
reyhanlanmamış bir yağla yağlanırdı." Yani kokulandırılmamış.

Tirmizî, Hacc 114, (962); İbnu Mâce, Menâsik 88, (3083).

1197 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "İhramlı
reyhan koklayabilir, aynaya bakabilir. Yediği zeytinyağı ve tereyağı ile tedâvi
olabilir."

Buharî, Hacc 18, (Bab başlığında, senetsiz olarak kaydetmiştir).

1198 - Abdullah İbnu Huneyn anlatıyor: "İbnu Abbas ile Misver
İbnu Mahreme (radıyallahu anhümâ) Ebvâ'da ihtilâf ettiler. İbnu Abbas:
"Muhrim başını yıkar" dedi. Misver ise: "Hayır, yıkayamaz!"
dedi. İbnu Abbâs, beni Ebu Eyyüb el-Ensârî (radıyallahu anh)'ye gönderdi. Ben
onu iki direk arasına gerilmiş bir perde gerisinde yıkanıyor buldum. Kendisine
selam verdim.

"Kim o?" dedi.

"Abdullah İbnu Huneyn'im. Beni, size İbnu Abbas gönderdi.
Sizden, ihramlı iken Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın başını nasıl
yıkadığını soruyor" dedim. Bunun üzerine Ebü Eyyüb (radıyallahu anh) elini
perde (ipinin) üzerine koyup aşağı doğru bastı ve başı göründü. Üzerine su
döken birisine: "Dök!" dedi. O da döktü. Ebu Eyyub (radıyallahu anh)
başını elleriyle ileri geri ovalayıp:

"Resûlullah (aleyhissalatu vesselâm)'ı böyle yapar
gördüm" dedi."

Buharî, Cezâis-Sayd 14; Müslim, Hacc 91, (1205); Muvatta, Hacc 4,
(1, 323); Ebu Dâvud, Menâeik 38, (1840); Nesâî, Hacc 27, (5,128-129); İbnu
Mâce, Menâaik 22, (2934).

Muvatta dışındaki rivayetlerde şu ziyade mevcuttur: "Misver,
İbnu Abbâs'a şunu söyledi: "Seninle bir daha münakaşa etmiyeceğim (ne
dersen kabülüm)."

1199 - Hârice İbnu Zeyd, babası Zeyd (radıyallahu anh)'den
naklediyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ihrama girmek çin soyundu
ve yıkandı."

Tirmizî, Hacc 16, (830).

1200 - Nâfi anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) ihrama
girmezden önce ihram için, Mekke'ye girmek için, Arafat'ta vakfe için
yıkanırdı."

Muvatta, Hacc 3, (1, 322); Buharî, Hacc 38.

Bir rivayette şu ziyade vardır: "İhrama
girdi mi, başını sadece ihtilâm olduğu zaman yıkardı."

1201 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) yıkandığı su ile saçlarını (dağılmayacak şekilde)
tarayıp nizama soktu."

Ebu Dâvud, Menâsik 12,(1747, 1748) Nesâî, Hacc 40, (5, 136);
Buhârî, Hacc 19; Müslim 21, (1184); İbnu Mâce, Menâsik 72, (3047).

1202 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: "İhramlı
kimse hamama girer."

Buharî, Cezâu's-Sayd 14 (Tercüme bab başlığı olarak, senedsiz
şekilde) kaydedilmiştir.].

1203 - Yine İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ihramlı iken hacamat oldu (kan
aldırdı)."

Buharî, Cezâu's-Sayd 11, Tıbb 12,15; Müslim, Hacc 88., (1203); Ebu
Davud, Menâsik 36, (1835-1836); Tirmizî, Hacc 22, (839); Nesâî, Hacc 92, (5,
193); İbnu Mâce, Menâsik 87, (3081).) Bu metin Sahiheyn'in metnidir.

Buharî merhumun bir diğer rivayetinde: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)) oruçlu iken hacamat oldu" denir. Yine Buharî'nin
bir diğer rivayetinde: "(Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)) ihramlı iken
çektiği ağrı sebebiyle başından hacamat oldu" denir.

Bir diğer rivayette: "Şakîka denen (başının ön kısmındaki) bir
ağrı sebebiye, Lahyu Cemel adında Mekke yolu üzerindeki bir su başında, başının
ortasından hacamat oldu" denir.

1204 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ihramlı iken ayağının sırtından çektiği bir ağrı
sebebiyle hacamat oldu."

Ebu Dâvud, Menâsik 36, (1837); Nesâî, Hacc 94, (5,194).

Nesâî'nin rivayetinde "..Maruz kaldığı incinme sebebiyle (ayağının
sırtından hacamat oldu)" denmiştir.

1205 - Nâfi anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) dedi
ki: "İhramlı kimse kaçınılmaz bir sebepten dolayı mecbur kalmadıkça
hacamat olamaz."

Muvatta, Hacc 75, (1, 350).

1206 - Nübeyh İbnu vehb (rahimehullah) anlatıyor: "Ömer İbnu
Ubeydillah İbni Ma'mer, ihramlı iken gözünden hastalandı. Bunun üzerine
gözlerine sürme çekmek istedi. Ancak Ebân İbnu Osman onu bundan men etti ve
gözlerine sabır basmasını tavsiye etti. İlâveten: Hz. Osman (radıyallahu anh)'ın
Resûlullah'ın böyle yaptığını rivayet ettiğini söyledi."

Müslim, Hacc 89, (1204); Ebu Dâvud, Menâsik 37, (1838); Tirmizî,
Hacc 106, (952); Nesâî, Hacc 45, (5,143).

Ebu Dâvud'un rivayetinde şu ziyade var: "Ebân hacc emîri
idi."

1207 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'den rivayet edilmiştir ki,
ihramlı iken, gözüne gelen bir rahatsızlık sebebiyle aynaya bakmıştır.

Muvatta, Hacc 93, (1, 358.)

1208 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Meymune validemizle (radıyallahu anhâ) ihramlı iken
tezevvüc buyurdular."

Buharî, Cezâu's-Sayd 12, Meğâzi 43, Nikâh 30; Müslim, Nikâh 46,
(1410); Ebu Dâvud, Menasik 39, (1844,1845); Tirmizî, Hacc 24, (842); Nesâî,
Hacc 90, (1,191,192).

Buhârî'nin bir rivayetinde şu ziyâde var: "Umretü'l-kazâ sırasında
ihramsız olarak Meymüne ile gerdek yaptı. Meymüne Serefte vefat etti."

Ebu Dâvud der ki: İbnu Müseyyeb demiştir ki: "ihramlı iken
Resûlullah'ın Meymüne ile evlenmesi meselesinde İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)
vehme düşmüştür."

Nesâî'ye ait bir başka rivayette: "İhramlı iken Resîlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) evlendi" denir. Meymüne ile evlendiği
zikredilmez.

1209 - Ebü Râfi' (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ihramsız iken Meymüne (radıyallahu anhâ) ile evlendi.
İhramsız olduğu halde onunla gerdek yaptı. İkisinin evlenmesinde aralarında ben
elçilik yapmıştım."

Tirmizî, Hacc 23, (841).

1210 - Meymüne (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Her ikimiz de
Serefte ihramsız iken, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) benimle evlendi."

Müslim, Nikâh 48, (1411); Ebu Dâvud, Menâsik 39, (1843); Tirmizî,
Hacc 24, (845).Bu metin Ebu Dâvud'dakidir.

Müslim'de şöyle denmiştir: "Kendisi ihramsız olduğu halde
O'nunla (Meymüne) evlendi, Râvi -ki Yezîd İbnu'l-Esamm'dır- der ki:
"Meymüne hem benim teyzemdi, hem de İbnu Abbâs'ın teyzesi idi."

Tirmizî'de şu ziyade vardır: "Meymüne (radıyallahu anhâ) ile
gerdek yaptığında ihramsız idi. Meymüne Serefte öldü. Onu, Resûlullah'ın
kendisiyle gerdek yaptığı çadırda defnettik.

1211 - Süleymân İbnu Yesâr anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalatu vesselâm), azadlısı Ebu Râfı'yi Ensâr'dan bir başkasıyla
birlikte (Meymüne'ye) gönderdi. Onlar, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı
Meymüne bintu'l-Hâris (radıyallahu anhâ) ile evlendirdiler. (O vakit)
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) henüz Medine'de idi (ve umretu'1-kaza için
yola) çıkmamıştı."

Muvatta, Hacc 69, (1, 348).

1212 - Hz. Osman (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İhramlı ne evlenir, ne
evlendirir, ne de dünür gönderir."

Müslim, Nikâh 41, (1409); Muvatta, Hacc 70, (1, 348, 349); Ebu
Dâvud, Menâsik 37, (1841); Tirmizî, Hacc 23, (840); Nesâî, Hacc 91, (5,192).

1213 - Nâfi anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) şöyle
hükmetmiştir: "İhramlı evlenmez, evlendirmez, ne kendisi için kız ister,
ne de başkası için."

Muvatta, Hacc 72, (1, 349).

1214 - Ebu Gatafân el-Mürrî'nin anlattığına göre, babası Tarîf,
ihramlı iken bir kadınla evlenmiş ise de Hz. Ömer (radıyallahu anh) bu nikâhı
reddetmiştir.

Muvatta, Hacc 71, (1, 349).

1215 - Ebu Katâde (radıyallahu anh) anlatıyor: "Hudeybiye
Sulhu yapıldığı sene, bir gün Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ashabından
bir grupla birlikte, Mekke yolu üzerinde bir yerde oturuyordum. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), bizden ileride (konaklamış) idi. Ben hâriç herkes
ihramlıydı. Halk vahşî bir eşek gördü, ben o sırada meşguldüm, ayakkabımı tamir
ediyordum. Gördüklerinden beni haberdar etmediler, onu kendiliğimden görmüş
olmamı istiyorlardı. Bir ara aralarında bir gülüşme oldu. Birden etrafıma
bakındım (ve bu esnada) hayvanı gördüm. Hemen (Cerâde adındaki) atıma gidip
eğerledim ve bindim. (Acelemden) kamçıyı ve mızrağı unutmuştum. "Kamçı ve
mızrağımı bana verin!" diye seslendim.

"Hayır, dediler, vallahi bu işte sana yardımcı olmak istemeyiz."
Öfkelendim. İnip onları aldım. Tekrar binip, eşeğe doğru hızla gittim,
(yetişip) avladım. Beraberimde getirdim, ölmüştü. Arkadaşlarım etinden yediler.
Ancak sonradan ihramlı iken yeyip yememe hususunda şekke düşüp (yediklerine
pişman oldular). Yürüdük, ben bir parça ayırdım. Resûlullah'a kavuşunca, bu
meseleyi sorduk.

"Beraberinizde birşeyler kaldı mı?" dedi. Ben:
"Evet!" diyerek parçayı uzattım, ihramlı olduğu halde, ondan yedi.
Ve:

"Bu bir taamdır. Onunla Allah size ikramda
bulunmuştur!"dedi."

Buharî, Cezâu s-Sayd 2, 3, 4, 5, Hibe 3, Cihâd 46, 88, Megâzi 35,
Et ime 19, Zebâih 10, 11; Müslim, Hacc 56, (1196); Muvatta, Hacc 76, (1, 350);
Tirmizî, Hacc 25, (847); Ebu Dâvud, Menâsik 41, (1852); Nesâî, Hacc 78,
(5,182); İbnu Mâce, Menâsik 93, (3093).

Bunlarda gelen bir ziyade şöyledir: "(Resûlullah:) "O
helaldir, yiyin (dedi)."

Bir diğer rivayette: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
onlara şunu söyledi: "Sizden biri (hayvanı yakalamak üzere) saldırmasını
emretmedi veya ona hayvanı göstermedi mi?" Onlar: "Hayır!" diye
cevap verince, (Resûlullah:)

"Öyleyse yiyin!" buyurdu."

Bir diğer rivayette: "(Resûlullah): İşaret ettiniz veya yardım
ettiniz veya saldırmasını sağladınız mı?" (diye sordu)."

1216 - Sa'b İbnu Cessâme (radıyallahu anh)'nin anlattığına göre,
kendisi, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a, Ebvâ veya Vehdân'da (canlı) bir
yaban eşeği hediye etmiştir. Ancak Resûlullah bunu kendisine iâde etmiş,
Sa'b'ın üzüldüğünü yüzünden anlayınca: "Bunu sana iade edişimizin sebebi
ihramlı oluşumuzdur" demiştir.

Buharî, Cezâu's-Sayd 6, Hibe 5,17; Müslim, Hacc 50, (1193),
Muvatta, Hacc 83, (1, 353); Tirmizî, Hacc 26, (849); Nesâî, Hacc 79,
(5,183-185); İbnu Mâce, Menâsik 92, (3090).

1217 - Nesâî'nin kaydettiği diğer bir rivayette İbnu Abbâs
(radıyallahu anh) şöyle anlatmıştır: "Sa'b İbnu Cessâme (radıyallahu anh),
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a, ihramlı iken, Kudeyd'de ucundan kan
damlayan bir vahşî eşek budu hediye etti. Resûlullah, bu hediyeyi Sa'b'a iade
etti (kabul etmedi)."

Nesâî, Hacc 79, (5,183-185).

1218 - Hz.Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Siz ihramlı iken, bizzat
avlamamış iseniz veya (sizin arzunuzla) sizin için avlanmamış ise kara av
hayvanları(nın eti) size helâldir."

Ebu Dâvud, Menâsik 41, (1851); Tirmizî, Hacc 25, (846); Nesâî, Hacc
81, (5,187).

1219 - Abdurrahman İbnu Osman anlatıyor: "Biz ihramlı iken
Talha ile beraberdik. Bize bir kuş hediye edildi. Bu sırada Talha yatıyordu.
Kuş etinden bazılarımız yedi, bazılarımız çekinip yemedi. Talha uyanınca
yiyenleri.te'yid etti ve: "Biz Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'la
birlikte onu yedik" dedi."

Müslim, Hacc 65, (1197); Nesâî, Hacc 78, (5,182).

1220 - Abdullah İbnu Âmir İbni Rebîa anlatıyor: "Hz. Osman
(radıyallahu anh)'a Arc'ta iken bir av eti getirildi. Arkadaşlarına:

"Yiyiniz!" dedi. Onlar:

"Sen yemiyor musun?" diye sordular.

"Ben, dedi, sizin durumunuzda değilim, bu hayvan benim için
avlandı."

Muvatta, Hacc 84, (1, 354).

1221 - Urve merhum anlatıyor: "Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'ye:
"Bir av hayvanı benim için avlanmamışsa bu bana helâl mi, haram mı?"
diye sormuştum, şu cevabı verdi:

"Ey kızkardeşimin oğlu, o (ihram müddeti) on gündür. İçinde
bir seğrime (rahatsızlık, şüphe) hissedersen bırakıver (yeme)."

Muvatta, Hacc 85, (1, 354).

1222 - el-Behzî (radıyallahu anh) -ki ismi Zeyd İbnu Ka'b'dır-
anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mekke'ye gitmek
düşüncesiyle ihramlı olarak (Medine'den) çıktı. Ravhâ nam mevkiye varınca orada
kesilmiş bir vahşî eşekle karşılaştılar. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a
bundan bahsedildi:

"Bırakın onu, dedi, sahibi hemen gelebilir!"

Derken hayvanın sahibi Behzî geldi ve Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm),ı bularak:

"Ey Allah'ın Resûlü, bu eşeği (size bıraktım) dilediğiniz gibi
tasarruf edin!" dedi. Resûlullah derhal Hz. Ebu Bekir'e emrederek, yol
arkadaşları arasında taksim etmesini" söyledi.

Sonra yola devam edip İsâye nâm yere geldi. Burası Ruveyse ile Arc
arasında bir yer idi. Sıcak bir gölgede kıvrılıp uyumakta olan bir ceylan
vardı. -Râvi der ki- "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir şahsa,
herkes geçinceye kadar orada bekleyip kimseye hayvanı rahatsız ettirmemesini
emretti."

Muvatta, Hacc 79,1, (351); Nesâî, Hacc 78, (5,182,183), Sayd 32,
(7, 205).

1223 - Urve (rahimehullah) anlatıyor: "Zübeyr (radıyallahu
anh) ihramlı olduğu halde (yemek üzere yanına) güneşte kurutulmuş ceylan eti
dizisini azık olarak alıyordu."

Muvatta, Hacc 77, (1, 350).

1224 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz, hacc
veya umre için Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'le birlikte yola
çıkmıştık. Yo1 esnasında bir çekirge sürüsüne rastladık. Kamçı ve yaylarımızla
vurmaya başladık. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Bunu yeyin, zîra o
deniz avından (sayılır)" dedi."

Ebu Dâvud, Menâsik 42, (1853); Tirmizî, Hacc 27, (850).

1225 - Ka'bu'l-Ahbâr demiştir ki: "Çekirge deniz avı(ndan
sayılmış)dır."

Ebu Dâvud, Menâsik 42, (1853); Muvatta, Hacc 82,(1,352).

1226 - Muvatta'da şu ziyade var: Hz. Ömer (radıyallahu anh) Ka'b'a
sordu: "Nereden biliyorsun (ki çekirge deniz avıdır)?" Ka'b şu cevabı
verdi:

"Ey mü'minlerin emîri, nefsimi yed-i kudretinde tutan Zât-ı
Zülcelâ1'e yemin ederim, bu (bir nevi) balık hapşırmasıdır, her yıl iki sefer
hapşırır."

Muvatta, Hacc 82, (1, 352).

1227 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Esmâ Bintu
Umeys, Muhammed İbnu Ebî Bekir'in doğumu sebebiyle Şecere nâm nevkide nifas
olmuştu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Hz.Ebu Bekir (radı-yallahu anh)'i
görüp, kadına yıkanıp ihrama girmesini emretmesini söyledi."

Müslim, Hacc 109, (1209); Ebu Dâvud, Menâsik 35, (1834); İbnu Mâce,
Menâsik 12, (2911).

1228 - Esma Bintu Ümeys (radıyallahu anhâ) Muhammed'i Beydâ'da
doğurduğunu söylemiş, önceki hadisteki durumu aynen zikretmiştir."

Muvatta, Hacc 1, (1, 322); Nesâî, Hacc 26,(5,127.)

Muvatta'nın bir başka rivayetinde şöyle denir: "(Esmâ..)
Zülhuleyfe'de Muhammed'i doğurdu). Ebu Bekir (radıyallahu anh) ona yıkanmasını
sonra da ihrâma girmesini emretti."

Nesâî, bir başka rivayette şu ziyadeyi ilâve eder: "...sonra
hacc için ihrama girmesini, Ka'be'yi tavaf hâriç, herkesin yaptıklarını aynen
yapmasını (emretti)."

Yine Nesâî'nin bir başka rivayetinde (Esma) şöyle demiştir:

"Resûlullah'a (birisini) göndererek: "Ne yapayım?"
diye sordurdum. Bana: "Yıkan, (kan gelen kısma) sargı bağla, sonra da
ihrama gir" haberini gönderdi."

1229 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'den yapılan bir rivayete
göre, hacc veya umre için ihrama giren hayızlı kadın hakkında, "Kadın
dilerse umre veya haccı için ihrama girer, ancak Beytullah'ı tavaf edemez, Safa
ile Merve arasındaki sa'yi de yapamaz. Bunlar dışındaki bütün menâsike
insanlarla birlikte katılır. Temizleninceye kadar mescide yakın olmaz."

Muvvata, Hacc 45.

1230 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Nifaslı ve hayızlı kadınlar
mîkata gelince gûslederek ihrama girerler ve Beytullah'a olan tavaf hariç bütün
menâsiki îfa ederler."

Ebu Dâvud, Menâsik 10, (1744); Tirmizî,Hacc 100, (945).

1231 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Beş hayvan vardır, bunların
öldürülmesi ihramlıya günah değildir: Karga, çaylak, akrep, fâre, kelb-i
akûr."

Buharî, Cezau's-Sayd 7; Müslim, Hacc 72, (1199); Muvatta, Hacc
88,(1, 356); Ebu Dâvud, Menâsik40, (1846); Nesâî, Hacc 82, 83, 84, 86, 87, 88,
(5,187-190).

Bir rivayette şöyle denmiştir: "Bunları, Harem'de ve ihramda
iken öldürene günah yoktur."

Ebu Dâvud ve Tirmizî'nin, Ebu Saîdi'l-Hudrî'den kaydettikleri bir
rivâyette: "Âdi yırtıcılar" da denmiştir. Bundan maksad insana
saldırıp yaralayandır.

1232 - Alkame İbnu Ebî Alkame, annesinden rivayet etmiştir ki:
"Annesi, Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'yi ihramlı iken bedenini kaşıyan
kimse hakkında soru sorulunca dinlemiştir. Hz. Aişe şu cevabı verir:
"Evet, kaşınsın ve şiddetle kaşısın." Sonra Hz. Aişe ilâve eder:
"Ellerimi bağlasalar, (kaşınmak için ayaklarımdan başka bir imkânım
olmasa) ayaklarımla kaşınırım."

Muvatta, Hacc 93, (1, 358).

1233 - Esmâ Bintu Ebî Bekr (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Hacc yapmak üzere Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'le birlikte
çıktık. Arc nâm mevkiye kadar geldik. Orada Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
konakladı, biz de konakladık. Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) Resûllullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın yanına oturdu. Ben de babam Ebu Bekir'in yanına
oturdum. Resûlullah'ın binek devesi ile, Hz.Ebu Bekir'in binek develeri tekdi
ve o da Ebu Bekir'e ait bir köle ile birlikte (yolda) idi. Ebu Bekir
(radıyallahu anh) oturup, kölenin gelmesini beklemeye başladı. Köle geldi ama
beraberinde deve yoktu. Hz.Ebu Bekir (radıyallahu anh): "- Deven
nerde?" diye sordu. Köle:

"- Sabahleyin onu kaybettim!" dedi. Ebu Bekir
(radıyallahu anh):

"- Tek bir deveyi kayıp mı ettin!" deyip köleye vurmaya
başladı.

Resûlullah bu sırada gülüyor ve şöyle diyordu:

" Şu ihramlıya bakın neler de yapıyor!"(İbnu Ebi Rizme
der ki: Resûlullah: "Şu ihramlıya bakın neler de yapıyor?" deyip
gülüyor, (başka bir Şey söylemiyordu)."

Ebu Dâvud, Menâsik 30, (1818); İbnu Mâce, Menâsik 21, (2933).

1234 - Rebîa İbnu Abdillah: "Hz. Ömer (radıyallahu anh)'i
ihramlı iken (Mekke ile Medine arasındaki Sükyâ köyünde) devesinin kurtlarını
alıp toprağa atarken gördüm."

Muvatta, Hac 92, (1, 357).

1235 - Nâfi' anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ),
ihramlının, devesinden pire veya güve gibi haşereleri temizlemesini mekruh
addederdi."

Muvatta, Hacc 95, (1, 358).

TELBİYE HAKKINDADIR

1236 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) şunu söyledi: "Sizin
Beydâ'nız, hakkında Resûlullah'a iftira ettiğiniz şurasıdır. Ama, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) sadece mescidin -yani Zülhuleyfe mescidininyanında
ihrama girip telbiye getirdi."

Buharî, Hacc 20; Müslim, Hacc 23, (1186); Muvatta, Hacc 30, (1,
332); Tirmizî, Hacc 8,(818); Ebu Dâvud, Hacc 21, (1771); Nesâî, Hacc 56,
(5,162-164); İbnu Mâce, Menâsik 14, (2916).

Bir rivayette şöyle denir: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) Şecere nâm mevkide devesine bindiği zaman telbiye getirdi."

Nesâî'nin diğer bir rivayetinde denir ki: "İbnu Ömer'e:
"Seni deven kaldırdığı zaman telbiye çeker gördüm" diye sorulmuştu.
Şu cevabı verdi: "Çünkü Resûlullah böyle yapmıştı."

1237 - Hz.Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm) öğleyi kıldı. Sonra devesine bindi. Beydâ tepesine
çıktığı zaman telbiye getirdi."

Ebu Dâvud, Menâsik 21, (1774); Nesâf, Hacc 25, (5,127), 56,
(5,162).

Nesâî, bir diğer rivayette şu ziyadeyi kaydetti: "Öğleyi
kıldığı zaman hacc ve umre için ihrama girdi."

1238 - Ebu Cübeyr anlatıyor: "İbnu Abbâs (radıyallahu
anhümâ)'a dedim ki: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın, vâcib kıldığı
zaman, getirdiği telbiye hususunda Ashab'ın ihtilâfına doğrusu hayret
ediyorum!" Bana şu cevabı verdi. "Bu meseleyi ben herkesten iyi
biliyorum. Aslında Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) tek bir hacc yaptı.
Bütün ihtilaflar bununla ilgili.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) hacc maksadıyla (Medine'den)
yola çıktı. Zülhuleyfe Mescidi'ne gelip iki rekatlık ihram namazını kılınca,
haccı fiilen olduğu yerde başlattı. Namazı bitirince de hacc için telbiyede
bulundu. İşte bu telbiyeyi bır kısım insanlar işitti. Bunu kendisind en ben de
(işittim ve) hatırımda tuttum. Sonra hayvanına bindi. Devesi onu yerden
kaldırınca tekrar telbiye getirdi. Bu ikinci telbiyeyi de işitenler oldu. (Her
seferinde telbiyeleri) farklı kimselerin işitmesi, insanların dağınık ve hareket
halinde olmalarındandı. Böylece, devesi onu kaldırdığı zaman çektiği
telbiyesini de yeni insanlar işitti. İşte bunlar: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), devesi kaldırdığı zaman telbiye getirdi"dediler.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) yoluna devam etti. Beydâ
tepesine çıkınca da telbiye getirdi. Bu telbiyeyi de işiten başkaları vardı.
Bunlar: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Beydâya çıkınca telbiye
getirdi" dediler. Allah'a kasem olsun! Resûlullah namazgâhında haccı
başlattı. Devesi kaldırdığı zaman telbiye getirdi, sonra Beydâ tepesine çıkınca
orada da telbiye getirdi."

Said İbnu Cübeyr sözüne devamla dedi ki: "İbnu Abbas'ın sözünü
esas alanlar (Zülhuleyfe 'deki) namazgâhta iki rek 'atlık ihram namazını kılar
kılmaz telbiye getirdi."

Ebu Dâvud, Menâsik 21, (1770).

1239 - Nâfi' diyor ki: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) Harem
bölgesinin en yakın yerine geldi mi telbiyeyi artık bırakırdı. Sonra zu Tuva
nâm mevkide geceyi geçirir, orada sabah namazını kılar, sonra yıkanırdı ve
derdi ki: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) böyle yapmıştı."

Buharî, Hacc 38, 39; Müslim, Hacc 226, (1259); Muvatta, Hacc 32,
(1, 333).

1240 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Mukim olanlar veya umre yapanlar,
Hacer-i Esved'i istilâm edinceye kadar telbiyeyi bırakmazlar."

Ebu Davud, Menâsik 29, (1817), Tirmizî, Hacc 79, (919).

Hadis, Tirmizî'de şöyledir: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm), umrede iken, Hacer-i Esved'e istilâm yapınca telbiyeyi
bırakırdı."

1241 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı telbiye çekerken -bir rivayette mülebbiyen değil,
mülebbiden demiştir- işittim şöyle diyordu: "Lebbeyk Allahümme lebbeyk.
Lebbeyk lâ şerîke leke lebbeyk. İnne'l-hamde ve'nni'mete leke ve'l-mülk,lâ
şerîke leke." Bu kelimelere başka ilâvede bulunmuyordu.

Buharî, Hacc 26, Libâs 89; Müslim, Hacc 19 (1184); Muvatta, Hacc
28, (1, 331-332); Tirmizî, Hacc 13, (825); Ebu Dâvud, Menâsik 27, (1812);
Nesâî, Hacc, 54, (5,159-160).

1242 - Bir rivayette şu ziyade var: "Abdullah İbnu Ömer
(radıyallahu anhümâ) derdi ki: "(Babam) Ömer İbnu'l-Hattâb (radıyallahu
anh) bu kelimelerden ibâret olan Resûlullah'ın telbiyesi ile telbiye getirir ve
şunu söylerdi: "Lebbeyk Allahümme lebbeyk. Lebbeyk ve sa'deyk ve'l-hayru
fî yedeyk. Lebbeyk, ve'r-rağbâu ileyk ve'lamel."

Nesâî, Hacc 54, (5,161).

1243 - Ebu Dâvud'un diğer bir rivayetinde Hz. Câbir (radıyallahu
anh)'den şu ziyade vardır: "Resûlullah şöyle telbiye getirirdi..."
dedikten sonra tıpkı İbnu Ömer'in hadisindeki gibi bir metin zikretti. Sonra
Hz. Cabir'in şunu ilâve ettiğini kaydetti: "İnsanlar telbiyeye
"...Zü'l-Meâric" ve benzeri kelimeler ilâve ettiler. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bunları işitti ancak hiçbir müdahelede bulunmadı."

Zü'l-Meâric, Allah'ın isimlerinden biri olup "yükselme
yerlerinin sahibi" "yüksek dereceler sahibi" mânasına gelir.

1244 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh): "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın telbiyesinde "Lebbeyk İlâhe'l-Hakk (Buyur! Hak
olan İlâh!)" tâbiri de vardı" demiştir.

Nesâî, Hacc 54, (5,161-162).

1245 - Saib İbnu Hallâd el-Ensâarî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şunu söylediler: "Cibril
(aleyhisselam) bana gelip, ashabıma ve beraberimde olanlara telbiye -veya ihlâl
dedi- çekerken seslerini yükseltmelerini emretmemi emir buyurdu."

Muvatta, Hace 34, (1, 334); Ebu Dâvud, Menâsik 27, (1814); Tirmizî,
Hacc 15, (829); Nesâî, Hacc 55, (5,162); İbnu Mâce, Menâsik 16, (2922-2923).

1246 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Müşrikler
(haccederken şu şekilde telbiyede bulunurlardı): "Lebbeyke lâ şerî-ke
leke: ' Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da: "Yazık size, yeter,
yeter" buyururdu. Müşrikler (telbiyelerinin devamında): "Yalnız bir
şerik müstesna, o senin şerikindir, sen ona da, onun mâlik olduğu şeylere de
mâliksin" derlerdi. Onlar, bunu, Kâbe'yi tavaf ederken söylerlerdi."

Müslim, Hacc 22, (1185).

İHRAMINI İFSAD EDENLER HAKKINDA

1247 - İmam Mâlik (rahimehumullah) anlatıyor: "Bana ulaştı ki,
Hz. Ömer, Hz. Ali ve Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anhüm ecmain)'ye haccetmek
üzere ihrama girmiş bulunan birisi hanımı ile cinsî temasta bulunursa ne
gerekir diye sual sorulmuştu. Şu cevabı verdiler: "Bunlar (başladıkları)
haccı tamamlarlar. Sonra müteâkip sene yeniden hacc yaparlar ve (ceza olarak
da) kurban (hedy) keserler."

Hz. Ali (radıyallahu anh) şunu söylemiştir: "Müteakip yıl,
bunlar hacc için ihrama girince, haccı tamamlayıncaya kadar birbirlerinden
ayrılırlar."

Muvatta, Hac 151, (1,381-382).

1248 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'a, Minâ'da iken, ifâza
tavafından önce, hanımına cinsî temasta bulunan bir kimse hakkında sorulmuştu,
bir bedene kesmesini emretti." Bir rivayette şöyle demiştir:
"İfâzadan önce ehline temas eden kimse (ceza olarak) yeni bir umre yapar
ve bir de kurban (hedy) keser."

Muvatta, Hacc 159, (1, 384).

1249 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Hz. Ömer
(radıyallahu anh) sırtlan öldüren için bir koç, geyik öldüren için bir keçi,
tavşan öldüren için bir çebiş (küçük keçi), Arap tavşanı (denilen bir nevi tarla
fâresi) için bir kuzuya hükmetti."

Muvatta, Hacc 235, (1, 416).

1250 - Yine Muvatta'da mürsel (senetsiz) olarak Ebu'z-Zübeyr'den
gelen rivayete göre, Hz. Ömer, çekirge hakkında: "Onu kim öldürürse -iki
hakemin hükmüyle- onun karşılığını öder" diye hükmetmiştir. Şöyle ki: Zeyd
İbnu Eslem'in rivayetine göre, bir adam gelerek Hz. Ömer'e: "Ey
mü'minlerin emîri, ben ihramlı iken kamçımla birkaç çekirge öldürdüm, ne yapmam
gerekir?)" diye sormuş. Hz. Ömer ona bir avuç kadar taam yedir (tasadduk et)
cevabını vermiştir."

Muvatta, Hacc 235, (1, 416).

1251 - Muvatta'nın bir başka rivayetinde şöyle gelmiştir: "Bir
adam Hz. Ömer (radıyallahu anh)'e, ihramda iken öldürdüğü çekirge hakkında
sordu. Hz. Ömer, (yanında bulunan) Ka'bu'l-Ahbâr'a: "Gel beraber
hükmedelim" dedi. Ka'b: "Bir dirhem tasadduk etmesi gerekir"
diye hükmetti. Hz. Ömer ona: "Sen dirhemleri buluyorsun. Şurası muhakkak
ki hurma, çekirgeden daha hayırlıdır" dedi.

1252 - İbnu Sîrîn (rahimehullah) anlatıyor: "Bir adam Hz. Ömer
(radıyallahu anh)'e gelerek: "Ben ve arkadaşım ihramlı olduğumuz halde
Akabe'deki bir tepeye doğru atlarımızla yarış yaptık ve bu esnada bir ceylan
öldürdük. Bu fiilimize hükmünüz nedir?" diye sordu. Hz. Ömer (radıyallahu
anh), yanında bulunan birine: "Gel beraber hükmedelim"dedi.

(İbnu Sîrîn) der ki: "İkisi birlikte bir keçiye hükmettiler.
Bunun üzerine adam döndü ve (yanındakilere): "Ömer'e bakın, mü'minlerin
emîri ama, bir ceylan hakkında hüküm veremiyor, yardımcı olarak bir adam
çağırıyor!" dedi. (Bu sözü işiten) Hz.Ömer (radıyallahu anh), adamı
çağırtıp:

"Sen Mâide süresini okudun mu?" diye sordu. Adam:

"Hayır!" deyince:

"Pekiyi (hüküm vermede yardımını istediğim) bu adamı tanıyor
musun?" dedi. Adam bu soruya da:

"Hayır!" deyince Hz. Ömer:

"Eğer, Mâide süresini okuduğunu söyleseydin dayakla canını
yakacaktım" dedi ve ilâve etti:

"Cenâb-ı Hakk Kitab-ı Mubîn'inde: "Ey iman edenler...
İçinizden adalet sahibi iki adam hüküm (ve takdir) edecektir..." (Mâide
95) buyurmuştur. Ve şu da Abdurrahman İbnu Avftır."

Muvatta, Hacc 231,(1,414).

1253 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: "Kim,
haccın nüsükünden farzları dışında bir şey unutur veya terkederse bir kan (dem)
akıtsın."

Muvatta, Hacc 240, (1, 419).

HACC-I İFRAD

1254 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'den rivayete göre, Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm) hacc-ı ifrad yapmıştır."

Müslim, Hacc 122,(1211); Muvatta, Hacc 38, (1,335); Tirmizî, Hacc
10, (820); Ebü Dâvud, Menâsik 23,(1777); Nesâî, Hacc 48, (5,145).

1255 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) buyurmuştur ki: "Babam
Ömer (radıyallahu anh) dedi ki): "Haccınızla umrenizin arasını ayırın.
Zîra böyle yapmak, sizden birinin haccının daha mükemmel olmasını sağlar.
Umrenizin mükemmel olması da, onu hacc ayları dışında yapmaya bağlıdır."

Muvatta, Hacc 67, (1, 347).

1256 - Hz. Muâviye (radıyallahu anh)'den yapılan rivayete göre
şöyle buyurmuştur: "Ey Resûlullah'ın ashabı! Biliyor musunuz, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) şunu şunu yapmayı yasakladı, kaplan derilerine
oturmayı yasakladı?" Dinleyenler: "Evet (biliyoruz!)" dediler.
Hz.Muâviye (radıyallahu anh) tekrar sordu: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın hacc ile umrenin arasını birleştirmenizi (hacc-ı kıran yapmanızı)
da yasakladığını biliyor musunuz?" Yanındakiler: "Hayır, bunu
bilmiyoruz!" dediler. Hz. Muâviye (radıyallahu anh):

"Öyleyse bilin, bu da öbürleriyle birlikte (yasaklar
arasında). Ne var ki, sizler unutmuşsunuz!" dedi.

Ebu Dâvud, Menâsik 23, (1794).

1257 - Hz. Câbir ve Ebu Saîd el-Hudrî (radıyallahu anhümâ) şöyle
demişlerdir: "Biz Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte hacc
için avazımızın çıktığı kadar yüksek sesle telbiye getirerek (Mekke'ye)
geldik."

Müslim, Hacc 212, (1248).

HACC-I KİRAN

1258 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)"ı hacc ve umre her ikisi için de (ihrama girip)
telbiye çekerken işittim." Bekr İbnu Abdillah el-Müzenî demiş ki:
"Ben bunu Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'e söyledim. Bana:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) sadece hacc için telbiye
getirdi" diye cevap verdi.

Sonra tekrar Enes (radıyallahu anh)'le karşılaştım ve İbnu Ömer'in
sözünü kendisine aktardım. Bana (kızarak):

"Galiba bizi çocuk yerine koyuyorsunuz. Ben Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı: "Umre ve hacc için lebbeyk!" derken
işittim"dedi."

Buhârî, Taksîru s-Salât 5, Hacc 24, 25, 27,117,119, Cihâd 104,126;
Müslim, Hacc 185,(1232); Ebu Dâvud, Hacc 24, (1795); Tirmizî, Hacc 11, (821);
Nesâî, Hace 49, (5, 150);İbnu Mâce, Hacc 38, (2968, 2969).

1259 - Ebu Vâil (radıyallahu anh) anlatıyor: "es-Subeyy İbnu
Ma'bed dedi ki: "Ben Hıristiyan bir bedevî idim. Sonradan Müslüman oldum.
Kabilemden Hüzeym İbnu Sürmüle adında bir kimseye gelerek: "Hey adamım,
ben cihâd hususunda hırslıyım. Hacc ve umre yapmayı da üzerime vecibe buldum.
Ben bu ikisini nasıl birleştirebilirim?"diye sordum. Bana:

"İkisini birleştir ve kolayına gelen bir kurban kes"
dedi. Ben de ikisine birden (niyet edip) ihrama girdim. (Küfe'ye bir merhale
mesafedeki) Uzeybe nam mevkiye geldiğim zaman Selmân İbnu Rebîa ve Zeyd İbnu
Sühan ile karşılaştım. Ben hacc ve umre her ikisi için ihramdaydım. Biri
diğerine benim hakkımda:

"Bu adam devesi kadar da bilgili değil" dedi. Bunu
işitince tepeme dağ yıkıldı zannettim. Doğru Ömer İbnu'1-Hattâb (radıyallahu
anh)'agittim. Ben, hac ve umre her ikisi için de ihramımı devam ettirerek, hikâyemi
anlattım. Hz. Ömer bana:

"Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) sünnetine irşâd
edilmişsin" dedi."

Ebu Dâvud, Menâsik 24, (1799); Nesâî- Hacc 49, (5, 146, 147); İbnu
Mace,Menâsik 38, (2970).

1260 - Câfer İbnu Muhammed babasından naklediyor: "Mikdâd
İbnu'1-Esved, (Mekke yolu üzerindeki Sükya nam karyede) Hz. Ali (radıyallahu
anh)'nin yanına girdi. Hz. Ali, bu sırada develerine un ve ağaç yaprağı
karışımı yemlerini veriyordu. Mikdâd:

"Şu Osman İbnu Affân (radıyallahu anh) hacc ve umrenin arasını
birleştirmeyi yasaklıyor" dedi. Hz. Ali (radıyallahu anh), ellerinde un ve
yaprak bulaşığı olduğu halde dışarı çıktı. -Kollarındaki un ve yaprak
bulaşığını hiç unutmayacağım- doğru Hz. Osman'ın yanına girdi.

"Sen, dedi haccla umrenin arasını birleştirmeyi yasaklıyormuşsun,
oğru mu?" Hz. Osman (radıyallahu anh) şu cevabı verdi:

"Bu benim reyimdir!"

Hz. Ali: "Umre ve hacc için lebbeyk!" diyerek, öfkelenmiş
olarak çıktı."

Muvatta, Hacc 40,(1, 336).

1261 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) hacc ve umreyi birleştirip, her ikisi için de tek bir tavaf
yaptı."

Tirmizî, Hacc 102, (947); Nesâî, Hacc 144, (5, 226); İbnu Mâce,
Menâsik 39, (2973).

1262 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: "Hac ile
umreyi birleştiren kimseye tek bir tavaf yeterlidir. İkisinin ihramından
birlikte çıkar."

Buharî, Hacc 77,105, Muhsar 1,3, 4, Megâzî 35; Müslim, Hacc 181,
(1230); Tirmizî, Hacc 102, (947); Nesâî, Hacc 144, (5, 225-226); İbnu Mâce,
Menâsik 39, (2975).

1263 - Tirmizî'de şöyle gelmiştir: "Kim hacc ve umre için
ihrama girerse, her ikisinin de ihramından çıkıncaya kadar, tek tavaf, tek sa'y
yeterlidir.

Tirmizî, Hacc 102, (948); İbnu Mâce, Menâsik 39, (2975).

1264 - Nâfi' alatıyor: "Haccâc-ı Zâlim, Abdullah İbnu Zübeyr
(radıyallahu anh)'le savaşmak üzere Mekke'ye indiği zaman, Abdullah İbnu
Abdillah ile Sâlim İbnu Abdillah geldiler ve Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu
anhüm)'le konuştular: Kendisine:

"Bu yıl haccı terketmen sana bir zarar vermez. Zîra biz, halk
arasında savaş çıkıp seninle Beytullah arasına girileceğinden
korkmaktayız"dediler. Abdullah onlara:

"Benimle Beytullah arasına girilerek engel çıkarılırsa, ben de
Kureyş'in Hz. Peygamber'le Beytullah arasına girdiği zaman Resûlullah'ın
davrandığı şekilde davranırım. Şahid olun, şu anda umreye niyet
ettim!"dedi ve derhal kalkıp Zülhuleyfe'ye gitti. Umreye niyet ederek
ihram giydi, telbiye getirdi.

Sonra şunu söyledi: "Yolumu serbest bırakırlarsa umremi
tamamlarım. Beytullah'la aramda engel olurlarsa Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
yaptığı gibi yaparım." Ve şu âyeti tilâvet etti. (Meâlen): 'Resûlullah'ta
sizler için güzel örnek vardır" (Ahzâb 21).

Sonra yoluna devam etti ve Beydâ sırtına kadar geldi. Orada:
"Bunların ikisinin hükmü de aynı. Eğer benimle umrem arasına girip mâni
olurlarsa haccıma da mâni olmuşlar demektir. Sizleri şâhid kılıyorum, umre ile
birlikte hacca da niyet ettim" dedi. Yoluna devam etti. Kadid'e geldiği
zaman bir kurbanlık aldı. Sonra (Mekke'ye girip) hacc ve umre her ikisi için
tek bir tavafyaptı."

Bir rivayette şöyle denmiştir: "Her ikisi için de ihrama girdi
ve böylece Mekke'ye geldi. Beytulah'ı tavaf etti. Safâ ve Merve arasında sa'y
etti, buna bir ilâvede bulunmadı, ne kurban kesti, ne traş oldu, ne taksirde
bulundu, ne de ihramla haram ettiği şeylerden birini nefsine helâl kıldı.
Kurban gününe kadar bu hâl üzere devam etti. O gün kurban kesti, traş oldu. İlk
yaptığı tavafla hem haccın hem de umrenin tavafını yerine getirdiği kanaatinde
idi.

Sonunda: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) böyle yapmıştı"
dedi."

Buharî, Hacc 77,105, Muhsar 1, 3, 4, Meğâzî 35; Müslim, Hacc
180-183, (1230); Muvatta, Hacc 42, (1, 337); Nesâî, Hacc 53, (5,158),144, (5,
226).

HACC-I TEMETTU VE HACCIN FESHİ

1265 - Abdullah İbnu Şakîk anlatıyor: "Hz. Osman (radıyallahu
anh) hacc sırasında temettuda bulunmayı yasaklıyor, Hz. Ali de bunu
emrediyordu. Hz. Osman, Hz. Ali (radıyallahu anhümâ)'ye bir kelâm söyledi. Hz.
Ali (radıyallahu anh): "Sen de biliyorsun ki biz, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'la birlikte haccederken temettu haccı yaptık"
dedi. Hz. Osman da: "Evet, ama biz korkuyorduk" dedi."

Müslim, Hacc 158,(1223); Nesâî, Hacc 50, (5,152).

İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer ve Hz. Osman (radıyallahu
anhüm ecmain) hacc-ı temettu yaptılar. Bunu ilk yasaklayan Hz. Muâviye
(radıyallahu anh) oldu."

Tirmizî, Hacc 12, (822); Nesâî, Hacc 50, (5,153,154).

1266 - Sa'd İbnu Ebî Vakkâs (radıyallahu anh) demiştir ki:
"Biz Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile hacc-ı temettu yaptığımız
zaman bu adam -ki Muâviye'yi kasteder- Urş'ta -ki Urş'la cahiliye devrndeki
Mekke evlerini kasteder- kâfirdi."

Müslim, Hacc 164, (1225); Muvatta, Hacc 60,(1, 344); Tirmizî, Hacc
12, (823); Nesâî, Hacc 50, (5,152-153).

1267 - İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Veda haccında umre ile hacca kadar temettuda bulundu
ve kurban kesti. Kurbanını Zülhuleyfe'den itibaren beraberinde götürdü.
Menâsikin icrasına (umre için niyetli) başlayıp, umre telbiyesi getirdi. Sonra
hacc için telbiye getirdi. Beraberindeki ashabı da umre ile hacca kadar
temettuda (istifade) bulundu. Hacc kafılesi içerisinde kurbanı olanlar da
vardı, olmayanlar da.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mekke'ye geldiği zaman halka
hitâben: "Kimin kurbanı varsa, haccını tamamlayıncaya kadar ihramdan
çıkmasın, kimin kurbanı yoksa tavaf ve sa'yini yapsın, saçını kısaltarak
ihramdan çıksın. Sonra hacc için tekrar ihrama girip kurbanını kessin, kim
kurban bulamazsa hacc sırasında üç gün, evine dönünce de yedi gün olmak üzere
(on gün) oruç tutsun" buyurdu."

Buharî, Hacc 104; Müslim, Hacc 174, (1227); Ebu Dâvud, Hacc 24,
(1805); Nesâî, Hacc 50, (5,151-152).

1268 - İkrime anlatıyor: "İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'a
müt'atul-hacc'dan sorulmuştu, şu cevabı verdi: "Veda haccında, Muhacirler,
Ensarîler ve Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın zevceleri hep ihrama
girdiler, biz de girdik. Mekke'ye geldiğimiz zaman Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm):

"Kurbanlık nişanlıyanlar hariç, herkes hacc için giydiği
ihramı umreye çevirsin" diye emretti. Biz de Beytullah'ı tavaf etik. Safâ
ve Merve'de sa'y yaptık. (İhramdan çıkarak) kadınlarımıza geldik,
elbiselerimizi giydik. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Şunu da söylemişti:

"Kim kurbanlık nişanlamışsa, kurbanlığı mahalline varıncaya
kadar ihramdan çıkmasın!" Terviye akşamında (yani Zilhicce'nin 8. günü)
bize hacc için ihrama girmemizi emretti. (Harem bölgesinin dışına çıkarak
ihramlarımızı giyerek hacca başlayıp) menâsiki tamamladığımız zaman Mekke'ye geri
gelip Beytullah'ı, Safâ ve Merve'yi tavaf ettik. Böylece haccımız tamamlanmış,
âyet-i kerimenin buyurduğu üzere (Meâlen): "Haccı da umreyi de Allah için
tam yapın. Fakat (herhangi bir sebeple bunlardan) alıkonursanız, o.halde
kolayınıza gelen kurban gönderin..." (Bakara 196) üzerimizde kurban borcu
kalmıştı."

Buharî, Hacc 37. (Buharî bunu bab başlığında ta'lik (senetsiz)
olarak kaydetmiştir.

1269 - Ebu Zer (radıyallahu anh) demiştir ki: "Haccda mut'a
sadece Muhammed (aleyhissalâtu vesselâm)'in ashabına hastır."

Müslim Hacc 189, (1224); Ebu Dâvud, Menâsik 25, (1808); Nesâî, Hacc
77, (5, 179-180); İbnu Mâce, Hacc 42, (2984).

1270 - Ebu Dâvud'daki rivayette şöyle denmektedir: "Ebu Zer
(radıyallahu anh), hacca niyetle ihram giyip sonradan bunu umreye çevirenler
hakkında şöyle diyordu: "Bu, sadece Hz. Peygamber'le haccedenlere has bir
ruhsattı."

Ebu Dâvud, Menâsik 25, (1807); İbnu Mâce, (Hacc 42, (2985).

1271 - Ebü Cemre anlatıyor: "İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'a
mut'à'dan sordum; bana onu yapmamı emretti, haccda kesilen kurbandan sordum.
"Bu hususta, dedi, deve veya sığır veya davar veya kana ortak olmak
imkânları var (bunların hepsi meşrudur)."

Ebü Cemre der ki: "İnsanlar mut'ayı mekruh addediyorlardı.
(Eve gelip) uyudum. Rüyamda birisini gördüm (bana gelip): "Makbul umre,
mebrür hacc!" diye müjdeledi. Hemen İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ)'a
gelip haber verdim. Bana: "! Ebu'l-Kâsım (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın sünneti!"dedi."

Buharî, Hacc 102; Müslim, Hacc 204, (1242).

1272 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: "Kim hacc
aylarında umre yapar, sonra Mekke'de hacc zamanı gelinceye kadar ikamet ederse
bu kimse, hacc da yaparsa mütemettidir. Bu durumda kolayına gelen bir kurban
kesmesi vacib olur. Eğer kurban bulamazsa, üç günü hacc sırasında, yedi günü de
döndüğü zaman olmak üzere (on gün) oruç tutar. "

İmam Mâlik der ki: "Bu hüküm, o kimsenin hacc zamanına kadar
orada ikamet etmesi ve aynı sene içinde hacc yapması halinde câridir."

Muvatta, Hacc 62, (1, 344).

Muvatta'nın bir diğer rivayetinde der ki: "Allah'a yemin
olsun, haccdan önce umre yapıp (bu sebeple) kurban kesmem, haccdan sonra
Zilhicce ayında umre yapmamdan daha sevimlidir."

1273 - Abdurrahmân İbnu Harmele el-Eslemî anlatıyor: "Bir adam
gelip Said İbnu'l-Müseyyib'e: "Haccdan önce umre yapayım mı?"diye
sormuştu. Şöyle cevap verdi:

"Evet, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) haccetmezden önce
umre yaptı."

Muvatta, Hacc 57, (1, 343).

1274 - İbnu'l-Müseyyeb anlatıyor: "Ömer İbnu Ebî Seleme, Hz.
Ömer (radıyallahu anh)'den, Şevvâl ayında umre yapmak için izin istedi.O da
izin verdi. İbnu Ebî Seleme umre yapıp ailesine döndü, haccetmedi."

Muvatta, Hacc 58, (1, 343).

1275 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) şöyle demiştir: "Oruç, umre
yapıp hacca kadar temettuda bulunup da hacc için ihrama girmesinden arefe
gününe kadar kurban bulamayan kimse içindir. Eğer orucu tutmazsa, Minâ
günlerinde tutar" İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) de böyle hükmediyordu.

Muvatta, Hacc 255, (1, 426).

1276 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "(Veda
haccında),Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ve ashabı (radıyallahu anhüm),
hacc için ihrama girdikleri vakit, Resûlullah ile Talha hariç, hiç kimsenin
kurbanlığı yoktu. O sırada Hz. Ali, beraberinde bir kurbanlık olduğu halde
Yemen'den geldi. Ve derhal: "Ben de Resûlullah'ın niyet ettiği şeye niyet
ederek ihram giydim" deyip katıldı.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ashabına bu hacclarını umreye
çevirmelerini, tavaf yapmalarını, (sa'y yapmalarını), beraberinde kurbanlığı
olanlar hariç saçlarını kısa keserek ihramdan çıkmalarını emretti.

Bir kısmı itiraz ederek: "Yani henüz cenabetken Mina'ya mı
gideceğiz?" dediler. Bu söz Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e
ulaşmıştı: "Geride bıraktığım işlerimi tekrar bulsaydım kurban
getirmezdim. Eğer, beraberimde kurbanlığım olmasaydı, ben de ihramdan
çıkardım" dedi.44)

Bu sırada Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) hayız oldu. Beytullah'ı tavaf
hâriç, haccın bütün menâsikini yerine getirdi. Temizlenince de tavafı yaptı.
Dedi ki:

"Ey Allah'ın Resûlü! Sizler hem umre hem de hacc yapmış olarak
burdan ayrılacaksınız, ben ise sadece haccla ayrılacağım!"

Bunun üzerine Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) oğlan kardeşi
Abdurrahman İbnu Ebî Bekr (radıyallahu anhümâ)'e, Hz. Aişe'yi (Harem bölgesinin
dışında yer alan) Ten'im'e götürmesini emretti. (Hz. Aişe adıyallahu anhâ)
orada ihram giyerek) haccdan sonra umre yaptı." 45)

1277 - Buharî'nin bir diğer rivayetinde şöyle gelmiştir:
"(Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Mekke'ye gelince
ashabına:"İhramınızdan çıkın. Önceki niyetinizi müt'aya çevirin!"
dedi. Ashab:

"Biz önce "hac" diye ismen belirterek niyet
etmişken, şimdi nasıl müt'aya çevirebiliriz?" diye itiraz ettiler.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) :

"Ben size ne söylüyorsam onu yapın. Eğer kurbanlık getirmemiş
olsaydım, size emretmiş bulunduğumu ben de yapardım. Ancak, kurbanım (Mina'daki
kesim) mahalline ulaşmadan ihramlıya haram olan şeylerden hiçbirisi bana helâl
olmaz!" dedi. Bunun üzerine Ashab-ı Kiram Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın emrini yerine getirip ihramdan çıktılar."

1278 - Yine Buharî'nin bir başka rivayetinde şu ziyade yer alır:
"Biz Mekke'ye Zilhicce ayının dördünde gelmiştik. Müslim in bir
rivayetinde şu ibâreye de yer verilmiştir: "Bize ihramdan çıkmamız, hacc
için yaptığımız niyyetin umreye çevrilmesi emredilmişti. Bu, bize çok imkânsız
bir emir geldi ve hepimizin canını sıktı. Memnuniyetsizliğimiz Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a ulaştırıldı. Ona semâvî bir şey (haber) mi ulaştı,
insanlardan mı bir şey ulaştı bilemiyoruz, her ne ise, bize şu hitabda bulundu:

"Ey nâs, ihramdan çıkın. Eğer beraberimde kurbanlığım
olmasaydı,ben de sizin gibi yapardım!" (Resûlullah'ın bu kesin emri
üzerine) ihramdan çıktık. Hatta hanımlarımızla münasebet-i cinsiyede bile
bulunduk. İhrama girmemiş olan bir kimsenin yaptığı her şeyi yaptık. Bu hal
terviye gününe (Zilhicce'nin sekizinci günü) kadar devam etti. O gün gelip,
Mekke'yi arkada bıraktığımız vakit, hacca niyet ederek ihrâma girdik."

1279 - Müslim'in diğer bir rivayetinde şöyle denir: "Biz,
hacc-ı ifrad için ihram giyip Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'la birlikte
ilerledik. Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) de umre için ihrama girdi. Seref'e
gelince Hz. Aişe hayız oldu. (Mekke'ye) gelince Kâbe'yi, Safâ ve Merve'yi tavaf
ettik. Sonra, beraberinde kurbanlık olmayanların ihramdan çıkmaları emredildi.

"Neleri nefsimize helâl edeceğiz?" diye sorduk.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"(İhramlıya yasak olan) her,şeyi!" dedi. Bunun üzerine
kadınlarımızla da yattık, kokular süründük, elbiselerimizi giydik. (Bunların
hepsini yaparken) bizimle arefe (yani hacc ihramı giyme) günü arasında sadece
ve sadece dört gece vardı.

Sonra terviye günü (Zilhicce'nin 8'i) tekrar ihrama girdik. Bir ara
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'nin yanına
girmişti, onu ağlıyor buldu.

"Neyin var?" diye sordu.

"Hayız oldum, herkes ihramdan çıktı, ben çıkamadım, tavafımı
da yapamadım. Herkes artık (umresini tamamladı), hacc için
(Arafat'a)çıkıyor!" diyerek yakındı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Bu hal, Cenab-ı Hakk tarafından Âdem (aleyhisselam)'in
kızlarına yazılmış bir kaderdir, (sana mahsus bir kusur değil). Sen de, (ihrama
giren herkesin yaptığı gibi) yıkanı ve hacc için ihrama gir' dedi. O da öyle
yaptı. (Mina, Arafat ve Müzdelife'deki) vakfelerin hepsine katıldı. Hayızdan
temizlenince de (ifâza) tavafını yaptı. (Bunlar bittikten sonra Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'ye:

"Artık hem haccını hem de umreni yapmış, her ikisinin de
ihramından çıkmış oldun!" dedi. Hz. Aişe (radıyallahu anhâ):

"Ancak benim içimden Beytullah'ı tavaf etmeden hacc yaptığım
hissi geçiyor" dedi. Bunun üzerine (oğlan kardeşine seslenerek):

"Ey Abdurrahman (kızkardeşin) Aişe yi Ten'îm'e götür, orada
umre için ihrama girsin!" dedi. Bu vak'a Hasbe gecesi cereyan etmişti
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) mülâyim bir insandı. Hz. Aişe (radıyallahu
anhâ) birşey arzu etti mi onun arkasını takip eder (yerine getirirdi)."

1280 - Müslim'in bir diğer rivayetinde şöyle denir: "... Deve
ve sığırda ortak olmamız emredildi. Bizden her yedi kişi bir deveye iştirak
edecekti."

Yine Müslim'in bir başka rivayetinde: "Ne Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), ne de Ashab (radıyallahu anhüm), hiç kimse, Safâ ile
Merve arasında ilk tavafın dışında başka bir tavaf yapmadı" denmiştir.

1281 - Ebu Dâvud ve Nesâî'de şu ziyade gelmiştir: "Sürâka İbnu
Mâlik (radıyallahu anh):

"Ey Allah'ın Resûlü, bu sene (hacc sırasında) yaptığımız
temettu bu yıla mı has, bundan sonra her haccda ebediyen yapılacak mı?"
diye sormuştu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Elbette, ebediyen yapılacaktır!"cevabını verdi"
(48).

Buharî, Hacc 81,32, 34, 35, Umre 6, 15, Meğâzî 61, Temennî, 3, 27;
Müslim, Hacc 1213-1216 arasındaki rivayetler); Ebu Dâvud, Menâsik 23,
(1785-1789 arasındaki rivayetler); Nesâî, Hacc 77,(5,178-179).

1282 - Buhari, Müslim, Ebu Dâvud ve Nesâi de kaydedilen bir
rivayette İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: "(Cahiliye
Arapları) hacc aylarındaki umreyi yeryüzünde işlenebilen günahların en büyüğü
biliyorlardı. Keza Muharrem ayını da Safer diye isimlenirip: "Bere
iyileşip eser kalmadığı ve Safer ayı çıktığı vakit umre yapmak isteyene umre
helâl olur" diyorlardı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ve Ashab-ı
Güzîn (radıyallahu anhüm)'i, hacc için ihrama girmiş olarak 4 Zilhicce sabahı
(Mekke'ye) geldiler. (Gelir gelmez) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), hacc
niyetlerini umreye tahvil etmelerini emretti. Bu, Ashab nezdinde büyük bir
hâdise oldu.

"- Ey Allah'ın Resûlü, neleri helal addedeceğiz?" diye
sordular. "Bütün (ihram haramları) helâl olacak!" diye cevap
verdi."

Nesâî'deki rivayette: Eser yerine veber (yün) denmiştir. Mâna:
"Yün çoğalınca" olur. Keza "Safer ayı çıkınca" tâbirinden
sonra: "Veya şöyle dedi: Safer ayı girince" tâbiri ilâve edilmiştir.

(Buharî, Hacc 34, Menâkıbu'1-Eâr 26; Müslim 198, (1240,1241); Ebu
Dâvud, Hacc 80, (1987), Menâaik 23, (1792); Nesâî, Hacc 77,108, (5,180,181,
201, 202.)

1283 - Müslim ve Tirmizî'de şöyle gelmiştir: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: "Umre, kıyamete kadar hacca dahil
oldu:Yani, umre ameli, hacc-ı kıran yapmak isteyenin hacc ameline dahil
oldu."

Müslim, Hacc 203, (1241); Tirmizî, Hacc 89, (932).

1284 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Biz hacc
aylarında, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'la birlikte, hacc için ihrama
girmiş olarak, hacc gecelerinde yola çıkıp Seref nâm yere indik. Orada
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Kimin beraberinde kurbanlığı yoksa,
haccını umre yapmak isteyen umreye çevirsin. Beraberinde kurbanlığı olan bunu
yapmasın" dedi. Hz. Aişe sözünde devamla der ki: "Ashab'tan bazısı
umreye niyet etti, bazısı da terketti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile,
gücü yerinde olan bazısının yanında kurbanlığı vardı.

(Bir ara) Resûlullah yanıma gelince beni ağlar buldu.

"Niye ağlıyorsun?" diye sordu.

"Ben ashabına söylediklerini işittim ve umre yapmaktan engel
olundum!" dedim. Bunun üzerine:

"Neyin var?" diye tekrar sordu.

"Namaz kılamıyorum (hayız oldum)" dedim.

"Bu sana zarar vermez. Sen Hz. Âdem (aleyhisselâm)'in
kızlarından bir kadınsın. Allah öbürlerine yazdığı kaderi sana da takdir etti,
bu bir kusur sayılmaz. Sen haccına devam et. Cenab-ı Hakk inşaallah, umreyi de
sana nasib edecek" dedi.

1285 - Bir diğer rivayette Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) şöyle der:
"Hayız halim Arefe gününe kadar devam etti, o gün temizlendim. Ben de sadece
umreye niyet etmiştim. Resûlullah saçımı çözüp taramamı, umreyi bırakıp, hacc
niyetiyle ihrama girmemi emretti. Emrini yerine getirdim ve haccımı eda
ettim."

1286 - Hz. Aişe bir başka rivayette şöyle der: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'la birlikte çıktık, kurban günü Mina'ya geldik. Ben
(orada) temizlendim. Sonra Mina'dan çıktım. Beytullah'a koştum. Sonra,
Resûlullah'la birlikte nefr-i âhir (teşrik günlerinin üçüncüsü, yani bayramın
dördüncü günü = onüç Zilhicce) günü çıktık, Muhassab'a indik. Abdurrahman
(radıyallahu anh)'ı çağırdı ve:

"Kızkardeşini Harem bölgesinden çıkar (Ten'm'e kadar götür.
Orada) umre için ihram giysin. Umreyi yapınca buraya gelin, sizi dönünceye
kadar burada bekliyorum!"dedi. Ben ayrılıp (Ten'im'e gidip ihram giydim,
umre yaptım) tavaftan boşalınca, seherde yanına geldim. Yola çıkma emri verdi.
Herkes göç yükleyip Medine'ye müteveccihen hareket etti."

1287 - Bir başka rivayette şöyle denmiştir: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Beytullah'a uğrayıp sabah namazından önce tavaf etti,
sonra Medine'ye hareket etti."

1288 - Bir başka rivayette şöyle denmiştir: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte yola çıktık. Bazılarımız umre niyetiyle
ihrama girdi, bazılarımız hem hacc hem de umre niyetiyle ihrama girdi,
bazılarımız da sadece hacc niyetiyle ihrama girdi. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) da sadece hacc için ihrama girmişti. Umre için ihrama girenler,
(Vemreyi yapınca) ihramdan çıktılar. Hacc için ihrama girenler veya hacc ve
umre için ihrama girenler, yevm-i nahr'e (kurbanın birinci gününe) kadar
ihramdan çkmadılar.

( Buharî, Umre 6, 8, 9, Hayz 1, 7, Hacc 3,33, 81, Edâhî 3, 10;
Müslim, Hacc 111-135, (1211-1212); Muvatta, Hacc 223-224, (1,410-412); Ebu
Dâvud, Menâsik 23, (1778-1783); Nesâî, Hacc 77, (5, 177-178), Tirmizî, Hacc
,91, (934).

1289 - Ebu Dâvud'un bir rivayetinde şöyle denir: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: "Ey Abdurrahman! Kızkardeşini devenin
arkasına al, Ten im,den itibaren umre yaptır. Tepelikten inip oraya vardın mı
ihrama girsin. Zîra yapacağı, kabul görecek bir umredir. "

Ebu Dâvud, Menâsik 81, (1995).

1290 - Ebu Müsâ (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Bathâ'da mola vermişken yanına uğradım. Bana:
"Neye niyetle ihrama girdin?" diye sordu: Ben: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın niyeti ile niyetlendim" dedim. Ban:

"Kurbanlığın var mı?" diye sordu. Ben:

"Hayı!" dedim:

"Öyleyse, dedi Beytullah'ı, Safâ ve Merve'yi tavafet ve
ihramdan çık!"

Resûlullah'ın bu söylediklerini yaptım. Ailemden bir kadına uğradım.
Saçlarımı tarayıp, başımı yıkayıverdi.

Ben Hz. Ebu Bekir (radıyallahu anh)'in halifeliği sırasında, halka
bu şekilde fetva veriyordum. O öldü, yerine Hz. Ömer (radıyallahu anh) halife
olu. Onun zamanında, bir hacc mevsimiydi. Ben (hacc için hazırlığa) kalkmış
olduğum sırada bir adam gelip:

"Fetvalarında teennili ol. Emîrü'1-mü'minînin hacc mevzuunda
neler ihdas edeceğini bilemezsin!" dedi. Ben de:

"Ey insanlar, ben, kime haccla ilgili bir fetvâ vermiş
idiysem, teennili olsun. İşte mü'minlerin emîri size geliyor. Onu imam edinin,
ona uyun!" dedim. Hz. Ömer (radıyallahu anh) gelince kendisine:

"Ey mü'minlerin emîri, kulağıma gelen nedir"? Hacc
menâsikiyle alâkalı yeni şeyler mi ihdâs ettiniz?" diye sordum. Bana:

"Eğer Allah'ın kitabıyla amel edeceksek, bak Allah'ın kitabı
ne diyor: "Haccı da, umreyi de Allah için tam yapın..." (Bakara
196)emrediyor. Eğer Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın sünneti ile
ameledeceksek. O: "Menâsikinizi benden alın" diyor ve kurbanlığı,
yerine(Mina'ya) ulaşıncaya kadar ihramdan çıkmıyor."

Buharî, Umre,11, Hacc 32,34125, Megâzî 60, 77; Müslim, Hacc 154,
(1221); Nesâî, Hacc 5, (5,153).

1291 - Müslim ve Nesâî'de gelen bir diğer rivayette şöyle denir:
"Ebü Müsa hacc-ı temettuya fetva veriyordu. Hz. Ömer (radıyallahu anh) ona:
"Biliyorum ki Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ve ashabı bunu yaptılar.
Ancak ben, halkın Erâk 51) denilen yerde kadınlarla cima ederek, sonra
başlarından su damlar bir halde hacc yapmaya gitmelerini uygun bulmadım"
dedi."

Müslim, Hacc 157, (1222); Nesâî, Hacc 50, (5,159).

1292 - Berâ (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ali'yi Yemen'e emir olarak gönderdiği zaman ben
onun yanında idim. Onunla beraber ben de (altın) kaplar elde ettim. Hz. Ali
(radıyallahu anh), (Yemen'den) Resûlullah'ın yanına gelince, Hz.Fatıma'nın,
(boyalı elbiseler giymiş), evi de (hâlâ kokmakta olan) bir tütsü ile tütsülemiş
olduğunu gördü. (Bu kıyafet ve bu tütsünün yasak olduğu hacc döneminde
karşılaştığı bu manzaraya Ali) kızdı. Hz. Fâtıma: Niye kızıyorsun? Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ashabına (ihramdan çıkmalarını emir buyurdu, onlar da
ihramdan çıktılar" dedi. (Bunun üzerine Hz. Ali, zevcesine: "Ben
zaten Resûlullah'ın niyyeti ile ihrama girmiştim" dedi ve) Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm)'e uğradı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):
"Sen ne yaptın ?" diye sordu. Hz. Ali:

"Resûlullah'ın niyeti ile niyetlendim"deyince Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm):

"Ben kurbanlık getirdim ve hacc-ı kırana niyet ettim"diye
açıklamada bulundu ve Hz. Ali (radıyallahu anh)'ye şu emri verdi:

"Altmış yedi -veya altmış altı- deve kes. Develerden otuz üç
-veya otuz dört- tanesini kendin için ayır ve develerden her birinden bir parça
da (benim için) ayır."

Ebu Dâvud, Menâsik 24, (1797).

1293 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Zülhuleyfe'de geceledi. Sabah olunca (devesine) bindi.
Devesi onu Beydâ'da havaya kaldırınca, Allah'a hamdetti, tesbih etti, tekbir
getirdi, tahlil getirdi. Sonra hacc ve umre için (niyet edip) telbiye getirdi.
Halk da her ikisi için (niyet edip) telbiye getirdi. (Mekke'ye) gelince halka
emretti, onlar da ihramdan çıktılar. Bu hal terviye gününe (Zilhicce'nin 8'i)
kadar devam etti. Terviye günü hacc için ihrama girip telbiye getirdiler. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) haccı îfa edince kendi eliyle ayakta olduğıu halde,
yedi deve kesti."

Ebu Dâvud, Menâsik 24,(1796); Nesâî, Hacc 143, (5, 225).

1294 - Bilal İbnu'1-Hâris (radıyallahu anh)'in yaptığı bir
rivayette şu ibare mevcuttur: "Ey Allah'ın Resûlu, hacc (için yapılan
niyet)'ı umreye çevirmek sadece bize mi hastır, yoksa bizden sonrakiler için
decâiz olacak mıdır?" diye sordum. Bana şu cevabı verdi:

"Bu sadece size hastır. (Sizden sonraki Müslümanlara câiz
değildir)."

Ebu Dâvud, Menâsik 25, (1808); Nesâî, Hacc 77, (5,179).

Nesâî, Bilâl İbnu'l-Hâris'ten sadece (sadedinde olduğumuz)
feshu'l-hacc hadisini tahric etmiştir. Feshu'l-hacc: Kişinin önce hacca niyet
etmesi, fakat sonradan bunu umreye çevirmesi, umre yapınca ihramdan çıkması,
tekrar hacc için ihrama girmesidir.

1295 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) umre için, ashabı da hacc için ihrama
girdi."

Ebu Dâvud, Menâsik 24, (1804); Müslim,Hacc 196, (1239); Nesâî, Hacc
77, (5,178).

1296 - İkrime İbnu Halid el-Mahzümî diyor ki: "İbnu Ömer
(radıyallahu anh)'e haccdan önce yapılan umre hakkında (caiz mi, değil mi diye)
sordum. Bana:

"Yapmakta bir beis yok. Bizzat Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)haccdan önce umre yapmıştı" cevabını verdi."

(Buharî, Umre 2.

1297 - Yine Buharî'nin, İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'tan
kaydettiği bir rivayette şöyle denir: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm), insanlara (haccın İslâm'a uygun olan) âdâbını öğretmesi ve
Resûlullah adına tebligatta bulunması için Hz. Ebu Bekir'i hacc emîri olarak
gönderdi. Hac kafilesi Arafat'a Zülmecaz cihetinden vasıl olunca Kâbe'ye
yaklaşmadı, fakat Zülmecaz'a doğru yöneldi. Böyle yapışı, hacca umre ile niyet
etmemiş olmasından ileri geliyordu."

1298 - İbnu'l-Müseyyeb anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın ashabından bir adam, Hz. Ömer (radıyallahu anh)'e gelerek,
huzurunda, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ölmüş bulunduğu hastalığı
sırasında, haccdan önce yapılan umreyi yasaklarken Resûlullah'ı işittiğine dair
şehâdette bulundu."

Ebu Dâvud, Menâsik 23, (1793.).

TAVAF VE SA'Y'İN MAHİYETİ

1299 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ve ashabı (radıyallahu anhüm) Mekke'ye, Yesrib
hummasından bitkin düşmüş bir halde geldiler. Müşrikler (şehirde menfi bir
dedikodu yaparak): "Yarın buraya humma hastalığından dermanı kesilmiş ve
ondan çok ızdırab çekmiş bir kavim gelecek"dediler ve (Müslümanlar'ın
seyrine bakmak için) Hicr'in arkasına oturdular. (Onların hainliğinden vahyen
haberdar olan) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), celâdetlerini müşriklere
göstermeleri için, Müslümanlar'a tavafın ilk üç şavtında remel yapmalarını, iki
köşe arasında da adi yürüyüşle yürümelerini emretti.

Bu hali gören müşrikler: "Bunlar mı hummanın bitkin düşürdüğünü
zannettiğiniz insanlar, bunlar falan ve falandan daha sağlammış " dediler.

İbnu Abbâs (radıyallahu anh) der ki: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı ashabına (radıyallahu anhüm) bütün şavtlarda remel
yapmalarını emretmekten alıkoyan şey onlara duyduğu merhametti."

(Buharî,Hacc 55, Megâzî 43; Müslim, Hacc 240, (1266); Tirmizî, Hacc
39, (863); Ebu Dâvud,Menâsik 51, (1886,1889); Nesâî,Hacc 155, (5, 230).

Buharî, bu rivayette şu ziyadeyi kaydeder: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) sulh antlaşması yaptığı sene (umre için) gelince
müşriklere kuvvetlerini göstermeleri için "hızlı yürüyün!" diye
emretti. Müşrikler bu sırada Kuaykıân dağı tarafına oturmuş
(seyrediyor)lardı."

1300 - Bir diğer rivayette (İbnu Abbas) şöyle demiştir:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Beytullah'ın etrafında, Safâ ile
Merve arasında, müşriklere kuvvetini göstermek için sa'y etti."

1301 - Ebu Dâvud'un bir diğer rivayetinde şöyle denir:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ızdıbâ yaptı, istilâmda bulundu,
tekbir getirdi, sonra üç tavafta remel yaptı. Müslümanlar Rükn-i Yemânî'ye
varınca Kureyş'in nazarından gizleniyor, gizlenince de normal yürüyüşe geçiyor,
sonra tekrar karşılarına çıkınca bu sefer yeniden remele geçiyorlardı. Onları
böyle remel (yaparken canlı ve kıvrak) gören Kureyş: "Bunlar ceylanlar
gibiymiş" diyorlardı.

İbnu Abbâs: "Remel sünnettir" demiştir.

Ebu Dâvud, Menâsik 51, (1889).

1302 - Ebu't-Tufeyl (radıyallahu anh) anlatıyor: "İbnu Abbâs
(radıyallahu anhümâ) dedim ki:

"Kâbe'nin etrafında (tavaf yaparken) ilk üç şavtında remel,
son dört şavtında da normal yürüme yapmak sünnet midir, değil midir? Senin
kavmin buna sünnet diyorlar?"

İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) bana şu cevabı verdi:

"Hem doğru söylemişler, hem de kizb etmişler."

"Yani hem doğru söylemişler, hem de kizb etmişler demekle neyi
kastediyorsun?" diye açıklama istedim.

Anlattı:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mekke'ye (umretü'1-kaza
için) gelmişti. Müşrikler: "Muhammed ve ashabı zayıflıktan Kâbe'yi tavaf
edemez" dediler. Müşrikler onu kıskanıyorlardı. Bunun üzerine Hz.
Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ashabına üç (şavtta) remel yaparak, dört
şavtta da normal şekilde yürümelerini emretti."

Ben tekrar, İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'a:

"Bana Safâ ile Merve arasındaki tavafı binerek yapmanın sünnet
olup olmadığını haber ver. Zîra senin kavmin bunun sünnet olduğunu
söylüyorlar!" dedim. Bana şu cevabı verdi: "Hem doğru söylemişler,
hem de kizb etmişler."

"Hem doğru söylemeleleri, hem de kizb etmeleri ne
demektir?" diye ben tekrar sorunca açıkladı:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mekke'ye umre için
geldiği zaman (Mekkeli) ahali etrafını çokca sarmış: "İşte Muhammed! İşte
Muhammed!" diye sıkıntı veriyorlardı. Hattâ, genç kızlar bile evlerden
çıkmışlardı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın huzurunda (yol açmak için)
halka vurulmazdı. Halk başına üşüşünce, bu sebeple o da hayvana bindi. Aslında
sa'yi yayan yapmak (binerek yapmaktan) efdaldir."

Müslim, Hacc 237, (1264); Ebü Dâvud, Menâsik 51, (1885).

Ebu Dâvud'un rivayetinde İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ)
-Müslim'deki rivayete ziyade olarak- şunu söyler: "Hudeybiye müzakereleri
sırasında Kureyşliler: "Muhammed'i ve arkadaşlarını bırakın, böcekler gibi
ölsünler" dediler. Müteakip sene umre yapmak şartı üzerine sulh antlaşması
yapılınca, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Mekke'ye geldi.Müşrikler de
Kuaykıân tepesi yönünden geldiler. Aleyhissalâtu vesselâm Efendimiz ashabına:
"Beytullah'ı üç şavtta remel yaparak tavaf edin"dedi. Bu (bütün
ümmete şâmil) bir sünnet değildir.

Safâ ile Merve arasındaki sa'y ile ilgili olarak (Ebu Dâvud'da
gelen açıklama, (yukarıda kaydedilen) Müslim rivayetindekinin aynıdır.)

Ancak Ebu Davud'da şu ziyâde dahi yer alır: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), halk, sözlerini daha iyi işitsin, yerini daha iyi
görsün ve elleri ona ulaşmasın diye bir deveye bindi."

1303 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı, yedi şavttan üçünü hızlıca yaptığı ilk tavafta,
Hacer-i Esved'e istilâm buyururken gördüm."

Buharî,Hacc 56; Müslim,Hacc 232, (1261); Muvatta, Hacc 108,
(1,365); Ebu Dâvud, Menâsik 51, (1891) 52, (1893); Nesâî,Hacc 152, (5,
229),153, (5,230).

Bir rivayette şöyle demiştir: "Safâ ile Merve arasında sa'y
ederken sel çukurunda koşuyordu."

Buhârî ve Müslim'in bir rivayetinde şöyle demiştir:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Haceru'l-Esved'den Haceru'l-Esved'e
üç tur remel yaptı, dört tur da yürüdü, sonra iki rekât namaz kıldı, yani
tavaftan sonra. Sonra da, hem haccda hem de umrede Safâ ile Merve arasında
tavaf yaptı."

Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) Mekke'ye geldi. Doğru Mescid-i Haram'a girdi ve Haceru'l-Esved'i
istilâm buyurdu. Sonra sağ kolu üzerinde ilerleyerek üç tur remel yaptı, dört
tur da yürüdü. Sonra Makam-ı İbrahim'e geldi ve "Siz de İbrahim'in
makamından bir namazgâh edinin..." (Bakara 125) âyetini okudu. Ardından
makam, Beytullah'la kendi arasında olacak şekilde iki rek'at namaz kıldı. Bu
namazı bitirince tekrar Haceru'l-Esved'e geldi ve istilâmda bulundu.

Sonra Safâ ve Merve'ye gitti. Zannedersem orada:

"Şüphe yok ki Safâ ve Merve Allah'ın şeâirindendir"
(Bakara 158) âyetini okudu."

Müslim, Hacc 147, (1218), 235 (1263); Muvatta, Hacc 107, (4, 364);
Tirmizî, Hacc 33, (856), 34, (857); Nesâî, Hacc 149, (5, 228);İbnu Mâce, Menâsik
29, (2951).

1305 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ve ashabı (radıyallahu anhüm) Ciirrâne'den umre
yaptılar. Bu umrede Beytullah'ı remel yaparak tavaf ettiler. Bu tavafta
ridalarının bir ucunu sağ koltuklarının altına koymuşlar, diğer ucunu da sol
omuzlarının üzerine atarak (ızdıba yapmışlardı)."

Ebu Dâvud, Menâsik 50, (1884), 50, (1891).

1306 - Urve (radıyallahu anh) anlatıyor: "Abdullah
İbnu'z-Zübeyr, umre maksadıyla Ten'îm'de ihrama girdi. Sonra ben onu
Beytullah'ın etrafında, üç şavtta koşar gördüm."

Muvatta, Hacc 34, (1, 365).

1307 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'den Nâfı'in anlattığına göre,
İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) Mekke'de ihrama girdiği zaman ne Beytullah'ı
tavaf eder, ne de Safâ ve Merve arasında sa'yde bulunurdu. Bunları Mina dönüşü
yapardı. Mekke'de ihrama girdiği zaman Beytullah'ı tavafedecek olsa remel
yapmazdı."

Muvatta, Hacc 34, (1, 365).

1308 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), ifaza tavafının yedi şavtında da remelde
bulunmamıştır."

Ebu Dâvud, Menâsik 83, (2001).

1309 - Eslem mevlâ Ömer İbnu'l-Hattâb anlatıyor: "Ömer İbnu'l
Hattâb (radıyallahu anh)'ı dinledim, diyordu ki: "Bugün Allah, İslâm'ı
hakim ve güçlü kılmış, küfrü ve kâfırleri de bertaraf etmiş olduğuna göre remel
yapmanın ve omuzu açmanın (ızdıba) ne gereği var. Ancak bununla beraber,
bizler, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'la birlikte yapmış olduğumuz
şeylerden hiçbirini bırakmayız."

Ebu Dâvud, Menâsik 51, (1887).

1310 - Ya'la İbnu Ümeyye (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir bürde ile ızdıba yapmış olarak
tavaf etti."

(Ebu Dâvud, Menâsik 50, (1983); Tirmizî, Hacc 36, (859).

Hadisin Ebü Davud'daki vechinde "yeşil bir bürde" denir.

-Abdurrahman İbnu Safvan (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı, ashabı ile birlikte Kâbe'den
çıkarken gördüm. Beytullah'ı, kapısından Hatim'e kadar istilâm ettiler ve
Beytullah'ın üzerine yanaklarını koydular. Bu sırada Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) ortalarında idi."

Ebu Dâvud, Menâsik 55, (1898).

İSTİLÂM

1311 - Âbis İbnu Rebîa (rahimehullah) anlatıyor: "Ben Hz. Ömer
(radıyallahu anh)'i Haceru'l-Esved'i öperken gördüm. Onu hem öptü, hem de:
"Biliyorum ki sen bir taşsın, ne bir faydan ne de zararın vardır. Ben
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı seni öper görmeseydim, seni asla
öpmezdim" dedi."

Buharî, Hacc 50, 57, 60; Müslim Hacc, 248, 120; Muvatta, Hacc 36,
(1367); Tirmizî, Hacc 37, (860); Ebu Dâvud, Menâsik 47, (1873); Nesâî, Hacc 147,
(5, 227); İbnu Mâce, Menâsik, 27, (2943).

1312 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) şöyle demiştir: "Ben
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı Kâbe'den sadece iki rüknü öperken gördüm,
bunlar da iki rükn-i Yemânî'dir."

Buhari, Hacc 59; Müslim, Hacc 242, (1267); Ebu Dâvud, Menâsik 48,
(1874); Nesâî, Hacc 156, (5, 231-232).

1313 - Bir rivayette, İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'in şöyle
dediği belirtilmiştir: "Ben, şu iki Yemânî rükne ve Haceru'l-Esved'e
Resûlullah'ın istilâm ettiğini göreliden beri rahat halde de olsam, sıkışık
halde de olsam istilâmda bulunmayı hiç terketmedim."

Buharî, Hacc 60;Müslim, Hacc 245, (1268)(54).

1314 - Şeyheynin (Buharî ve Müslimümâ) bir diğer rivayetinde Nâfî
der ki: "Ben İbnu Ömer (radıyallahu anh)'i (tavaf yaparken gördüm. Haceu'l-Esved'i)
eliyle istilâm ediyor, sonra da elini öpüyürdu."

Buharî, Hacc 60; Müslim, Hacc 246, (1268).

1315 - Ebü Dâvud ve Nesâî'deki bir rivayet şöyledir: "(İbnu
Ömer) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), (tavafın) her
şavtında rükn-i Yemânî ve Haceru'l-Esved'i istilâm etmeyi terketmezdi."

Ebu Dâvud, Menâsik 48, (1876); Nesâî, Hacc 156, (5, 231).

1316 - Buharî ve Nesâî'de gelen bir diğer rivayet şöyle: "Bir
adam İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'e Haceru'l-Esved'i istilâm etme hususunda sormuştu.
Şu cevabı aldı:

"Ben, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı, onu hem istilâm
eder hem de öper gördüm..."

Adam tekrar sordu:

"Pekâlâ, sıkışacak olsam, bana galebe çalacak olsalar, (ne
yapayım İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) kızgın bir eda ile: "Sorusu
Yemen'de batasıca, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı, onu hem istilâm eder,
hem öper gördüm."

Buharî, Hacc 60; Nesâî, Hacc 155, (5, 231).

1317 - Amr İbnu Şuayb babası tarikiyle bildiriyor:
"Abdullah'la -ki babasıdır- tavafta bulundum. Kâbe'nin arka kısmına
gelince: "istiâzede (sığınmada) bulunmuyor musun?" dedim.

"Ateşten Allah'a sığınırım!" dedi ve yürüdü.
Haceru'l-Esved'e kadar gelip istilâmda bulundu. Rükn ile kapı arasında (Mültez
m'de) durarak göğsünü, yüzünü, kollarını ve avuçlarını şöyle yamadı -onları
iyice açarak gösterdi- ve sonra:

"İşte Resûlullah'ı aynen böyle yaparken gördüm!" dedi.

Ebu Dâvud,Menâsik 55, (1899).

1318 - Ebü't-Tufeyl anlatıyor: "Ben Hz. İbnu Abbas ve Hz.
Muâviye (radıyallahu anhümâ) ile birlikte idim. Muâviye (radıyallahu anh)
hazretleri her rükne uğradıkça istilâmda bulunuyordu. İbnu Abbâs (radıyallahu
anhümâ) kendisine:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) sadece Haceru'l-Esved ve
rüknü'l-Yemânî'den başka yeri istilâm etmezdi" dedi. Hz. Muâviye şu cevabı
verdi:

"Beytullah'tan hiçbir şey ihmal edilmez."

İbnu z-Zübeyr bütün rükünlere (köşelere) istilâmda bulunurdu."

Buharî, Hacc 59; Müslim, Hacc 247, (1269); Tirmizî, Hacc 35, (858).

1319 - Hanzala (İbnu Ebî Süfyân İbni Abdirrahman) (rahimehumullah)
anlatıyor: "Tâvus merhumu (tavafyaparken) gördüm. Rükne gelince
(Haceru'l-Esved) üzerinde izdiham bulursa sıkışıklık yapmaz, geçer giderdi; boş
ve müsait bulursa üç sefer öperdi. Sonra şunu söyledi:

"Ben İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ)'ı aynen böyle yaparken
gördüm." İbnu Abbas da:

"Hz. Ömer (radıyallahu anh)'i aynen böyle yaparken
gördüm" dedi.

Hz. Ömer (radıyallahu anh) de:

"Ben Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı böyle yaparken
gördüm". dedi."

Nesâî, Hacc 148, (5, 227).

1320 - Urve İbnu'z-Zübeyr (rahimehullah) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) İbnu Avf (radıyallahu anh)'a: "Ey Ebü Muhammed!
Rüknü'l-Esved'i nasıl istilâm ettin?"diye sordu.

"İstilâm ettim ve bıraktım!" deyince, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselam);

"Doğru yapmışsın" dedi."

Muvatta, Hacc 113; (1, 366).

1321 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Kendisine
Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'nin: "Hıcr'ın bir kısmı Beytullah'tan
değildir"dediği haber verilince şunu söyledi: "Allah'a kasem olsun,
şayet Aişe bunu Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'tan işitmiş ise, kanaatım o
ki, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şu iki rüknün istilâmını, bunlar
Beyt'in temelleri üzerinde olmadıkları için terketmiş olmalıdır. Keza halk da
bu sebeple tavafı Hıcr'ın gerisinden yapmaktadır."

Ebu Dâvud, Menâsik 48, (1875).

1322 - Ubeyd İbnu Umeyr anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ) iki rükne geldiği zaman (öpmek için) bunlar üzerine abanır, sıkışıklık
yapardı. Kendisine: "Ey Ebu Abdirrahmân, dedim, sen Resûlullah'ın diğer
ashabının hiçbirinde görmediğim şekilde bu rükünlere abanıp sıkışıklık
yapıyorsun (sebebi nedir)?"

Bana şu cevabı verdi:

"Ben böyle yapıyorsam, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'tan
şunu işittiğim içindir: "Bu iki rüknü meshetmek günahlara
kefarettir." Keza Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'tan şunu da işittim:
"Kim şu Beytullah'ı bir hafta boyu tavaf eder ve sayarsa bir köle âzad
etmek gibidir." Keza şunu da söylediğini işittim: "Kişi tavaf için
bir ayağını koyup diğerini kaldırdıkça her adımı sebebiyle Allah onun bir
hatasını siler ve bir sevap yazar."

Tirmizî, Hacc 111, (959); Nesâî, Hacc 134, (5, 221).

1323 - Abdullah İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki:
"Mültezem, rükn ile kapı arasıdır."

Muvatta, Hacc 81, (1, 424).

1324 - Abdurrahman İbnu Avf (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir
adamın şöyle söylediğini işittim: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
Ömer İbnu'l-Hattâb (radıyallahu anh)'a: "Ey Ebu Hafs, sende fazla kuvvet
var. (Haceru'l-Esved'i öpeceğim diye) zayıfa eziyet vermeyesin. Rüknü boş
görürsen yanaşarak istilâm et, değilse tekbir getirip geç" dedi. Sonra
adam şunu söyledi: "Hz. Ömer (radıyallahu anh)'in bir adama şunu
söylediğini işittim: "İnsanlara fazla kuvvetinle eziyet verme."

Rezın'in ilâvesidir. Bu rivayeti Ş'âfiî hazretleri Müsned'inde (2,
43)kaydetmiştir. Ahmed İbnu Hanbel'in Müsned'inde, hadisi bizzat Hz. Ömer
rivayet eder (1, 23).

1325 - Nâfi' anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) her
yedide iki rek'at namaz kılardı."

Buharî, Hacc 69; Muallak (senetsiz) o1arak kaydetmiştir.)

1326 - Urve (rahimehullah) anlatıyor: "İbnu'z-Zübeyr yedilerin
arasını birleştirir ve yürüyüşü hızlandırırdı ve Hz. Aişe (radıyallahu
anhâ)'nin de böyle yaptığını söylerdi. Ancak en sonda her yedi için iki rek'at
(tavaf) namazı kılardı."

Rezîn'in ilavesidir.

1327 - Bir diğer rivayette: "İbnu Zübeyr'in "Fecirden
sonra tavaf ta bulunduğu, iki rek'ât namaz kıldığı, tavaf edince hızlı
yürüdüğü" belirtilir."

Rezîn ilavesidir.

1328 - Hz. Aişe'ye hizmet eden bir kadının rivayetine göre:
"Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) kendisiyle birlikte kesintisiz, yedili dört tavaf
yapmış, her bir yedinin ardından kılınması gereken iki rek'atlik tavaf
namazlarını en sonda ard arda kılmıştır. Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) ilâveten
demiştir ki: "Her bir şavtın sonunda rükn-ü istilâm müstehabdır."

Rezîn ilâvesidir.

1329 - Abdurrahrmân İbnu Abdi'l-Kâri anlatıyor: "Ömer
İbnu'I-Hattâb (radıyallahu anh) ile, sabah namazından sonra tavaf ettik. Hz.
Ömer tavafı tamamlayınca güneşe baktı ve (doğduğunu) göremedi. Devesine binip
Zu-Tavâ nam mevkiye kadar geldi. Orada devesini durdurarak iki rek'at (tavaf
sünnetini) kıldı."

Muvatta, Hacc 38, (1, 369).

1330 - İsmail İbnu Ümeyye (merhum) anlatıyor: "Zührî'ye,
"Atâ: "Farz namaz, iki rek'atlik tavaf namazının yerini de
tutar" diyor, (ne dersiniz)?" dedim. Şu cevabı verdi: "Sünnete
uymak daha iyidir. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm ) yedi şavtlık bir tavaf
yaptı. Mutlaka onun için iki rek'atlik bir tavaf namazı kılmıştır."

Buharî,Hacc 69.

1331 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), iki rek'atlik tavaf namazında iki İhlâs süresini
yani: Kul yâ eyyuhe'l-kâfirûn ve Kul hüvallahü ehad sürelerini okudu."

Tirmizî, Hacc 43, (869).

1332 - Kesir İbnu Cemhân anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ)'i, sa'y mahallinde (mes'a) yürürken görüp kendisine: "Koşma
mahallinde yürüyor musun?" dedim. Bana:

"Koşsaydım, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı koşuyor
görmüşüm demektir. Yürüdüysem Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı yürür
gördüm demektir. Şimdi ben yaşlı bir insanım."

Tirmizî, Hacc 39, (864); Ebu Dâvud, Menâsik 56, 1904); Nesâî, Hacc
174, (5,241-242); İbnu Mâce Hacc 43, (2988).

1333 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselàm Safâ'dan indiği zaman normal yürürdü. Ayakları vâdinin
tabanına değince de koşardı. Koşması vâdi tabanının bitimine kadar devam
ederdi."

Muvatta, Hacc 42, (1, 374); Nesâî, Hacc 178, (5, 243).

1334 - Yine Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı Mescid-i Haram'dan çıkıp Safâ'ya yönelirken:
"Allah'ın başladığı ile başlayalım" deyip (sa'ye) Safâ' dan
başladığnı gördüm."

Muvatta, Hacc 42, (5, 374); Tirmizî, Hacc 38, (862); Nesâî, Hacc,
163 (5l235), 168 (5l237). Bu mânâda Müslim'de de gelmiştir: Hacc 147, (1218).
Keza Ebü Dâvud'da Menâsik 57, (1905); ibnu Mâce, Menâsik 84, (3074).

Rezîn, Ebu Hüreyre (radıyallahu anh)'den naklen şu ilâvede bulundu:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Safâ'ya çıkınca oradan Beytullah'a
baktı, ellerini kaldırıp dilediği şekilde Allah'ı zikretmeye koyuldu."

1335 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Safâ ile
Merve arasında, vâdinin dibinde koşmak sünnet değildir. Burada cahiliye ehli
koşar ve şöyle derdi: Bathâ'yı (vadinin dibini) biz ancak koşarak
geçeriz."

Buhârî, Menâkıbu'l-Ensar 26.

1336 - Safiyye Bintu Şeybe anlatıyor: "Bir kadın dedi ki:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâın)'ı, Safâ ve Merve tepeleri arasındaki
vadinin dibinde "Vadi ancak koşularak katedilir" diyerek yürürken
gördüm."

Neaî, Hacc 177, (5, 242); İbnu Mâce, Menâsik 43, (2987).

1337 - Zührî (merhum) anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ)'e sordular:

"Sen Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı Safâ ile Merve
arasında remel yaparken (hızlı koşarken) gördün mü?"

"Evet, dedi. İnsanlardan bir cemaatle birlikteydi. Hep
birlikte koşuyorlardı. Ben onları onun koşusuyla koşuyor görüyordum."

Nesâî, Hacc,175, (5, 242).

TAVAF VE SA'YİN AHKÂMI

1338 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Beytullah etrafındaki tavaf,
namaz gibidir. Ancak bunda konuşabilirsiniz. Öyle ise, kim tavaf sırasında
konuşursa sadece hayır konuşsun."

Tirmizî, Hacc 112, (960); Nesâî, Hacc 136, (5, 222).

1339 - Nesâî'nin bir başka rivayetinde şöyle buyurulmuştur:
"Tavaf sırasında az kelâm edin. Zîra sizler namazdasınız."

1340 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Veda haccında bir deve üzerinde tavaf yaptı. Rükn'e
bir bastonla istilam buyurdu."

Bir rivayette: "Rükn'e her gelişinde, ona elindeki bir şeyle
isaret buyurdu" denmiştir.

Buhârî, Hacc 58, 61, 62, 74, Salât 24, Müslim, Hacc 253, (1272);Ebu
Dâvud, Menâsik 49, (1877); Nesâî, Hacc 15, (5, 233); Tirnıizî, Hacc 40, (865);
İbnu Mâce, Menâsik 28, (2948).

1341 - Ebu Dâvud'da gelen bir diğer rivayette: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Mekke'ye geldiği vakit hasta idi. Bu sebeple bineği
üzerinde tavaf etti. Tavaf sırasında Rüknün karşısına her gelişte onu bastonu
ile selamladı. Tavafını bitirince, devesini ıhdı ve iki rek'at namaz
kıldı." denir.

Ebü Dâvud, Menâsik 49, (1881).

1342 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) halk kendinden uzaklaştırılır endişesiyle deve
üzerinde tavaf etti ve Rükn'ü istilâm buyurdu."

Müslim, Hacc 256, (1274); Nesâî, Hacc 140, (5, 224).

1343 - Müslim ve Ebü Dâvud'un İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'tan kaydettikleri
bir diğer rivayette şöyle denir: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm).Rükn'e beraberinde bulunan bir bastonla istilâmda bulunuyor ve
bastonu öpüyordu."

1344 - Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a hasta olduğumu söyledim. Bana: " Öyleyse,
insanların gerisinden, bir hayvan üzerinde tavaf et" dedi. Ben, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Beytullah'ın yan tarafında namaz kılarken tavaf ettim.
O namazda "Ve't-Tür ve Kitâbi'n-Mestur" süresini okuyordu."

Buhârî, Hacc 74, 64, 71, Salât 78; Müslim, Hacc 258, (1276);
Muvatta, Hacc 40, (1, 371); Ebü Dâvud, Menâsik 49, (1882); Nesâî, Hac 138, (5,
223); İbnu Mâce, Menâsik 34, (2961).

1345 - Vebre İbnu Abdirrahmân anlatıyor: "Bir adam, İbnu Ömer
(radıyallahu anhümâ)'e:

"Vakfe yerine gelmezden önce Beytullah'ı tavaf etmem uygun
olur mu?" diye sordu. İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) cevâben:

"Evet!" deyince, adam:

"Ama İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ): "Vakfe yapmadan
Beytulah'ı tavaf etme" dedi!" der. İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) de:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) hacc yaptı. O zaman,
vakfe yapmadan Beytullah'ı tavaf etti. Ve dahi, şayet sözünde sâdık isen,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın sözüyle amel mi daha doğrudur, İbnu
Abbas'ın kavliyle amel mi?" der."

Müslim, Hacc,187, (1233); Nesâz, Hacc 141, (5,224).

1346 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) (Veda haccında) Mekke'ye geldi, tavafını yaptı, Safâ
ve Merve arasında sa'yetti. (Geldiği zaman yaptığı bu ilk) tavaftan sonra,
Arafat'tan dönünceye kadar Kâbe'ye yaklaşmadı."

Buhârî, Hacc 70, 23,127.

1347 - Cübeyr İbnu Mut'im (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Ey
Abdümenafoğulları, sizden kim halkı idârede bir sorumluluk deruhte ederse,
Beytullah'ı gündüz veya gece herhangi bir saatte ziyaret edip namaz kılanı
sakın menetmesin."

Tirmizî, Hacc 42, (868); Ebu Dâvud, Menâsik 53, (1894); Nesâî, Hacc
137, (5, 223); İbnu Mace, İkâmetu's-Salât 149, (1254).

1348 - Ebuz-Zübeyr el Mekkî anlatıyor: "İbnu Abbâs
(radıyallahu anhümâ)'ın ikindi namazından sonra yedi kere tavaf edip hücresine
çekildiğini gördüm. Artık orada ne yaptığını (tavaf namazı kılıp kılmadığını)
bilmiyorum."

Ebu'z-Zübeyr devamla dedi ki: "Ben Beytullah'ın sabah namazından
sonra, güneş doğuncaya kadar, ikindi namazından sonra da güneş batıncaya kadar
boşaldığını, kimsenin tavaf etmediğini gördüm."

Muvatta, Hacc 117, (1, 369).

ZİYARET TAVAFI

1349 - İbnu Abbâs ve Hz. Aişe (radıyallahu anhüm) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), yevm-i nahrde (Kurban'ın birinci
günü) tavafı geceye te'hir etti."

Bir başka rivayette: "....Ziyâret tavafını" denmiştir.
"...Beyt-i Atik'i tavaf etsinler" (Hacc 29) âyetiyle emredilen tavaf
bu tavaftır.

Ebu Dâvud, Menâsik 83, (2000); Tirmizî, Hacc 80, (920); İbnız Mâce,
Menâsik 77, (3059). Bu hadisi Buhârî, ta'lik olarak kaydetmiştir (Hacc 129).

1350 - Nâfi, İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'den naklen diyor ki:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) yevm-i nahirde ifâza (ziyâret)
tavafını yaptı, sonra dönüp öğleyi Mina'da kıldı."

Buhârî, Hacc 129, Müslim,Hacc 335, (1308); Ebu Dâvud, Menâsik 83,
(1998.

1351 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Halk
(haccın bitmesiyle) her tarafa dağılıyordu. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm):

"Sakın kimse, son vardığı yer Beytullah olmadıkça bir yere
gitmesin" buyurdu."

Müslim, Hacc 379, (1327); Ebü Dâvud, Menâsik 84, (2002); İbnu Mâce,
Menâsik 82, (3070).

1352 - Muvatta'da geldiğine göre, Hz. Ömer (radıyallahu anh) şöyle
buyurmuştur: "Hacc menâsikinin en sonuncusu Beytullah'ı tavaftır."

Muvatta'da kaydedilir ki, Hz. Ömer (radıyallahu anh) veda tavafı
yapmadan ayrılan birisini Merrü'z-Zahrân denen yerden veda tavafı yapmak üzere
geri çevirdi."

Muvatta, Hacc 1, 369).

1353 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ): "Kadın hayızlı olduğu
takdirde (veda tavafı yapmadan) yola çıkmasına ruhsat verildi" demiştir.

Buhârî, Hayz 27, Hacc 144; Müslim, Hacc 380, (1328).

1354 - Bir rivayette şöyle gelmiştir: "Halka, son varacakları
yerin Beytullah olması emir buyuruldu. Ancak hayızlı kadına ruhsat
verildi."

Müalim, Hacc 380, (1328).

1355 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın zevcelerinden Safiyye Bintu Huyey (radıyallahu
anhâ) hayız oldu. Durum Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a haber verilmişti.

"O bizi burada hapis mi edecek!" dedi. Kendisine,
Safıyye'nin tavâf-ı ifâzayı yapmış olduğu söylenince:

"Öyleyse hayır, (beklemenize gerek yok, yola çıkınız)"
açıklamsında bulundu."

Buhârî, Hacc 129,145, Hayz 27, Megâzî 77; Müslim, Hacc, 382,
(1211); Muvatta, Hacc 225-228, (1, 412-413); Nesâî, Hayz 23, (1, 194); Tirmizî,
Hacc 99, (943); Ebu Davud, Menasik 85, (2003); Nesâî, Hayz 23 (1,194); İbnu
Mâce, Menâsik 83, (3072). Bu metin Şeyheyn (Buhârî ve Müslim) metnidir.)

1356 - Amre merhum anlatıyor: "Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)
beraberinde kadınlar olduğu halde haccetse, kadınların hayız oluvermelerinden
korkardı: Bu sebeple yevm-i nahirde (kurbanın birinci giünü) hemen onlara
öncelik tanır ve derhal ifâza tavaflarını yaptırırdı. İfâza tavaflarını
yaptılar mı, artık onları (temizlensinler de veda tavafı da yapsınlar diye)
beklemez, kadınlar hayızlı iken hemen (Medine'ye dönmek üzere) yola
çıkardı."

Muvatta, Hacc 227, (1, 413).

ERKEKLERİN KADINLARLARLA KARIŞIK TAVAFLARI

1357 - İbnu Cüreyc anlatıyor: "Ata, bana İbnu Hişâm'ın
kadınları erkeklerle karışık olarak tavaftan yasakladığı zaman dedi ki: "O
bunu nasıl yasaklar, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın zevceleri bile
erkeklerle birlikte haccettiler!" Ben Atâ'ya sordum:

"Onların beraber haccları örtünme emrinden önce miydi, sonra
mıydı?"

"(Evet, kasem olsun) buna, ben örtünme emrinden sonra şâhid
oldum!" diye cevap verdi. Ben tekrar sordum:

"Pekâlâ erkeklere nasıl karışırlardı?" Şu cevabı verdi:

"Erkeklere karışmazlardı, Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)
erkeklerden ayrı olarak tavaf ederdi, onlara karışmazdı." Hatta bir kadın
kendisine: "Ey mü'minlerin annesi, yürü (Hacerü'l-Esved'e elimizi değerek)
istilâm edelim!" demişti de Hz. Aişe ona:

"Sen dilediğin şekilde git" deyip kendisi gitmekten
imtina etmişti.Onlar geceleyin kim oldukları bilinmez halde çıkarlar,
(erkeklerle beraber tavaf yaparlardı. )

Beytullah'a girmek istedikleri zaman da, erkeklerin tamamen
çıkarılmış olmalarına kadar durup beklerler, sonra girerlerdi.

(Atâ devamla): "Ben (Mekke kadısı) Ubeyd İbnu Umeyr'le
birlikte,Müzdelife'deki Sebir dağında mücâvir (yani ikamet eder) olan Hz. Aişe
(radıyallahu anhâ)'nin yanına giderdim" dedi. Ben hemen sordum:

"Pekâlâ Hz. Aişe'nin örtüsü ne idi`?"

"Keçeden yapılmış küçük bir Türk çadırının içindeydi. Çadırın
bir perdesi vardı. Aişe (radıyallahu anhâ) ile bizim aramızda bu perdeden başka
bir şey yoktu. Ben Hz. Aişe'nin üzerinde gül renginde bir zıbın gördüm."

Buhârî, Hacc 64.)

HICR'IN GERİSİNDE TAVAF

1358 - Ebu's-Sefer Saîd İbnu Muhammed anlatıyor: "İbnu Abbâs
(radıyallahu anhümâ)'ı işittim, diyordu ki: "Ey insanlar, size
söyleyeceğimi benden dinleyin, (bilahare) söyleyeceklerinizi de bana
dinletin." "İbnu Abbâs şöyle dedi, İbnu Abbâs böyle dedi" diye
kafadan atmayın. Beytullah'ı kim tavaf edecekse Hıcr'ın gerisinden tavaf etsin.
Oraya "Hatîm" demeyin. Zîra cahiliye devrinde kişi yemin edip
kamçısını veya ayakkabısının tekini yahut yayını atardı."

Buhârî, Menâkıbu'l-Ensâr 26.

SAFÂ VE MARVE ARASINDA SA'Y

1359 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ne Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ne de Ashab-ı Kirâm (radıyallahu anhüm)'ı Safâ ile
Merve arasında birden fazla tavafda bulunmadı, bu da ilk defa yaptıkları tavaf
idi."

Ebu Dâvud, Menâsik 54, (1895); Nesâî, Hacc 182, (5, 244); Müslim, Hacc
140, (1215) İbnu Mâce, Menasik (2972).

1360 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalàtu vesselâm), Kâbe'yi başına yular veya başka bir şey takılmış
halde tavaf eden bir adam görmüştü. Hemen yuları koparıp attı."

Buhâri, Hacc, 65, 66, Eymân ve'n-Nüzür 31; Ebu Dâvud, Eyman ve
'n-Nüzür 23,(3302); Nesâî, Hacc 186, (5, 221-222), Eymân ve'n-Nüzür 30, (7,18).

Bir başka rivayette şöyle denmiştir ". . .burnuna geçirilmiş
bir halka ile birisini yeden bir adam görmüştü, derhal halkayı kopardı ve
adama: "elinden tutarak yed!" diye emretti.

1361 - İbnu Ebî Müleyke anlatıyor: "Hz. Ömer (radıyallahu
anh), Beytullah'ı tavaf eden cüzzamlı bir kadın görmüştü, hemen:

"Ey Allah Teâla'nın câriyesi, insanlara ezâ verme, sen evinde
otursan kendin için daha hayırlı olurdu!" dedi. Kadın (söz tutup) evinde
oturdu. Hz. Ömer (radıyallahu anh)'in vefatından sonra bir adam kadına
uğrayarak:

"Seni haccdan yasaklayan kimse artık vefat etti, çık
evinden!" dedi.Kadın adama şöyle cevap verdi:

"Allah'a yemin olsun, ben ona sağken itaat edip, ölünce isyan
edecek kimse değilim."

Muvatta, Hacc 250, (1, 424).

1362 - Abdullah İbnu's-Sâib in anlattığına göre, (yaşlanıp
gözlerini kaybettiği vakit) İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'a (tavaf sırasında)
refakat edip, Haceru'1-Esved'i takip eden (Haceru'1-Esved ile) kapı arasındaki
kısımda (mültezem) durdurmuş bu sırada İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)
kendisine: "Bana söylendiğine göre, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
işte burada namaz kılarmış" demiştir. Abdullah İbnu Sâib de
"evet" demiş, bunun üzerine İbnu Abbâs, kalkıp orada namaz
kılmıştır."

Ebu Dâvud, Menâsik 55; Nesâî, Hacc 133, (5, 221).

1363 - İmam Mâlik'e ulaştığına göre, Sa'd İbnu Ebî Vakkâs
(radıyallahu anh), mürâhık (yani zaman bakımından daralmış, vakfeyi kaçırma
endişesine düşmüş) olarak Mekke'ye gelince, Beytullah'la Safâ ve Merve'yi
tavaftan önce, Arafat'a çıkar, Arafat'tan döndükten sonra tavafını îfa
ederdi."

Muvatta, Hacc 125, (1,371).

1364 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Beytullah'ı tavaf etmek, Safâ ve
Merve arasında sa'yetmek ve şeytan taşlamak Allah'ı zikretmek için
emredilmiştir."

Ebu Dâvud, Menâsik 51, (1888); Tirmizî, Hacc 64, (902).

1365 - Abdullah İbnu Sâib anlatıyor: "Safâ ile Merve arasındaki
tavaf sırasında Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın şöyle dua ettiğini
işittim:

"Rabbimiz bize dünyada hayır ver, ahirette de hayır ver ve
bizi ateş azabından koru."

Ebu Dâvud, Menâsik 52, (1892).

1366 - Nâfi' (rahimehullah)'nin anlattığına göre, İbnu Ömer
(radıyallahu anhümâ)'i Safâ tepesi üzerinde şöyle dua ederken işitmiştir:

"Ey Allah'ım, Kitab-ı Mübîn'inde: "Bana dua edin size
icâbet edeyim!" (Gâfır 60) diyorsun, sen sözünden dönmezsin. Ben şimdi
senden istiyorum: Bana hidayet verip İslam'ı nasib ettin, onu geri alma. Son
nefesimi Müslüman olarak vermemi nasib et" (Âmin).

Muvatta,Hacc 128, (1,372-373).

Ya Rabb, aynı duayı biz de yapıyoruz, kabül et!

Rezîn şunu ilâve etmiştir: "(İbnu Ömer), üç kere tekbir
getirir ve şöyle derdi: "Allah'tan başka ilâh yoktur, O tekdir, O'nun
ortağı yoktur, mülk O'nundur, bütün hamdler O'na âittir, O her şeye
kâdirdir." Bunu da yedi kere tekrarlardı.

Merve'de de, her şavtta aynı şeyleri tekrar ederdi.

Rezîn'in bu ilâvesi de Muvatta'nın aynı babındadır (127. hadis)

1367 - Rezîn'in bir rivayetinde şöyle denir: "Bu yirmi bir
tekbir, yedi tehlîl eder. Bunlar arasında da dua eder, Allah'tan ister, sonra
(tepeden inmeye başlar), vadinin tabanına (şimdilerde Yeşil Sütunlara) varınca
koşmaya başlar, buradan çıkıncaya kadar koşar, Merve yamacına varınca normal
yürümeye devam eder. Tepeye, zirveye çıkar, orada durup, Safâ'da yaptıklarını
aynen tekrar ederdi.

Bunu yedi kere tekrarlar ve böylece sa'yini tamamlamış
olurdu."

1368 - Hz.Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Safâ tepesinde durduğu zaman üç kere tekbir getirip
sonra: Allah'tan başka ilah yoktur. O tekdir, O'nun ortağı yoktur, mülk
O'nundur, hamd O'na aittir, O herşeye kadirdir" derdi. Ve bunu üç sefer
tekrar eder, dua okurdu. Aynı şeyi Merve tepesinde de yapardı."

Muvatta, Hacc 127, (1, 372); Müslim, Hacc 147, (1218); Ebu Dâvud,
Menâsik 57, (1908); İbnu Mâce, Menâsik 84, (3074).

1369 - İbnu Şihâb anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ)'in tavaf sırasında telbiye getirmemesi, bunun meşrü olmamasındandır. Bu
sebeple oğlu Sâlim de tavafta telbiyeyi mekruh addetmiştir. İbnu Uyeyne der ki:
"Kendisine ihtida edilip uyulanlardan Atâ İbnu's-Sâib hâriç hiç kimsenin
Beytullah'ın etrafında telbiye getirdiğini görmedim." Şâfıî hazretleri ve
Ahmed İbnu Hanbel sessizce telbiye getirmeyi câiz bulmuşlardır. Ancak Rebîa
tavaf edince telbiye getirirdi."

Hanefîlere göre, telbiye, Zilhicce'nin 10'uncu günü (yâni bayramın
birinci günü) şeytana ilk taşın atılmasına kadar devam eder, o zaman bırakılır.

BEYTULLAH'A GİRİŞ

1370 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) mesrür bir halde yanımdan çıkmıştı, sonra üzüntülü
olarak geri döndü. Dedi ki:

"Kâbe'ye girdim. Ancak pişman oldum, yaptığım bu işi geri
getirebilseydim, girmezdim. Ümmetime meşakkat vermiş olmaktan korkuyorum: '

1371 - Tirmizî'de şöyle denir: "...Yapmamış olmayı temenni
ettim. Zîra, kendimden sonra ümmetimi yormuş olmaktan korkuyorum."

Ebu Dâvud, Menâsik 95, (2029); Tirnıizî, Hacc 45, (873); İbnu Mâce,
Menâsik 79,(3063).

1372 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), beraberinde Usâme İbnu Zeyd, Bilâl, Osman İbnu Talha
(radıyallahu anhümâ) olduğnu halde hep beraber girip kapıyı kapadılar.
Açtıkları zaman içeri ilk giren ben oldum. Bilal'le karşılaştım ve hemen
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın Kâbe'nin içerisinde namaz kılıp
kılmadığını sordum.

"Evet" dedi, "iki Yemânî direk arasında." Kaç
rek'at kıldığını sormayı unuttum."

1373 - Bir rivayette geldiğine göre (İbnu Ömer) şöyle
demiştir:"Çıktığı zaman Bilâl (radıyallahu anh)'e sordum:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) içerde ne yaptı?"
Cevaben:

"İki direği sağına, birini de soluna aldı, üç direği de
arkasına aldı. -O zaman Beytullah'ta altı direk vardı- sonra namaz kıldı."

1374 - Bir rivayette şöyle gelmiştir: "Beytullah'a girdiği
zaman soluna gelen iki direk arasında iki rek'at namaz kıldı. Sonra çıktı ve
Kâbe'nin önünde iki rek'at namaz kıldı."

1375 - Müslim'in bir diğer rivayetinde şöyle gelmiştir:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Fetih senesi, devesi Kasvâ'nın
üzerinde olduğıı halde ilerledi, terkisinde de Üsâme (radıyallahu anh)
vardı."

1376 - Bir diğer rivayette şöyle denmiştir:

"...Üsâme'ye ait bir devenin üzerinde (gelip) Kâbe'nin
avlusunda deveyi ıhdı. Sonra, Osman İbnu Talha (radıyallahu anh)'yı çağırdı ve:

"Kâbe'nin anahtarını bana ver!" dedi. Osman annesine
koştu. Ancak kadın vermekten imtina etti. Osman (radıyallahu anh):

"Allah'a kasem olsun ya derhal verirsin veya şu kılıncım
belimden hemen çıkacaktır!"diye kükredi. Bunun üzerine kadın anahtarı
Osman'a hemen verdi, o da Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a getirip teslim
etti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Kâbe'yi açtı..." Devamını önceki
rivayetteki gibi zikretti.

1377 - Yine Müslim'de kaydedilen bir rivayette, İbnu Abbâs
(radıyallahu anhümâ) şunu söyler: "Sizler Kâbe'yi tavafla emrolundunuz,
içine girmekle değil." Ve der ki: "Üsâme (radıyallahu anh) bana,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın, Beytullah'a girdiği zaman her tarafında
dua ettiğini, dışarı çıkıncaya kadar namaz kılmadığını, çıkınca Beytullah'ın
önünde (kapısına yakın yerde) iki rek'at kılıp: "Bu (Beyt), kıbledir"
dediğnni haber verdi."

1378 - Buhârî'nin bir diğer rivayetinde şöyle denmiştir.
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Kâbe'ye girdi. İçeride altı direk
vardı. Her bir direğin yanında bir miktar durdu, dua etti, ama namaz
kılmadı."

1379 - Nesâî'de şöyle denmiştir: "Kâbe'ye girdi ve her
tarafında tesbihde bulundu. Namaz kılmadan çıktı. Makâm'ın gerisinde iki rek'at
namaz kıldı."

1380 - Nesâî'nin bir diğer rivâyeti şöyle: "Resûlullah
(aleyhissalàtu vesselâm)) Kâbe'ye girdi, ilerledi. Kapıya yakın bulunan iki
sütunun arasına gelince oturdu. Allah'a hamd ve senâda bulundu. Sonra kalkıp
Kâbe'nin arka cihetinden karşısına gelen kısma kadar yürüdü. Alnını ve yanağını
sürdü. Allah'a hamd'u senâda bulundu, dua ve istiğfar etti. Sonra Kâbe'nin her
bir köşesine gitti ve her birini tekbir, tehlil, tesbih ve Allah Teâla'ya senâ,
dua ve istiğfarla karşıladı.Sonra çıkıp, Beytullah'ın ön yüzünde iki rek'at
namaz kıldı. Namazdan çıkınca: "Bu (Beyt), kıbledir" dedi."

Buhâri, Hacc 51, 52, 54, Megâzî 77, 48, Salât 30,81, 96, Teheccüt
25, Cihâd 127; Müslim, Hacc 388-397 (1329-1332); Muvatta, Hacc 193, (1,
398);Ebu Dâvud, Menâsik 93, (2023); Nesâî, Mesâcid 5, (2, 33-34), Hacc
126,127,131,139 (5,216-221), Kıble 6, (5, 217).

1381 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) (Mekke'ye) geldiği vakit içerisinde put olduğu için,
Beytullah'a girmekten imtina etti (kaçındı). Onların çıkarılmalarını emretti.
Hepsi de çıkarıldı. Hz. İbrahim ve Hz. İsmâil (aleyhimâsselam)'in ellerinde fal
okları bulunan heykelleri de çıkarıldı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
(bunu görünce): "Allah canlarını alsın! Allah'a kasem olsun, onlar da
bilirler ki, Hz. İbrahim ve Hz. İsmail (aleyhimâsselam) bu oklarla kısmet
aramadılar."

Buhârî, Hacc 54 Enbiya 8, Megâzî 48;Ebu Dâvud, Hacc, 93, (2027).

1382 - Eslemiyye (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Hz. Osman
(radıyallahu anh)'a dedim ki: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) seni
çağırdığı zaman sana ne söyledi." Bana şu cevabı verdi:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana: "Sana iki
boynuzu örtmeni söylemeyi unuttum. Zîra Beytullah'da namaz kılan kimseyi meşgul
edecek herhangi bir şeyin bulunması doğru değildir" dedi. "

Ebu Dâvud, Menasik 95, (2030).

1383 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Ben Kâbe'ye
girip içinde namaz kılmayı çok arzu ediyordum. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) ellerimden tutup beni Hıcr'a soktu ve: "Beytullah'a girmek
istiyorsan burada namaz kıl. Zîra burası ondan bir parçadır. Senin kavmin
Kâbe'yi (tamir maksadıyla) yeniden inşa ederken, inşaatı kısa tutup onu
Beytullah'tan hâriç bıraktılar"dedi."

Tirnizî, Hacc 48, (876); Ebu Dâvud,Menâsik 94, (2028); Nesâî, Hacc
129, (5, 219), Muvatta, Hacc 105, (1, 364). (Muvatta'nın rivayeti mânâ yönüyle
mutabakat sağlar).

1384 - Nesâî'de gelen bir diğer rivayet şöyle: "(Hz. Aişe der
ki):"Ey Allah'ın Resûlü, dedim, Beytullah'a girmeyeyim mi?"

Bana şu cevabı verdi:

"- Hıcr'a gir, çünkü o da Beytullah'tan bir parçadır."

Nesâî, Hacc 129.

1385 - Nâfi 'anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ),
Kâbe'ye girdi mi, girince yüzü istikâmetinde yürür, kapıyı arkasında tutar,
karşı duvarla arasında üç zira'lık mesâfe kalıncaya kadar düz yürür, (orada
durup) namaz kılar, böyle davranmakla, Hz. Bilâl (radıyallahu anh)'in,
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) burada kıldı" diye haber verdiği
yerde namaz kılmayı kastederdi. Ancak (İbnu Ömer) şunu da söyledi:

"- Kişinin, Beytullah'ın içerisinde, dilediği noktada namaz
kılmasında bir beis yoktur!"

Buharî, Hacc 52, 51, Salât 30, 81, 96.

VAKFELER VE HÜKÜMLERİ

1386 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Kureyş ve onun
dinine mensub olanlar, (cahiliye devrinde) Müzdelife'de vakfe yapıyorlardı ve
kendilerine hums denilirdi. Diğer Araplar ise Arafat'da vakfe yapıyorlardı.
İslâm dini gelince, Cenâb-ı Hakk, Peygamberine (aleyhissalâtu vesselâm),
Arafat'a gidip orada vakfe yapmalarını, sonra da oradan topluca ayrılmalarını
emretti. Şu âyet bu hususu beyan eder: "Sonra, insanların toplu olarak
akın ettiği yerden siz de akın edin..."(Bakara 199).

Buhârî, Tefsir, Bakara 35, Hacc 91; Müslim, Hacc 152, (1219);
Tirmizî, Hacc 53,(884); Ebü Dâvud, Menâsik 58, (1910); Nesâî, Hacc 202 (5,
255).

1387 - Bir diğer rivayette Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) der
ki:"Hums: Allahu Teâlâ hazretlerinin, haklarında: "Sonra, insanların
toplu olarak akın ettiği yerden siz de akın edin" (Bakara 199) âyetini
indirdiği kimselerdir."

Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) devamla şu açıklamayı yaptı:
"İnsanlar Arafat'ta (vakfe yaparak oradan) boşanırlardı. Hums olanlar ise,
Müzdelife'de (vakfe yaparak oradan) boşanırlar ve: "Biz ancak Harem'den
akın ederiz" derlerdi. Ancak, "Sonra, insanların toplu olarak akın
ettiği yerden siz de akın edin" (Bakara 199) meâlindeki âyet nâzil olunca,
onlar da, (vakfe için) Arafat'a çıktılar."

1388 - Rezîn de bir rivayet ilâve etmiştir: "Kureyş ve onun
dininde olanlar -ki bunlar Hums denen zümredir- Müzdelife'de vakfe yapıyorlar
ve: "Biz, Allahu Teâla'nın katîniyiz yani Beytullah'ın komşularıyız, biz
O'nun Harem'inden dışarı çıkmayız" derlerdi. Ebu Seyâre, Arabı,
(semeresiz) bir Arap eşeğinin üzerinde Arafat'tan indirdi."

1389 - Cübeyr İbnu Mut'im (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir
devemi kaybetmiştim. Arefe günü aramaya çıktım. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ı Arafat'da herkesle vakfe yaparken gördüm. (Hayretimden):

"-Vallahi bu hums'tan biri, burda ne işi var?" dedim.
Kureyşliler, hums'tan addedilirdi."

Buhârî, Hacc 91; Müslim, Hacc 153, (1220); Nesâî, Hacc 202,(5,
255).

1390 - Amr İbnu Abdillah İbni Safuânin Yezid İbnu Şeyban el-Ezdî
(radıyallahu anh)'den naklettiğine göre şöyle anlatmıştır: "Biz, vakfe
mahallinde (Arafat'ta), Amr'ın imamdan uzak tuttuğu bir yerde vakfe yaparken,
İbnu Mirba' el-Ensâr yanımıza gelerek:

"Ben Allah Resûlü (aleyhissalâtu vesselâm)'nün size gönderdiği
elçiyim. Efendimiz hazretleri sizlere şu emri gönderdiler:

"Meşâirleriniz üzere olun. Zîra sizler, babanız ibrahim'in
mirası üzeresiniz."

Tirmizî, Hacc 53, (883); Ebu Davud, Menâsik 63, (1919); Nesâî,Hacc
202, (5, 255); İbnu Mâce, Menâsik 55, (3011).

1391 - Nübeyt İbnu Şerît el-Eşcaî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı arafe günü, kızıl bir devenin
üzerinde hutbe verirken gördüm."

Ebu Dâvud, Menâsik 62, (1916); Nesâî, Hacc 199(5, 253).

1392 - el-Addâ İbnu Hâlid İbni Hevze el-Âmirî (radıyallahu ,anhümâ)
anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı, arafe günü, bir devenin
üzerinde üzengilere (basarak) doğrulmuş, halka hutbe verirken gördüm."

Ebü Dâvud, Menâsik 62, (1917).

1393 - Zeyd İbnu Eslem, Benî Damureli bir adamdan, o da babası veya
amcasından şunu nakletmiştir: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı
Arafat'ta bir minber üzerinde gördüm."

Ebü Dâvud, Menâsik 62,(1915).

1394 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) arefe günü sabahı, sabah namazını kılınca Mina'dan
hareket ederek Arafat'a geldi, Nemire'ye indi. Burası, Arafat'a gelen ümerânın
indikleri yerdir. Öğle namazı vakti olunca Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
sıcakta Nemire'den yürüdü. Öğle ile ikindiyi birleştirdi, sonra halka hitab
etti. Sonra yürüyüp Arafat'taki vakfe yerinde durdu."

Ebu Dâvud, Menâsik 60, (1913).

1395 - Nâfi' anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)
öğleyi, ikindiyi, akşamı, yatsıyı ve sabahı Mina'da kılar, sonra güneş doğunca
Arafat'a hareket ederdi."

Muvatta, Hacc 195,11, 400.

1396 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah,
terviye günü, Mina'da bize öğleyi, ikindiyi, akşamı, yatsıyı ve ertesi günü
(Zilhicce'nin dokuzu) sabahı kıldırır, sonra Arafat'a hareket ederdi."

Tirmizî, Hacc 50, 879).

1397 - Ebu Dâvud'da yine İbnu Abbâs: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), terviye günü öğleyi, arefe günü de sabahı Mina'da
kıldırdı" demiştir.

Ebu Dâvud, Hacc 59, (1911).

1398 - Urve İbnu Mudarrıs et-Tâî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a Müzdelife'de namazı kıldığı zaman
geldim.

"Ey Allah'ın Resûlü, dedim, ben Tayy dağlarından geliyorum.
Hayvanım da kendim de yorgunum ve bitkin düştük. Allah'a kasem olsun, ey
Allah'ın Resûlü, gelirken geçtiğim her dağın başında mutlaka durdum. Benim için
hacc imkânı var mı?"

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şu cevabı verdi:

"Bizimle birlikte şu namazı burada kılıp, bizimle kalan,
bundan önce de Arafat'da geceleyin veya gündüzleyin kalmış olan, artık haccını
tamamlamış, haramlardan kurtulmuş olur."

Tirmizî, Hacc 57, (891); Ebu Dâvud,Menâsik 69, (1950); Nesâî, Hacc
211, (5, 263); İbnu Mâce, Menâsik 57, (3016).

1399 - Abdurrahmân İbnu Ya'mur ed-Dîlî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Arafat'da iken, münâdîsine
(dellâlına) şöyle nidâ edip duyurmasını emretti: "Hacc Arafat'tır, kim Cem
(Müzdelife) gecesi fecrin doğmasından önce (vakfeye) yetişirse, haccı idrak etmiş
demektir. Eyyâm-ı Mina üç gündür. Kim ilk iki günde acele davranırsa, herhangi
bir günah terettüp etmediği gibi, te'hir edene de bir günah terettüp
etmez."

Tirmizî, Hacc 57, (889); Ebü Dâvud, Menâsik 69, (1949);Nesâî, Hacc
211, (5, 264); İbnu Mâce, Menâsik 37, (3015).

1400 - Hz.Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Kuzah'ta vakfe yaptı ve: "Burası Kuzah'tır, vakfe
mahallidir, Cem'in (Müzdelife'nin) tamamı vakfe mahallidir. Ben burada kurbanı
kestim. Mina'nın her yanı kesim yeridir. Kurbanlarınızı evlerinizde kesin"
buyurdu."

Ebu Dâvud, Menâsik 65, (1935).

1401 - İmam Mâlik (rahimehullah)'e ulaştığına göre, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurmuştur: "Arafat'ın tamamı vakfe
yeridir. Urene vâdisinden çıkın (vakfe yeri değildir). Müzdelife'nin tamamı
vakfe yeridir, Muhassır vâdisinden çıkın (vakfe yeri değildir)."

Muvatta, Hacc 166 (1, 388); Müslim, Hacc 149.)

İFÂZA HAKKINDADIR

1402 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Arafat'tan yola çıkmıştı, arkasından birisinin
(koşturmak için) devesine şiddetle bağırıp, vurduğunu işitti. Bunun üzerine
kamçısıyla (etrafındakilere kulak verin diye) işaret edip, şöyle buyurdu:

"Sâkin olun. (Allah'ı razı edecek iyi davranış ve) birr
acelede değildir."

Buharî, Hacc 94, Müslim, Hacc 268, (1282), 282, (1286); Ebu Dâvud,
Menâsik 64, (1920); NesâÎ, Hacc 204,(5, 257-258).

1403 - Üsâme İbnu Zeyd (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) güneş battığı zaman Arafat'tan (ifâza
yaparak) yola çıktı. Dağ geçidine geldiği zaman deveden inip bevletti. Sonra
abdest aldı. Abdesti bol su kullanarak değil, hafıfçe aldı. Ben:

"Namaz mı kılacağız ey Allah'ın Resûlü`?" diye sordum.

"Hayır, namaz önümüzde!" dedi ve devesine bindi.
Müzdelife'ye gelince hayvandan indi ve yeniden abdest aldı. Bu sefer bol su
kullandı.Sonra namaz başladı. Akşam namazını kıldı. Sonra herkes devesini
ıhdı.Yine namaza başlandı. Bu sefer de yatsıyı kıldı. İkisi arasında başka bir
namaz kılmadı."

Buhârî, Vudü 6, 35, Hacc 93, 95; Müslim, Hacc 266, (1280). Muvatta,
Hacc 19?, (1, 400-401); Ebu Dâvud, Menâsik 64, (1925); Nesâî, Mevâkît 56 (1,
292), Hacc 206, (5, 259).

1404 - Urve'den yapılan bir rivayet şöyledir: "Hz. Üsâme
(radıyallahu anh)'ye : "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Veda
haccından, ifâzadan (Arafat'tan ayrıldıktan) sonra yolculuğu nasıl yaptı?"
diye sorulmuştu. Şu cevabı verdi:

"Hızlı yürürdü. Ancak yolda bir düzlüğe rastlarsa daha hızlı
yürürdü."

Buhârî, Hacc 92, Cihâd 136, Megâzî 77; Müslim, hacc 282, (1286);
Muvatta, Hacc 176, (1, 392); Ebu Dâvud, Menâsik 64, (1923); Nesâî, Hacc 205,
(5,259).

1405 -Fâtıma Bintu'l-Münzir anlatıyor: "Esmâ Bintu Ebî Bekr
(radıyallahu anhümâ) kendisi ve beraberindekilere Müzdelife'de sabah namazı
kıldırıverecek olan kimseye, şafak söktüğü zaman kıldırmasını emredip, bineğine
atlar ve Mina'ya hareket eder (yolda da) durmazdı."

Muvatta, Hacc 175, (1, 392).

1406 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ): "Ben Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın Müzdelife gecesinde, ailesinden, erkenden taşlamaya
gönderdiği zayıflar grubu arasında idim" demiştir.

Buhârî, Hacc 98;Müslim, Hacc 300, (1293); Tirmizî, Hacc 58, (892,
893); Ebu Dâvud, Menâsik 66, (1939,1940); Nesâî, Hacc 208, (5, 261, 271, 272);
İbnu Mâce, Menâsik 62, (3025).

1407 - Hz.Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Sevde
(radıyallahu anhâ), Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'tan Müzdelife'den
geceleyin ifâza yapmak için izin istedi. Sevde iri, ağır yürüyen bir kadındı.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ona izin verdi."

Hz. Aişe (radıyallahu anhâ): "Keşke ben de onun gibi izin
istemiş olsaydım" diye hayıflanırdı. (Vaktiyle izin almamış olduğu için)
O, hep imamla birlikte ifâzada bulunurdu."

Buhârî, Hacc 98; Müslim, Hacc 293-296,(1290); Nesâî Hacc 209, (5,
262), 214 (5, 266).

1408 - Yine Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm) Ümmü Seleme'yi kurban gecesi (Mina'ya) gönderdi. Ümmü
Seleme, daha şafak sökmeden şeytan taşlamasını yaptı. Sonra gidip ifâza
(tavafını) yaptı."

Elbu Dâvud, Menâsik 66, (1942); Nesâî, Hacc 223, (5, 272).

1409 - Fâtıma Bintu'l-Münzir anlatıyor: "Esmâ Bintu Ebî Bekr
(radıyallahu anhümâ) kendisi ve beraberindekilere Müzdelife'de sabah namazı
kıldırıverecek olan kimseye, şafak söktüğü zaman kıldırmasını emredip, bineğine
atlar ve Mina'ya hareket eder (yolda da) durmazdı."

Muvatta, Hacc 175, (1, 392).

ARAFAT VE MÜZDELİFE'DE TELBİYE

1410 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Hz. Üsâme
(radıyallahu anh) Arafat'tan Müzdelife'ye kadar Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın terkisinde idi. Sonra Müzdelife'den Mina'ya kadar da Fadl İbnu
Abbâs'ı terkisine aldı. Her ikisi de: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
büyük şeytanı (Cemretu'1-Akabe) taşlayıncaya kadar telbiyeyi bırakmadı"
demiştir."

Buhârî, Hacc 86, Cihâd 126; Müslim, Hacc 266, (1281); Tirmizî, Hacc
78, (918); Ebu Dâvud, Menâsik 28, (1815); Nesâî, Hacc 216, (5, 268), 229,
(Buhârî'de gösterilen bablarda rivayet mânâ yönüyle mevcuttur, lâfzan değil).

1411 - Sâid İbnu Cübeyr anlatıyor: "Ben, İbnu Abbâs
(radıyallahu anhümâ) ile Arafat'ta beraberdim. Bir ara bana: "Niye halkın
telbiyesini işitmiyorum?" diye sordu, ben kendisine:

"Muâviye (radıyallahu anh)'den korkuyorlar!" dedim. Bunun
üzerine:

"Lebbeyk Allahümme lebbeyk, bu insanlar Ali'ye buğuzları
sebebiyle sünneti terketmişler!" diyerek çadırından çıktı."

Nesâî, Hacc 197 (5, 253).

1412 - Muhammed İbnu Ebî Bekr es-Sakafî anlatıyor. Arafat'tan
Mina'ya gelirken, beraberindeki Enes İbnu Mâlik (radıyallahu anh)'e telbiyeden
sorarak: "Siz Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile nasıl yapıyordunuz?"
dedim. Bana:

"Dileyen telbiye getirirdi, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) müdâhale etmezdi. Dileyen tekbir getirirdi, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)ona da mudâhale etmezdi! Dileyen de tehlil getirirdi, ona da müdâhale
etmezdi. Bizden kimse, (farklı zikirler de bulunduğu için) arkadaşını
ayıplamazdı. "

Buhâri, Hacc 86, İydeyn 12; Müslim, Hacc 274, (1285); Nesâî, Hacc
192, (5, 250).

1413 - Ca'fer İbnu Muhammed babasından naklen anlatıyor: "Hz.
Ali (radıyallahu anh), haccda, arefe günü güneşin zeval noktasına gelmesine
kadar telbiyeye devam eder, ondan sonra keserdi."

Muvatta,Hacc 44, (1, 338).

1414 - Hz. Üsâme (radıyallahu anh) anlatıyor: "Arafat'da ben
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın devesinin terkisinde idim. Bir ara dua
için ellerini kaldırmıştı. (O esnada) deve, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ı eğdi.Derken yuları düştü. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)
yuları elinin biriyle tutup, diğer elini kaldırarak duasına devam etti."

Nesâî, Hacc 202, (5, 254).

REMYİN KEYFİYETİ (TAŞLAMANIN NASIL YAPILDIĞI)

1415 - Abdurrahman İbnu Zeyd anlatıyor: "İbnu Mes'ud
(radıyallahu anh), vadinin dibinden yedi çakıl atarak büyük şeytanı taşladı.
Her taşı attıkça tekbir getriyordu. Bu sırada Beytullah sol tarafında, Mina da
sağında olacak şekilde durmuştu. Kendisine:

"İnsanlar, taşları yukarısından atıyorlar!" denince şu
cevabı verdi:

"Burası, kendinden başka ilâh olmayan Zat'akasem olsun, Bakara
süresinin üzerine indiği makamdır.

Buhârî, Hacc 135, 136, 137,138; Müslim, Hacc 305, (1296); Tirmizî,
Hacc 64, (901); Ebu Dâvud, Menâsik 78, (1974); Nesâî. Hacc 226,(5,273).

1416 - Tirmizî ve Nesâî'de şöyle denmiştir: "(İbnu Mes'ud)
Akabe cemresine geldi. Vâdinin dibinde durdu, kıbleye karşı yönelip, sağ
kaşının üst hizasından yığına (taşları) atmaya başladı..."

Tirmizî, Hacc 64, (901).

1417 - Hz. Sâd (radıyallahu anh) anlatıyor: "Veda haccından
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'la beraber döndük. (Yolda konuşurken)
bâzılarımız "Yedi taş attım" bazılarımız da: "Altı taş
attım" diyordu, kimse kimseyi bu sebeple kınamıyordu."

Nesâî, Hacc 227, (5, 275).

1418 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Akabe (taşlaması) sabahı, bineğinin üzerindeyken:

"Bana (taş) toplayıver!"dedi. Ben de (şehadet ve
başparmaklarla atılabilecek büyüklükte) ufak taşlardan onun için topladım.
Avucuna koyduğum sırada:

"İşte bunlar gibi. Dinde aşırılıktan sakının. Sizden
öncekileri, dinde aşırılıkları helâk etmiştir!" dedi."

Nesâî, Hacc 217, (5, 268).

TAŞLAMANIN (REMY) VAKTİ

1419 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ben, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı yevm-i nahrde kuşluk vakti taş atarken gördüm. Ama
bundan sonraki günlerde, güneşin zevâlinden (öğle vaktinden) sonra taş
attı."

Müslim, Hacc 313, (1299); Tirmizî, Hacc 59, (894); Ebu Dâvud,
Menâsik 78, (1971j; Nesâî, Hacc 221, (5, 270j. Bu hadisi Buhârî, muallak olarak
zikretmiştir, Hacc 134.)

1420 - Nâfi' anlatıyor: "Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ)'in zevcesi Safıyye Bintu Ebî Ubeyd'in oğlan kardeşinin kızı
Müzdelife'de nifas oldu (doğum yaptı). Bu yüzden o da, Safiyye de geri kaldılar
ve Mina' ya yevm-i nahrde gürıeş battıktan sonra geldiler. Hz. Abdulllah İbnu
Ömer (radıyallahu anhümâ) onlara geldikleri anda taş atmalarını emretti ve bu
gecikmeden dolayı onların herhangi bir kefaret ödemesine hükmetmedi."

Muvatta, Hacc 220, (1, 409).

1421 - Ebu'l-Beddâh Âsım İbnu Adiyy, babası Adiyy (radıyallahu
anh)'den naklediyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) develerin
çobanına, yevm-i nahrde taş atmışlarsa, ertesi gün taş atmayıp develerle
kalmaya, sonra da iki günlük taş atmaya ve yevm-i nefrde atmaya ruhsat tanıdı.
"

Nâfi' anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) şöyle derdi:
"Eyyam-ı teşrikin ortası günü, güneş batmazdan önce Mina'dan ayrılmayan
kimse ertesi günü taşları atmadan ayrılmasın."

Muvatta, Hacc 214, (1, 407).

BİNEREK VE YÜRÜYEREK TAŞLAMA

1422 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Hz.
Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) taşları atacağı zaman yaya gider, yaya
dönerdi."

Ebu Dâvud, Menâsik 78, (1969); Tirmizî, Hacc 63, (900).

1423 - Kâsım İbnu Muhammed anlatıyor: "İnsanlar (yani
sahâbeler) taşlamaya yayan gider, yayan dönerdi. (Bu safhada) ilk binen
Hz.Muâviye (radıyallahu anh) oldu."

Muvatta, Hacc 215, (1, 40?).

1424 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Yevm-i nahrde
(kurban gününde) Resûlullah (aleyhissalàtu vesselâm)'ı, taşlamayı binerek
yaparken gördüm. Taşlarını devesinin üzerinde iken atmış ve şöyle demişti:

"Menâsikinizi benden alın. Bilemiyorum, belki de bu haccdan
sonra hatcc yapamam:"

Müslim; Hacc 310, (2197); Ebu Dâvud; 78 (1970); Neaâî,Hacc 2220,
(5, 270).

MÜTEFERRİK HADİSLER

1425 - Hz. Câbir anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) efendimiz buyurdular ki: "(Taharet maksadıyla) taş kullanmak
tektir. Şeytana atılan taş tektir. Safâ ile Merve arasında sa'y tektir, tavaf
da tektir. Öyle ise sizden biri (tahâret için) taş kullanacaksa bunu da tek
kılsın."

Müslim, Hacc 315, (1300).

1426 - İbnu Abbs (radıyallahu anhümâ)'ın (anlattığına
göre)Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle demiştir: "Atılan taşlardan
kabul edilenler kaldırılmasaydı, Sebîr dağından daha büyük bir yığın ortaya
çıkardı."

Rezîn'in ilâvesidir. Hadis Münzirî'nin et-Tergib ve't-Terhib'inde
kaydedilmiştir (2,131).

HALK VE TAKSÎR HAKKINDA

1427 - Hz. Enes (radıyallahu anh): "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) cemretu'1-Akabe'ye geldi, taşlarını attı, sonra Mina'daki menziline
(konakladığı yere) geldi ve kurbanını kesti. Sonra berbere: "Al!"
dedi ve sağ yanını işaret etti. Sonra sol tarafını işaret etti, sonra (kesilen saçları)
halka vermeye başladı." Bir rivayette şöyle denir: "Sağ yandan
kesileni sağındakilere, sol yandan kesileni de Ümmü Süleym'e verdi."

Buhârî, Vudü 33; Müislim, Hacc 323, (1305); Tirçnizî, Hacc 73,
(912); Ebu Dâvud, Menâsik 79, (1981).

1428 - Bir rivayette şöyle denmiştir: "Sol taraftan
kesilenleri Ebu Talha'ya verdi ve ona: "Bunu halka dağıt" diye
emretti."

1429 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) kadının saçını traş etmesini yasakladı."

Tirmizî, Hacc 75,(914).

Rezîn'in ilâvesinde: "...Haccda da, umrede de" ziyadesi
vardır. Bu ziyadeden sonra (Rezîn ilaveten şunu) der: "Onlara sadece
teksîr (kısaltma) gereklidir."

1430 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Ey Allahım, traş olanlara rahmet et" diye
dua etmişti. Yanındakiler:

"Kısaltanlara da ey Allahın Resûlü!" dediler. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) efendimiz: "Ey Allahım traş olanlara rahmet
et!"diye duasını tekrar etti. Yanındakiler tekrar:

"Kısaltanlara da Ey Allah'ın Resûlü!" dediler, bu sefer:

"Kısaltanlara dal"buyurdu."

Buhârî, Hacc 127; Müslim, Hacc 316, (1301);Muvatta, Hacc 184, (1,
395); Tirmizî, Hacc 74, (913); Ebu Dâvud, Menâsik 79, (1979).

1431 - Sahiheyn'in Ebu Hüreyre (radıyallahu anh)'den kaydettiğn bir
rivayet şöyledir: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Ey
Allahım,traş olanlara mağfiret et!" demişti, yanındakiler: "Ey
Allah'ın Resûlü! Kısaltanlar için de (dua ediver!)" dediler. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) yine: "Ey Allahım, traş olanlara mağfiret et!"
buyurdu. Yanındakiler: "Ey Allah'ın Resûlü! Kısaltanlar için de (dua
ediver!)" dediler. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Ey Allahım,
traş olanlara mağfiret et!" dedi.Yanındakiler: "Ey Allah'ın Resûlü!
Kısaltanlara da (dua ediver)" dediler. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
(bu üçüncü talebte): "Kısaltanlara da!" dedi."

Buhâri, Hacc 127; Müslim, 320, (1302).

1432 - Müslim'de Ümmü'1 Husayn (radıyallahu anhâ)'ın bir rivayeti
şöyledir: "Veda haccında Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın, traş olanlara
üç kere, kısaltanlara bir kere dua ettiğini işittim."

İHRAMDAN ÇIKMA ( TAHALLÜL)

1433 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-Âs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Veda haccında Mina'da, halkın
meselelerini kendisine sorması için durmuştu. Bir adam gelip:

"(Ben kurbanın traştan önce olacağını) bilemedim ve kurbandan
önce traş oldum?" dedi. Resûlullah (aleyhissalàtu vesselâm):

"(Şimdi de kurbanını) kes, burada bir beis yok" cevabını
verdi. Bir başkası daha gelip:

"(Taşı kurbandan önce atmak gerektiğini) bilemedim ve
taşlamayı yapmadan kurban kestim" dedi. Buna da:

"Şimdi taşını at, bunda bir mahzur yok!" diye cevap
verdi. O gün Resûlullah (aleyhissalâtu vesselàm)'a "Şunu önce,
yaptık"; "Bunu sonra yaptık" şeklinde takdim te'hirle ilgili her
ne soruldu ise hepsine: "Yap bunda bir mahzur yoktur!" diye cevap
verdi."

Buhârî, Hacc 131, İlm. 23, 46,Eymân 15; Müslim, Hacc 327, (1306);
Muvatta, Hacc 242, (1, 421); Tirmizî, Hacc 76,(916); Ebu Dâvud, Menâsik 80,
(2014); İbnu Mâce, Menâsik 74, (3051).

1434 - Üsâme İbnu Şerîk (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'la birlikte ben de hacca çıktım. Halk
kendisine mürâcaat ediyordu. Gelenlerden bazısı:

"Ey Allah'ın Resûlü, tavaftan önce sa'y yaptım, bazı şeyleri
vaktinden sonraya bıraktım veya vaktinden önce aldım (ne buyurursunuz, hükmü
nedir?)" şeklinde soruyordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselam) da:

"Bunda bir günah yok. Ancak bir kimse bir Müslümanın ırzını
makaslarsa (gıybetini ederse) o zâlimdir. İşte günah işleyen ve kendini helâke
atan odur. " buyurdu.

Ebu Dâvud, Menâsik 88, (2015).

1435 - Nâfi' anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ), ifâza
tavafını yapmış, fakat cehâletle henüz traş olmamış, kısaltma da yaptırmamış
bir adama rastladı. Adama, dönüp traş olmasını veya saçını kısaltmasını, sonra
da Beytullah'a yeniden ifâza tavafında bulunmasını emretti."

Muvatta, Hacc 189, (1, 397).

İHRAMDAN ÇIKMA VAKTİ

1436 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "(Babam) Hz.
Ömer (radıyallahu anh) buyurdu ki:

"Kim cemretu'1-Akabe'ye taşını atar, sonra traş olur veya
kısaltır ve de -yanında olduğu takdirde- kurbanını keserse, kendisine ihramlı
iken haram olanlardan -kadına temas ve koku hâriç- hepsi helâl olur. Bunların
haramlığı Beytullah'a yapacağı ifâza tavafına kadar devam eder. İfâza yapınca
onlar da helâl olur."

Muvatta, Hacc 221, (1, 410).

1437 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: "Bir kimse
cemretü'1-Akabe'ye taşını attı mı kendisine -kadın dışında- haram olan her şey
helâl olur." Onun bu sözü üzerine:

"Ya koku? (o da mı helâl olur?)" diye soruldu. Dedi ki:

"Gerçekten ben Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı misk
sürünürken gördüm. Yoksa o koku değil miydi?"

Nesâî, Hacc,231, (5, 277); İbnu Mâce, Menâsik 70, (3041).

1438 - Ümmü Seleme (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "(Veda
haccında) yevm-i nahrın gecesinde Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
beraber olma nöbeti bende idi. O akşam, Vehb İbnu Zem'ave beraberinde Ebu
Ümeyye ailesinden bir adam olduğu halde, kamislerini giymiş o1arak yanımıza
geldiler.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Vehb (radıyallahu anh)'e:

"Sen ifâza tavafını yaptın mı Ey Ebu Abdillah ?" diye
sordu. Vehb:

"Hayır! Vallahi ey Allah'ın Resûlü, yapmadım!" deyince,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Öyleyse şu kamisi çıkar!" dedi.
Vehb, onu başından çıkardı. Arkadaşı da kamisini başından çıkardı. Sonra Vehb
sordu:

"Niçin (çıkarıyoruz) Ey Allah'ın Resûlü`?"

"Çünkü bugün, cemreye taş attığınız takdirde ihramdan
çıkmanıza, yâni size haram edilen her Şeyin -kadın hariç- helâl olmasına ruhsat
tanındı. Eğer siz, Beytullah'ı tavaf etmeden akşama girerseniz, cemretü'l-
Akabeye taş atmazdan önceki gibi haram olursunuz, bu hal Beytullah'ı tavaf
edinceye kadar devam eder" diye cevap verdi."

Ebu Dâvud, Menâsik 83,(1999).

1439 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) şöyle demiştir:
"Beytullah'ı hacc maksadıyla olsun, başka maksadla olsun, her kim tavaf
ederse tahallül etmiş (ihram yasaklarından çıkmış) olur." (İbnu Abbâs'ın
bu sözünü nakleden) Atâ'ya:

"Bunu neye dayanarak söylüyor?" diye soruldu. Şu cevabı
verdi:

"Cenab-ı Hakk'ın şu sözüne dayanarak: "Sonra varacakları
yer Beyt-i Atik'a müntehîdir" (Hacc 33). Kendisine şu cevap verildi:

"Ama bu, Arafat'ta vakfeye durulduktan sonra olacaktır."

Atâ bu cevap üzerine açıkladı:

"İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) bunun Arafat vakfesinden önce
ve sonra olacağını söylerdi. Bu hükmü, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu
vesselâın)'in Veda haccı sırasında Ashâb'a verdiği ihramdan çıkma emrinden
istinbat ediyordu."

Buhârî, Megâzî 77; Müslim, Hacc 206-208, (1244,1245).

1440 - Hafsa (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) zevcelerine, Veda haccı senesinde ihramdan çıkmalarını
emretti. Ben:

"Siz niye ihramdan çıkmıyorsunuz?" diye sordum.

"Ben başımı telbid ettim, kurbanlığımı hazırladım,
kurbanlığımı kesmeden ihramdan çıkamam"diye cevap verdi."

Buhârî, Hacc 34, 107, 126,Megâzî 77, Libâs 89; Müslim,Hacc 186,
(1229); Muvatta, Hacc 180 (1, 394); Ebu Dâvud,Menâsik 24, (1806); Nesâî, Hacc
40, (5,136) 67, (5,172); İbnu Mâce, Menâsik 72, (3046).

1441 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalàtu vesselâm) (Veda haccında) umre için ihrama girdi. Ashabı ise
(radıyallahu anhüm ecmain) hacc için ihrama girdi. (Mekke'ye varınca) ne
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ne de beraberinde kurbanlıkları olanlar
ihramdan çıkmadılar. Geri kalanlar ihramdan çıktılar."

Müslim, Hacc 196, (1239).

1442 - Nâfi' (rahimehullah) anlatıyor:

"İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) dedi ki: "İhramlı kadın,
ihramdan çıkınca, saç örgülerinin ucundan bir miktar kesmedikçe taranmaz. Şâyet
kurbanlığı varsa, kurbanı kesilinceye kadar saçından hiçbir şey kesemez."

Muvatta, Hacc 163, (1, 387).

KURBANIN VACİB OLUŞU VE SEBEPLERİ

1443 - Mihnef İbnu Süleym (radıyallahu anh) arlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı işittim şöyle buyurmuştu: "Ey
insanlar, her aile sâhibine her sene bir kurbanlık, bir de atîre borç olmuştur.
Atîre'nin ne olduğunu biliyor musunuz ? O, recebiye dediğiniz şeydir. "

Tirmizî, Edâhi 18, (1518); Ebu Dâvud, Dahâya 1, (2788); Nesâî,
Akîka 6, (7,167-168); İbnu Mace, Menâsik 2, (3125).

1444 - Abdullah İbnu Amr İbnu'l-Âs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Kurban gününü bayram olarak
kutlamakla emrolundum. Onu bu ümmet için Allah bayram kılmıştır"
buyurmuştu. Bir adam kendisine:

"Ey Allah'ın Resûlü! Ben iâreten verilmiş bir hayvandan başka
bir şeye sahip değilsem, onu kesebilir miyim?" diye sordu. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Hayır, dedi, ancak saçını, tırnaklarını
kısaltır, bıyıklarından alır, etek traşını olursun. Bu da sana Allah indinde
bir kurban yerine geçer."

Ebu Dâvud, Edâhî,1 (2789); Nesâî, Dahâya 2, (7, 213).

1445 - Nâfi' (rahimehullah) anlatıyor: "(Ailenin her ferdi
için kurban kesmek gerektiği görüşünde olan) Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ), anne karnındaki çocuk adına kurban kesmezdi."

Muvatta Dehâyâ 13, (2, 487).

KURBANIN KEMİYETİ VE MİKTARI

1446 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte (Hudeybiye senesi) umrede temettu yaptık.
O zaman yedi kişi adına bir sığır keserek iştirak ettik. Keza deve de yedi kişi
adına kesilmişti."

Müslim, Hacc 355, (1318); Muvatta, Dahâyâ 9, (2, 486); Timizî, Hacc
66, (904); Ebu Dâvud, Dahâya 7, (2807); Nesâî, Dahâyâ 16, (7, 222).

1447 - İbnu Abbâss (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Biz,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte bir seferde iken Kurban
Bayramı geldi. Kurban için, sığırda yedi kişi, devede on kişi ortak
olduk."

Tirmizî, Hacc 66, (905); Nesâî, Dahâya (7, 222).

1448 - Huceyye İbnu Adiyy anlatıyor: "Hz. Ali (radıyallahu
anh): "Sığır yedi kişi adına kesilir" demişti. Kendisine:

"Ya doğurmuşsa?" diye soruldu.

"Öyleyse yavrusunu da beraber kes!" buyurdu. Kendisine:

"Ya topalsa?" diye soruldu.

"Kesim yerine ulaşabildiyse tamam" dedi.

"Ya boynuzu kırıksa?" dendi.

"Zarar etmez. Biz göz ve kulaklarının sağlamlığını kontrol
etmekle emrolunduk!" diye cevap verdi."

Tirmizî, Edâhî 9, (1503).

1449 - Nâfi' (rahimehullah) anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ) kurbanlıkların: "Tırnaklılar (yani sığırlar) hakkında üçüncü
senesine girmiş, veya geçmiş, etli ayaklılar (develer) hakkında da altıncı
yaşına girmiş veya geçmiş olmasını" şart koşardı."

Muvatta,Hacc 147, (1, 380).

1450 - Ebu Eyyub (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bizden biri,
kendisi ve ailesi halkı için tek bir koyun kurban eder, (etinden hem yerler hem
de başkalarına yedirirlerdi). Sonra insanlar, övünmeye başladılar ve
(kurbanlar) bir övünme vâsıtası oldu."

Muvatta, Dahâya 10, (2, 486); Tirmizî, Dahâya 10, (1505); İbnu
Mâce, Dâhâya 10, (3147).

1451 - İbnu Şihab (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) (Veda haccı sırasında) kendisi ve âile halkı için
sadece bir deve veya bir sığır kesmiştir."

Muvatta, Dâhâya 11, (2, 486).

1452 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) demiştir ki: "Sığır,
sadece (bir kimse için kesilir, koyun da bir kimse için kesilir, deve de bir
kimse adına kesilir."

(Keza İbnu Ömer) derdi ki: "İbadet için kesilen hayvana cemaat
iştirak edemez. İştirak olsa olsa aynı aile halkı arasında olur."

Rezîn ilâve etmiştir.

1453 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), ayakta olduğu halde yedi deveyi kendi eliyle kesti.
Medine'de ise, boynuzlu ve alacalı iki koyun kurban etti. Resûlullah
(aleyhissalàtu vesselâm) keserken tekbir getiriyor, besmele çekiyor ve ayağını
hayvanların boyunlarının üzerine koyuyordu."

Buhârî, Hacc 117, 119, Cihâd 104,126; Müslim, Edâhî 17, (1966);
Tirmizî, Edâhî 2, (1494); Ebu Dâvud, Edâhî 4, (2793, 2794); Nesâî, Dahâyâ
28-31, (7, 219-230); İbnu Mâce, Edâhi 1, (3120).

1454 - Ebu Said (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) boynuzlu erkek bir koçu kurban etti. Koç siyahın
içinde bakar, siyahın içinde yürür, siyahın içinde yerdi."

Tirmizî, Edâhî 4, (1496);Ebu Dâvud, Dahâyâ 4, (2796); Nesâî,Dahâyâ
14, (7, 221); Müslim, Edâhî 19, (1967).

1455 - Ebu Ümâme (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kurbanlığın en hayırlısı
(boynuzlu) koçtur. Kefenin en hayırlısı da takımdır."

Tirmizî, Edâhî 18, (1517).

1456 - Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Veda haccında, Muhammed âilesi için tek bir sığır
kesti"

Ebu Dâvud, Menâsik 14, (1750).

1457 - Haneş (rahimehullah) anlatıyor: "Hz. Ali (radıyallahu
anh)'yi gördüm, iki koç kesmişti. Dedi ki:

"Biri kendim için, diğeri Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
için"

Hz. Ali (radıyallahu anh) ilâve etti:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)) böyle emretti -veya
şöyle demişti: Böyle vasiyet etti- Ben (hayatta olduğum müddetçe ebediyyen
terketmeyeceğim."

Tirmizî, Edâhi 1, (1495); Ebu Dâvud, Dahâya 2, (2790).

1458 - Urve (rahimehullah)'den anlattığına göre, evladlarına şöyle
demiştir: "Evlâtlarım., sakın biriniz, bir büyüğe hediye edince utanacağı
bir şeyi Allah için kurban sunmasın. Zîra Allah, büyüklerinin büyüğüdür ve O,
en seçkine herkesten ziyâde lâyıktır."

Muvatta, Hacc 147, (1, 380).

KURBAN OLABİLECEK HAYVANLAR

1459 - Hz.Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Yıllanmış (yaşını başını almış) hayvanlardan
kurban kesin. Böylesini bulmakta zorluk çekerseniz o başka. Bu taktirde
koyundarı bir kuzu kesiverin"buyurdular."

Müslim, Hacc 13, (1963); Ebu Davud,Dahâya 5, (2797); Nesâî, Dahâya
13, (7, 218).

1460 - Ukbe İbnu Âmir (radıyallahu anh)'in anlattığına
göre:"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ashabı arasında taksim edilmek
üzere bir miktar davar vermişti. Dağıtım yapılınca geriye bir oğlak arttı. Ukbe
durumu Resûlullah (aleyhissa1âtu vesselâm)'a haber verince:

"Onu da sen kurban et!" buyurdu."

Bir rivayette (artık Ukbe'ye kalan) bir ceze'dir. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "(Sen de) onu kurban et!" demiştir.

Buhârî,Edâhî 7, 2;Vekâlet 1, Şirket 12; Müslim, Edâhî 15, (1965);
Tirmizî, EdâhÎ 7, (1500); Nesâî, Dahâya 13, (7, 218); İbnu Mâce, Edâhî 7,
(3138).

1461 - Asım İbnu Küleyb babasından, o da Mücâşi' es-Sülemî
(radıyallahu anh)'den haber veriyor. Onun rivayeti üzere: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Koyunun kuzusu, keçiden ikinci yaşına basanın
gördüğü vazifeyi görür" buyurmuştur.

Ebu Dâvud, Dahâya 5, (2799); Nesâî, Dahâya 13, (7,219); İbnu Mâce,
Edâhi 7, (3140).

KURBAN OLAMAYACAK HAYVANLAR

1462 - Hz.Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), (kurbanlık olarak keseceğimiz hayvanın) göz ve
kulaklarına dikkat etmemizi, "Kulağı önden delinmişi veya arkadan
delinmişi veya ortadan yarılmışı, veya yuvarlak delirımişi kurban
yapmayın"diye emretti."

Tirmizî, Edâhî 6, (1498); Ebu Dâvud, Dahâya 6, (2804, 2805, 2806),
Nesâî,Edâhî 10, (7, 217); 11,12, İbnu Mâce, Edâhî 8, (3142).

1463 - Ubeyd İbnu Fîrüz, Berâ (radıyallahu anh)'dan naklen,
Reslullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın şöyle söylediğini rivayet etmiştir:

"Kurbanlıklarda körlüğü belli olan kör, hastalığı açıkca belli
olan hasta, (yürümeye mâni olacak derecede) topallığı açık ola topal, iliği
kurumuş zayıf hayvanın kurban edilmesi caiz değildir. "

Muvatta, Dahâyâ 1, (2,482); Tirmizî, Edâhî, 5, (1497); Ebu Dâvud,
Dahâya 6, (2802); Nesâî, Dahâyâ 5,6, 7, (7,214, 215).

1464 - Yezid Zî-Mısr anlatıyor: "Utbe İbnu Abd essülemî'ye
gelip: "Ey Ebu'l-Velid! Kurbanlık almak için çıkmıştım, hoşuma giden bir
şey bulamadırn. Azıları dökülmüş bir şey vardı, ona da gönlüm razı olmadı. Siz
ne dersiniz?" diye sordum.

"Onu bana getirmedin mi?" demesin mi.?

"Sübhanallah, dedim, yani o, senin için câiz de benim için mi
câiz değil?"

"Evet, öyledir, dedi..Sen şüphe ediyorsun, ben etmiyorum.
Bilesin ki, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselàm) şunları yasakladı: "Kulağı
dibinden kesik, boynuzu dibinden çıkmış, gözünün biri oyulmuş, (zayıflığı,
dermansızlığn sebebiyle sürüden kalıp) yatır olmuş, ayağı kırılmış."

Ebu Dâvud, Dahâya 6, (2803).

KURBANLIĞIN İŞARETLENMESİ

1465 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Zülhuleyfe'de öğle namazını kıldı, sonra kurbanlık devesini
getirip hörgücünün sağ yanına nişanı vurdu, kan akıttı (boynuna) iki tane nalın
taktı. Sonra binek devesine atladı. Beydâ düzlüğüne ulaşınca, hacca niyet
ederek telbiye getirdi."

Müslim, Hacc 205 (1243); Tirmizî, Hacc 67, (906); Ebu Dâvud,
Menâsik 15, (1752); Nesâî, Hacc 63, (5,170172); İbnu Mâce, Menâsik 96, (3097).

1466 - Hz. Ayşe (radıyallahu anhâ)'nin bir rivayetine göre,
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kurban olarak davar sevketti ve
koyunlara işaret taktı."

Buhârî Hacc 110, Edâhî 15; Müslim, Hacc 359, (1321); Tirmizî, Hacc
70, (909); Ebu Dâvud, Menâsik 15, (1755); Nesâî, Hacc 69, (5,173,174); İbnu
Mâce; Menâsik 95, (3096).

1467 - Vekî' (rahimehullah): "Kurban olacak deveye nişan
vurup, boynuna alâmet takmak sünnettir" demişti. Ehl-i reyden birisi
kendisine:

"Nehâî'den, bunun müsle (eziyet) olduğu rivayet
edilmiştir" dedi.Vekî 'kızarak:

"Ben sana "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) devesine
işaret vurdu, bu sünnettir" diyorum, sen bana: "Falandan rivayet
edildi" diyorsun. Sen hapse tıkılıp şu sözünden vazgeçinceye kadar
salınmamaya ne kadar lâyıksın!" der.

Tirmizî, Hacc 67, (906).

KURBAN KESMENİN YERİ VE ZAMANI

1468 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Namazdan önce kurban kesmiş olan (bilsin ki, kestiği
kurban değildir, ailesine et takdim etmiştir), yeniden
kessin!"buyurdu."

Buhârî, Edâhî 1, 4, 12, Iydeyn 5, 23; Müslim, Edâhî 16, (1962);
Nesâî, Iydeyn 30, (3,193).

1469 - Berâ (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ebu Bürde İbnu Niyâr
(radıyallahu anh) namazdan önce kurbanını kesmişti. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) ona:

"Kurbanını yenile!" dedi. Ebu Bürde:

"Ey Allah'ın Resûlü, benim sadece bir oğlağım var. Ancak
nazarımda yıllanmış olandan daha kıymetlidir!" deyince: "Öbürünün
yerine bunu kurban et. Ancak oğlak senden sonra, kimseye kurban için yeterli
olmayacak!" dedi."

Buharî, Edâhî 1, 8,11,12, Iydeyn 3, 5, 8,10,17, 23; Müslim, Edâhî
4, (1961); Tirmizî, Edâhî 12, (1508); Ebû Dâvud, Dahâya 5, (2800); Nesâî,
Dahâya 17, (7, 222, 223).

1470 - İmam Mâlik'e ulaştığına göre, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm), Mina'da şöyle demiştir: "İşte kurban kesilen yer. Mina'nın her
tarafı kesim yeridir."

Umre sırasında da şöyle buyurmuştur: "Burası kurban kesme
yeridir." "Burası" sözü ile Merve'yi kastedmiştir. Mekke'nin
bütün geçit ve yolları kurban kesme yeridir."

Muvatta, Hacc 178, (1, 393); Ebu Dâvud, Menâsik 65, (1937); İbnu
Mâe, Menâsik 73, (3048).

1471 - Nafi' (rahimehullah) anlatıyor: "Kim bir bedene kesmeye
nezrederse, artık devesine alâmet olarak iki nalın takar, (hörgücünü kanatarak)
nişan vurur, sonra da onu Beytullah'ın yanında veya Mina'da yevm-i nahrde
(bayramın birinci günü) keser. Kurban için bir başka kesim yeri yoktur. Kim de
deve veya sığırdan cezûr adamış ise onu dilediği yerde keser."

Muvatta, Hacc 182, (1, 394).

1472 - Yine Nâfi'nin anlattığına göre İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ) şu açıklamayı yapmıştır: "Kurban günleri, yevm-i nahr'den sonra
iki gündür."

İmam Malik der ki: "Bana, bunun aynısı Ali İbnu Ebî Talib
(radıyallahu anh)'den de ulaştı."

Muvatta, Dahƒya 12, (2, 487).

KESMENİN ÂDÂBI

1473 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) yevm-i nahr'de alacalı, boynuzlu ve iğdiş edilmiş iki
koç kesti. Koçları kesmek üzere (yatırıp kıbleye) yöneltince: "Şüphesiz ki
ben, bir muvahhid (Allah'ı bir tanıyıcı) olarak yüzümü o gökleri ve yeri
yaratmış olan Allah'a yönelttim. Ben müşriklerden değilim" ve
"Şüphesiz benim namazım da, menâsikim de, hayatım da, ölümüm de hiçbir
ortağı olmayan, âlemlerin Rabbi Allah'ındır. Ben böylece emrolundum. Ben (bu
ümmette) Müslüman olanların ilkiyim" (En'âm 162) (âyetlerini okudu ve:)

"Ey Rabbim (bu kurban bize) sendendir, senin rızan için
(kesiyoruz) ve sana (ulaşacak)tır. Ey Rabbim, Muhammed ve ümmetinden bunu kabul
buyur. Bismillahi vallahu ekber!" deyip, sonra koçu kesti."

Ebu Dâvud, Dahâya 4, (2795); Tirmizî, Edâhî 21, (1520); İbnu Mâce,
Edâhî 1, (3121).

1474 - Yine Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Hz.
Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'le musallâda hazır bulundum. Hutbesini tamamlayınca
minberinden indi. Kurbanlık koçuna gelip kendi eliyle kesti. Keserken:
"Bismillahi vallahu ekber. Bu benim adıma ve ümmetimden kurban
kesmeyenlerin adınadır!" dedi."

Tirmizî, Edâhî 22, (1522).

1475 - Garafe İbnu'l-Hâris el-Kindî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Vedâ haccında Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a şâhid oldum.
Kendisine (kesmesi için) bir deve getirilmişti.

"Bana Ebu'l-Hasan'ı çağırın !" dedi. Hz. Ali (radıyallahu
anh) çağırıldı.

"Harbenin aşağısından tut!" dedi. Hz. Ali tuttu. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) da yukarısından yakaladı. İkisi birden deveye
dürttüler. Deve sol ön ayağından bağlıydı. Diğer ayaklarının üstünde ayakta
duruyordu. Deveyi kesip yere yıkınca:

"İsteyen parça alsın!" dedi. Bu müşâhedem Mina'da yevm-i
nahrde idi. Kesim işinden boşalınca, katırına bindi. Hz. Ali (radıyallahu
anh)'yi de terkisine aldı."

Ebu Dƒvud, Menƒsik 19,1766.)

1476 - Yine Tirmizî'nin Abdullah İbnu Gurt'tan kaydettiği rivayette
şöyle denir: ". . . Hayvan yere yıkılınca:

"Dileyen parça alsın!" buyurdu."

Ebu Dâvud, Menâsik 19, (1765).

1477 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) elleriyle otuz deve kesti. Geri kalanı da bana
söyledi, ben kestim. Bunlar yetmiş tâneydi."

Muvatta, Hacc 181, (1, 394); Ebu Dâvud Menâsik 19, (1764).

1478 - Hz. Ebu Musa (radıyallahu anh)'dan rivayet edildiğ ne göre:
Kızlarına, kurbanlarını kendi elleriyle kesmelerini, ayağını kurbanın boynuna
basmayı, keserken tekbir getirip besmele çekmeyi tenbih etmiştir. "

Rezin, ilâvesidir. Buharî, senetsiz olarak bab başlığında
kaydetmiştir. (Edâhî 10).

KURBANDAN YEMEYE DAİR

1479 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz
kurbanlarımızın etinden üç günden fazla yemezdik. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) bize ruhsat tanıdı ve:

"Yiyin ve azıklanın da!" buyrdu."

Buhârî, Hacc 124, Cihâd 123, Et'ime 27 Edâhî 16; Müslim, Edâhî 29,
(1972); Nesâî, Edâhî 36, (7, 233).

1480 - Âbis İbnu Rebîa anlatıyor: "Hz.Aişe'ye:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kurbanların etlerinden üç günden
fazla yenilmesini yasakladı mı?" diye sordum.

"Evet, fakat bunu insanların (kıtlık çekip) acıktığı yılda
yaptı. Böylece zenginlerin fakirleri doyurmasını arzu etmişti. Biz koyunun
paçasını kaldırıp, on beş gece sonra yiyorduk" dedi. Ben:

"Sizi buna mecbur eden şey ne idi!" deyince güldü ve:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Allah'a kavuşuncaya
kadar, Muhammed âilesi üç gün üst üste doyuncaya kadar katıkla ekmek
yememiştir" dedi."

Buhârî, Et'ime 27, Edâhî 16; Müslim,Edâhî 28, (1971); Muvatta,
Edâhî 5; Tirmizî, Edâhî 14, (1511); Ebu Dâvud, Edâhî 10, (2812); Nesâî, Edâhî
37, (7, 235, 236).

» **Bir Hadis**
» HADİS-İ ŞERİF:
» Bir Hadis-i Serif
» Evliyalar Ansiklopedisi