Kütüb i Sitte Hadis ansiklopedisi - tam 7.300 hadis

First topic message reminder :

Kütüb i Sitte Hadis
ansiklopedisi - tam 7.300 hadis

Kütüb i Sitte Hadis ansiklopedisi - tam 7.300 hadis - Faqe 4 Kutub-i-Sitte-Hadis-Ansiklopedisi

Kütüb i Sitte Hadis ansiklopedisi - tam 7.300 hadis - Faqe 4 Kutub-i-Sitte-Hadis-Ansiklopedisi

Kütüb-i Sitte nedir, Kütüb-i Sitte Hakkında

Meşhur
altı sahih hadis kitabı. Hadis mecmualarının en sahihleri kabul edilen; Buhârî
ve Müslim'in el-Câmiu's-Sahih'leri ile Ebu Davud, Tirmizi, Nesâî ve ibn
Mâce'nin Sünen'leri; hadis tasnifinin altın çağı olan Hicrî üçüncü yüzyılda
telif edilmiş olmak, mümkün mertebe sahih hadisleri ihtiva etmek, konulara göre
tasnif edilmek (alelebvâb)... gibi ortak özelliklerinden dolayı, daha sonraki
asırlarda Kütüb-i
Sitte:
Altı Kitap, ortak adıyla şöhret bulmuştur. Bazı âlimler, az da olsa zayıf ve
mevzu hadisler ihtiva ettiği için İbn Mâce'nin Sünen'i yerine İmam Mâlik'in
Muvatta'ı veya Dârimî'nin Sünen'ini Kütüb-i
Sitte'nin
altıncı kitabı kabul etmişlerdir.

Buhârî ve Müslim'in Câmi'leri, Sahıhayn (İki Sahih) adıyla, müellifleri daha
hayattayken büyük bir üne kavuşmuş, bunları Ebu Davud, Tirmizî ve Nesâi'nin
Sünen'leri takip etmiş ve hadis âlimleri arasında bu kitaplar Usûl-i Hamse (Beş
Temel) diye büyük bir kabul görmüştü. Ebu'l-Fazl Muhammed İbn Tahir el-Makdisî
(H.507)'nin Usûl-i Hamse'ye yazdığı ve sahabeyi alfabetik olarak sıralamak suretiyle
onlardan nakledilen, belirli kitaplardan bulunan hadislerin kaynağını göstermek
için yazıları kitaplar anlamına gelen etrafa İbn Mâce'nin Sünen'ini de eklemesi
ve Şurûti'l-Ümmeti's-Sitte (Altı İmamın Şartları) adlı kitabını telifiyle
muteber hadis kitaplarının grub adı bundan sonra, İbn Mâce'nin de ilave
edilmesiyle Kütüb-i
Sitte
olarak meşhur olmuştur.

Böyle bir isimlendirme, Kütüb-i
Sitte
içinde zayıf, hatta mevzu (bilhassa İbn Mâce'de) hiç bir hadis bulunmadığı,
onlar dışındaki hadis kitaplarında da sahih hadis olmadığı anlamına gelmez.
Nitekim Buhârî ve Müslim başta olmak üzere, Kütüb-i
Sitte
müelliflerinden hiç biri, kendi kitaplarına sahih hadislerin tamamını
aldıkları, kitaplarındakilerin dışında sahih hadis bulunmadığı şeklinde bir
iddiada bulunmamışlardır. Esasen bir hadisin sıhhati, hangi kitapta bulunduğuna
bakarak değil, onu nakleden kişilerin haline bakılarak tesbit edilebilir. Diğer
taraftan bu altı imam, kendilerinden önce derlenmiş olan yazılı ve sözlü hadis
kaynaklarından yararlanarak bu eserleri meydana getirmişlerdir. Bu değerli
eserlerin tasnifine, kendilerinden önceki çalışmalar zemin hazırladığı gibi,
hadis tasnifi onlardan sonra da devam etmiştir.

İlmî çevrelerde büyük bir kabul gören Kütüb-i
Sitte
ile ilgili çok sayıda ve hacimli çalışmalar yapılmıştır. Bunların büyük bir
kısmı bu kitapların şerhi (açıklaması), ravilerinin durumları, cem
(mükerrerleri çıkararak birlikte rivayet ettikleri hadisleri bir araya toplama)
ile ilgilidir. Kütüb-i
Sitte
hadislerini bir araya toplayıcı çalışmalardan biri, Beğavî'nin (H.516)
Mesâbîhu's-Sünne'sidir. Hadisleri, senedlerini hazfederek kitabına alan Beğavî
eserini Sünen tarzında tasnif etmiş, Kütüb-i
Sitte
ve Dârimî'nin Sünen'inde bulunan hadisleri 4434 hadiste toplamıştır. Bu konuda
yapılan önemli bir çalışma da İbnu'l-Esîr'in (H.606) Câmiu'l-Usûl li
Ehâdisi'r-Rasûl isimli eseridir. İbnu'l-Esîr, İbn Mâce hariç Kütüb-i
Sitte
ile Muvatta'da bulunan hadisleri,-mükerrerlerini çıkararak- alfabetik tarzda
tertib ettiği kitaplar ve onların alt başlıkları olan bablar halinde tasnif
etmiştir. 9523 hadis bulunan bu eser Kütüb-i
Sitte
adıyla Türkçeye tercüme edilmiştir. Kütüb-i
Sitte'yi
oluşturan kitaplar ve özellikleri:

1. Buhârî ve el-Câmiu's-Sahîh'i: Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail el-Buhârî (H.
194-256/M.810-870) 40 yıl süren ilmî seyahatler esnasında toplamış olduğu engin
hadis malzemesini 16 yılda tasnif ederek, "el-Câmiu's
Sahîhu'l-Müsnedü'l-Muhtasar min Umûri Rasûlillahi (s.a.s) ve Sünenihi ve
Eyyâmih" adlı eserini yazmıştır. Hocası İshak b. Rahuye'nin,
"Rasûlüllah'ın sahih hadislerini muhtasar bir kitapta toplasanız"
tavsiyesiyle hareket eden Buhârî, 600.000 hadis arasında seçtiği 7275 hadisi,
97 kitap ve 3400 den fazla bab'a (alt bölüm) yerleştirmiş, konuları geldikçe
aynı hadisi bir kaç yerde daha tekrar etmiştir. Bu nedenle, mükerrerler
dışındaki toplam hadis sayısı 3-4 bin civarına inmektedir. Buhârî, tercüme
denilen bab başlıklarında konuyla ilgili âyet ve hadislerden iktibaslar yapar, âlimlerin
ve bazan kendisinin görüşlerine yer verir, direkt veya endirekt yollarla
tercihlerini ihsas ettirir. Tercemelerde verdiği hadis ve haberlerin çoğu
muallak (senedsiz veya eksik senedli)tır. Daha önceki hadis mecmualarında pek
görülmeyen bu usul Buhâri'ye hastır. Bu nedenle, "Buhârî'nin fıkhı
tercemelerindedir" sözü yaygınlaşmıştır. (Yekünü 1341 olan bu tür) muallak
hadisler, Buhârî'nin kitabına verdiği isimden de anlaşılacağı gibi, sahih
hadislerin dışındadır. Tercümelerde Buhârî'nin verdiği bilgiler, hadislerin
ihtiva ettiği fıkhı malumatı kavramada çok faydalıdır. Bütün âlimlerin
ittifakıyla hadis mecmualarının ensahihi kabul edilen el-Câmiu's-Sahîh,
türkçeye de tercüme edilmiş, mükerrerlerinin çıkarıldığı Tecrid'i de tercüme ve
şerhiyle, Diyanet İşleri Başkanlığınca basılmıştır.

2. Müslim'in el-Câmiu's-Sahîh'i: Ebu'l-Hüseyn Müslim b. Haccâc (H.202-261),
300.000 hadis arasından seçerek tasnif ettiği kitabına,
"el-Camiu'l-Müsnedü's-Sahîh" ismini vermiş, mukaddimede tasnif
metodunu açıklamıştır. Buhârî'nin yaptığı gibi bab başlıklarında bilgi
vermemiş, hatta, bab başlığı dahi tanzim etmemiş, sadece "bab"
demekle yetinmiştir. Bugün eldeki Müslim nüshalarında bulunan bab başlıkları,
eseri şerheden İmam Nevevî'ye aittir. Müslim kitabına, mevkuf ve maktu hadisleri
almamış, muallaklara ise çok az yer vermiş, hadisleri konularına göre bölmemiş,
hadisi en çok ilgili olduğu yerde nakletmiş, metin ve sened olarak benzerlerini
bir arada ve kısaltarak tekrar etmiştir. Bu yönüyle Müslim Buhârî'den daha
derli topludur. Bu ve benzeri özelliklerinden dolayı bazı âlimler (mesela
Mağribliler) Müslim'i Buhâri'ye tercih etmişlerdir. Müslim'in Câmi'i, 54 kitap,
1322 bab, mükerrerler dışında 3033 hadis ihtiva etmektedir. Kadı İyaz ve İmam
Nevevî başta olmak üzere pek çok âlim Müslim'i şerhetmiştir. Müslim, sade,
metin ve şerhli olarak türkçeye tercüme edilmiştir.

3. Tirmizi'nin Câmi'i: Ebu İsa Muhammed b. İsa et-Tirmizi'nin (H: 209-279)
Cami'i, es sünen ismiyle de maruftur. Devrin âlimlerinin tetkikine sunuları ve
takdir edilen Sünen-i Tirmizi, 46 kitap, 2496 bab ve 4000 hadis ihtiva
etmektedir. Hadisçilik açısından Müslim'e, fıkhu'l-hadis (hadislerde bulunan
çeşitli hükümler) yönünden de Buhârî'ye ait özellikleri, onlara yakın ölçüde
kitabında toplayan Tirmizi, bab başlığı altında hadisleri sıraladıktan sonra şu
işlemleri yapar; hadisin sıhhat durumunu (sahih, hasen, zayıf, hasen-sahih,
garib...), ravilerin durumunu, varsa seneddeki illetleri, hadisin diğer
tariklerini, sahabilerin o konudaki başka rivayetlerini, bu hadislerle ulemânın
nasıl amel ettiğini, ittifak ve ihtilaflarını... açıklar. Hadislerden istifade
için çok faydalı olan bu açıklamalar onları, amel edilebilir hale getirir.
Tirmizi üzerine de pek çok şerh yazılmış ve eser türkçeye tercüme edilmiştir.

4. Ebu Davud'un Sünen'i: Ebu Davud Süleyman b. Eş'as es-Sicistânî'nin (H:
202-275) kitabı, ahkâmla ilgili hadislerin tasnif edildiği Sünen türünün en
güzel örneğidir. Kitabına, 400.000 hadis arasından seçtiği 4000 hadisi
aldığını, bunların da dört hadiste özetlenebileceğini belirten Ebu Davud;
sahih, hasen, leyyin ve amel edilebilir derecedeki zayıf hadisleri Sünen'ine
aldığını söyler. Kitabında zayıf hadislerin mevcudiyetini kabul eden Ebu Davud,
muhaddislerin ittifakla terkettikleri herhangi bir hadisi Sünen'ine almamıştır.
40 kitaptan oluşan Sünen'e pek çok şerh yazılmış, eser türkçeye de tercüme
edilmiştir.

5. Nesâî'nin Sünen'i: Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb en-Nesâî (H: 215-303),
sahih ve zayıf hadislerden derlediği es-Sünenü'l-Kübrâ'sını istek üzerine,
sadece sahih hadisleri almak üzere ihtisar etti ve bu yeni eserine el-Müctebâ
adını verdi. Kütüb-i
Sitte
içinde Nesâî denince, işte bu Müctebâ kasdedilir. Sünenler içinde en az zayıf
hadis ve cerhedilmiş ravisi olan mücteba, Sahihayn'dan sonra üçüncü kitap
olarak kabul edilir. Nesâî, hadisler arasındaki çok küçük rivayet farklarını
dahi göstermiş ve rical tenkidinde büyük bir hassasiyet göstermiştir. 51 kitap
ve yaklabıh 2400 babtan oluşan Müctebâ, türkçeye çevrilmiştir.

6. İbn Mâce'nin Sunen Ebu Abdullah Muhammed b. Yezıd el-Kazvînî'nin (H:
209-273) Sünen'i, 37 kitap, 1515 bab ve 4341 hadis ihtiva eder. Bu hadislerin
büyük bir çoğunluğu, diğer beş kitapta (usûli hamse) mevcuttur veya sahih ve
hasen durumundadır. ibn Mâce'deki hadislerin 613 ünün isnadı zayıf, 99 unun
isnadı ise, yok hükmünde veya münker ya da yalanlanmıştır. Bilhassa, şahıs,
kabile ve şehirlerin faziletleriyle ilgili hadislerin çoğunun uydurma olduğu
söylenmiştir. Ancak, VI. asırdan sonra Kütüb-i
Sitte'nin
altıncı kitabı olarak kabul edilen İbn Mâce, tertibi, tekrardan uzak ve kısa
olusu ile oldukça değerlidir. Muhammed Fuad Abdülbâkı tahkikiyle yapılan baskı,
pek çok ilmî kolaylıklar sağlamış, eserdeki zayıf yönlere işaret edilmiştir. Bu
baskı esas alınarak Sünen, şerhi de yapılmak suretiyle türkçeye çevrilmiştir.

1481 - Nübeyşe (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Biz sizleri, kurbanların etinden
üç günden fazla yemenizi, birçoğunuza kurban eti ulaşsın diye yasaklamıştık.
Şimdi, Allah Teâla bolluk verdi. Artık yiyin, biriktirin ve ücret isteyin.
Haberiniz olsun, bu bayram günleri yemek, içmek ve zikir günleridir."

Ebu Dâvud, Edâhî 10, (2813); İbnu Mâce, Edâhî 16 (3160).

HELÂK OLAN KURBANLIK HAKKINDA

1482 - Nâciye el-Huzâî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) hedy'ini Medine'den benimle gönderdi.
Ben:

"Bunlardan yolda helak olan çıkarsa ben ne yapacağım?"
diye sordum.

"Hemen kesersin, nalınını kanına batırırsın, sonra onunla
insanlar arasından çekilirsin, yerler" dedi."

Muvatta, Hacc 148, (1, 380); Tirmizî, Hacc 72, (910); Ebu Dâvud,
Menâsik 19, (1762); İbnu Mâce, Menâsik 101, (3105).

1483 - İbnu'l-Müseyyeb der ki: "Nafile olarak sevkedilen bir
deve yolda helâk olsa ve hemen kesilerek halka terkedilse, halk da bunu yese,
bu nafile kurbanın sahibine bir şey gerekmez. Kendisi yese veya ondan yiyene
emretse borçlanır."

Muvatta, Hacc 149, (1, 381).

1484 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) der ki. "Kim Kâbe'ye bir
deve ihda eder, sonra (daha mahalline ulaşıp; kesilmeden) kaybederse veya
hayvan ölerse, şâyet bu bir nezir idiyse, yerine yenisini alır. Nezir değil de
tetavvu idiyse, dilerse yeniler, dilerse terkeder."

Muvatta, Hacc 150, (1,138).

KURBANLIK DEVEYE BİNMEK

1485 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir deve sevkeden birisini görmüştü ki:

"Binsene ona!" dedi. Adam:

"O kurbanlıktır!" dediyse de Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) emrini tekrarladı:

"Bin ona!" Adam tekrar:

"O kurbanlıktır" diye haykırdı. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm):

"Bin ona" diye tekrarladı ve ikinci veya üçüncü seferde:

"Yazıklar olsun sana!" diye ilâvede bulundu.

Buhârî, Hacc 103, 112, Vesâya 12, Edeb 95, Müslim, Hacc 371,
(1322); Muvatta, Hacc 139, (1, 337); Ebu Dâvud, Menâsik 18, (1760); Nesâî, Hacc
74, (5,176); İbnu Mâce, Menâsik 100, (3103).

Buhârî'nin bir rivayetinde, Ebu Hüreyre'den naklen şu ziyade vardı:
"(Râvi) der ki: "Ben o adamı, deveye binmiş Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'la beraber yürürken gördüm, devenin boynunda nalın takılı idi."

1486 - Hz. Câbir (radıyallahu anh)'e; kurbanlığa binme hususunda
sorulmuştu, şu cevabı verdi: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı
işittim şöyle demişti: "Kurbanlığa, mecbur kaldıysan ma'ruf üzere bin. Bir
başka sırt (binek) bulunca da in."

Müslim, Hacc 375, (1324); Ebu Dâvud, Menâsik 18, (1761); Nesâî,
Hacc 76, (5,177).

KÂBE'YE KURBAN HEDİYE EDEN MUKÎM İHRAM GİYER Mİ?

1487 - Hz. Aiş (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Medine'de iken Kâbe'ye kurban sunar, ben de kurbanının
boynuna takılacak nişanlarını hazırlardım. Bu sırada Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) ihramlıların sakındığı yasaklardan sakınmazdı."

Buhârî, Hacc 110, Edâhî 15; Müslim 359, (1321); Muvatta, Hacc 51, (1,
340); Tirmizî, Hacc 69 (908); Ebu Dâvud, Menâsik 17, (1757, 1758, 1759); Nesâî,
Hacc 65, 66, 67, 68, 69, 72, (5,171,178); İbnu Mâce, Menâsik 94, (3094).

1488 - Hz. Câbir (radıyallahu anh)'in anlattığına göre:
"Ashab'tan Medine'de Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ile
kalanlardan bir kısmı Kâbe'ye kurbanlıklar göndermiş, bunlardan dileyen ihrama
girmiş, dileyen de girmemiştir."

Nesâî, Hacc 71, (5,174).

1489 - Rebîâ İbnu Abdillah İbni'l-Hüdeyrin anlattığına göre:
"Irak'ta elbiseden soyunmuş bir adam görür ve sebebini sorar. Kendisine,
bu adamın Kâbe'ye kurbanlık gönderdiği, bu sebeple elbiseleri attığı
belirtilir.

Rebîa der ki: "Sonra ben Abdullah İbnu Zübeyr'le karşılaştım
ve bu durumu ona anlattım. Bana:

"Kâbe'nin Rabbine kasem olsun bu bid'attır" dedi."

Muvatta, Hacc 53, (1, 341).

MÜTEFERRİK HADİSLER

1490 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Bedene
(yolda) doğuracak olursa, yavrusu da götürülüp annesiyle birlikte kesilir.
Yavruyu taşıyacak bir mahmel (taşıyıcı) bulunmazsa annesine yükletilir."

Muvatta, Hacc 143, (1, 378).

1491 - Yine İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'in anlattığına göre:
"Babası Hz.Ömer, necib (denen çok muteber cinsten bir deveyi) Kâbe'ye
kurban olarak bağışlamıştı. (O ara necibe) üç yüz dinar verdiler.Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a gidip sordu:

"Ben necibi Kâbe'ye bağışlamıştım. Bu ara bazıları gelip üç
yüz dinar verip satın almak istediler. Bunu satıp yerine bir başka deve alayım
mı?" "Hayır, dedi. Başkasını değil, onu keseceksin!"

Ebu Dâvud, Menâsik 16, (1756).

1492 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Hudeybiye senesinde, Kâbe'de kesilmek üzere bir çok
deveyi kurban kıldı. Bunlar arasında (vaktiyle) Ebu Cehl'e ait olan, başında
gümüşten -bazı râviler altından der- mâmul bir büre bulunan deve de vardı.
Bununla, müşrikleri öfkelendiriyordu."

Ebu Dâvud,Menâsik 13, (1749).

1493 - Nafi' anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhüâ),
kurbanlık devesine kabâtî ketenden, yünden mâmul renkli kilimlerden, iki
parçalı takımlardan çul sarar, sonra bunu Kâbe'ye yollardı. Bunlarla orada
Kâbe'ye örgü yapılırdı."

Muvatta, Hacc 146, (1, 379, 380).

1494 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm), (beni göndererek), kurbanlık develeriyle ilgilenmemi,
onların etlerini, derilerini, çullarını tasadduk etmemi, bunlardan kasaba bir
(ücret) vermememi tenbih etti."

Hz. Ali (radıyallahu anh) der ki: "Kasaba ücretini kendimizden
öderdik."

Buhârî, Hacc 122,112,120,122, Vekâlet 1; Müslim, Hacc 348, (1317);
Ebu Dâvud, Menâsik 20, (1769); İbnu Mâce, Menâsik 97, (3099).

1495 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselam) kurbanlığını (Mekke ile Medine arasında bir mevki
olan) Kudeyd'de satın almıştı. İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) de aynen öyle
yaptı."

Tirmizî, Hacc 68, (907).

HASTALIK VE EZA SEBEBİYLE MAHSUR KALANLAR

1496 - Ka'b İbnu Ucre (radıyallahu anh) anlatıyor: "(Biz
Hudeybiye'de iken), Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) yanıma geldi. O sırada
ben tenceremin altını yakıyordum. Yüzümde de bitler kaynaşıyordu. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bana:

"Başındaki şu böcekler seni rahàtsız etmiyor mu ?" diye
sordu. Ben:

"Evet! ediyor!" dedim.. Bana:

"Öyleyse traş o1 ve üç gün oruç tut veya altı fakiri, her
birine yarım sa' vermek suretiyle doyur veya bir kurban kes. (Bunlardan
hangisini yaparsan olur)" dedi. Ancak bu saydıklarının önce hangisini
zikretmişti bilmiyorum" diye cevap verdi. Tam o sırada şu âyet nazil oldu:

"Artık içinizden kim hasta olur, yahud başından bir eziyeti
bulunursa ona oruçtan, ya sadakadan, yahud da kurbandan biriyle fidye vacib
olur..." (Bakara 196).

Buhâri, Muhsar 5, 6, 7, 8, Me-gâzî 35, Tefsir, Bakara 32, Merdâ 16,
Tıbb 16; Müslim, Hac 80, (1201); Muvatta, Hacc 337,. (1,417); Ebu Dâvud,
Menâsik 43, (1856-1861); Tirmizî, Hacc 107 (953); Nesâî, Hacc 96, (5, 194,195);
İbnu Mâce, Menâsik 91, (3079).

1497 - el-Haccâc İbrıu Amr el-Ensârî (radıyallahu anh) anlatıyor:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın şöyle söylediğini
işittim: "Kimin (bir bacağı) kırılır veya sakatlanırsa ihramdan çıkar (ve
memleketine döner ve müteâkip sene yeniden hacc yapar. "

Tirmizî, Hacc 96, (940); Ebu Dâvud, Menâsik 44 (1862); Nesâî, Hacc
102, (5,198,199).

1498 - Ebu Esmâ Mevlâ Abdillah İbni Ca'fer (rahimehullah)'in
anlatığına göre: "Efendisi Abdullah İbnu Ca'fer'le beraber Medine'den
çıktılar. Sükyâ'da hasta olan Hüseyin İbnu Ali (radıyallahu anhümâ)'ye
uğradılar, Abdullah İbnu Ga'fer, Hz. Hüseyin'le ilgilenmek için yanında kaldı.
Haccın fevte uğramasından (o sene kaçırmaktan) korkarak Medine'de mukim Hz. Ali
ve (zevcesi) Esma Bintu Umeys (radıyallahu anhümâ)'e haber gönderdi, bunlar
derhal yanına geldiler. Hz. Hüseyin (radıyallahu anh) (ağrıdan şikayet ederek)
başına işaret etti. Hz. Ali (radıyallahu anh) başının traş edilmesini emretti.
Sonra onun adına Sükyâ'da kurban kesilmesini emretti ve bir deve kesildi."

Yahya İbnu Said der ki: "Bu seferinde Hz. Hüseyin (hacc
maksadıyla) Mekke'ye müteveccihen Hz. Osman (radıyallahu anh)'la birlikte yola
çıkmıştı."

Muvatta, Hacc 165, (1, 388).

1499 - Amr İbnu Saîd en-Nehai (rahimehullah)'nin anlattığına göre:
"(Umre yapmak üzere ihrama girdikten sonra) Zatu'ş-Şukûk denen yere
varınca orada kendisini yılan sokar. Arkadaşları, bu meseleyi sorabilecekleri
bir kimseyle karşılaşmak üzere, (herkesin gelip geçtiği ana) yola çıkarlar.
Derken İbnu Mes'ud (radıyallahu anh) karşılarına çıkar. Onlara şu fetvayı
verir:

"Hemen bir hedy (kurbanlık) veya onun değeri miktarınca nakit
parayı (Mekke'ye) gönderin. Onunla kendi aranıza bir günlük alâmet koyun, hedy
kesildi mi ihramdan çıksın. Ayrıca, bu umreyi de bilâhere kaza etmen
gerekir."

Rezîn tahriç etmiştir.

DÜŞMAN TARAFINDAN MANİ OLUNAN KİMSE

1500 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), (Hudeybiye'de)
engellenmişti. Başını traş etti, kurbanını kesti, hanımlarına temasta bulundu,
müteâkip sene umresini yaptı."

Buhârî, Muhsar 1.

1501 - Nâciye İbnu Cündüb (radıyallahu anh) anlatıyor:
"(Hudeybiye'de) kurbanlıkların önü kesildiği zaman Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm,)'e gelerek:

"Ey Allah'ın Resûlü! Kurbanlığı benimle gönder, onu Harem'de
keseyim!" dedim. Bana:

"Bunu nasıl yapacaksın ?" dedi. Ben:

"Onların göremeyecekleri yerlerden ve vâdilerden
götürürüm" dedim. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) müsaade etti. Ben de
onu götürüp Harem'de kestim.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Harem'de kesilmesi için
benimle göndermişti. Çünkü (Mekkeli müşrikler) kendisine mâni olmuşlardı."

Rezîn'in ilâvesidir (İbnu Hacer, bu rivayeti Nesâî'den naklen
Fethu'l-Bâri'de kaydeder (4, 382).

1502 - İmam Mâlik (rahimehullah) demiştir ki: "Kişi (haccda)
düşman sebebiyle engellenirse, her nerede engele maruz kaldı ise, orada traş
olup ihramdan çıkar. Kendisine yeniden bunu kaza etmesi gerekmez. Zîra
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ve Ashab'ı (radıyallahu anhüm), kurbanlığı
Hudeybiye'de kestiler. Beytullah'ta kesilmek üzere gönderilen kurbanlıklar
mahalline varmazdan ve tavaf yapmazdan önce traş olup, her çeşit ihram
yasaklarından çıktılar. Ve dahi, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
birisine umre menâsikinden) bir şey yapması veya (o anda yapmadığını) sonradan
yapmasını emrettiği de sahih değilir."

Muvatta, Hacc 98, (1, 360); Buhâri, Muhsar 4 (Bab başlığında).

MÜDDETTE YANILANLAR VEYA YOLU KAYBEDENLER

1503 - Süleyman İbnu Yesâr anlatıyor: "Ebu Eyyüb el-Ensârî
(radıyallahu anh) hacc yapmak üzere yola çıktı. Mekke yolu üzerindeki Bâdiye'ye
gelince develerini kaybetti. Yevm-i nahrde Hz. Ömer (radıyallahu anh)'e
gelerek, durumu ona anlattı. Hz. Ömer (radıyallahu anh) kendisine:

"Önce umre yapıyorsun gibi hareket et. Sonra ihramdan çık.
Sonra müteâkip senenin haccına yetişirsen hacc yap, kolayına giden bir de
kurban kes"

Muvatta, Hacc, 153(1, 383).

1504 - Yine Süleyman İbnu Yesar'dan rivayet edildiğine göre:
"Hebbâr İbnu'l-Esved, yevm-i nahrde kurban kesmekte olan Hz. Ömer
(radıyallahu anh)'e gelerek: "Ey mü'minlerin emîri, hesapta yanıldık. Biz
bugünü arefe günü diye hesaplıyorduk" dedi. Hz. Ömer:

"Öyleyse Mekke'ye git, sen ve beraberindekiler tavaf edin,
beraberinizde kurban getirdiyseniz bir kurban kesin. Sonra traş olun veya
saçınızı kısa kesin ve (artık memleketinize) dönün. Gelecek yıl yeniden hacc
yapın, kurban kesin. Kurbanlık bulamayan, üç gün hacc sırasında, yedi gün de
dönüşte olmak üzere (on gün) oruç tutsun."

Muvatta, Hacc 154, (1, 383).

MÜTEFERRİK HADİSLER

1505 - Hz. Ali ve Hz. İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) demişlerdir
ki: "İhsarlıya âyet-i kerimede "...kolayınıza gelen kurbanı..."
ifadesiyle emredilmiş bulunan kurbandan (Bakara 196) maksad bir koyundur."

Muvatta, Hacc 158).

1506 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'den rivayet edilmiştir ki:
"(İhsârlıya kolayına gelen bir hed terettüp eder) âyetinden sorulmuş, o da
şu cevabı vermiştir: "Bundan maksad ya bir deve veya bir sığır veya yedi
koyundur. Bir koyun kesmem, bana oruç tutmamdan veya bir deveye ortak olmamdan
daha hoş gelir."

Muvatta, Hacc 160. (Muvatta'da hadisin, "sığır"
kelimesine kadar olan kısmı mezkurdur. Geri kalan kısmını Rezîn zikretmiştir).

1507 - Sadaka İbnu Yesâr el-Mekkî anlatıyor: "Saçları örtülü
Yemenli bir kimse İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'e gelip: "Ey Ebü
Abdirrahmân, ben müstakil bir umre yapmak üzere geldim" dedi. Abdullah
İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ):

"Ben seninle olsaydım da bana sormuş bulunsaydın, sana hacc-ı
kıran yapmanı emrederdim" dedi. Adam:

"Bu zaten öyleydi (ancak kaçırdım)" dedi. İbnu Ömer
(radıyallahu anhümâ):

"Başındaki saçlardan şu uçuşanları al (kes) ve kurban
kes!" dedi.

(Orada bulunan) Iraklı bir kadın söze karıştı:

"Kurbanı da neymiş ey Ebu Abdirrahman?"

"Kurbanıdır!" Kadın tekrar sordu.

"Kurbanı nedir?" İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) şu cevabı
verdi:

"Sadece bir koyun bulabilsem, onu kurban etmem bana oruç
tutmadan daha hoş gelir."

Muvatta, Hacc 162, (1, 386-387).

MEKKE'YE GİRİŞ, KONAKLAMA VE ORADAN ÇIKIŞ ÂDÂBI

1508 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Mekke'ye Kedâ'dan Bathâ'nın yanındaki yukarı yoldan
girdi ve aşağı yoldan da çıktı."

Buhârı, Hacc 41,15; Müslim, Hacc 223 (1257); Ebu Dâvud, Menâsik 45,
(1866,1867); Nesâz,105, (5, 200); İbnu Mâce, Menâsik 26, (2940).

1509 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'den anlatıldığına göre:
"O, iki dağ yolu arasındaki Zu-Tuv nâm mevkide geceyi geçirir, sonra
Mekke'nin yukarı yolundan şehre girerdi. Hacc veya umre yapmak niyetiyle
Mekke'ye geldiği vakit, devesini doğruca Beytullah'ın kapısının yanında
ıhdırırdı. Sonra (hayvandan iner) Mescid-i Harâm'a girer, Haceru'1-Esved
rüknüne gelir, oradan başlayarak yedi kere Beyt'i tavaf eder ilk üçünde koşar,
dördünde de yürürdü. Sonra tavaftan çıkar, evine dönmezden önce iki rek'at
namaz kılar, Safâ ile Merve arasında da tavaf ta (sa'y) bulunurdu.

Hacc ve umreden çıktığı zaman, Zülhuleyfe'deki Bathâ'da devesini
ıhtırırdı. Orada Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da devesini
ıhtırırdı"

Buhârî, Hacc 38, 29,148,149; Müslim, Hacc 226 (1259); Muvatta, Hacc
6, (1, 324); Ebu Dâvud, Menâsik 45, (1865); Nesâî, Hacc 103, (5,199).

1510 - Nâfi' anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)
Muhassab'da öğle, ikindi, akşam, yatsı namazlarını kılar, bir miktar uyurdu.
İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ), Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın böyle
yaptığını söylerdi."

Buhârî, Hacc 149; Müslim, Hacc 337, (1310); Muvatta, Hacc 207;
Tirmizî, Hacc 81, (921); Ebu Dâvud, Menâsik 87, (2012, 20I3).

1511 - Müslim'in bir rivayetinde: "İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ) tahsib'i (Muhassab'da konaklamayı) sünnet bilirdi" denir.

1512 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ): "Tahsib (menâsike
dahil olan) bir şey değildir, o, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
konakladığı bir konaklama yeridir" derdi.

Buhârî, Hacc 147; Müslim, Hacc 341, (1312); Tirmizî, Hacc 81,
(921).

1513 - Yine aynı kaynaklar Hz. Aişe'nin şu sözünü kaydederler:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), oraya inmiştir, çünkü orası, yola
çıkmaya daha uygundur."

Buhârî, Hacc 147; Müslim, 339, (1311); Tirmizî, Hacc 82, (923); Ebu
Dâvud, Menâsik 87, (2008).

1514 - Ebu Râfi' (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), Mina'dan ayrıldığı zaman Ebtah'a inmemi emretmedi.
Fakat ben önceden gelip oraya bir çadır kurdum. Sonra O (aleyhissalâtu
vesselâm) da gelip oraya indi."

Müslim, Hacc 342, (1313); Ebu Dâvud, Menâsik 87, (2009).

1515 - Nâfi' anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) Mekke'
ye girmek için guslederdi."

Tirmizî, Hacc 29, (852).

1516 - Bir rivayette: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
Mekke' ye girmek için gusletti" denmiştir.

Tirmizî, Hacc 29 (852).

1517 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ): "Mina gecelerinde,
hiçbir hacı, Mina Akabesi'nin gerisinde geceyi geçirmemelidir."derdi.

Muvatta, Hacc 209, (1, 406).

1518 - Bir diğer rivayet şöyle: "Hz. Ömer (radıyallahu anh),
(eyyâm-ı Mina'da hususî) adamlar göndererek, halkın Akabe'nin gerisine (Mina
cihetine) girmelerini sağlardı."

Muvatta, Hacc 208, (1/406).

1519 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Hz. Abbâs
(radıyallahu anh) Kâbe ile ilgili sikâye vazifesi, kendi sorumluluğunda olduğu
için, eyyâm-ı Mina'yı Mekke'de geçirmek için izin istedi. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) da ona izin verdi."

Buhârî, Hacc 133, 75; Müslim, Hacc 346, (1315); Ebu Dâvud, Menâsik
75, (1959).

1520 - Alâ İbnu'l-Hadramî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Muhacir olanlar,
menasiklerini tamamladıktan sonra Mekke'de üç gün kalırlar."

Buhârî, Menâkıbu'1-Ensâr 47; Müslim, Hacc 441,(1352); Tirmizî, Hacc
103, (949); Ebu Dâvd, Menâsik 96, (2022); Nesâî, Taksiru's-Salât 4, (3,122).

1521 - Hz. Câbir (radıyallahu anh)'den anlatıldığına göre,
kendisine: "Kişi Beytullah'ı görünce ellerini kaldırır mı." diye
sorulunca şu cevabı vermiştir:

"Resûlullah (aleyhissa1âtu vesselâm)'la haccettik. O zaman biz
bunu yapardık."

Tirmizî, Hacc 32, (955). Bu metin Tirmizî'ye aittir. Mevzu üzerine,
Ebu Dâvud ve Nesâî'den gelen metin müteakip rivayettedir.

1522 - Ebu Dâvud ve Nesâî'de bu rivayet şu şekildedir: "Bu
hususta soruldu, şu cevabı verdi:

"Yahudilerden başka birisinin yaptığını görmedim.
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'la birlikte haccettik, bunu
yapmadık."

Ebu Dâvud, Menâsik 46, (1870); Nesâî, Hacc 122 (5, 212).

1523 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhisslâtu vesselâm) ilerledi, Mekke'ye girdi. (Doğru Beytullah'agiderek)
Haceru'1-Esved'e geldi, (ilk iş) onu istilâm buyurdu. Sonra Beytullah'ı (yedi
şavtta) tavaf etti. (Tavaf tamamlanınca) Safâ tepesine geldi, oradan
beytullah'a baktı. Ellerini kaldırıp Allah'ı (tekbir, tehlil, tahmid ve
tevhitle zikretmeye başladı ve Allah'ın zikretmesini dilediğince zikretti, dua
etti. Bu sırada Ensâr (radıyallahu anhüm) da onun aşağısında (aynı şekilde
zikir ve duada bulunuyordu)."

Ebu Dâvud, Menâsik 46 (1872).

1524 - Nâfi' (rahimehullah) anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ) Mekke'den (ayrılıp Medine'ye) yönelmişti. Kudeyd'e gelmişti ki,
kendisine Medine'den bir haber ulaştı. Bunun üzerine, ihramsız olarak Mekke'ye
döndü."

Muvatta, Hacc 248 (1, 423).

HACCDA NİYÂBET

1525 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Fadl İbnu
Abbâs (radıyallahu anhümâ), Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın terkisinde
idi. Has'ame'den bir kadın birşeyler sormak istiyordu. Fadl, kadına, kadın da
Fadl'a bakmaya başladı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) eliyle Fadl'ın
başını öbür istikâmete çevirdi. Kadın:

"Ey Allah'ın Resûlü, Allah'ın kullarına yazdığı hacc farizası
yaşlı ve ihtiyar babama ulaştı. Ancak o, bineğin üzerinde durabilecek halde
bile değil. Ben ona bedel hacc yapabilir miyim?" dedi. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) :

"Evet!" dedi. Bu hâdise, Veda haccında cereyan
etti."

Buhârî, Hacc ı, Cezâu's-Sayd 23, 24, isti'zâzı 2; Müslim, Hacc,
407, 408, (1334,1335); Muvatta, Hacc 97, (1, 359); Tirmizî, Hacc 85, (928); Ebü
Dâvud, Menâsik 26, (1809); Nesâî, Hacc 9,11,12, (5,117,118).

1526 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:

"Bir adam Resûlullah (aleyhissalâtu. vesselâm)'a gelerek:

"Kızkardeşim haccetmeye nezretti. Ancak bunu îfa etmeden öldü,
(ne yapmak gerekmektedir?)" diye sordu. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm):

"Üzerinde başka borcu var mıydı, sen bunu ödeyiverdin
mi?" buyurdu. Adam:

"Evet!" deyince:

"Öyleyse Allah'a olan borcunu da ödeyiver. O, (celle şânuhu)
borç ödenmeye daha lâyıktır" dedi."

Buhârî, Eymân 30, Cezâu's-Sayd 22, İtisâm 12; Nesâî, Hacc 7, 8,
(5,116); Müslim, Nezr 1, (1638).

1527 - Yine İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'tan rivayet edildiğine
göre: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), bir adamın:

"Şübrüme adına lebbeyk!" dediğini işitir.

"Şübrüme de kim?" diye sorar. Adam:

"Bir kardeşim veya bir yakınım!" diye cevap verir.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) :

"Sen kendi hesabına hacc yapmış mısın?" diye sorar.
"Hayır!" cevabını alınca:

"Öyleyse önce kendi adına hacc yap, sonra Şübrüme adına
yaparsın!" der."

Ebu Dâvud, Menâsik 26, (1811); İbnu Mâce, Menâsik 9, (2903).

TEŞRİK GÜNLERİNDE TEKBİR

1528 - Yahya İbnu Said anlatıyor: "Hz. Ömer (radıyallahu anh)
yevm-i nahrin sabahında gündüz biraz yükselince çıkıp tekbir getirdi. Onun
tekbiriyle birlikte halk da tekbir getirdi. Aynı gün, gündüzün tamamen
yükselmesinden sonra ikinci defa çıkıp tekbir getirdi, halk da onunla birlikte
tekbir getirdi. Sonra güneşin zeval vaktinde çıkıp tekrar tekbir getirdi, halk
da onunla birlikte tekbir getirdi. (Getirilen) bu tekbir Mescid-i Haram'a kadar
ulaştı ve halk: "Hz. Ömer tekbir getirdi" deyip tekbir
getirdiler."

Muvatta, Hacc 205, (1, 404).

1529 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'den anlatıldığına göre,
"O, çadırının içinde tekbir getirirdi."

Buhârî, İydeyn 12. (Tercüme'de muallak olarak kaydeder. Ancak
Buhârî, bunu İbnu Ömer'e değil, Hz. Ömer'e nisbet eder.)

1530 - Meymûne (radıyallahu anhâ)'dan anlatıldığına göre,
"Yevm-i nahrde tekbir getirir, kadınlar da Ebân İbnu Osman'ın arkasından
tekbir getirirlerdi."

Buhârî, İydeyn 12.

HUTBE

1531 - Abdurrahman İbnu Muâz (radıyallahu anh) anlatıyor: "Biz
Mina'da iken Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize hitab etti. Kulaklarımız
öylesine açıldı ki, sanki her ne söylese bulunduğumuz yerden (rahat)
işitiyorduk. Bir ara, halka menâsikini öğretmeye başladı. Böylece taşlama
yerine kadar geldi. (Konuşurken) şehâdet ve orta parmağını (kulaklarına)
koymuştu. (Atılacak taşların nohut büyüklüğündeki) fırlatma taşı olduğunu
söyledi. Muhacirler'e emrederek Mescid'in ön kısmında konaklamalarını, Ensar'a
da Mescid'in arka kısmında konaklamalarını söyledi.",

Râvi der ki: "İşte bundan sonradır ki herkes (bineklerinden
inip) yerleşti."

Ebu Dâvud, Menâsik 70, (1951); Nesâî, Hacc 189, (5, 249).

1532 - Râfi' İbnu Amr el-Müzenî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı Mina'da halka hitab ederken gördüm,
Vakit kaba kuşluktu ve Efendimiz, boz bir dişi katırın üzerindeydi. Hz. Ali
(radıyallahu anh) de, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselàm)'ın sözlerini rahat
işitebileceği bir mesafede durup, eksiltip artırmadan halka tekrar ediyordu.
Halkın kimisi ayakta idi, kimisi de oturuyordu."

Ebu Dâvud, Menâsik 73, (1956).

ÇOCUĞUN HACCI

1533 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Ravhâ'da bir grup yolcuya rastladı. Onlardan bir kadın
kendisine bir çocuğu kaldırıp:

"Bunun için de hacc câiz olur mu?" diye sordu. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) :

"Evet olur ve sana da sevab vardır"buyurdu."

Müslim, Hacc 409, (1336); Muvatta, Hacc 244, (1, 422); Ebu Dâvud,
Menasik 8, (1736).

1534 - Sâib İbnu Yezid (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Babam
(radıyallahu anh) bana, Veda haccı sırasında Resûlullah(aleyhissalâtu
vesselâm)'la birlikte hacc yaptırdı. Ben o zaman yedi yaşında idim."

Buhârî, Cezâu's-Sayd 25; Tirmizî, Hacc 83, (925).

1535 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) diyor ki: "Biz, kadın ve
çocuklara bedel, telbiye getiriyorduk."

Tirmizî, Hacc 84, (927); İbnu Mâce, Menâsik 68, (3038).

İlim adamları, kadının yerine başkasının telbiye getiremeyeceğn hususunda
icmâ etmişlerdir. .

ŞARTLI HACC

1536 - Hz.Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Subâa Binti'z-Zübeyr (radıyallahu anhâ)'in yanına
girdi:

"Herhalde sen hacc yapmak istiyorsun ?" dedi. Subâa:

"Vallahi kendimi hasta buluyorum" diye cevap verince:

"Hacca çık, fakat şart koş ve de ki: "Ya Rabbi, beni
nerede hapsedersen orası (ihramdan çıkıp haccı bırakma) yerimdir."

Buhârî, Nikâh 15; Müslim, Hacc 104, (1207); Nesâî, Hacc 60,
(5,168).

1537 - Tirmizî de der ki: "İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ),
haccda şart koşmayı reddeder ve şöyle derdi: "Size Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm)'in sünneti kifâyet etmiyor mu?" Nesâi'nin
rivayetinde şu ziyade yer alır: "O, hiçbir zaman şart koşmamıştır. Eğer
sizden biri bir mâniden dolayı haccını tamamlayamazsa, Beytullah'a giderek
tavaf etsin, Safâ ve Merve arasında sa'yetsin, sonra traş olsun yahut saçını
kısalttırsın. Böylece ihramdan çıkmış olur ve gelecek sene hacc yapıncaya kadar
her şey kendisine helal olur."

Şârihler, bu hadisi İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ)'tan rivayet
eden Tâvus ile Said İbnu Cübeyr in de bununla amel etmediklerini belirtirler.

Esâsen haccı tamamlamaya mani bir engelle karşılaşacak olanların
tâbi olacakları ihsâr ahkâmı varken, önceden koşulan şart, yeni bir hak
getirmiyor.

HAREM'DE SİLAH TAŞIMAK HAKKINDA

1538 - İbnu Cüreyc (rahimehullah) anlatıyor: "İbnu Ömer
(radıyallahu anhümâ)'ın ayağının çukuruna, Mina'da mızrağın uç demiri isâbet
etti. Haccâc, İbnu Örner (radıyallahu anhümâ)'e geçmiş olsun ziyaretine geldi.
İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ)'e:

"Keşke sana bunu isabet ettireni bilseydik (de
cezalandırsaydık)" dedi. İbnu Ömer:

"Bana onu sen isâbet ettirdin" dedi. Öbürü:

"Nasıl olur?" deyince, İbnu Ömer:

"Silah taşınması yasak olan bir günde sen silah taşıdın. Harem'e
silah soktun. Halbuki Harem'e silah sokulmaz" dedi."

Buhârî, İydeyn 9.

1539 - Berâ İbnu Âzib (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Hudeybiye'de Mekkelilerle,
"Şehre, silahın sâdece cülübbânından yani içindekileriyle dağarcıktan
başka bir şey sokmamak şartıyla anlaştılar."

Buhârî, Sulh 6, Umre 3, Cezâu's-Sayd 17, Cizye 19, Megâzî 48;
Müslim, Cihâd 90, (1783); Ebu Dâvud, Menâsik 33, (1832).

ZEMZEM SUYU HAKKINDA

1540 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a zemzem suyu verdim, ayakta içti."

Buhârî, Hacc 76, Eşribe 16; Müslim, Eşribe 117, (2027); Tirmizî,
Eşribe 12, (1883).

1541 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) (Hudeybiye Antlaşması) sırasında bir Kureyşliye,
Hudeybiye'ye zemzem suyu getirmesini söyledi. Adam getirdi. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) onu Medine'ye götürdü"

Rezîn'in ilâvesidir.

MÜTEFERRİK HADİSLER

1542 - Hz.Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Ey Allah'ın
Resûlü, Mina'da, seni güneşe karşı gölgeleyecek bir bina yapmayalım mı?"
demiştim, bana:

"Hayır! dedi. Orası oraya gelenlere develerini ıhdırma
yeridir!"

Ebu Dâvud, Menâsik 90, (2019); Tirmizî, Hacc 51, (881); İbnu Mâce,
Menâsik 52, (3006, 3007).

1543 - Ebu Vâkid el-Leysî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı dinledim. Veda haccında zevcelerine
şöyle demiştir:

"Size bu (farzınız !) bundan sonra hasırların arkaları!"

Ebu Dâvud, Menâsik 1, (1722).

1544 - İbrahim (rahimehullah) babası tarikiyle dedesinden rivayet
ediyor: "Hz. Ömer (radıyallahu anh), yatığı en son haccında Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın zevcelerine izin verdi. Onlarla birlikte
Abdurrahman İbnu Auf ve Osman İbnu Affân (radıyallahu anhümâ)'ı gönderdi."

Buhâri, Cezâu's-Sayd 26.

Berkânî der ki: "(Hadisi rivayet eden) İbrahim'den maksad:
İbrahim İbnu Abdirrahman İbni Avftır."

Humeydî ise: "Bu açıklama isabetli gözükmüyor. Derim ki: O,
İbrahim İbnu Abdirrahman İbni Abdillah İbni Ebî Rebîa el-Mahzümî'dir."
Doğruyu Allah bilir.

1545 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a: "Gerçek hacı kimdir?" diye soruldu da şu
cevabı verdi:

"Saçını düzenleyip yıkamayı ve koku sürünmeyi çoktan terketmiş
kimsedir. . "

Kendisine tekrar:

"Hangi hacc efdaldir?" diye sorulunca:

"Yüksek sesle telbiye getirilen ve kurban kesilen" dedi.

"(Haccla ilgili âyette geçen) sebil nedir?" diye soruldu.

"Zâd (nafaka) ve râhile (binek)dir" cevabını verdi."

Tirmizî, Tefsir, Âl-i İmrân, (3001); İbnu Mâce, Menâsik 6, (2896).

1546 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir adam:

"Ey Allah'ın Resûlü! Bana hacc farz oldu. Borcum da var (önce
hangisini ödeyeyim?)" diye sordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Önce borcunu öde!" dedi."

Rezin ilâvesidir.

1547 - Sümâme (rahimehumullah) anlatıyor:

"Hz.Enes (radıyallahu anh), cimri olmadığı halde havıdlı bir
devenin üzerinde haccını yaptı." (Hz. Enes (radıyallahu anh):
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da yol eşyasını yüklediği. havıdlı
bir deve üzerinde hacc yaptı" demiştir.

Buhârî, Hacc 3 (Muallak senetsiz olarak kaydetmiş.)

1548 - Ubeyd İbnu Cüreye anlatıyor: "İbnu Ömer (radıyallahu
anhümâ)'e:

"Seni dört şey yaparken görüyorum. Bunları arkadaşlarından bir
başkasının yaptığını görmedim" dedim. Bana:

"Ey İbnıı Cüreye, onlar nedir`?" diye sordu. Ben de
saydım: "Sen Kâbe'nin rükünlerinden sadece iki Yemanî rükne (rükn-i
Yemânî. ve rükn-i Hacer) temasta bulunuyor, diğerlerine temas etmiyorsun. Keza
senin tüysüz deriden ma'mul nalın giydiğini görüyorum. Keza senin (saç ve
sakalını) sarıya boyadığını görüyorum. Keza seni Mekke'de gördüm, herkes
(Zilhicce) hilâlini görünce ihrama girdikleri halde sen terviye günü (8
Zilhicce) ihrama girdin!" Bana şu açıklamayı yaptı:

"Rükünlere temasa gelince; ben Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)' ın, sadece iki rükne temas ettiğini gördüm. Tüyü yolunmuş nalına
gelince; ben Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın nalınlarında hiç tüy
görmedim. Ayakları onların içinde iken abdest alırdı. Ben onu giymeyi
seviyorum. Sarıya gelince; ben Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın onunla
boyandığını gördüm. Ben onunla boyanmayı seviyorum. İhrama girmeye gelince, ben
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın devesi, onu yola koyuncaya kadar telbiye
çektiğini görmedim."

Buhârî, vüdû' 30; Müslim, Hacc 25, (1187); Muvatta, Hacc 31, (1,
333); Ebu Dâvud, Menâsik 21, (1772).

HZ. PEYGAMBER'İN HACC VE UMRESİ

1549 - Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), (üç kere hacc yaptı.
Şöyle ki): "Hicret etmezden önce iki, hicretten sonra da bir hacc ve
bununla birlikte bir umre yaptı. Bu hacc sırasında (Medine'den) altmış üç deve
sevketti. O sırada Hz. Ali (radıyallahu anh) Yemen'den geldi, berâberinde,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın kestiği kurbanlarıngeri kısmı da vardı. Bunlar
arasında (Ebu Cehl'e ait olup Bedir Savaşı'nda ganimet olarak alınan) burnunda
gümüş halka bulunan deve de vardı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) hepsini
kesti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) her deveden bir parça alınmasını
emretti. Bunlar (bir kapta) pişirildi. Efendimiz suyundan içti."

Tirmizî, Hacc 6, (815)

1550 - Urve İbnu Zübeyr (rahimehullah) anlatıyor:

"Ben ve İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ), Hz. Aişe'nin hücresine
dayanmıştık, (o içerde dişlerini misvaklıyordu. Bu esnada) misvaktan çıkan
sesleri işitiyordum. Ben, İbnu Ömer'e:

"Ey Ebu Abdirrahmân! Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Receb
ayında umre yaptı mı?) diye sordum.

"Evet!" dedi. Ben de, Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'ye
seslendim:

"Ey anneciğim, Ebu Abdirrahman'ı dinliyor musun ne söylüyor?"

"Ne söyüyor?" dedi.

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Receb'te umre yaptı
diyor" dedim. Hz. Aişe (radıyallahu anhâ):

"Ebu Abdirrahman'a Allah mağfıret etsin. Ömrüm hakkı için,
Receb'de umre yapmadı. Hem O, nasıl olur da yanılır, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın) yaptığı her umrede o da hazır bulunmuştu" dedi. İbnu Ömer,
Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)'nin bu sözlerini işittiği halde ne
"evet!" ne de "hayır!" demedi, süküt etti."

Buhârî, Umre 3; Müslim, Hacc 219, (1255); Tirmizî,Hacc 93, (936,
97); Ebu Dâvud, Menâsik 80, (1991,1992).

1551 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) dört umre yaptı: 1- Hudeybiye umresi, 2-Müteakip sene
Zilkade ayında yaptığı umretü'1-kadâ, 3-Ciırrâne'den yaptı-ğı umre, 4- (Veda
haccı sırasında) hacc ederken yaptığı umre."

Tirmizî, Hacc 7, (816); Ebu Dâvud, Menâsik 80, (1993); İbnu Mâce,
Menâsik 50, (3003).

1552 - Hz.Urve (rahimehullah) demiştir ki:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) üç umre yaptı: Biri
Şevvâl ayında, ikisi de Zilkade ayındadır."

Muvatta, Hacc 56, (1, 342).

1553 - İmam Mâlik'e ulaştığına göre: "Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm) üç sefer umre yapmıştır:1- Hudeybiye senesinde, 2-
(Hudeybiye yılını takip eden) kaza senesinde, 3-C'ürrâne senesinde"

Muvatta, Hacc 5, (1, 342).

1554 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) aramızda olduğıı halde
biz Veda haccından bahsederdik ve Veda haccının ne olduğunu bilmezdik. (Veda
haccında Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Allah'a hamd ve sena edip sonra da
Mesih Deccâl'ı mevzubahis etmişti, sözü onun hakkında epeyce uzatıp şunları da
söylemişti:

"Allah'ın gönderdiği her peygamber, ümmetini onunla korkuttu.
Hz.Nuh (aleyhisselâm) ve ondan sonra gelen bütün peygamberler onunla korkuttular.
Bilesiniz o, aranızdan çıkacaktır. Onun şe'ninden (yapacğı icraatler) hiç bir
şey size gizli kalmayacak. Çünkü sizlere gizlemez. Rabbinizin gözü kör
değildir. Halbuki onun sağ gözü kördür. Onun gözü pertlek bir üzüm gibidir.

Haberiniz olsun! Allah sizlere birbirinizin kanını, malını haram
kıldı, bunlar,şu günlerinizin, şu beldenizdeki haramlığı gibi haramdır.

Acaba tebliğ ettim mi?" (Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın bu sorusuna cemaat hep bir ağızdan:

"Evet" diye cevap verdi. Bunun üzerine üç sefer:

"Ya Rab şâhid ol! Ya Rab şâhid ol! Ya Rab şâhid ol!" dedi
ve tekrar cemaate yönelerek:

"Vah size! -veya eyvah size!- Benden sonda dönüp
birbirlerinizin boyunlarını vuran kâfirler olmayın!" dedi."

Buharî, Hacc 132, Edeb 43, 95, Hud 9, Diyât 2, Fiten 8; Müslim,
İmân 119, (66).

1555 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), saçlarını tarayıp
yağladıktan, rida ve izârını giydikten sonra Medine'den ashabıyla birlikte
ayrıldı. Rida ve izâr çeşitlerinden, vücudun cildine boyası geçen za'feranla
boyanmış olanlar dışında hiç bir şeyi yasaklamadı. Böylece Zülhuleyfe'ye geldi.
Orada devesine bindi. Devesi onu Beydâ sırtına çıkarınca O (aleyhissalâtu
vesselâm) da, Ashab'ı (radıyallahu anhüm) da telbiye getirdiler. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) kurbanlığına takısını takıp nişanladı. Bu iş, Zilkade
ayının sondan beşinci gününde cereyan etmişti. Mekke'ye Zilhicce'nin dördünde
indi. (İlk iş) Beytullah'ı tavaf etti, Safâ ve Merve arasında sa'yde bulundu.
Kurbanlığı sebebiyle ihramdan çıkmadı. Çünkü ona (kurbanlık alâmeti olan
takıyı) takmıştı. Sonra Mekke'nin Hacün yanındaki en yüksek yerine indi. Artık
hacc için telbiye getiriyordu. Kâbe'ye onu tavaf ettikten sonra,
Arafat'tandönünceye kadar hiçyaklaşmadı.Asabına ise, Kâbe'yi tavaf etmelerini,
Safâ ile Merve arasında sa'yetmelerini emretti, sonra saçlarını kısaltarak
ihramdan çıkmalarını emretti. Bütün bu emirler, berâberinde kurbanlık olarak
takılanmış devesi olmayanlar içindi. Berâberinde hanımı bulunanlara,
hanımlarıda helâldi. Keza koku ve elbisede helâldi."

Buhârî, Hacc,21,70,128

1556 - Hz. Ali (radıyallahu anh) anlatıyor:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Arafat'ta vakfe yaptı ve:
"Burası Arafat'tır, vakfe yeridir, Arafat'ın her yeri vakfe yeridir"
dedi.

Sonra güneş batar batmaz ifâza yaptı. (Arafat'ı terketti).
Devesinin terkisine Üsâme İbnu Zeyd (radıyallahu anhümâ)'i bindirdi. Efendimiz
(aleyhissalâtu vesselâm), -halk sağında ve solunda (develere telâşla
vururlarken) onlara dönüp bakmadan her zamanki sükun ve rıfk hâlini koruyarak
eliyle işaret edip: "Ey insanlar! Sakin olun" diyordu.

Sonra Cem'e (Müzdelife'ye) geldi. Orada iki namazı da (akşam ve
yatsı) beraberce kıldırdı. Sabah olunca Kuzah tepesine gelip üzerinde vakfe
yaptı.

"Burası Kuzeh'dir, vakfe yeridir. Cem'in tamamı vakfe
yeridir!"dedi. Sonra oradan ayrıldı, Muhassır vâdisine geldi. Devesine
vurdu. Deve dört nala koşarak vâdiyi geçti. Orada durup, amcası Abbâs
(radıyallahu anh)'ın oğlu Fazl'ı devesinin terkisine aldı.

Oradan Cemretu'l-Akabe'ye geldi ve taşlama yaptı. Sonra menhara
(kesim yerine) geldi:

"Burası menhardır (kurbanlarımızı keseceğimiz yer), Mina'nın
her tarafı menhardır" buyurdu. Has'am kabilesinden genç bir kadın gelerek:

"Ey Allah'ın Resûlü! Babam yaşlanmış bir ihtiyardır, Allah'ın
hacc farizası kendisine terettüp etmektedir. Ben ona bedel hacc yapabilir
miyim?" diye bir suâl sordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselàm):

"Babana bedel hacc yap!"cevabını verdi. Bu sırada eliyle,
devenin terkisinde bulunan Fazl'ın başını büktü. Amcası Abbâs (radıyallahu
anh):

"Ey Allah'ın Resûlü! Amcanın oğlu Fazl'ın başını niye
büktün?" diye sordu.

"İkisini de birer genç görüyorum. Onlar hakkında şeytanın
şerrinden emin değilim!" dedi. Derken bir adam daha gelip:

"Ey Allah'ın Resûlü, ben traş olmazdan önce ifâza tavafını
yaptım!" dedi.

"Traş da ol, bunda mahzur yok!" cevabını aldı. Derken bir
başkası daha gelip:

"Ey Allah'ın Resûlü, ben taşlama yapmazdan önce kurbanımı
kesmiş bulundum!" dedi.

"Taşlarını da at, bunda bir mahzur yok!" cevabını aldı.
Sonra Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Beytullah'a geldi, onu tavaf etti,
sonra zemzem'e geldi ve:

"Ey Abdulmuttaliboğulları, eğer halk size bunun üzerine galebe
etmeyecek olsa mutlaka çekerdim" dedi."

Tirmizî, Hacc 54, (885).

İRTİDAD VE YOL KESME HADDİ

1557 - Zeyd İbnu Eslem (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Dinini
değiştirenin boynunu vurun."

İmam Mâlik, bu hadisi Muvaffa'da Akdiye 15, (2, 736)kaydeder ve
hadis hakkında şu açıklamayı sunar: "Bu hadisin mânası şudur: "Her kim
İslâm'dan çıkarak zındıklık ve benzeri bir dine girecek olursa, kendisine
galebe çalındığı takdirde öldürülür. Öyle birine tevbe teklif edilmez. Zîra
gerçekten tevbe edip etmediği bilinemez. Çünkü bunlar (galebeden önce)
küfürlerini gizleyip, Müslüman olduklarını ilan ediyorlardı. Ben, böylelerinin
küfrü, delille sübut bulduğu takdirde tevbe etmeye çağırılmalarını uygun
bulmam, (tevbe etse de kabul edilmemeli)." Devamla der ki: "Bizim
nezdimizde, esas olan şudur: "Bir kimse irtidad ederse tevbeye çağırılır,
(kendisine galebe çalınmazdan önce) tevbe ederse (hayatı bağışlanır), aksi
takdirde öldürülür."

İmam Mâlik devamla der ki: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın:"Dinini terkedeni öldürün" hadisinin mânası: "Kim
İslâm'dan çıkıp bir başka dine geçerse" demektir. "İslâm'dan başka
bir dinden çıkarak bir diğer dine geçerse..." demek değildir. Sözgelimi
Yahudiliği terkederek Hıristiyanlığa veya Mecusiliğe geçen kastedilmemiştir.
Binaenaleyh ehl-i zimmeden herhangi biri böyle bir din değiştirmesi yapacak olsa
ne tevbeye çağırılır, ne de öldürülür."

1558 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Âbdullah
İbnu Sa'd İbni Ebi s-Sarh Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e kâtiplik
yapıyordu. Şeytan ayağını kaydırdı; adam irtidâd ederek kâfırlere sığındı. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Fetih günü, onun öldürülmesini emretti. Ancak, Hz.
Osman (radıyallahu anh) onu himayesi altına aldı. Resûlullah da bu himayeyi
tanıdı."

Ebu Dâvud, Hudud 1, (4358); Nesâî, Tahrimu'd-Dem 15, (7,107).

Bu hadis Tefsir bölümünde, Nahl süresinin tefsiri sırasında Nesâî
rivayeti olarak daha uzun bir hadiste geçmiştir.

1559 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Ukl ve Ureyne
kabilelerinden bir grup insan Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın yanına
gelip:

Ey Allah'ın Resûlü! Biz hayvancılıkla uğraşıp sütle beslenen (çöl)
insanlarıyız, (çift-çubukla uğraşan) köylüler değiliz" dediler. Bu
sözleriyle, Medine'nin havasının kendilerine iyi gelmediğini ifàde ettiler.
Resûlullah, onlara (hazineye ait) develerin ve çobanın (bulunduğu yeri) tavsiye
etti. Kendilerine oraya gitmelerini, develerin sütlerinden ve bevillerinden
içmelerini söyledi. Gittiler, Harra bölgesine varınca, İslâm'dan irtidâd
ettiler. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'ın çobanını da öldürüp develeri
sürdüler. Haber, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e ulaştı.

Resûlullah, derhal arkadaşlarından takipçi çıkardı (yakalanıp
getirildiler). Gözlerinin oyulmasını, ellerinin kesilmesini ve Harra'nın bir
kenarına atılmalarını ve o şekilde ölüme terkedilmelerini emretti. "

Buhârî, Muhâribin 16,17,18, Diyât 22, Vudü 66, Zekât 68, Cihâd 152,
Megâzî 36, Tefsir, Mâide 5, Tıbb 5, 6, 29; Müslim, Kasâme 9, (1671); Tirmizî,
Tahâret 55, (72), Et'ime 38, (1846); Ebü Dâvud, Hudud 3, (4364-4371); Nesâî,
Tahrimu'd-Dem 7, (7, 93-98); İbnu Mâce, Hudud 20, (2578).

1560 - Ebu'z-Zinad (merhum) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) develerini çalanların (el ve ayaklarını) kestiği,
gözlerini de ateşle oyduğu zaman, Allah zülcelal hazretleri, Hz. Peygamber'i
itab etti ve mesele üzerine şu âyeti inzal buyurdu: "Allah ve Resûlü'ne
harp açanların cezası..:" (Maide 33).

Ebu Dâvud, Hudud 3, (4370); Nesâî, Tahrîmu'd-Dem 7, (7,100).

ZİNÂ HADDİYLE İLGİLİ HÜKÜMLER

1561 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Hz. Ömer
(radıyallahu anh)'i hutbe verirken dinledim. Şöyle demişti:

"Allah Teâla hazretleri Muhammed (aleyhissalâtu vesselâm)'i
hak (din ile) gönderdi ve O'na Kitab'ı indirdi. Bu indirilenler arasında recm
âyeti de vardı! Biz bu âyeti okuduk ve ezberledik. Ayrıca, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) zinâ yapana recm cezasını tatbik etti, ondan sonra da
biz tatbik ettik. Ben şu endişeyi taşıyorum: Aradan uzun zaman geçince,
bazıları çıkıp: "Biz Kitabullah'da recm cezasını görmüyoruz (deyip inkâra
sapabilecek ve) Allah'ın kitabında indirdiği bir farzı terkederek dalâlete
düşebilecektir. Bilesiniz, recm, kadın ve erkekten muhsan olanların zinâları,
-delil veya hamilelik veya itiraf yoluyla- süb-t bulduğu takdirde, onlara
tatbik edilmesi gereken Kitabullah'da mevcut bir haktır. Allah'a kasemle
söylüyorum, eğer insanlar: "Ömer Allah Teâla' nın kitabına ilâvede
bulundu" demeyecek olsalar, recm âyetini (Kitabullah'a) yazardım."

Buhârî, Hudud 31, 30, Mezâlim 19, Menâkibu'l-Ensar 46, Megâzi 21,
İ'tisâm 16; Müslim, Hudud 15, (1691); Muvatta, Hudud 8, 10, (, 823, 824);
Tirmizî, Hudud 7, (1431); Ebu Dâvud, Hudud 23, (4418).

1562 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Allahu
Teâlâ Kur'ân-ı Kerim'inde: "Kadınlarınızdan fuhşu irtikâb edenlere karşı
içinizden dört şahid getirin. Eğer şehâdet ederlerse onları ölüm alıp
götürünceye, yahud Allah onlara bir yol açıncaya kadar. kendilerini evlerde
alıkoyun (insanlarla ihtilattan menedin)" buyurdu. (Nisa 15).

Cenab-ı Hakk, bu âyette (zinâ meselesinde) önce kadını zikrettikten
sonra, erkeği kadınla birlikte ele alarak şöyle demiştir: "Sizler-den
fuhşu irtikab edenlerin her ikisini de (kınayarak) eziyete koşun. Eğer tevbe
edip (nefislerini) ıslah ederlerse artık onlara (eziyetten) vazgeçin. çünkü
Allah tevbeleri çok kabul eden, en çok esirgeyendir" (Nisa 16). Cenab-ı
Hakk bu âyeti, celde âyetiyle neshederek şöyle buyurdu: "Zinâ eden kadınla
zinâ eden erkekten her birine yüzer deynek vurun. Eğer Allah'a ve âhiret gününe
inanıyorsanız bunlara, Allah'ın dinini tatbik hususunda, acıyacağınız tutmasın.
Mü'minlerden bir zümre de bunların azabına (bu cezalarına) şahid olsun"
(Nur 2). Sonra Nur sûresinde recm âyeti nâzil oldu. Önceki (celdeyi emreden)
vahiy bekâr (zâni) içindi. Sonra recm âyeti tilâvetten kaldırıldı, ancak hükmü
bâki kaldı."

Ebu Dâvud, Hudud 23, (4413).

Bu rivayetin "...yüzer deynek vurun"ibaresine kadar olan
kısım Ebu Dâvud'a aittir, mütebakisini Rezîn ilâve etmiştir.

1563 - Ebû Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Sa'd İbnu
Ubâde (radıyallahu anh): "Ey Allah'ın Resûlü, ne buyurursunuz, zevcemi bir
erkekle yakalarsam dört şahid getirmek için bekleyecek miyim?" diye sordu.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"-Evet bekleyeceksin!" dedi."

Müslim, Liân 14, (1498); Muvatta,Hudud 7, (2,823); Ebu Dâvud, Diyât
12, (4532, 4533).

Müslim ve Ebû Dâvud'un bir diğer rivayetinde: "Bir adam,
karısının yanında bir yabancı yakalasa onu öldürebilir mi ne dersiniz?"
diye sorar. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Hayır!" deyince,
Sa'd: "Bilakis evet! Seni hak dinle şereflendiren Allah'a yemin ederim,
fırsatı yakalarsam ondan önce kılıncımı işletirim" der. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Efendinizin ne söylediğine bakın!"
buyurur.

1564 - Ebu Hüreyre ve Zeyd İbnu Hâlid (radıyallahu anhümâ) şunu
anlattılar: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a muhsan olmayan câriye
zinâ yaparsa ne gerekir? diye sorulmuştu, şöyle cevap verdi:

"- Câriye zinâ yaparsa ona celde uygulayın, yine zinâ yaparsa
yine celde uygulayın, yine zinâ yaparsa yine celde uygulayın ve sonra onu
(kıldan mamul âdi) bir ipe mukabil de olsa satın gitsin."

Buhârî, Büyû 66,110,17; Müslim, Hudud 30, (1703);Muvatta, Hudud 14,
(826); Tirmizî, Hudud 13, (1440);Ebu Dâvud, Hudud 33, (4469, 4470, 4471).

Bir rivayette: "(Efendisi) ona celde tatbik etsin, bir de
ayıplamasın" denmiştir.

1565 - Ebu Abdirrahmân es-Sülemî (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Hz.Ali (radıyallahu anh) hutbede şöyle buyurdu: "Ey insanlar,
kölelerinize -ister muhsan olsunlar, ister olmasınlar- haddleri tatbik edin.
Zîra, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'in bir cariyesi zinâ yapmıştı, ona
celde tatbik etmemi emretti. (Dövmek üzere) yanına geldim. Yeni nifas olmuştu.
Döversem öldürürüm diye korktum. Durumu Resûlullah'a arzettim. Bana: " İyi
yapmışsın, iyileşinceye kadar ona dokunma" dedi."

Müslim, Hudud 34, (1075); Tirmizî, Hudud 13, (1441); Ebu Dâvud,
Hudud 34, (4473).

1566 - Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) hür kimseye terettüp eden haddin bölünebilen çeşidinin
yarısını köleye hükmetti. Sözgelimi zinâ yapan bâkirenin haddi, iftira (gazf)
haddi ve şürbü'l-hamr (içki) haddi böyledir. (Bunlar bölünebilen haddlerdir,
köleye hep yarısı tatbik edilir).

Rezîn ilavesidir.

1567 - İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) hazretlerinden rivayete göre:
Câriyelerinden birine hadd tatbik etmiş, bu maksadla ayaklarına ve bacaklarına
vurmaya başlamıştı. Bunu gören Sâlim (rahimehullah) kendisine:

"- (Sen niye böyle yapıyorsun?) Cenab-ı Hakk'ın "Bunlara
Allah'ın dinini tatbik hususunda acıyacağınız tutmasın..:" (Nur 2) sözü
nerede kaldı?" der. Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) de:

"- Beni ona şefkatli davranıyor mu buldun? Her halde Cenab-ı
Hakk onu öldürmemi emretmedi" cevabını verir.

Rezîn ilavesidir.

1568 - Vâil İbnu Hucr İbni Rebîa (radıyallahu anh) anlatıyor;
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın sağlığında, namaz kılmak
maksadıyla bir kadın evinden çıkmıştı. Yolda ona bir erkek rastladı. Kadına
çullanıp ihtiyacını giderdi. Kadın bağırdı, adam ise sıvıştı gitti.

(Çığlığı üzerine) kadına bir erkek uğramıştı. Ona başından geçeni
anlatıp, bir adam bana böyle böyle yaptı dedi. Sonra, bir grup muhacire
rastladı, başından geçeni onlara da anlatıp: "Bir adam bana böyle
yaptı!" dedi. Hep beraber yürüyüp, kadının kendisine tecavüz ettiği
kimseyi yakalayıp kadına getirdiler. Kadın:

"- Evet bu odur?" dedi. Sonra adamı Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm)'in yanına götürdüler. Resûlullah adamın recmedilmesini
emrettiği sırada, kadına tecavüz etmiş olan kimse kalkıp:

"- Ey Allah'ın Resûlü, suçlu benim!" diye itirafta
bulundu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kadına:

" Git. Allah günahlarını affetti" dedi. Zan altında
kalmış olan kimseye de güzel sözler söyleyip (gönlünü aldı). Mütecavizin
recmedilmesini emretti ve recmedildi.

Sonra Resûlullah şunu söyledi:

" Bu adam öyle bir tevbe ile tevbe etti ki, böyle bir tevbeyi
Medine ahalisi yapsaydı kabul edilirdi."

Tirmizî, şu ziyadede bulunmuştur: "Vâil (radıyallahu anh) Hz.
Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'in kadına mehir takdir edip etmediğini
zikretmedi."

Tirmizî, Hudud 22, (1452); Ebû Dâvud, Hudud 7, (4379).

1569 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Hz. Ömer'e,
zinâ yapmış olan deli bir kadın getirildi. (Recm edilip edilemeyeceği
hususunda) halkla istişare ederek recmedilmesine hükmetti. Kadına Hz. Ali
(radıyallahu anh) uğradı. (Hazırlığı görünce):

"- Bunun hâli nedir?" diye sordu. Kendisine:
"Falanca kabileden deli bir kadındır, zinâ yapmıştır. Hz. Ömer
(radıyallahu anh), recmedilmesine hükmetmiştir" dediler. Hz. Ali
(radıyallahu anh):

"- Kadını geri götürün!" dedi, sonra Hz. Ömer'e uğrayıp:

"- Ey mü'minlerin emîri! Bilirsin ki, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) :

"Kalem üç kişiden kaldırılmıştır (artık onlar yaptıklarından
sorum1u değildirler): Büluğa erinceye kadar çocuktan, uyanıncaya kadar
uyuyandan, şifa buluncaya kadar bunamıştan." Bu bîçare kadın falanca
kabilenin bunağıdır. Ona tecavüz eden, muhakkak ki aklî noksanlığı sırasında
tecevüz etmiştir" dedi."

Ebu Davud Hudud 16. (4399.4400. 4401. 4402).

1570 - Habib İbnu Salim (rahimehullah) anlatıyor: "Abdurrahman
İbnu Huneyn denen bir adam karısının câriyesine temasta bulundu. Hâdise, Küfe
emîri Nu'man İbnu Beşir (radıyallahu anh)'e götürüldü.

"- Ben, dedi, hakkınızda, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın hükmüyle hükmedeceğim: Eğer zevcen, câriyeyi sana helâl ederse,
yüz deynek yiyeceksin, helâl etmezse recmedileceksin.."

Sonra (tahkik etti) karısının câriyeyi adama helâl ettiğini
görünce, emîr yüz deynek vurdu."

Tirmizî, Hudud 21, (1451); Ebu Dâvud, Hudud 28, (4458, 4459);
Nesâî, Nikâh 70, (6,124); İbnu Mlâce, Hudud 8, (2551).

1571 - Seleme İbnu Muhabbak (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), hanımının câriyesine temas eden bir
adam hakkında şöyle hükmetti: "Eğer, adam câriyeyi zorladı ise, câriye
hürdür, adam, câriyenin efendisine (yani karısına) mislini borçlanmıştır,
câriye rıza göstermişse, câriye adamın olur, câriyenin efendisine, onun bir
mislini borçlanır."

Ebu Dâvud, Hudud 28, (4460, 4461); Nesâî, Nikâh 70, (1,124); İbnu
Mâce, Hudud 8, (2553).

1572 - Berâ İbnu'l-Âzib (radıyallahu anh) anlatıyor: "Dayım
Ebu Bürde İbnu Niyâr -beraberinde bir bayrak olduğu halde- bana uğradı.
Kendisine nereye gideceğini sordum.

"- Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), bana babasının
hanımıyla evlenen bir adamın kellesini getirmemi (ve malına da el koymamı)
emretti, Ona gidiyorum" diye Cevap verdi."

Tirmizî, Ahkâm 25, (1362); Ebu Dâvud, Hudud:27, (4456, 4457);
Nesâî, Nikâh 58, (6,109-110); İbnu Mâce, Hudud 35, (2607).

1573 - Hz. İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle emretti: "Kim, nikâhı
haram olan bir akrabasına cinsî temasta bulunursa -veya şöyle demişti; kim
haram yakını ile evlenirse- onu öldürün."

1574 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: Bir adam, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın ümmü veledine temas etmekle itham edilmişti.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ali (radıyallahu anh)'ye : "Git
boynunu vur!" diye emretti. Hz. Ali, adama geldiği vakit, onu bir kuyunun
içinde (yıkanıp) serinliyor buldu.

"Çık dışarı!" diyerek elinden tutup kuyunun dışına çıkardı.
Hz. Ali, adamın mecbub (burulmuş) ve tenâsül organından mahrum olduğunu gördü.
Artık ona dokunmayıp, durumu Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e haber
verdi. Resûlullah, onu, davranışı sebebiyle takdir etti."

Bir rivayette şu ziyade gelmiştir: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm): "Şahid, gâibin görmediğini görür" buyurdu".

Müslim, Tevbe 59, (2771).

1575 - Sehl İbnu Sa'd (radıyallahu anh) anlatıyor: "Bir adam
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelerek ismini de verdiği bir kadınla
zinâ yaptığını itiraf etti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kadına adam
göndererek meseleyi sordurdu. Kadın, zinâ ettiğini inkâr etti. Bunun üzerine,
adama hadd celdesi tatbik etti, kadına dokunmadı."

Ebu Dâvud, Hudud 31, (4466).

1576 - İbnu Abbâs hazretleri (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Bekr İbnu Leys kabilesinden bir adam, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a gelerek, bir kadınla (itiraf ederek) dört kere zinâ yaptığını
söyledi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ona yüz sopa vurulmasına hükmetti.
Zîra adam bekârdı. Sonra, kadın aleyhine beyyine sordu. Kadın:

"- Ey Allah'ın Resûlü! Vallahi yalan söylüyor" dedi.
bunun üzerine, Resûlullah, adamı iftira (kazf) haddine, yani seksen sopaya
mahkum etti."

Ebu Dâvud, Hudud 31, (4467).

RESÛLULLAH'IN HADD TATBİK ETTİKLERİ KİMSELER

1577 - Hz. Büreyde (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissâlatu vesselâm)'a, Mâiz İbnu Mâlik el-Eslemî (radıyallâhu anh)
gelerek:

"- Ey Allah'ın Resûlü, ben nefsime zulmettim, zinâ fazihasını
işledim, beni temizlemeni istiyorum" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) onu reddetti (geri çevirip meselenin üzerine gitmedi). Ancak Mâiz
ertesi gün tekrar geldi. Yine:

"- Ey Allah'ın Resûlü, ben zinâ fazihasını irtikab
ettim!" diye ikinci sefer itirafta bulundu. Adamı ikinci sefer geri
çeviren Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) adamın kavmine birisini yollayarak:

"Onun aklında bir noksanlık biliyor musunuz, normal
bulmadığınız bir davranışına rastladınız mı?"diye tahkik ettirdi. Ancak
hep beraber:

"Biz onu gördüğümüz kadarıyla, aramızdaki sâlih kişilere denk
akıl (ve feraset) sahibi biliyoruz" dediler. Mâiz üçüncü sefer müracaatta
bulundu. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) onlara yine birini göndererek
adam hakkında sordurdu. Yine ne kendinde, ne aklında bir kusur olmadığını
söylediler.

Adam dördüncü sefer müracaat edince, ona bir çukur kazdırdı.
Taşlanmasını emretti ve taşlandı.

Râvi der ki: Gâmidiye adında bir kadın da gelerek:

"Ey Allah'ın Resûlü, beni niye reddediyorsun. Görüyorum ki,
beni de Mâiz gibi geri çevirmek istiyorsun. Allah'a kasem olsun ben hamileyim
de!" dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm):

"Öyle ise hayır. Sen git ve çocuğu doğurunca gel" dedi.
Kadın gitti çocuğu doğurunca, bir beze sarılmış olarak çocukla geldi.

"İşte çocuk, doğurdum!" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm):

"Git, sütten kesinceye kadar emdir, sonra gel!" buyurdu.
Kadın gitti, o çocuğu sütten kesince çocukla birlikte geldi. Çocuğun elinde bir
ekmek parçası vardı.

"Ey Allah'ın Resûlü, işte çocuk, sütten kestim, yemek de
yedi" dedi.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) çocuğu alıp, Müslümanlardan
birine teslim etti. Sonra bir çukur kazılmasını emir buyurdu. Göğsüne kadar
derinlikte bir çukur kazıldı. Bundan sonra halka taşlamalarını emretti. Herkes
taşladı. Hâlid İbnu Velid (radıyallâhu anh) elinde bir taş ilerledi, başına
attı. Kan yüzüne fışkırmıştı, kadına küfretti. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) Hâlid'in kadına küfrettiğini işitince:

"Ey Hâlid ağır ol!" dedi ve ilâve etti:

"Nefsimi kudret elinde tutan Zât-ı Zülcelâl'e kasem olsun, bu kadın
öyle bir tevbe yaptı ki, şâyet alış-verişte sahtekârlık yapanlar aynı tevbe ile
tevbe yapsalardı, onların bile mağfiretine yeterdi !"

Sonra Resûlullah (tekfın) emretti. Kadının üzerine namaz kıldırdı
ve defnedildi."

Müslim, Hudud 22, (1695); Ebü Dâvud, Hudud 24, 25, (4434, 4441).

1578 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) zinâ yapmış olan bir kimse için celde ile hadd tatbik
edilmesini emretti. Sonra, onun muhsan olduğu bildirildi. Bu sefer
recmedilmesini emretti ve recmedildi."

Ebü Dâvud, Hudud 24, (4438, 4439).

1579 - İmrân İbnu'l-Husayn (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a Cüheyneli, zinâdan hamile kalmış
bir kadın geldi ve:

"- Ey Allah'ın Resûlü! Ben bir hadd cürmü işledim, cezasını
bana tatbik et" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da kadının
velisini çağırıp:

" Buna iyi muamelede bulunun. Çocuğu doğurunca kadını bana
getirin!" buyurdu. Velisi öyle yaptı. (Doğumdan sonra gelince) Resûlullah
kadının elbisesini üzerine bağlamalarını emretti. Sonra taşlamalarını söyledi
ve taşlandı. Üzerine cenaze namazı kıldırdı. (Bunu gören) Hz. Ömer:

"- Bu zâniye kadına namaz mı kıldırıyorsun?" dedi.
Aleyhissalatu vesselam Efendimiz:

" Bu öyle bir tevbe yaptı ki, onun tevbesi Medine ahalisinden
yetmiş kişiye taksim edilseydi onların hepsini rahmete bandırırdı. Sen Allah
için canını vermekten daha efdâl bir amel biliyor musun?" diye cevap
verdi."

Müslim, Hudud 24, (1696); Tirmizî,Hudud 9, (1435); Ebü Dâvud, Hudud
25, (4440, 4441); Nesâî, Cenâiz 64, (4, 63).

1580 - Ebû Hüreyre ve Zeyd İbnu Hâlid el-Cühenî (radıyallâhu
anhümâ) anlatıyor: "Bir bedevî, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e
gelerek:

"- Ey Allah'ın Resûlü, Allah aşkına, hakkımda Allah'ın
kitabıyla hükmet!" diye yemin verdi. Bundan daha fakih olan bir diğeri de:

"- Evet aramızda Kitabullah'la hükmet, bana da izin ver!"
talebinde bulundu. Aleyhissalatu vesselam Efendimiz:

" Meramını söyle! (seni dinliyorum)" dedi. Adam:

"- Oğlum bunun yanında işçi idi. Karısıyla zinâ yaptı. Bana,"Oğlun
için recm gerekir" dediler. Ben de hemen oğlum namına yüz koyunla bir
cariyeyi fıdye verdim. Sonra bir de ilim adamlarına sordum. Bana: "Oğluna
yüz deynek ve bir yıl sürgün cezası gerekir; bu adamın karısına da recm cezası
icabeder" dediler" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"- Ruhumu kudret elinde tutan Zât'a yemin olsun ikinizin
arasını Kitabullah uygun şekilde hükme bağlayacağım: Cariye ve koyunlar sana
geri verilecek. Oğluna yüz sopa ve bir yıl sürgün tatbik edilecek"
buyurdu. Sonra, Eslemli bir adama seslendi:

" Ey Üneys! bu zâtın hanımına git, eğer zinâyı itiraf ederse
onu recmet gel!"

Üneys, kadına vardı. O suçunu itiraf etti. Resûlulluh
(aleyhissalâtu vesselâm) emretti, kadın recmedildi."

Buhârî, Muhâribin 30, 32, 34, 38, 46, Vekâlet 13, Şehâdât 8, Sulh
5, Şurüt 9, Eymân 3, Ahkâm 39, Haberu'I-Vâhid I, İ'tisâm 2; Müslim, Hudud, 25,
f1697,1698); Muvatta, Hudud 6, (2, 822); Tirmizî, Hudud 8, (1433); Ebü Dâvud,
Hudud 25, (445); Nesâî, Kudât 21, (8, 240, 241); İbnu Mâce, Hudud 7, (2549).

1581 - İmam Mâlik diyor ki: "Bana ulaştığına göre, Hz. Osman
(radıyallâhu anh)'a evliliğinin altıncı ayında doğum yapan bir kadın getirildi.
Derhal recmedilmesini emretti. Ancak Hz. Ali (radıyallâhu anh):

"- Cenab-ı Hakk, Kur'an-ı Kerim'de "(İnsanın anne
karnında) taşınma ve sütten kesilmesi (müddeti) otuz ay. dır..:" (Âhkâf
15) buyuruyor. Keza bir başka âyette de: "Anneler çocuklarını iki tam yıl
emzirirler. (Bu hüküm) emmeyi tamam yaptırmak isteyenler içindir.."(
Bakara 233) buyurmaktadır. Bu durumda hamilelik müddeti altı aydır." Bu
açıklama üzerine Hz.Osman (radıyallahu anh) kadının geri gönderilmesini
emretmişti, ancak kadın recmedilmiş bulundu."

Muvatta, Hudud 11 (2, 825).

1582 - Ebû İshâk eş-Şeybânî (rahimehullah) anlatıyor: "İbnu
Ebî Evfâ (radıyallâhu anh)'ya:

"- Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) hiç recm tatbik etti
mi?" diye sordum. Bana: "Evet!" cevabını verdi. Ben tekrar:

"- Nür süresinin nüzülünden önce mi, sonra mı?" diye
sordum. "Bilmiyor'um!" dedi."

Buhârî, Hudud, 21, 37; Müslim, Hudud 29, (1702).

1583 - Şa'bî (rahimehullah) anlatıyor: "Hz. Ali (radıyallâhu
anh), kadını remettiği zaman onu perşembe günü dövdü, cuma günü de recmetti. Ve
şunu söyledi: "Ona Kitabullah(ın hükmü) ile celde, Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın sünneti ile de recm tatbik ettim."

Buhârî, Hudud 21.

1584 - Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Yahudilerden bir kadınla bir erkek zinâ yaptılar. Birbirlerine:
"Bizi şu peygambere götürün. Çünkü bir kısım hafıfletmeler getiren bir
peygamberdir. Bize recm dışında fetvâlar verirse kabul eder, Allah indinde
O'nun hükmünü kendimize delil kılarız ve: "Peygamberlerinden bir
peygamberin bize verdiği fetvalar(la amel ettik, hevamıza uymadık) deriz"
dediler.

Mescidde ashabıyla birlikte oturmakta olan Hz. Peygamber (aleyhissalâtu
vesselâm)'e gelerek:

"- Ey Ebü'1-Kasım, zinâ yapan kadın ve erkek hakkında kanaatin
nedir?" dediler. O, onlara tek kelime söylemeden Beyt-i Midrâslarına
geldi. Kapıda durarak:

"-Hz. Musa (aleyhisselâm)'ya kitabı indiren Allah aşkına
söyleyin, muhsan olan birisi zina yapacak olursa bunun Tevrat'taki hükmü
nedir?" diye sordu.

"- Yüzü siyaha boyanır, eşek üzerine ters bindirilir ve dayak
atılır."

-Hadiste geçen tecbiye: Zânileri, enseleri birbirine bakacak
şekilde bir eşeğe bindirilip, bu halde sokaklarda dolaştırılmasıdır- Râvi
devamla der ki: "Yahudilerden bir genç (bu cevaba katılmayap) susmuştu.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onun suskunluğunu görünce sualinde ısrar
etti. Bunun üzerine genç: "Madem ki sen bize Allah'ın adına yemin veriyorsun
(gerçeği söyleyeceğim): "Biz Tevrat'ta recm emrini görüyoruz" dedi.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"- Allah'ın emrini hafifletmenizin başlangıcı nasıl
oldu?" diye sordu. (Genç) şu cevabı verdi:

"- Krallarımızdan birinin bir yakın akrabası zinâ yaptı.
Kralımız, recmi ona tatbik etmedi. Sonra halka mensup bir aileden bir erkek
zinâ yaptı. Bunu recmetmek istedi. Ancak adamın kavmi buna mani olup:

"- Sen yakınını getirip recmetmedikçe biz de adamımızın
recmedilmesine müsaade etmeyeceğiz!" dediler. Bunun üzerine, aralarında
şimdiki cezayı vermek üzere anlaşıp sulh yaptılar.

(Bu açıklama üzerine) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"- Ben Tevrat'taki âyetle hükmediyorum!" dedi ve onların
recmedilmelerini emretti ve recmedildiler. Zührî (rahimehullah) der ki:
"Bana ulaştığına göre şu âyet bunlar hakkında nazil olmuştur:

"Şüphesiz ki Tevrat'ı biz indirdik. Ki onda bir hidâyet, bir
nur vardır. Kendisini (Allah'a) teslim etmiş olan (İsrail) peygamberleri,
Yahudilere ait (dâvalarda) onunla hükmederlerdi..." (Maide 44). Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) onlardan biri idi."

Ebû Dâvud, Hudud 26, (4450, 4451).

1585 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Yahudiler,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelip, kendilerinden bir erkekle kadının
zinâ yaptığını söylediler. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlara:

" Recm hakkında Tevrat'ta ne buluyorsunuz?" diye sordu.
Onlar:

"- Teşhir edip rezil ederiz ve dayak atarız" dediler.
Abdullah İbnu Selam (radıyallâhu anh):

"- Yalan söylüyorsunuz. Zinânın Tevrat'taki cezası
recmdir" dedi. Hemen Tevrat'ı getirip açtılar. İçlerinden (Abdullah İbnu
Surya adında) biri elini recm âyetinin üzerine koydu. Sonra, âyetten önceki
kısımlardan okumaya başlayıp (kapadığı kısmı atlayarak arka kısmını okumaya
devam etti. Abdullah İlbnu Selam (radıyallâhu anh) müdahale edip:

"- Kaldır elini!" dedi. Adam elini çekti, tam orada recm
âyeti mevcut idi. Bunun üzerine:

"- Ey Muhammed, Abdullah doğru söyledi. Tevrat'ta recm âyeti
mevcuttur!" dediler. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) derhal o iki
zâninin recmedilmesini emretti ve recmedildiler."

İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) der ki: "Erkeğin, atılan
taşlara karşı korumak için, kadının üzerine eğildiğini gördüm."

Buhârî, Hudud 37, 24, Cenâiz 61, Menâkıb 26, Tefsir, Âl-i İmran 6,
İ'tisâm 16, Tevhid 51; Müslim, Hudud 26, (1699); Muvatta, Hudud 1, (2, 819);
Tirmizî, Hudud 10; Ebü Dâvud, Hudud 26, (4446, 4449).

LİVATA (Homoseksualite) VE HAYVANA TEMASININ HADDİ

1586 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: "Kimin Lüt kavminin sapık işini
yaptığını görürseniz, fâili de mef'ülü de öldürün."

Tirmizî, Hudud 24, (1456); Ebü Dâvud, Hudud 29, (4462, 4463).

Tirmizî, Ebü Hüreyre'nin de böyle bir rivâyette bulunduğunu
belirtir. Ebü Dâvud'da İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ)'tarı yapılan bir
rivâyette: "Livata yaparken yakalanan bekâr (yani muhsan olmayan kişi) de
recmedilir" denmiştir.

1587 - Yine İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ)'ın rivâyetine göre, Hz.
Ali, livata yapan çifti yaktırmıştır. Hz. Ebü Bekir (radıyallâhu anh)
üzerlerine bir duvarı yıktırmıştır."

Rezîn ilavesidir.

1588 - Hz.Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Lüt kavminin iğrenç fiilini
işleyen kimse mel'ündur."

Rezin ilavesidir. (Münzir'de kaydedilen uzunca bir hadisin
parçasıdır).

1589 - Hz.Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Ümmetim için en ziyade korktuğum şey Lüt
kavminin amelidir" buyurdular."

Tirmizî, Hudud 24, (1457); İbnu M ce, Hudud 12, (2563).

1590 - Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Kadına dübüründen temas eden
mel'undur" buyurdular."

Ebû Dâvud, Nikâh 46, (21.62).

1591 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) buyurdular ki: "Allahu Teâla hazretleri, erkeğe temas eden veya
kadınlara arka uzvundan temas eden erkeğe (kıyamet günü rahmet nazarıyla)
bakmaz."

Tirmizî Radâ 12, (1165).

1592 - Yine İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Kim bir hayvana temas ederse onu öldürün,
hayvanı da beraber öldürün"buyurdu.

İbnu Abbâs'a: "Hayvanın günahı ne (o niçin öldürülsün?)"
diye soruldu. Şu cevabı verdi: "(Bu hususta Resûlullah'tan bir şey
işitmedim). Tahminimce eti yenmesin veya ondan istifade edilmesin diyedir. Zîra
ona, bu muamele yapılmıştır."

Ebû Dâvud, Hudud 30, (4464); Tirmizî, Hudud 23, (1454).

Ebü Dâvud ve Tirmizî'de şu rivâyet de gelmiştir: "Hayvana
temas edene bir hadd takdir edilmemiştir."

KAZF (İFTİRA) HADDİ

1593 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Maruz kaldığım
iftiradan beni temize çıkaran vahiy indiği zaman, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) minbere çıkıp, durumu hatırlattı ve ilgili âyeti (Nur 11-23) tilavet
buyurdu. Minberden inince iki erkek ve bir kadına kazf haddi vurulmasını
emretti. Ve derhal icra edildi. Burada hadd icra edilen şahıslar Hassân İbnu
Sâbit, Mistah İbnu Üsâse ve Hamnâ Bintu Cahş (radıyallâhu anhüm) idi."

Ebü Dâvud, Hudud 35, (4474, 4475).

1594 - Ebû'z-Zinâd (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Ömer İbnu
Abdilaziz (radıyallâhu anh) iftira sebebiyle bir köleye seksen sopa vurdu.
Ebû'z-Zinâd der ki: "Bu hüküm hakkında, Abdullah İbnu Âmir İbni Rebîa'ya
sordum. Bana şu cevabı verdi:

"- Ben, Osman İbnu Affân ve arkadan gelen diğer halifelerin
zamanlarına yetiştim, hiç birisinin iftira sebebiyle köleye kırktan fazla
vurduğunu görmedim."

Muvatta, Hudud 17, (2, 828).

1595 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bir insan diğer bir insana:
"Ey Yahudi" diye hitab edecek olursa ona yirmi sopa vurun. "Ey
muhannes (kadınlaşmış)" diyecek olursa yine o kadar ceza verin. Nikâhı
haram olan birine, bunu bilerek muvakaa (aşk-ı memnû) yaparsa öldürün."

Tirmizî, Hudûd 28, (1462).

HADD-İ SİRKAT (HIRSIZLIK HADDİ)

1596 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) zamanında, hırsızın eli, bir deri kalkanın değerinden
daha düşük bir eşya için kesilmezdi. Kalkan, türs veya hacefe diye iki çeşitti,
ikisinin de belli bir değeri vardı."

Buhârî, Hudud 13; Müslim, Hudud 5, (1684); Muvatta, Hudud 24, (2,
832); Tirmizî, Hudud 16, (1445); Ebü Dâvud, Hudud 11, (4383); Nesâî, Sârik 9,
(8, 77-81).

1597 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) üç dirhem kıymetindeki bir kalkanı çalan hırsızın
elini kesti."

Buhârî, Hudud 13, Müslim, Hudud 6, (1684); Muvatta, Hudud 24, (2,
832); Tirmizî, Hudud 16, (1445); Ebü Dâvud, Hudud 11, (4484); Nesâî, Sârik 9,
(8,77-82).

1598 - Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular: "Allah, bir
yumurta çalıp da eli kesilen, bir ip çalıp da eli kesilen hırsıza lânet
etsin."

A'meş der ki: "Buradaki yumurtadan maksadın demir topağı
olduğu, bazı iplerin de üç ve daha fazla dirhem ettiği kanaatinde idiler."

Buhârî, Hudud 13, 7; Müslim, Hudud ?, (1687); Nesâî, Sârik 1, (7,
65).

1599 - Ümeyye el-Mahzûmî (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a bir hırsız getirildi. Suçunu itiraf
etmişti. Ancak çaldığı eşya beraberinde bulunmadı. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm), (hadden kurtarmak maksadıyla): "Senin çaldığını
zannetmiyorum"dedi. Hırsız: "Hayır çaldım" diye te'yid etti.
(Resûlullah) sözlerini aynı şekilde iki veya üç kere tekrar etti.

Sonunda, elinin kesilmesini emretti ve kesildi. Sonra hırsız
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a getirildi. Efendimiz:

" Allah tevbe ve istiğfarda bulun!" diye nasihat etti.
Adamcağız:

"- Allah'a tevbe ediyor, O'ndan mağfiret diliyorum" dedi.
Bunun üzerine Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da:

" Allahım, onu mağfiret et!"diyerek üç kere duada
bulundu."

Ebû Dâvud, Hudud 8, (4380); Nesâî, Sârik 3, (8, 67).

1600 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Hırsızlık yapan
Mahzumlu kadının durumu Kureyşlileri fazlasıyla üzdü.

"- Bu kadın hakkında Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
nezdinde kim müessir bir şefaatte bulunabilir?" diye adam aradılar.

"- Bu işe, sadece Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın çok
sevdiği Üsâme İbnu Zeyd (radıyallâhu anhümâ) cür'et edebilir" dediler.
Üsâme (huzura çıkarak), Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a şefaat talebinde
bulundu. Efendimiz:

"Allah'ın hududundan bir hadd hususunda şefaat mi taleb
ediyorsun?" diye çıkıştı. Sonra kalkıp cemaate şu hitabede bulundu:

" Sizden öncekileri helâk eden şey şudur: İçlerinden şerefli
birisi hırsızlık yaptı mı onu terkedip (ceza vermezlerdi). Aralarında kimsesiz
zayıf birisi hırsızlık yapınca derhal ona hadd tatbik ederlerdi. Allah'a yemin
olsun! Muhammed'in kızı Fatıma hırsızlık yapmış olsa mutlaka onun da elini
keserdim."

Buhârî, Hudud 11, 12, 14, Şehâdat 8, Enbiyâ 50, Fedâilu'1-Ashâb 18,
Megâzî 52; Müslim, Hudud 8, 1688; Tirmizî, Hudud 9, (1430); Ebü Dâvud, Hudud 4,
(4373, 4374); Nesâî, Sârik 5, (8, 74, 75).

Ebü Dâvud ve Nesâî'nin, İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ)'den
kaydettikleri bir rivâyette şöyle denmiştir: "Mahzum kabilesinden bir
kadın, mal istiâre ederdi."

Nesâî'de şu ziyade mevcuttur: "Mahzumlu kadın (tanınmış
komşularının) diliyle bazı malları âriyet olarak almıştı."

1601 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-As (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a dalındaki meyveden sorulmuştu. Şu
cevabı verdi:

"- İhtiyaç sahibi olmak kaydıyla, eteğine almaksızın, sadece
yiyene bir Şey gerekmez."

Tirmizî, Büyû 54, (1289); Ebû Dâvud, Hudud 12, (4390); Nesâî, Sârik
11-12, (8, 84-86).

Ebû Dâvud ve Nesâî'de şu ziyade mevcuttur: "Kim ağaçtan
beraberinde meyve götürürse, aldığının bedelini. iki katıyla borçlanır ve
ayrıca ceza da çeker. Kim de kurutma yerine getirilmiş olan meyveden bir şeyler
çalar ve bunun miktarı da bir kalkanın değerine ulaşırsa kolunun kesilmesi
gerekir. Kim de bu miktardan az çalarsa aldığı miktarın iki misli borç öder ve
ayrıca ceza çeker."

Nesâî'de şu ziyade vardır: "Meradan çalınan koyun için el
kesilmez. Eğer bu hayvan ağılda idiyse kalkan değerinde olanı için el kesilir.

1602 - Hz. Cabir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Hurma özü için, ağacın başındaki
meyve için, dağda otlayan (ağıla girmemiş) koyun için, ihanet edilen emânet
için, yağmalanılan için, kapıp kaçırılan için el kesilmez."

Rezin ilavesidir.

1603 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor "Resûlullah
aleyhissalâtu vesselâm)'a bir hırsız getirilmişti.

"-Öldürün onu!" diye emretti. Kendisine:

"-Ey Allah'ın Resûlü, bu adam sadece çaldı" denildi.
Bunun üzerine

"-Öyleyse (elini) kesin!" dedi ve derhal eli kesildi.
Sonra aynı adam ikinci sefer getirildi. Yine:

"-Öldürün onu!" diye emretti. Kendisine:

"-Ey Allah'ın Resûlü, bu adam hırsızlık yaptı" dendi.
Bunun üzerine

"-Öyleyse kesinl" dedi ve derhal (sol ayağı) kesildi.
Sonra üçüncü sefer getirildi ve hırsızlık yaptığı söylendi. Hz. Peygamber:

"-Öldürün onu!" diye emretti. Kendisine:

"Ey Allah'ın Resûlü, bu adam hırsızlık yaptı" denildi.
Bunun üzerine :

"-(Sol elini) kesin!" diye emretti. Sonra aynı adamı
dördüncü kere getirdiler.

"-Öldürün onu !" buyurdu. Kendisine:

"-Ey Allah'ın Resûlü, bu adam hırsızlık yaptı" dediler.
Bunun üzerine

"-(Sağ ayağını da) kesin!" diye emir buyurdu. Aynı adam
beşinci sefer getiririldi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm):

"Öldürün onu" diye emretti. Hz. Câbir (radıyallâhu anh)
der ki: "Adamı götürüp öldürdük. Sonra sürüyerek götürüp bir kuyuya attık.
Üzerini de taşla doldurduk."

Ebû Dâvud, Hudud 20, (4410); Nesâî, Sârik 15, (890, 91)

1604 - Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûllah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Köle hırsızlık yaparsa, onu bir mangıra da olsa
satın gitsin"' buyurdular."

Ebû Dâvud, Hudud 22, (4412); Nesâî, Sârik 16, (8,91).

1605 - Ezher İbnu Abdillah el-Harâzî anlatıyor: "(Yemenli)
Kelâ' kabilesinden bir grubun malı çalındı. Bunlar, bir kısım dokumacıları
itham ettiler. Dokumacıları alarak Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselam)'in
ashabından olan Nu'mân İbnu Beşîr'e getirdiler. Nu'mân onları bir kaç gün
hapsetti, sonra salıverdi. (Şikâyetçiler), Nu'mân'a gelip: "Sen onları
dayaksız, azarsız salıverdin, olur mu?" dediler. Nu'mân onlara:

"-Ne istiyorsunuz? Onları dövmemi istiyorsanız döverim.
Malınız çıkarsa alırsınız. Ama dövdüğüm halde malınız çıkmazsa, onlara vurduğum
kadar da size vururum" dedi.

"-Yani hükmün bu mu?" dediler. Nu'mân (radıyallâhu anh):

"-(Hayır bu benim değil), Allah ve Resûlü'nün (aleyhissalâtu
vesselâm)ın hükmüdür"' cevabını verdi."

Ebû Dâvud, Hudud 10, (4382); Nesâî, Sârik 2, (8, 66).

1606 - Hz. Ebû Zerr (radıyallâhu anh) anlatıyor: "(Bir gün)
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) beni çağırarak;

"-İnsanlara (kitleler halinde) ölüm gelip, ev, yani kabir köle
mukabilinde temin edilince halin ne olacak ?" buyurdu. Ben:

"-Allah ve Resûlü bilir- veya Allah ve Resûlü benim için neyi
(uygun bulup) seçerlerse olur-" diye cevap verdim. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm):

"-Sana sabır tavsiye ederim -veya sabret-" buyurdu."

Hammâd der ki: "Nebbâşın (yani mezarları açarak kefenleri
çalanların) eli kesilmelidir" diye hükmedenler bu hadisle amel ettiler.
Çünkü, nebbâş ölünün evine girmiş olmaktadır".

Ebü Dâvud, Hudud 19 (4409).

1607 - Abdurrahman İbnu Avf (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesslâm) :"Hırsız, kendisine hadd tatbik
edildi ise borçlandırılamaz" buyurdu".

Nesâî, Sârik 17 (8, 93).

1608 - Üseyd İbnu Hudayr (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle hükmetti: "Kişi çalınan
malını, hırsızlık ittihamı yapılmayan kimsenin elinde görünce dilerse malını
hırsıza ödemiş olduğu bedeli ona ödeyerek alır, dilerse, hırsızın peşine
düşer".

Hz. Ebü Bekir, Hz. Ömer ve Hz. Osman (radıyallâhu anhüm) böyle
hükmettiler."

Nesâî, Büyu' 96 (7,313).

1609 - Cünâde İbnu Ümeyye'den rivâyete göre, Büsr İbnu Ertât (radıyallâhu
anh) demiştir ki: "Resûlullah (aleyissalâtu vesselâm)'ı dinledim:
"Seferde eller kesilmez" diyordu." Tirmizî deki rivâyette
"gazvede. . ." denmiştir.

Tirmizî, Hudud 20, (1450), Ebû Dâvud, Hudud 18, (4408); Nesâî,
Sârik 16,(8,91).

1610 - Şâ'bî (rahimehullah) anlatıyor: "İki kişi, üçüncü bir
şahsın hırsızlık yaptığına dair şahitlikte bulundular. Bunun üzerine Hz. Ali
(radıyallâhu anh) adamın kolunu kesti. Bu iki kişi gidip bir müddet sonra diğer
bir adamı getirip: "Biz hata etmişiz, hırsızlığı yapan o değilmiş (bu
imiş)" dediler. Hz. Ali (radıyallâhu anh) bunların şahidliğini iptal
ederek (getirdikleri bu şahıs aleyhinde kabul etmedi. Ayrıca) onlara, önceki
adamın diyetini yükledi ve: "Bilsem ki siz bu işi bilerek yaptınız,
kollarınızı keserdim" dedi".

Buharî, Diyât 21 (Bab başlığında senetsiz olarak kaydedilmiştir).

HADDÜ'L-HAMR

1611 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûllullah
(aleyhissalâtu vesselâm), hamr için, hurma dalları ve nalınlarla hadd vurdu.
Hz. Ebu Bekir radıyallâhu anh kırk darbe le hadd vurdu".

Buharî, Hudud 2, 4; Müslim, Hudud 37, (1706); Tirmizî, Hudud 13,
(1343); Ebû Dâvud, Hudud 26, (4479).

1612 - Sevr İbnu Zeyd el-Dîlî anlatıyor: "Hz. Ömer
(radıyallâhu anh), hamr için uygulanması gereken haddin miktarı hususunda
(Ashabla) istişarede bulundu. Hz. Ali (radıyallâhu anh): "Seksen sopa
vurulmasını uygun görüyorum" dedi. Çünkü kişi, içince sarhoş olur, sarhoş
olunca hezeyana düşer (saçmalar), hezeyana düştü mü iftira atar. (İftiranın
cezası ise 80 sopadır). Böylece Hz. Ömer (radıyallâhu anh) içki içenler için
haddi 80 sopa takdir etti."

Muvatta, Eşribe 2, (2, 842).

1613 - Abdurrahman İbnu Ezher (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Huneyn'de iken Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e Şarap için bir
adam getirildi. Resûlullah (tahkiren) yüzüne toprak saçtı. Sonra Ashab'a
emretti, ayakkabılarıyla ve ellerinde bulunan (deynek, çubuk vs) başka şeylerle
adama "Yeter, çekin ellerinizi" deyinceye. kadar vurdular. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)ın vefatından sonra Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh) de
içki içenlere kırk darbe vurdurdu. Arkadan Hz. Ömer (radıyallâhu anh) de
halifeliğinin başlangıcında kırk sopa vurdurmaya devam etti. Ancak, hilâfetinin
sonunda (insanlar azıp fısk artınca) seksen sopa vurdurdu.

Hz. Osman (radıyallâhu anh) ise iki kere hadd uyguladı: Birini kırk
diğerini seksen yaptı. Hz. Osman'dan sonra Hz. Muaviye (radıyallâhu anh) haddi
seksende sâbit kıldı."

Ebû Dâvud, Hudud 37, (4487, 4488).

1614 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: "İçki haddi için,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kırk, Hz. Ebû Bekir kırk, Hz. Ömer
(radıyallâhu anhümâ) seksen sopa vurdular. Hepsi de sünnettir. (Bu bana daha
hoş geliyor)."

Müslim, Hudud 38, (1702); Ebû Dâvud, Hudud 36, (4480, 4481).

1615 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim (ısrarla) içki içerse
dördüncü sefere kadar kamçılayın, sonra (devam ederse) öldürün."

Ebû Dâvud, Hudud 37, (4482); Tirmizî, Hudud 15, (1444).

Ebû Dâvud'un, Kabîsa İbnu Züeyb (radıyallâhu anh)'den yaptığı bir
rivâyette şöyle denmiştir: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a Şarap
içmiş bir adam getirildi. Hemen celde yapıldı, sonra tekrar getirildi, yine
celde yapıldı, sonra tekrar getirildi, yine celde yapıldı, sonra tekrar
getirildi yine celde yapıldı ve öldürme kaldırıldı. Artık, ölüm cezası bir
ruhsat olarak kaldırılmıştı."

1616 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) hamr hususunda kesin bir hadd takdir etmedi. Bir adam
içmiş, sarhoş olmuştu. Caddede yalpa yaparken kendisine rastladı. Adamı hemen
tutup Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a getirmek için harekete geçtiler.
Adam, Abbâs (radıyallâhu anh)'ın evinin hizasına gelince boşanıp kaçtı ve
Abbâs'ın evine girerek ona iltica etti.Durum Resûlullah (aleyhisalâtu vessalâm)'a
anlatılmıştı, güldü ve:"Yani o,bunları (kaçma, girme ve iltica) yaptı
mı?" dedi. Hakkında her hangi bir emir vermedi."

Ebü Dâvud, Hudud, 36, (4476).

1617 - Umeyr İbnu Said en-Nehaî (rahimehullah) anlatıyor: "Hz.
Ali (radıyallâhu anh)'yı dinledim, şunu söylemişti: "Ben hadd vurduğum
kimselerden biri ölecek olsa, içimde üzüntü duymam, ancak içki sebebiyle hadd
vurduğum ölürse onun üzüntüsünü hissederim. Çünkü o ölecek olsa (yakınlarına)
diyet öderim. Zîra Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) içkinin haddi ile
ilgili (kesin bir miktarı) sünnet kılmadı. İçki haddiyle ilgili miktarı biz
takdir ettik."

Buhârî, Hudud 4; Müslim, Hudud 38 (1707); Ebû Dâvud, Hudud 36,
(4486).

1618 - İbnu Şihâb (rahimehullah)'a:

"- Köle içki içecek olursa ona tatbik edilecek haddin miktarı
nedir?" diye sorulmuştu, şöyle cevap verdi:

"- Bana ulaştığına göre, ona, hüre verilen cezanın yarısını
uygulamak gerekir. Hz. Ömer, Hz. Osman ve İbnu Ömer (radıyallâhu anhüm ecmain)
içkide, kölelerine, hürlere tatbik ettikleri haddin yarısını tatbi
ederlerdi."

Muvatta, Eşribe 3, (2, 842).

1619 - Said İbnu'l-Müseyyeb (rahimehullah.) anlatıyor: "Hz.
Ömer (radıyallâhu anh), içki sebebiyle Rebîa İbnu Ümeyye'yi Hayber'e sürdü.
Oradan kaçıp Herakliyus'a giderek Hıristiyanlığa geçti. Hz. Ömer (radıyallâhu
anh) bu hâdise üzerine: "Bundan böyle hiçbir Müslümanı sürmeyeceğim"
dedi.

Nesâî, Eşribe 47, (8, 319).

1620 - Hz. Ömer (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Lakabı Hımâr
olan bir adam vardı. Bu zat zaman zaman Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı
güldürürdü. Hz. Peygamber bu adamı, içki sebebiyle dövdürmüştü. Bir gün yine
içki suçuyla getirildi. Resûlullah emretti, celde uygulandı. Cemaatten birisi:
"Allah'ım şu adama lânet et! Kaç sefer içki sebebiyle getirildi, bir türlü
ıslah olmuyor)" diye beddua etti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

" Ona lânet etmeyin. Allah'a yeminle söylüyorum, bu adam
hakkında bildiğim bir şey varsa o da Allah ve Resûlü'nü (samimiyetle) sevmiş
olmasıdır" buyurdu."

Buhârî, Hudud 5.

Ebû Dâvud'da, Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh)'den kaydedilen bir
rivâyette: "Böyle söylemeyin, fakat şöyle deyin: "Ey Allahım, ona
rahmet et, onun taksiratını affet!" buyurmuştur.

HADDLERDE ŞEFAAT VE MÜSAMAHA HAKKINDA

1621 - Yahya İbnu Ebî Râşidin İbnu Ömer'den naklettiğine göre, İbnu
Ömer (radıyallâhu anhümâ) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın şöyle
söylediğini işitmiştir: "Kim şefaat ederek, Allah'ın haddlerinden birinin
tatbik edilmesine mani olursa Aziz ve Celil olan Allah'a muhalefet etmiş olur.
Kim bilerek bâtı1 bir dâvayı kazanmaya çalışırsa ondan vazgeçinceye kadar Allah
kendisine buğzeder. Kim mü'mine onda olmayan bir kötülüğü nisbet ederse, bundan
tevbe edinceye kadar cehennemliklerin vücudlarından çıkan irinlerden hâsıl olan
çirkefin içine iskan eder. Kim haksız bir dâvaya yardımcı olursa, Allaah'ın
gazabını kazanmış olarak döner."

Ebü Dâvud, Akdiye 14, (3597, 3598).

1622 - Zübeyr İbnu'l-Avvâm (radıyallâhu anh)'ın anlattığnna göre,
hırsızı yakalayıp sultana götürmekte olan bir adama rastlar. Zübeyr adamı
salıvermesi için lehinde şefaatte bulunur. Adam: "Hayır, sultana
ulaştırıncaya kadar onu salmam" der. Zübeyr (radıyallâhu anh) şu
açıklamayı yapar:

"Şefaat, sultana ulaşmadan önce caizdir. Sultana ulaştı mı,
ondan sonra şefaat yapan da, şefaati kabul eden de mel'undur."

Muvatta, Hudud 29, (2, 835).

1623 - Saffan İbnu Ümeyye (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Mescide uyumak üzere ridasını yastık yaparak uzanmıştı. Uyurken bir
hırsız gelip ridasını aldı. Ama Saffan (uyanarak) hırsızı yakaladı, doğru Hz.
Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e götürdü. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm) derhal elinin kesilmesini emretti. Saffan:

"Ey Allah'ın Resûlü, ben bunu istememiştim, ridam ona sadaka
olsun!" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Onu bana getirmezden önce niye yapmadın?" diyerek,
teklif reddetti."

Ebû Dâvud, Hudud 14, (4394); Nesâî, Sârik 4, (8, 68); Muvatta,
Hudud 28, (2, 834).

1624 - Hz. Aişe anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm): "Elinizden geldikçe hadd cezalarını Müslümanlardan defedin.
(Muteber) bir özrü varsa hemen salıverin. Zîra imamın yanlışlıkla affetmesi
yanlışlıkla ceza vermesinden daha hayırlıdır."

Tirmizî, Hudud 2, (1424).

Ebû Dâvud'da yine Hz. Aişe'den gelen bir rivayette: "Hz.
Peyganber (aleyhisalâtu vessalâm): "İtibarlı kimsalerin hudud dışındaki
zellelerinden vazgeçin" buyurmuştur."

Ebû Dâvud, Hudud, 4, (4375).

1625 - İbnu'l-Müseyyeb (rahimehullah) anlatıyor: "Eslem
kabilesinden Hezzâl denen bir adam, bir başkasını Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a zinâ isnad ederek şikâyet etti. Bu hâdise:"Namuslu ve hür
kadınlara (zinâ isnadıyla) iftira atan, sonra (bu babta) dört şahit getirmeyen
kimselerin her birine de seksen deynek vurun" (Nur 4) âyetinin nüzülündan
önce idi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) adama: "Ey Hezzâl, onu ridân
ile örtseydin, senin için daha hayırlı idi" dedi."

Muvatta, Hudud 3, (2, 821); Ebû Dâvud, Hudud 6, (4377).

1626 - Hâni' İbnu Niyâr (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): "Allah'ın haddlerinden bir hadd
olmadıkça hiç kimse on kırbaçtan fazla dayağa mahkum edilemez"buyurdu."

Buhârî, Hudud 42; Müslim, Hudud 40, (1708); Ebû Dâvud, Hudud 39,
(4491); İbnu Mâce, Hudud 32, (2601).

1627 - Hakîm İbnu Hizam (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) mescidde kısas infazını, şiir
okunmasını ve haddlerin tatbik edilmesini yasakladı."

Ebü Dâvud, Hudud 38, (4490).

1628 - Ebû Ümâme İbnu Sehl İbni Huneyf, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın Ensârî bazı sahabelerinden naklen anlatıyor: "Ensâr'dan bir
adam hastalandı ve çöktü, öyleki bir kemik bir deriye döndü. Bir ara Ashab'dan
birine ait bir cariye hastanın yanına girmişti. Adam, ona müncezib oldu ve
temasta bulundu. Bu sırada, kavminden kendisine geçmiş olsun ziyaretine
gelenler oldu. Yaptığı işi onlara haber verdi ve:

"Benim için Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a sorun, ben
yanıma giren bir cariyeye temasta bulundum" dedi. Durumu Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm)'e anlattılar ve ilâveten:

"Hiç kimsede hastalığın bu derece şiddetlisini de görmedik.
Adamı sana getirmeye kalksak kemikleri kırılıp dağılacaktır, bir kemik bir
deriden başka bir şey değil!" dediler. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm):

"Yüz tane hurma çubuğu alın, (bunları tek bir sopa halinde
bağlayıp) adama bir kere vurun!" diye emretti."

Ebû Dâvud, Hudud 34, (4472); Nesâî, Kudât 22, (8, 242); İbnu Mâce,
Hudud,18, (2574).

1629 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim bir hadd cürmü işler de,
cezası dünyada verilirse, Allah'ın adaleti kuluna âhirette ikinci sefer ceza
vermeye müsaade etmez. Kim de bir hadd cürmü işlemiş, Allah da onun günahını
örtmüş ve affetmiş ise, Allàh'ın keremi affettiği.şeyden dolayı ona dönüp ceza
vermeye müsaade etmez."

Tirmizî, İmân 11, (2628).

1630 - Yine Hz. Ali (radıyallâhu anh) arılatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: " Kalem üç kişiden kaldırılmıştır:
Uyanıncaya kadar uyuyandan, ihtilâm oluncaya kadar çocuktan, aklı erinceye
kadar mecnundan."

Ebû Dâvud, Hudud 16, (4398, 4403); Tirmizî, Hudud 7, (1423); Nesâî,
Talâk 21, (6, 156);

Ebû Dâvud, diğer bir rivâyette şu ziyadeyi kaydetmiştir: ".
.yaş sebebiyle aklı fesâda uğrayandan. . ."

HİDANE BÖLÜMÜ

1631 - Amr İbnu Şuayb babası vasıtasıyla dedesinden (radıyallahu
anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a bir kadın gelerek:

"Bu çocuğa karnım yuva, göğsüm içecek, kucağım da kundak olmuş
iken, babası beni boşadı ve onu da benden koparıp almak istiyor!" diye
şikâyet etti. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm):

"Sen evlenmedikçe, çocuğa ehaksın!" cevabını verdi."

Ebû Dâvud, Talâk 35, (2276).

1632 - Ebu Hüreyre (radıyall hu anh) anlatıyor: "Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm) bir oğlan çocuğunu, baba veya annesini seçmede
muhayyer bıraktı. Çocuk annesini seçti ve onun elirıden tuttu. Annesi de çocuğu
alıp götürdü."

Tirmizî, Ahkâm 21, (1357); Ebu Dâvud, Talak 35, (2277); Nesâî,
Talâk 52, (6, 185, 186); İbnu Mâce, Ahkâm 22, (2351). Yukarıdaki metin
Tirmizî'nin metidir.

1633 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Zeyd İbnu Hârise
Mekke'ye gitmişti. (Uhud'da şehid düşen) Hz. Hamza'nın kızına uğradı. Ca'fer
(radıyallâhu anh): "Kızı yanıma ben alacağım, ona ben ehakkım, o benim
amcamın kızıdır ve üstelik yanımda teyzesi var, teyze anne gibidir" dedi.
Hz. Ali (radıyallâhu anh) de: "Ona ben ehakkım. O amcamın kızıdır. Yanımda
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın kızı Fâtıma var. Fâtıma ona
ehaktır" dedi. Zeyd İbnu Hârise (radıyallâhu anh) atılarak:

"Ona ben ehakkım, o erkek kardeşimin kızıdır, ben onun için
yola çıktım ve yanına geldim" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm),
kızı Cafer (radıyallâhu anh)'in yanına almasına hükmetti ve: "Muhakkak ki,
teyze annedir!" buyurdu."

Ebu Dâvud., Talâk 35, (2278-2280);.Buhârî, Sulh 6, Megâzi 43;
Tirmizî, Bir 6.

HASEDLE İLGİLİ BÖLÜM

1634 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Şu iki kişi dışında hiç kimseye
gıbta etmek caiz değildir: Biri, Allah in kendisine verdiği hikmetle hükmeden
ve bunu başkasına da öğreten hikmet sahibi kimse. Diğeri de Allah'ın kendisine
verdiği malı hak yolda sarfeden zengin kimse."

Buhârî, İlm 15, Zekât 5 Ahkâm 3, İ'tisam 13; Müslim, Salâtu'l-Müsâ
irin 268, (816).

1635 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "İki kişiye
karşı hased caizdir: Birincisi o kimsedir ki, Allah kendisine Kur'ân-ı Kerim'i
nasib etmiştir, o da onu, gece ve gündüz boyu ikame eder. İkincisi de o
kimsedir ki, Allah Teâla ona mal vermiştir de o da gece ve gündüz (hak yolda)
infak eder."

Buhârî, Fedâilu'l-Kur'ân 20, Tevlıid 45; Müslim, Mûsâfrin 266
(815); Tirmizî, Bir 24, (1937).

1636 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlulah
(aleyhîssalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Hasedden kaçının. Çünkü o, ateşin
odunu -râvi dedi ki: Veya kuru otu- yiyip tükettiği gibi, bütün hayırları yer
tüketir."

Ebu Dâvud, Edeb 52, (4903).

1637 - Hz. Zübeyr (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Size ümem-i kadime hastalığı
sirayet etti: Bu, hased ve buğzdur. Bu kazıyıcıdır. Bilesiniz; kazıyıcı derken
saçı kazır demiyorum. O dini kazıyıcıdır. Nefsimi kudret elinde tutan Zât-ı
Zülcelâl'e yemin ederim, sizler iman etmedikçe cennete giremezsiniz.
Birbirinizi sevmedikçe de iman etmiş olmazsınız. Birbirinizi sevmeye yardımcı
olacak şeyi haber vereyim mi: Aranızda selâmı yaygınlaştırın."

Tiırmizî, Sıfatu'1-Kıyâme 57, (2512).

HIRS BÖLÜMÜ

1638 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Âdemoğlu ihtiyarladıkça onda iki
şey gençleşir: Mala karşı hırs ve hayata karşı hırs".

(Buharî, Rikâk 5; Müslim, Zekât 115, (1047); Tirmizî, Zühd 28.
(2340), : İbnu Mâce, Zühd 27, (4234).

1639 - Ka'b İbnu Mâlik (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resulûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bir sürüye
salınan iki aç kurdun sürüye verdiği zarar, kişinin ma1 ve şeref hırsıyla dine verdiği
zarardan daha fazla değildir."

Tirmizî, Zühd, 43, (2377).

Mânası şudur: Kişinin mal ve şeref için gösterdiği hırs veya bu iki
şeye olan sevgisi dine fesad ve zarar getirir, tıpkı aç iki kurdun hiçbir
engelleme olmadan sürüye salındığı zaman hâsıl edecekleri zarar gibi...

1640 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Âdemoğlu için iki vâdi dolusu mal
olsaydı, mutlaka bir üçüncüyü isterdi. Âdemoğlunun iç boşluğunu ancak toprak
doldurur. Allah tevbe edenleri affeder."

Buhârî, Rikâk 10; Müslim, Rikak 116, (1048); Tirmizî, Zühd 27,
(2338).

HAYÂ BÖLÜMÜ

1641 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Allah'tan hakkııyla hayâ edin!"
buyurdular. Biz:

"Ey Allah'ın Resûlü, elhamdülillah, biz Allah'tan hayâ
ediyoruz" dedik. Arıcak O, şu açıklamayı yaptı.: "Söylemek istediğim
bu (sizin anladığınız haya) değil. Allah'tan hakkıyla haya etmek, başı ve onun
taşıdıklarını, batnı ve onun ihtivâ ettiklerini muhafaza etmen, ölümü ve
toprakta çürümeyi hatırlamandır. Kim ahireti dilerse dünya hayatının zinetini
terketmeli, âhireti bu hayata tercih etmelidir. Kim bu söylenenleri yerine
getirirse, Allah'tan hakkıyla haya etmiş olur. "

Tirmizî, Kıyâmet 25, (2460).

1642 - Ebû Saîdi'l-Hudrî (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) çadırdaki bâkire kızdan daha çok hayâ
sahibi idi. Hoşlanmadığı bir şey görmüşse biz bunu yüzünden hemen
anlar'dık."

Buhârî, Edeb 77, Menâkıb 23; Müslim, Fedâilu'n-Nebi 67, (2.320).

1643 - Zeyd İbnu Talha İbnu Rükâne (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Her bir dinin
kendine has bir ahlâkı vardır. İslâm'ın ahlâkı hayadır."

Muvatta, Hüsnü'1-Hulk 9, (2, 905); İbnu Mâce, Zühd 17, (4181,
4182).

1644 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Edebsizlik ve çirkin söz girdiği
şeyi çirkinleştirir. Hayâ ise girdiğn şeyi güzelleştirir."

Tirmizî, Bir 47, (1975);İbnu Mâce, Zühd 17, (4185).

HULK (HUY) BÖLÜMÜ

1645 - Hz. Muâz İbnu Cebel (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana: "Ey Muâz, insanlara karşı
iyi ahlâklı ol!" dedi."

Muvatta, Hüsnü'l-Hulk 1.

1646 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Mü'minler
arasında imanca en kâmil olanı, ahlakça en güzel olanıdır. En hayırlınız da
ailesine hayırlı olandır."

Tirmizî, Rad 11, (1162); Ebu Dâvud, Sünnet 16, (4682).

1647 - Hz. Ebu'd-Derdâ (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kıyâmet günü,
mü'minin mizanında güzel ahlaktan daha ağır basan bir şey yoktur. Allah Teâla
hazretleri, çirkin düşük söz ve davranış) sahiplerine buğzeder."

Tirmizî, Birr 62, (2003, 2004); Ebu Dâvud, Edeb 8, (4799);

Tirmizî'nin bir rivayetinde şöyle dennıiştir: "Güzel ahlâk
sahibi, ahlâkı sayesinde, namaz ve oruç sahibinin dereceisine ulaşır."

1648 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bana en sevgili olanınız, kıyamet
günü de bana mevkice en yakın bulunacak olanınız, ahlâkça en güzel
olanlarınızdır. Bana en menfur olanınız, kıyamet günü de mevkice benden en uzak
bulunacak olanınız, gevezeler, boşboğazlar ve yüksekten atanlardır."
(Cemaatte bulunan bâzıları): "Ey Allah'ın Resûlü! Yüksekten atanlar
kimlerdir`?" diye sordular. "Onlar mütekebbir (büyüklük taslayan)
kimselerdir!" cevabını verdi."

Tirmizî, Birr '77, (2019).

1649 - Nevvâs İbnu Sem'an (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a iyilik (birr) ve günah hakkında
sordum. Bana şu cevabı verdi: "İyilik (birr), güzel ahlaktır. Günah da
içini rahatsız eden ve başkasının muttali olmasından korktuğun şeydir."

Müslim, Birr 15, (2553); Tirmizî, Zühd 52, (2390).

KORKU BÖLÜMÜ

1650 - Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim korkarsa
akşam karanlığında yol alır. Kim akşam karanlığında yol alırsa hedefine varır.
Haberiniz olsun Allah ın malı pahalıdır, haberiniz olsun Allah'ın malı
cennettir."

Tirmizî, Kıyâmet 19, (2452).

1651 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ölmek üzere olan bir gencin yanına girmişti. Hemen
sordu:

"Kendini nasıl buluyorsun?"

"Ey Allah'ın Resûlü, Allah'tan ümidim var, ancak günahlarımdan
korkuyorum" diye cevap verdi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da şu
açıklamayı yaptı: "Bu durumda olan bir kulun kalbinde (ümit ve korku)
birleşti mi Allah o kulun ümid ettiği şeyi mutlak verir ve korktuğu şeyden de
onu emin kılar."

Tirmizî, Cenâiz 11, (983); İbnu Mâce, Zühd 31, (4261).

1652 - Hz. Aişe (radıyallâhu anh ) diyor ki: "Ben Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı ciddi bir şekilde, küçük dili görünecek derecede
güldüğünü görmedim. O, sadece tebessüm ederdi."

Buhârî, Tefsir, Ahkâf 2, Edeb 68; Müslim, İstiska 16, (899); Ebu
Dâvud, Edeb 113, (5098, 5099); Trimizî, Tefsir, Ahkâf, (3254).

Buhârî'in bir rivayetinde şu ziyade mevcuttur: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir bulut görecek olsa bu yüzünden bilinirdi. Ben (bir
seferinde):

"Ey Allah'ın Resûlü, halk bir bulut görecek olsa, yağmur
getirebilir ümidiyle sevinir, halbuki sen bir bulut gördüğünde üzüldüğünü
yüzünden okuyorum, sebebi nedir?" diye sordum. Bana şu cevabı verdi:

"Ey Aişe! Bunda bir azab bulunmadığı hususunda bana kim te'minat
verebilir? Nitekim geçmişte bir kavm rüzgarla azaba uğratılmıştır. O kavim
azabıgördükleri vakit: "Bu gördüyümüz, bize yağmur getirecek bir
buluttur" demişlerdi."

1653 - Ebu Zerr (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Ben sizin görmediğinizi görür,
işitmediğinizi işitirim. Nitekim sema uğuldadı, uğuldamak da ona hak oldu.
Semada dört parmak sığacak kadar boş bir yer yoktur, her tarafta Allah'a secde
için alnını koymuş bir melek vardır. Allah'a yemin olsun, benim bildiğimi siz
bilse idiniz az güler, çok ağlardınız, yataklarda kadınlarla telezzüz
etmezdiniz, yollara, çöllere dökülür, (belanızı defetmesi için) Allah'a yalvar
yakar olurdunuz."

Ebu Zerr (radıyallâhu anh) ilâve etti:"Keşke sökülen bir ağaç
olsaydım." Tirmizî, Zühd 9, (2313); İbnu Mâce, Zühd 19, (4190).

1654 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Mü'min, Allah
indindeki ukubeti bilseydi, cennetten ümidini keserdi. Eğer kâfir Allah'ın
rahmetini bilse idi, cennetten ümidini kesmezdi. "

Rezîn ilavesidir. Hadis'i Müslim tahric etmiştir: Tevbe 23, (2755);
Keza, Tirmizî de tahric etmiştir: Da'avât 108, (3536).

1655 - Ebû Bürde Âmir İbnu Ebî Mîsa (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Bana, Abdullah İbnu Ömer (radıyallâhu anhüma):

"Biliyor musun babam babana ne demiş?" diye sordu. Ben:
"Bilmiyorum" dedim. Bunun üzerine:

"Babam, senin babana: "Ey Ebu Musâ! Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'la olan İslâmımız, onunla olan hicretimiz, onunla olan
bütün amellerimiz bizim için sâbit ve devamlı olsa, ondan sonra işlediğimiz
amellerin de herbirinden başa baş kurtulsak bu seni memnun eder mi?" dedi.
Baban, babama şu cevabı verdi:

"Vallahi hayır! Biz ondan sonra cihad yaptık, namaz kıldık,
oruç tuttuk, çok hayırlar işledik. Bizim elimizde çok insan Müslüman oldu. Biz
bütün bunların ecrini ümid ediyoruz." Babam tekrar dedi ki:

"Fakat ben, Ömer'in ruhu yed-i kudretinde olan Zat-ı
Zülcelâl'e kasem olsun, bunların bize sabit kalmasını, O'ndan sonra
yaptıklarımızdan da başa baş kurtulmayı isterim."

Ben atılıp: "Senin baban, vallahi benim babamdan daha
hayırlıymış" dedim."

Buhârî, Menâkıbu'l-Ensar 45.

ÂLEMİN YARATILIŞI BÖLÜMÜ

1656 - İmran İbnu Husayn (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Mescidde, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın huzuruna girmiştim. (O
sırada) Benî Temim kabilesinden bir grup insan geldi. Onlara:

"Ey Benî Temim, size müjde olsun!" diyerek söze
başlamıştı. Onlar hemen:

"Bize müjde verdin. Öyle ise (beytü'l-mâlden) iki kere bağış
yap!" diye talepde bulundular. Onların bu cevabı karşısında Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın yüzünden rengi attı. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın huzuruna (Hayber'in fethi sırasında) Yemen halkından bir grup
(Eş'ârî) girmişti. Onlara:

"Ey Yemenliler! Benî Temim'in kabul etmediği müjdeyi siz bari
kabul edin!" dedi. Onlar:

"Kabul ettik ey Allah'ın Resûlü!" dediler ve arkadan
ilâve ettiler:

"Biz dinimizi öğrenmeye ve bu (yaratılış) işinin başı ne idi,
onu senden sormaya geldik!" dediler. Bunun üzerine Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm), mahlükatın ve Arş'ın başlangıcını anlatmaya başladı:

"Bidayette Allah vardı, O'ndan önce başka bir şey yoktu. O'nun
Arş'ı suyun üzerinde bulunuyordu. Sonra gökleri ve yeri yarattı. Sonra zikr
(denen kader defterinde ebede kadar cereyan edecek) her şeyi yazdı."

Buhârî, Megâzî, 67, 74, Bed'u'l-Halk 1, Tevhid 22; Tirmizî,
Menâkıb, 3946.

1657 - Ebu Rezîn el-Ukeylî (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Ey
Allah'ın Resûlü, dedim, mahlukatını yaratmazdan önce Rabbimiz nerede idi?"
Bana şu cevabı verdi:

"el-Amâ'da idi. Ne altında hava, ne de üstünde hava vardı.
Arşını su üzerinde yarattı." Ahmed İbnu Hanbel dedi ki: "Yezid şunu
söyledi: el-Amâ, yani "Allah'la birlikte başka bir şey yoktu"
demektir."

irmizî, Tefsir, Hud (3108).

1658 - Târık İbnu Şihâb (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Ömer
İbnu'l-Hattâb dedi ki: "(Birgün) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
aramızdan doğrularak mahlükatın ilk yaratılışından başlayarak (geçmiş olan
gelecek olan bütün safaları) cennet ehlinin cennete, cehennem ehlinin cehenneme
girmesine kadar anlattı. Bunu bir kısmı öğrendi, bir kısmı unuttu."

Buharî, Bed'ul-Halk 1.

1659 - İbnu Mes'üd (radıyallâhu anh.) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah Teâlâ hazretleri aklı
yarattığı zaman ona: "Gel!" dedi, o da geldi. Sonra "Geri
dön!" diye emretti. O da geri döndü. Bunun üzerine akla şunu söyledi:
"Ben, kendime senden daha sevgili olan başka bir şey yaratmadım. Seni,
nezdimde mahlükâtın en sevgilisi olana bindireceğim."

Rezin ilavesi.

1660 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bana: "Allah'ın meleklerinden olan Arş'ın
taşıyıcılarından bir melek hakkında rivâyette bulunmam için bana izin
verildi" dedi ve ilâve etti: "Onun kulak yumuşağı. ile ensesi
arasındaki uzaklık yedi yüz senelik mesâfedir"

Ebu Dâvud, Sünnet 19, (4727).

1661 - Hz.Abbas İbnu Abdilmuttalib (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Bathâ nâm mevkide, aralarında Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın da
bulunduğu bir grup insanla oturuyordum. Derken bir bulut geçti. Herkes ona
baktı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Bunun ismi nedir bileniniz var mı?" diye sordu.

"Evet bu buluttur!" dediler. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm):

"Buna müzn de denir" dedi. Oradakiler:

"Evet müzn de denir" dediler. Bunun üzerine Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) :

"Anân da denir" buyurdu. Ashab da:

"Evet anân da denir" dediler. Sonra Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm):

"Biliyor musunuz, sema ile arz arasındaki uzaklık ne
kadardır?" diye sordu.

"Hayır, vallahi bilmiyoruz!" diye cevapladılar.

"Öyleyse bilin, ikisi arasındaki uzaklık ya yetmiş bir, ya
yetmiş iki veya yetmiş üç senedir. Onun üstündeki sema(nın uzaklığı da)
böyledir."

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) yedi semayı sayarak her biri
arasında bu şekilde uzaklık bulunduğunu söyledi. Sonra ilâve etti:

"Yedinci semânın ötesinde bir deniz var. Bunun üst sathı ile
dibi arasında iki sema arasındaki mesafe kadar mesafe var. Bunun da gerisinde
sekiz adet yabâni keçi (süretinde melek) var. Bunların sınnakları ile dizleri
arasında iki semâ arasındaki mesafe gibi uzaklık var, sonra bunların
sırtlarının gerisirıde Arş var, Arş'ın da alt kısmı ile üst kısmı arasında iki
sema arasındaki uzaklık kadar mesafe var. Allah, bütün bunların
fevkindedir."

Tirmizî, Tefsir, Hâkka, (3317); Ebû Dâvud, Sünnet 19, (4723); İbnu
Mâve, Mukaddime 13, (193).

Bir rivâyette şu açıklama yer alır: "Bu hadisi Câmiu'1-Usül
sâhibi, Kütüb-i Sitte'ye dâhil kitaplardan hiçbirine nisbet etmemiştir."

Katâde ve Abdullah'dan yapılan bir rivayet şöyle: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ashalbıyla birlikte otururken bir kısım bulutlar
geçmişti:

"Bunun ne olduğunu biliyor musunuz? Bu, el-anân (denen
buluttur), bu arzımızın sakasıdır. Allah Teâlâ bunu kendisine hiç ibâdet
etmeyen bir kavme göndererek (su ihtiyaçlarını görür)" dedi. Bir müddet
sonra devamla:

"Bu sema nedir biliyor musunuz? Dürülmüş bir dalga, korunmuş
bir tavandır. Bunun üstünde diğer bir sema vardır" dedi ve böylece üst
üste yedi semanın olduğunu söyledi. Sonra konuşmasına devamla:

"İkisi arasında ne (kadar uzaklık) var biliyor musuzıuz?"
diye sorduktan sonra "Beş yüz yıl!" dedi. Sonra tekrar:

"Bunun gerisinde ne olduğunu biliyor musunuz? Bunun gerisinde
su var. Suyun gerisinde Arş var. Allah, Arş'ın fevkindedir. Ademoğlunun
ef'âlinden hiçbiri O'na gizli kalmaz" buyurdu. Sonra tekrar:

"Bu arz nedir, biliyor musunuz? Bunun altında bir diğer arz
var, ikisi arasında beş yüz yıl var. Böylece yedi arzın varlığını birer birer
saydı" hadisi zikretti."

1662 - Abdullah İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh)'dan yapılan rivayette,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)şöyle buyurmuştur: "Allah yedi semayı
yarattı. Her birinin kalınlığı beş yüz yıl yürüme mesafesidir. "

Derim ki: "Tirmizî'nin Câmi'inde yer alan Katâde hadisi, bazı
takdim ve te'hirler, ziyâde ve noksanlarla Hasan Basri an Ebî Hüreyre
tarikinden merfu olarak gelmiştir.

Allahu a'lem.

1663 - Cübeyr İbnu Mut'im (radıyallâhu anh) anlatıyor.
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a bir bedevî gelerek:

"Ey Allah'ın Resûlü, (kuraklıktan) insanlar meşakkate
düştüler. Aile efradı zayiata uğradı. Hayvanlarımız da helâk oldular. Bizim
için Allah'a dua et, su göndersin. Zîra biz Allah'a karşı senin şefaatini, sana
karşı da Allah'ın şefaatini taleb ediyoruz!" dedi. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) adama şu mukabelede bulundu:

"Yazık sana, söylediğin şeyin idrakinde misin ?
Sübhanallah!"

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) sübhanallahları o kadar tekrar
etti ki bunun tesiri Ashab'ın yüzünden okunmaya başladı. Sonra Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) sözüne şöyle devam etti:

"Yazık sana, mahlukatından hiç kimseye karşı Allah şefaatçi
kılınmaz. Allah'ın şânı böyle bir şey yapmaktan çok yücedir. Bak hele! Sen
Allah'ın (azametinin) ne olduğunu biliyor musun? O'nun Arş'ı, semavatının'
şöyle üzerindedir.-Parmaklarıyla işaret ederek- tıpkı üzerinde bir kubbe gibi.
Arş Zat-ı Zülcelâl sebebiyle inleyip ses çıkarır, tıpkı süvarisi sebebiyle atın
ses çıkarması gibi. "

Ebu Dâvud, Sünnet 19, (4726).

1664 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir gün elimden tuttu ve şu
açıklamayı yaptı:

"Allah toprağı cumartesi günü yarattı. Ondaki dağları pazar
günü yarattı; ağaçları pazartesi günü yarattı. Mekruhları salı günü yarattı.
Nuru çarşamba günü yarattı ve onda hayvanları perşembe günü yaydı. Hz.Adem (aleyhisselam)'i
cuma günü ikindi vaktinden sonra, ikindi ile gece arasındaki gündüz vaktinin en
son saatinde en son mahluk olarak yarattı."

Müslim, Sıfatu'1-Kıyâme 27, (2789).

1665 - Hz. Ebu Zerr (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Güneş
batarken Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte mescidde idim. Bana:

"Ey Ebu Zerr, biliyor musun bu Güneş nereye gidiyor?"
diye sordu. Ben:

"Allah ve Resûlü daha iyi bilirler!" dedim.

"Arş'ın altına secde yapmaya gider, bu maksadla izin ister,
kendisine izin verilir. Secde edip kabul edilmeyeceği, izin isteyip, izin
verilmeyeceği zamanın (kıyametin) gelmesi yakındır. O vakit kendisine:
"Geldiğin yere dön!" denir. Böylece battığı yerden doğar. Bu durumu
Cenâb-ı Hakk'ın şu sözü haber vermektedir. (Mealen): "Güneş, duracağı
zamana doğru yürüyüp gitmektedir. Bu aziz ve alîm olan Allah'ın
takdiridir"(Yâsin 38).

Buhârî, Tefsir Yâ-sin 1, Bed'u'1-Halk 4, Tevhid 22, 23; Müslim,
İmân 250, (159); Tirmizî, Tefsir, Yâ-sin, (4225).

1666 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki.: "Güneş ve Ay kıyamet günü
sarılırlar."

Buhâî, Bed'ül-Halk 4.

1667 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Yahudiler,
gök gürültüsünün ne olduğunu Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'den
sordular:

"Bulutlara müvekkel olan melektir. Berâberinde ateşten
kamçılar var. Bununla bulutları Allah'ın dilediği yere sevkeder"diye cevap
verdi.

Onlar tekrar sordular:

"Ya şu işitilen ses, o nedir?"

"Bu, bulutların istenen yere gitmeleri için onlara yapılan bir
sevkdir" dedi. Yahudiler:

"Doğru söyledin. Şimdi de İsrail'in Yakub
(aleyhisselam)kendisine haram kıldığı şey nedir onu söyle?" dediler.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) :

"Hz. Yakub (ırku'n-nesâ denen) uyluk mafsalından başlayıp
dize, topuğa kadar inen. bir ağrıdan muzdarib idi. Deve eti ve sütü dışında
kendine uygun gelen (ne yiyecek, ne içecek) münâsip bir şey yoktu. Bu sebeple o
da bunları haram etti" dedi. Yahudiler: "Doğru söyledin"
dediler."

Tirmizî, Tefsir Ra,d, (3116).

1668 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Cehennem,
Rabbine şikâyet ederek dedi ki: "Ey Rabbim, bir kısmım diğer kısmımı
yiyor. " Bunun üzerine ona iki nefes, izin verdi: Bir nefes, kışta, bir
nefes de yazda. İşte bu (yaz nefesi), en şiddetli şekilde hissettiğiniz
hararettir. Öbürü de (kışta) en şiddetli bulduğunuz soğuktur."

Buhârî, Bed'ül-Halk 10; Müslim, Mesâcid 185, (617); Tirmizî, Sıfatu
Cehennem 9, (2595); İbnu Mâce, Zühd 38, (4319); Muvatta, Yükûtu's-Salât 27,
(1,15).

1669 - Katâde (rahimehullah) anlatıyor: "Bu yıldızlar üç
maksatla yaratıldı:

1- Allah onları semaya zinet (ve süs) kıldı.

2- Şeytanlara atılacak taş kıldı.

3- Geceleri istikamet tayin etmede işaretler kıldı. Kim yıldızlar
hakkında bunlar dışında bir te'vil ileri sürerse (kendi ilâve ettiği)
hissesinde hataya düşer, nasibini kaybeder, mânasız bir yükün altına girer ve
hakkında bilgisi olmayan, peygamberler ve meleklerin bile bilmekte âciz
kaldıkları bir şeye burnunu sokmuş olur. Allah'a yeminle söylüyorum: Allah hiç
kimsenin ne hayatını, ne rızkını, ne de ölümünü herhangi bir yıldızla irtibatlı
kılmamıştır. (Aksini iddia edenler) Allah hakkında yalan söyleyerek iftira
ediyorlar..."

Rezîn ilavesidir. Ancak, (hakkında bilgisi olmayan) ibâresine kadar
olan kısmı, Buhârî, Bed'ül-Halk'da (3. bab) senetsiz olarak kaydetmiştir.

1670 - Ebu Mûsa (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı dinledim, şunu söyledi: "Allah Teâlâ
hazret1eri, Adem'i, yeryüzünün bütün (cüzler)inden almış olduğu bir avuç
topraktan yarattı. Âdem'in oğulları da arzın kısımlarına göre vücuda geldi. Bir
kısmı beyazdır, bir kısmı kızıldır, bir kısmı siyahdır. Bunlar arasında orta
(renkliler) de var. Ayrıca bir kısmı uysaldır, bir kısmı haşindir, bir kısmı
habis (kötü kalbli), bir kısmı iyi kalblidir."

Ebu Dâvud, Sünnet 17, Tirmizî, Tefsir, Bakara, (2948).

1671 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah Teâla, Hz.
Âdem (aleyhisselâm)'ı yarattığı ve ruh üflediği zaman, Âdem hapşırdı ve
elhamdülillah diyerek, izni ile Teâla'ya hamdetti. Rabbi de ona:

"Ey Âdem, yerhamukallah (Allah sana rahmet etsin), (mukarreb)
meleklerden şu oturan gruba git ve "Esselâmu aleyküm" de!" dedi.
(Hz. Âdem öyle yaptı. Hitab ettiği melekler):

"Ve aleyke's-selamu ve rahmetullahi ve berekâtuhu!" diye
karşılık verdiler. Sonra Âdem (aleyhisselam) Rabbine döndü. Rabbi ona:

"Bu cümle senin ve evlâdlarının aralarındaki
selâmlaşmadır" dedi.

Allah Teâla hazretleri, elleri kapalı olduğu halde Âdem'e:

"Dilediğini seç!" dedi. Hz. Âdem:

"Rabbimin sağ elini seçtim! Rabbimin iki eli de sağdır,
mübarektir" dedi. Sonra Allahu Teâlâ hazretleri sağ elini açtı. İçinde Hz.
Âdem ve onun zürriyeti(nin emsâlleri) vardı. Hz. Âdem (aleyhisselâm):

"Ey Rabbim, bunlar nedir?" dedi. Rabb Teâla:

"Bunlar senin zürriyetindir" dedi. Her insanın iki
gözünün arasında ömrü yazılıydı. Aralarında biri hepsinden daha parlak, daha
nurlu idi. Hz. Âdem:

"Ey Rabbim ! Bu kimdir?" dedi. Rabb Telâla hazretleri:

"Bu senin oğlun Dâvud'dur. Ben ona kırk yıllık ömür takdir
ettim" dedi. Âdem aleyhisselam:

"Ey Rabbim onun ömrünü uzat!" talebinde bulundu. Rabb
Teâla:

"Bu ona takdir edilmiş olandır!" deyince, Âdem:

"Ey Rabbim, ben ona kendi ömrümden altmış senesini
verdim"diye ısrar etti. Bunun üzerine Rabb Teâla:

"Sen ve bu (talebin berabersiniz)." buyurdu.

Sonra Âdem cennete yerleştirildi. Allah'ın dilediği kadar orada
kaldı. Sonra cennetten (arza) indirildi. Âdem burada kendi ecelini yıl be-yıl
sayıp hesaplıyordu. Derken ölüm meleği geldi. Hz. Âdem (aleyhisselam) ona:

"Acele ettin, erken geldin. Bana bin yıl ömür takdir
edilmişti!" dedi.

Melek:

"İyi ama sen oğlun Dâvud a altmış senesini verdin" dedi.
Ne var ki O bunu inkâr etti, zürriyeti de inkâr etti; o unuttu, zürriyeti de
unuttu. "

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ilâve etti: "O günderı
itibaren yazma ve şahidlik emredildi."

Tirmizî, Tefsir, Muavvizateyn (3365). Bu hadis A'raf süresinin
tefsirinde geçti. Orada son cümle yoktur.

1672 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Melekler nurdan yaratıldılar,
cinler dumanlı bir alevden yaratıldılar. Âdem de size vasfı yapılandan
yaratıldı. "

Müslim, Zühd 60, (2996).

1673 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Hayır,
Allah'a kasem olsun Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Hz. İsa'nın kızıl
çehreli olduğunu söylemedi. Ancak şunu söyledi: "Ben bir keresinde
uyumuştum. Rüyamda Beytullah'ı tavafediyordum. O sırada düz saçlı, kumral
benizli, başından su akar vaziyette iki kişiye dayanıp ortalarında gitmekte
olan birisini gördüm.

"Bu kim?" dedim.

"Meryem'in oğlu!" dediler.

Bunun üzerine daha yakından görmek için ilerledim. Kızıl, iri,
kıvırcık saçlı, sağ gözü kör, gözü üzüm gibi pertlek bir adam daha vardı.

"Bu kim?" dedim.

"Bu, Deccâl !" dediler.

İnsanlardan en çok ona benzeyeni İbnu Katan'dı."

Zührî der ki: "İbnu Katan, câhiliye devrinde vefat eden
Huzâalı bir kimseydi."

Buhârî, Tabi 33, 11, Enbiya, 42, Libâs 68, Fiten 26, Müslim, İmam
275,(169); Muvatta, Sıfatu'n-Nebi 2, (2, 920).

1674 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bana geçmiş peygamberler
(aleyhimusselam) arzedildiler. Hz. Musa zayıfca bir erkekti. Sanki Şenûe
kabilesinden (uzun boylu) birine benziyordu. Hz. İsa (aleyhisselâm)'yı da
gördüm, gördüklerim içinde ona en çok benzeyen Ürve İbnu Mes'üd idi. Hz.
İbrahim (aleyhisselâm)'i de gördüm, gördüklerim arasında ona en çok benzeyen,
arkadaşınızdı -yani kendisini kastediyor- Hz. Cebrail (aleyhisselam)'i de
gördüm. Gördüklerimden ona en ziyâde benzeyen Dıhye İbnu Halîfe idi."

Müslim, İmam 271, (167); Menâkıb 27, (3651).

1675 - Semure İbnu Cündüb (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: "Sâm, Arapların
babasıdır.Yâfes, Rumların babasıdır. Hâm Habeşîlerin babasıdır."

Tirmizî, Tefsîr, Sâffât, (3229), Menâkıb, (3927).

1676 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Zekeriyya
(aleyhisselam) marangoz idi."

Müslim, Fedâil 169, (2379).

HİLAFET VE EMİRLİĞİN AHKÂMI İMAMLAR KUREYŞ'TENDİR

1677 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: "İnsanlar hayırda da şerde de
Kureyş'e tâbidir."

Müslim, İmâret 3, (1819).

1678 - Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İnsanlar bu işte
Kureyş'e tâbidirler. Müslümanları Müslüman olanlarına, kafirleri kafir
olanlarına tâbidirler. İnsanlar madenler gibidir. Cahiliyede hayırlı olanlar
fıkhı öğrenirlerse İslam'da da hayırlıdırlar. Bu işe en çok nefret edenleri
insanların en hayırlısı bulacaksın. Onlar (rızaları hilâfına) içine düşmedikçe
buna tâlib olmazlar."

Buhârî, Menâkıb 1; Müslim, İmâret 2, (1818).

1679 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bu iş (emîrlik) insanlardan iki
kişi bâki kaldıkça Kureyş'te olmaya devam edecektir."

Buhârî, Menâkıb 2, Ahkâm 2, Enbiya 1; Müslim, İmâret 4, (1820).

1680 - Sefine (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: "Hilâfet, ümmetim arasında otuz yıl
sürecektir. Bundan sonra saltanat gelecektir." Said İbnu Cumhân dedi ki:

"Sonra ilâve etti: "Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh)'in
hilâfetine Hz. Ömer'in hilâfetini, Hz.Osman'ın hilâfetine Hz. Ali'nin hilâfetini
(radıyallahu anhüm ecmain) ekle (parmaklarınla say) bak!" dedi. Bunları
(sayınca hakikaten) otuz yıl bulduk."

Sefine'ye: "Emevîler, hilâfetin kendilerinde (devam ettiğini)
zannederler"denmişti, şu cevabı verdi: "Benî'z-Zerkâ yalan söylüyor.
Onlar krallardır, hem de en kötü krallar."

Ebû Dâvud, Sünnet 9 (4648, 4647); Tirmizî,Fiten 48, (2227).

1681 - Hz. Câbir İbnu Semüre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Bu din, hepsi Kureyş'ten gelecek olan on iki halifeye kadar
aziz ve güçlü olacaktır. "

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a soruldu:

"Sonra ne olacak?"

"Sonra herc (fitne ve kargaşa) gelecek!" diye cevap
verdi."

Buharî, Ahkâm 51; Müslim, İmâret 5-9 (1821); Tirmizî, Fiten 46,
(2224). Bu üç kitap, hadisin "Kureyş'ten" kelimesine kadar kısmını:
"Ebû Dâvud da Medhi 1, (4279), 4280) tamamını tahric etmiştir.

İMAMLIGI VE EMİRLİGİ SAHİH OLANLAR

1682 - Ebû Saîd (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İki halifeye birden biat edildi
mi, onlardan ikincisini öldürüverin."

Müslim, İmâret 61, (1852).

1683 - Arface İbnu Şureyh (radıyallâhu anh) anlatıyor: Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Siz bir kişinin etrafında birlik
halinde iken, bir başkası gelip, kuvvetinizi kırmak veya cemaatinizi bölmek
isterse, onu öldürüverin. "

Müslim, İmaret 60, ( 1852).

1684 - Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Benî İsrail'i peygamberler
(aleyhimusselâm) idâre ediyorlardı. Bir peygamber ölünce onun yerine ikinci bir
peygamber geçiyordu. Ancak, benden sonra peygamber yok. Ama ardımdan halifeler
gelecek ve çok olacaklar. "

Orada bulunanlar:

"(Onlar hakkında) bize ne emredersiniz?" diye sordular.

"Önceki biatınıza sadâkat gösterin. Onlara haklarını veriın. .
Onlar üzerindeki haklarınızı (eda etmedikleri taktirde, kendilerinden değil)
Allah'tan isteyin.Zîra Allah teâlâ, idareleri altındakilerin hukukunu onlardan
soracaktır" buyurdu."

Buharî, Enbiyâ 50;Müslim, İmaret 44, (1842).

1685 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), İbnu Ümmi Mektum'u, iki defa kendi yerine Medine'de
halef bıraktı."

Ebû Dâvud, Harâc 3, (2931).

1686 - Ebû Bekre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'tan işitmiş olduğum bir kelimenin Cemel Vak'ası
sırasında Allah'ın izni ile faydasını gördüım. Şöyle ki bir ara, neredeyse
ashâb-ı Cemel'e katılarak onların yanında yer alıp savaşmaya karar vermiştim.
Hemen, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın, "İranlıların başına
Kisrâc'nın kızı kraliçe oldu" diye haber geldiği zaman (söylemiş olduğu
sözü hatırladım ve onlara katılmaktan vazgeçtim. O zaman Efendimiz:)
"İşlerini kadına tevdi eden bir kavm felâh bulmayacaktır" demiş idi".

Buhârî, Fiten 17, Megâzi 82; Tirmizî, Fiten 75, (2263); Nesâî,
Kudât 8 (8, 227).

Tirmizî'de şu ziyade gelmiştir: "Hz. Aişe Basra'ya geldiği
zaman bunu hatırladım. Bu söz sayesinde Allah beni muhâfaza etti".

İMAM VE EMÎRİN VAZİFELERİ

1687 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Hepiniz çobansınız ve hepiniz
sürünüzden mes'ulsünüz. İmam çobandır ve sürüsünden mes'üldür. Erkek ailesinin
çobanıdır ve sürüsünden mes'uldür. Kadın, kocasının evinde çobandır, o da sürüsünden
mes'üldür. Hizmetçi, efendisinin malından sorumludur ve sürüsünden
mes'üldür."

İbnu Ömer der ki: "Bunları Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'tan işitmiştim. Zannediyorum ki şöyle de demişti:"Kişi bâbasının
malında çobandır, o da sürüsünden mes'üldür."

Buhârî, Ahkâm 1, Cum'a 11, İstikrâz 20, Itk 17,19, Vesâya 9, Nikâh
81, 90; Müslim, İmâret 20, (1829); Tirmizî, Cihâd 27,1705; Ebû Dâvud, İmâret 1,
(2928).

1688 - İbnu Meryem el-Ezdî (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Hz.
Muâviye (radıyallâhu anh)'nin yanına girmiştim. Bana:

"Ey Ebû fülân, seni hangi rüzgâr attı?" diyerek
(ziyaretimden memnuniyeti izhâr etti). Ben de: "Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'tan işitmiş olduğum şu hadisi, (size hatırlatmayı düşündüm)"
dedim: "Allah kime Müslümanların işlerinden birşeyler tevdi eder, o da
onların ihtiyaçlarına, isteklerine, darlıklarına perde olur (giderirse),
kıyâmet gününde Allah da onun ihtiyaç, istek ve darlıklarına perde olur
(giderir)."

Râvî der ki: "Bunun üzerine Hz. Muâviye (radıyallâhu anh)
insanların ihtiyaçlarıyla ilgilenmek üzere bir adam tâyin etti."

Tirmizi, Ahkâm 6, (1332,1333); Ebû Davud, Harâc 13, (2948).

1689 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-As (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Adil olanlar,
kıyamet günü, Allah'ın yanında, nurdan minberler üzerine Rahman'ın sağ
cihetinde olmak üzere yerlerini alırlar. -Allah'ın her iki eli de sağdır Onlar
hükümlerinde, aileleri ile velâyeti altında bulunanlar hakkında hep adâleti
gözetenlerdir."

Müslim, İmâret 18, (1827); Nesâî, Âdâb 1, (8, 221).

1690 - Hasan el-Basrî, Ma'kıl İbnu Yesâr (radıyallâhu anh)'dan
naklediyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı işittim, demişti ki:
"Allah bir kimseyi başkaları üzerine çoban yapmış, o da idaresi
altındakilere hile yapmış olarak ölmüş ise, Allah ona cennetini kesinlikle
haram eder."

Buhârî, Ahkâm 8, Müslim, İman 227, (142); İmâret 21, (142).

Müslim'in Hasan Basrî'den kaydettiği diğer bir rivâyet şöyledir:

"Aiz İbnu Amr (radıyallâhu anh), Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın Ashâb-ı Güzin'inden biri idi. Ubeydillah İbnu Ziyad'ın yanına
girdi ve hemen ona: "Ey oğulcuğum, ben Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın: "Çobanların en kötüsü hutame denen merhametsiz deve
sürücüsüdür, sakın onlardan olma"dediğini işittim" dedi. Ubeydullah:
"Otur, sen muhakkak ki Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ashabının
kepeğindensin" deyince: "Onların kepeği var mıydı? Kepek onlardan
sonra ve onların dışındakiler arasında zuhur etti" diye cevap verdi."

1691 - Adiyy İbnu Amîre el-Kindî (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Bir işe me'mur tayin ettiğimiz kimse, bizden bir iğne veya
ondan daha küçük bir şeyi gizlemiş olsa, bu bir hiyanettir (gulûl), kıyamet
günü onu getirecektir. "

Bunun üzerine, Ensar'dan bir zat kalkarak:

"Ey Allah'ın Resûlü! Vazifeyi benden geri al!" dedi. Hz.
Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm):

"Sana ne oldu?" diye sordu:

"Senin (az önce şunu şunu) söylediğini işittim ya!"
deyince Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm):

"Ben onu şu anda tekrar ediyorum: "Kimi memur tayin
edersek az veya çok ne varsa bize getirsin. Ondan kendisine ne verilirse alır,
ne yasaklanırsa onu terkeder."

Müslim, İmâret 30, (1833).

1692 - Ebû Said (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Kıyamet günü, insanların Allah'a en sevgi1i ve mekân olarak
en yakın olanı, âdil imamdır. Kıyamet günü, insanların Allah'a en menfuru
O'ndan mekân olarak en uzak olanı da zâlim sultandır."

Tirmizî, Ahkâm 4, (1329).

EMİR OLMANIN KÖTÜLÜĞÜĞÜ

1693 - Mikdâm İbnu Ma'dikerib (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) omuzuma vurdu ve:

"Ey Kudeym (Mikdamcık)! Emîr, kâtip, ârif olmadan ölürsen
kurtuluşa erdin demektir!" dedi."

Ebü Dâvud, Harâc 5, (2933).

1694 - Ebû Zerr (radıyallâhu anh) anlatıyor:

"Ey Allah'ın Resûlü! dedim, beni memur ta'yin etmez
misin?"

Bu sözüm üzerine, elini omuzuma vurdu ve sonra da:

"Ey Ebû Zerr, sen zayıfsın, memurluk ise bir emanettir.
(Hakkını veremediğin taktirde) kıyamet günü rüsvaylık ve pişmanlıktır. Ancak
kim onu hakederek alır ve onun sebebiyle üzerine düşen vazifeleri eksiksiz edâ
ederse o hâriç" buyurdu."

Müslim" İmâret 17, (1826); Ebü Dâvud, Vesâyâ 4, (2868); Nesâî,
Vesâya 10, (6, 255).

Ebû Dâvud'un diğer bir rivâyetinde şöyle gelmiştir: "Ey Ebû
Zerr, ben seni zayıf görüyorum. Ben kendim için istediğimi senin için de
isterim. Sakın iki kişi üzerine âmir olma, yetim malına da velilik yapma."

Yine Ebû Dâvud'un bir diğer rivâyeti (Harâc 5, (2934) şöyle:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: "Âriflik haktır,
halka âriflik gereklidir, ancak ârifler ateştedir. "

1695 - Abdurrahman İbnu Semüre (radıyallâhu anh) anlatıyor:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Ey Abdurrahman! Emîrlik isteme. Eğer senin talebin üzerine
sana emîrlik verilirse, istediğin şeyin sorumluluğu sana yüklenir. Eğer sen
talibi olmadan sana emîrlik verilirse, o işte yardım görürsün. Bir iş için
yemin eder, sonra da aksini yapmakta hayır görürsen, daha hayırlı gördüğün ne
ise onu yap, ettiğin yemin için de kefârette bulun."

Buhârî, Ahkâm 5, 6, Eymân 1; Müslim, İmâret 19, (1652); Ebü Dâvud,
Harâc 2, (2929); Tirmizî, Nüzür 5, (1529); Nesâî, Adâbu'l-Kudat 5, (8, 225).

1696 - Ebû Musa (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Yanımda amcamın
evlatlarından iki kişi daha olduğu halde Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
huzuruna girdim. Yanımdakilerden biri:

"Ey Allah'ın Resûlü! Allah'ın sana tevdi ettiğn işlerden
bazıları üzerine bizi emîr tayin et" dedi. Diğeri de aynı talepde bulundu.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın onlara cevabı şu oldu:

"Biz, -Allah'a kasem olsun- bu işe, onu taleb eden veya ona
hırs gösteren hiç kimseyi tayin etmeyiz!"

Buhârî, Ahkâm 7,12, İcâre 8, İstitâbe 2; Müslim, İmâret 7, (1733);
Ebû Dâvud, Harâc 2, (2930); Nesâî, Adâbu'1-Kudât 4, (8, 224).

İMAM VE EMÎRE İTAATİN VACİB OLUŞU

1697 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Dinleyin ve itaat edin! Hattâ, üstünüze, başı kuru üzüm
danesi gibi siyah Habeşli bir köle bile tayin edilmiş olsa, aranızdaKitabullah'ı
tatbik ettikçe. . . (itaatten ayrılmayın)."

Buhârî, Ahkâm 4, Ezân 54, 56.

1698 - Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Kim bana itaat etmişse mutlaka Allah'a itaat etmiştir. Kim de
banas isyan etmiş ise, mutlaka Allah'a isyan etmiştir. Kim emîre itaat ederse
mutlaka bana itaat etmiş olur. Kim de emîre isyan ederse mutlaka bana isyan
etmiş olur.

Buhârî, Ahkâm 1, Cihad 109; Müslim, İmaret 33, (1853); Nesâî,
Bey'at 27, (7,154).

1699 - Hz. İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Müslüman kişiye, hoşuna giden veya gitmeyen her hususta itaat
etmesi gerekir. Ancak, masiyet (Allah'a isyan) emredilmişse o hariç, eğer
masiyet emredilmişse, dinlemek de yok, itaat de yok."

Buhârî, Ahkâm 4, Cihad 108; Müslim, İmâret 38, (1839); Tirmizî,
Cihad 29, (1708); Ebû Davud, Cihad 86, (2626); Nesâî, Bey'at 34, (7,160).

1700 - Hz. Ömer (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Size emîrlerinizin en hayırlıları kimlerdir, en şerirleri
kimlerdir haber vereyim mi? Onların en hayırlıları sizlerin sevgisine mazhar
olanlar, sizleri sevenlerdir; lehlerinde hayırla dua edersiniz, onlar da size
hayır dua ederler. Ümerânızın şerirleri de sizin buğzettiklerinizdir, onlar da
size buğzederler, siz onlara lânet edersiniz, onlar da size lânet ederler"

Tirmzî, Fiten 77, (2265).

1701 - Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Kim itaatten dışarı çıkar ve cemaatten ayrılır ve bu halde
ölürse, cahiliye ölümü ile Ölür."

Buhârî, Ahkâm 4; Müslim, İmâret 53, (1848); Nesâî, Tahrim 28,
(7,123); İbnu Mace, Fiten 7, (3948).

Ebû Hüreyre'nin bir rivâyetinde şöyle gelmiştir: Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Kim itaatten çıkar, cematten ayrılır (ve bu halde ölürse)
cahiliye ölümü ile ölmüş olur. Kim de körükörüne çekilmiş (ummiyye) bir bayrak
altında savaşır, asabiyet (ırkçılık) için gadablanır veya asabiyete çağırır
veya asabiyete yardım eder, bu esnada da öldürülürse bu ölüm de cahiliye
ölümüdür. Kim ümmetimin üzerine gelip iyi olana da, kötü olana da ayırım
yapmadan vurur, mü'min olanlarına hurmet tanımaz, ahid sahibine verdiği sözü de
yerine getirmezse o benden değildir, ben de ondan değilim. "

Müslim, İmâret 53, (1848); Nesâî, Tahrim 28, (7,123); İbnu Mâce,
Fiten 7, (3948).

1702 - Ebû Bekre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim Allah'ın yeryüzündeki
sultanını alçaltırsa, Allah da onu alçaltır. "

Tirmizi, Fiten 47, (2225).

İMAMLARIN VE EMÎRLERİN YARDIMClLARI

1703 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Allah bir emîr için hayır diledi mi ona doğru sözlü bir vezir
nasib eder. Bu, ona unutunca hatırlatır, hatırladığı zaman da yardım eder.
Allah emîre hayır dilemezse, kötü bir vezir musallat eder. Bu vezir, ona
unuttuğunu hatırlatmaz, hatırlayınca da yardımcı olmaz."

Ebû Dâvud 'Harâc 4, (2932); Nesâî, Bey'at 33, (7,159).

1704 - Ebû Said ve Ebû Hüreyre (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Allah bir peygamber gönderdiği veya onun yerine bir halife
getirdiği zaman mutlaka onun iki tane de yakını olmuştur: Biri ma'rufu emretmiş
ve ona teşvik etmiş, diğeri de şerri emretmiş ve şerre teşvik etmiştir. Ma'sum
(yani kötülükten korunmuş) olan, Allah'ınkoruduğu kimsedir."

Buharî, Ahkâm 42; Nesâî, Bey'at 32, (7,158).

1705 - Ka'b İbnu Ucre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bana şunu söyledi:

"Ey Ka'b İbnu Ucre, seni, benden sonra gelecek ümeraya karşı
Allah'a sığındırırım. Kim onların kapılarına gider ve onları, yalanlarında
tasdik eder, zulümlerinde onlara yardımcı olursa, o benden değildir, ben de
ondan değilim; âhirette havz-ı kevserin başında yanıma da gelemez. Kim onların
kapısına gitmez, yalanlarında onları tasdik etmez, zulümlerinde yardımcı
olmazsa o bendendir, ben de ondanım; o kimse, havzın başında yanıma gelecektir.
Ey Ka'b İbnu Ucre! Namaz bürhandır. Oruç sağlam bir kalkandır. Sadaka hataları
söndürür, tıpkı suyun ateşi söndürdüğü gibi. Ey Ka'b İbnu Ucre ! Haramla biten
bir ete mutlaka ateş gerekir. "

Tirmizî, Salât 433. (614); Nesâî, Bey'ât 35, 36, (7,160).

1706 - Cübeyr İbnu Nüfeyr (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Kesir
İbnu Mürre, Amr İbnu 'l-Esved ve el-Mikdâm (radıyallâhu anhüm) dediler ki:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Emîr, halka
karşı suizanna düşerse halkı ifsad eder."

Ebû Dâvud, Edeb 44, (4989).

ULEFA-İ RÂŞİDÎN VE ONLARIN SEÇİMLERİ

1707 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhüma) anlatıyor: "Hz. Ali
(radıyallâhu anh), Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı rahmeti Rahmân'a
kavuşturan hastalığı sırasında yanından dışarı çıktı. (Dışarıda bekleyen) halk:

"Ey Ebû'1-Hasan, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ne
durumda?" diye sodular.

"Allah'a hamdolsun iyileşti!" dedi. Hz. Abbâs
(radıyallâhu anh) elinden tuttu. Ve:

"Üç gün sonra Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ölecek, sen
bir başkasına) me'mur olacaksın. Ben, vallahi Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
bu hastalığından (kurtulamayıp) vefat edeceğini görüyorum. Zîra ben,
Abdulmuttaliboğullarının ölüm sırasında aldığn şekli biliyorum. Gel Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'a gidip bu "iş" (hilafet) kimde kalacak onu
soralım. Bizde kalacaksa (şimdiden) bilmiş oluruz. Bizden başkasına kalacaksa
kendisiyle konuşuruz, bizi (ona) tavsiye eder" dedi.

Ali (radıyallâhu anh):

"Eger, biz onu sorsak bunun üzerine (hilafeti) bize yasaklasa,
halk ondan sonra onu asla bize vermez. Vallahi ben böyle bir şey soramam!"dedi."

Buhârî, İstizân 29, Meğâzî 83.

1708 - Cübeyr İbnu Mut'im (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Bir
kadın, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelerek bir hususta kendi siyle
konuştu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), (kendisine) tekrar gelmesini emretti.
Bunun üzerine kadın:

"Ya seni bulamazsam!" dedi. Kadın ( bu sözüyle) sanki
ölümü kasdetmişti, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Eğer beni bulamazsan, Ebü Bekir'e uğra!" diye cevap
verdi."

Buhârî Ahkâm 57, Fedailu Ashabı'n-Nebî 5, İ'tisâm 24; Müslîm,
Fedailu's-Sahâbe 10, (2386); Tirmizî, Menâkıb, (3677).

1709 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) vefat ettiği zaman, bâbam Ebû Bekir (radıyallâhu anh),
Mescid-i Nebî'den bir mil kadar uzaklıkta olan) Sunh nâm mevkide idi-ki Âliye
(denen Medine'nin yüksek kısmını ki burası Hazrec'e mensüp Beni'l-Hârise'nin
menzillerinin bulunduğu mevki)yi kasdetmektedir-Hz. Ömer (radıyallâhu anh)
kalkıp :

"Vallahi Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) vefat etmedi.
Allah mutlaka onu geri gönderecektir, o da (münafık) kimselerin ellerini ve
ayaklarını kesecek. . ." diyordu. Derken Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh)
geldi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın yüzünü açtı ve öptü.

"Annem bâbam sana feda olsun. Sağlığında hoştun, ölümünde de
hoşsun! Nefsimi kudret elinde tutan Zat-ı Zülcelâl'e yemin olsun, Allah sana
ebediyyen iki ölüm tattırmayacak!" dedi. Sonra dışarı çıkıp:

"(Hz. Ömer'i kasdeterek): "Ey (Peygamber ölmedi diye)
yemin eden kişi, ağır ol!" dedi. Hz. Ebû Bekir konuşmaya başlayınca Hz.
Ömer (radıyallahu anhümâ) oturdu. Hz. Ebû Bekir Allah'a hamd ü sena ettikten
sonra:

"Haberiniz olsun! Kim Muhammed'e tapıyor idiyse bilsin ki
artık Muhammed ölmüştür. Kim de Allah'a tapıyor idiyse o da bilsin ki Allah
hayydır, ölümsüzdür!" dedi ve şu âyeti okudu: "Ey Muhammed, şüphesiz
sen de öleceksin, onlar da ölecekler" (Zümer 30). Şu âyeti de okudu:

"Muhammed ancak bir peygamberdir. Ondan önce de peygamberler
geçmişti. Ölür veya öldürülürse geriye mi döneceksiniz? Geriye dönen, Allah'a hiçbir
zarar vermez. Allah, Şürkederlerin mükâfâtını verecektir" (Âl-i İmrân
144).

Bu açıklama üzerine halk boğuk boğuk ağlamaya" başladı. Ensar
(radıyallâhu anhüm), Benî Saîde yurdunda, Sa'd İbnu Übâde'nin etrafında
toplandı. (Muhâcir de oraya geldi. Ensarîler):

"Bizden bir emîr, sizden de bir emîr!" dediler. Hz. Ebû
Bekir, Hz. Ömer, Hz. Ebû Ubeyde (radıyallâhu anhüm) de oraya geldiler. Hz. Ömer
konuşmaya başladı ise de Hz. Ebû Bekir onu susturdu.Hz. Ömer (bilahere) şöyle
diyordu:

"Vallahi, ben konuşmayı şu sebeple arzu etmiştim: (Zihnimde)
hoşuma giden sözler hazırlamış, Ebû Bekir bunlara ulaşamaz (onun hatırından
bunlar geçmeyebilir) diye endişe etmiştim. Ama, yemin olsun, Ebû Bekir öyle bir
konuştu ki, vallahi içimde hazırlamış olduğum güzel sözlerin hepsine isâbet
etti, (benim aklıma gelmeyen daha da güzelini) beliğ şekilde ifade etti. Onun
sözleri arasında şu da vardı:

"(Ey Ensâr) biz (Kureyşli)ler emîrleriz, sizler de
vezîrlersiniz!"

Bu söz üzerine Hubâb İbnu'1-Münzir ayağa kalktı ve :

"Hayır vallahi bunu yapmayız. Bizden bir emîr, sizden de bir
emir olacak!" dedi. Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh): '

"Hayır! Olmaz bu. Bizler emîrleriz, sizler de
vezîrlersiniz" dedi.

Rezîn şunu ilâve etti: "Hz. Ebû Bekir devamla şunu söyledi:
"Bu "iş" (hilâfet), şu Kureyş cemaati için meşrû tanınacaktır.
Onlar, yer îtibârıyla Arapların ortasındadır, şerefçe de (eskiden beri) en
gözdeleridir. Öyleyse, Ömer'e veya Ebû Ubeyde'ye biat edin!"

Hz. Ömer atılarak:

"Bilakis, biz sana biat ediyoruz. Sen bizim efendimizsin, en
hayırlımızsın, üstelik Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a da en sevgili
olanımızsın!" dedi ve Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh)'in elinden tutup ona
biat etti. Hz. Ömer (radıyallâhu anh)'i müteakip halk da ona biat etti.

Bunun üzerine biri:

"Sa'd İbnu Ubâde'yi katlettiniz!" diye bağırdı. Hz. Ömer
(radıyallâhu anh) öfkeyle:

"Allah onu katletsin!" dedi. Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ)
devamla der ki: "Bu her iki konuşmada geçen sözleri de Allah fâideli
kıldı. Nitekim Hz. Ömer'in konuşması halkı korkuttu. Aralarında nifak vardı,
onun konuşmasıyla Cenab-ı Hakk nifakı bertaraf etti. Hz. Ebû Bekir (radıyallahu
anh) de halkın nazarını Allah'a çevirip, üzerinde oldukları hakkı (İslâm'ı)
öğretti. Oradan şu âyeti okuyarak ayrıldılar. (Meâlen): "Muhammed ancak
bir peygamberdir. Ondan önce de peygamberler geçmişti. Ölür veya öldürülürse
geriye mi döneceksiniz? Geriye dönen, Allah'a hiçbir zarar vermez.. Allah
şükredenlerin mükâfaatını Verecektir" (A1-i Imrân 144).

Buhârî, Fedâilu'l-Ashâb 5, Cenâiz 3, Megâzi 83; Nesâî, Cenâiz 11, (4,11).

(İbnu Deybe diyor ki:) "Derim ki: "Rezîn şunu ilâve
etti" sözü, et-Tecrid'de ve Tecrid'in aslında mevcuttur. Bu ziyâde
aynısıyla Sahîh-i Buhârî'de mevcuttur. Allahu a'lem."

Es-Sünuh (veya es-Sünh) avâli'l-Medîne'de bir yer adıdır. Orada
Benî'l-Hâris İbnu'l-Hazrec'in evleri vardır.

"Allah sana iki ölümü tattırmasın" sözü, yâni dünyada..
tattırmasın demektir. Hz. Ebû Bekir, bu sözü Hz. Ömer (radıyallâhu anhümâ)'in
şu sözünü red maksadıyla söylemiştir: "Allah, peygamberini geri
gönderecek, O da (münafık) kimselerin ellerini ve ayaklarını kesecek."
Sakîfe: Evin sofa (üstü kapalı önü açık) kısmı. Toroslarda evin bu kısmına
yazlık tâbir edilir.

Nesîc: Ağlayan kişinin hıçkırığını içine tıkarak sessiz ağlaması.

1710 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor; "Ben,
Muhâcirler'den bir çoğundan Kur'an öğreniyordum. Abdurrahman İbnu Avf, onlardan
biri idi. (Ben Mina'da onun menzilinde iken, o da, Hz. Ömer'in son defa yapmış
olduğu haccda onun yanında idi. Abdurrahman yanıma dönüşte:)

"Bugün Hz. Ömer'in yanına gelen bir adamı keşke sen de
görseydin. Dedi ki: "Ey mü'minlerin emîri, bir adam görsen ki sana:
"Keşke Ömer ölmüş olsa da falancaya (Bezzar'ın rivâyetinde Talha İbnu
Ubeydillah'a) biat etsem. Vallahi Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh)'in biatı çabucak
oldu bitti" dese ne dersin?" dedi. Hz. Ömer bu söze (daha önce hiç
görmediğim kadar) öfkelendi ve:

"İnşaallah bu akşam halka hitab edip, (ahd ve müşaverede
olmaksızın) idâreyi gasbetmek isteyen bu heriflere karşı onları
uyaracağım" dedi.

Abdurrahman ilâveten dedi ki: "(Bunun üzerine) Hz. Ömer'e:

"Ey mü'minlerin emîri, dedim, böyle bir şey yapma. Zîra hacc
mevsiminde insanların cühelâ ve serseri takımı biraraya gelir. Konuşmak üzere
halkın içinde doğrulduğnun zaman bunlar olaki, etrafında ekseriyeti teşkil
ederler. Korkum şu ki, siz kalkar birşeyler söylersiniz, o cahillerin her biri
bir başka şey anlar, esas ifâde etmek istediğiniz maksad tamamen kaybolur. Şu
halde acele etmeyin, Medine'ye varın. Orası daru'l-hicret ve sünnettir
(hicretin yapıldığı, sünnetin yaşandığı mahaldir). Orada fıkıh ulemâsı ve
insanların eşrafıyla başbaşa kalır, dilediğinizi rahatça söylersiniz. Âlimler
sözlerinizi eksiksiz öğrenirler ve maksadınız ne ise onu anlarlar."

(Bu sözüm üzerine) Hz. Ömer (radıyallâhu anh):

"Pekâla, vallahi inşaallah Medine'ye vardığımda ilk fırsatta
bu toplantıyı aktedeceğim!" dedi. İbnu Abbas (radıyallâhu anhümâ) devamla
dedi ki:

"Zilhicce'nin sonlarında Medine'ye geldik. Cuma günü öğle olur
olmaz camiye gitmede acele ettim."

Rezîn şu ilâvede bulundu: "Öğle sıcağında çıktım." Sonra
önceki hadisi anlatmaya (İbnu Abbas) devam etti ve dedi ki:

"(Camiye gelince) Saîd İbnu Zeyd İbni Amr İbni Nüfeyl
(radıyallâhu anh)'i minberin köşesinde oturmuş buldum. Dizim dizine değecek
şekilde yanına oturdum. (Sağıma soluma bakmaya) başlamadan Ömer İbnu'1- Hattâb
(yerinden minbere doğru) çıktı. Onun gelmekte olduğunu görünce yanımdaki Saîd
İbnu Zeyd İbni Amr İbni Nüfeyl'e:

"Bu öğle, Ömer, halife olduğu günden beri hiç yapmadığı bir
konuşma yapacak" dedim. Zeyd, söylediğimi hoş karşılamadı ve:

"Daha önce konuşmadığı şeyi konuşması ne mümkün!" deyip
beni reddetti.

Hz. Ömer (radıyallâhu anh) minbere oturdu. Müezzin ezanını
tamamlayınca, doğruldu. Cenab-ı Hakk'a lâyık olduğu hamd ve senâda bulundu.
Sonra şunları söyledi:

"Emmâ ba'd. Ben şimdi sizlere, Cenab-ı Hakk'ın söylememi
takdir buyuracağı bir konuşma yapacağım. Bilemiyorum, belki de ecelim yakındır,
(bu son hutbem olur). Kim bu sözlerimi anlar ve hâfızasına alabilirse bineğinin
götürdüğü her yerde nakletsin. Kim de anlamış o1maktan korkarsa, hiç kimseye
hakkımda yalan söylemesini helâl etmiyorum. Allah celle şânuhu, Muhammed
(aleyhissalâtu vesselâm)'i hakla gönderdi, kendisine kitap indirdi. Allah'ın
indirdikleri meyanında recm âyeti de vardı. Biz onu okuduk, anladık ve
ezberledik. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) recm cezası verdi. O'ndan sonra
da bizler verdik. Şahsen aradan fazla zaman geçince, bazılarının çıkıp:
"Allah'ın kitabında biz recm âyeti bulamıyoruz" diyerek Allah'ın
indirmiş olduğu bir farzı terkedip sapıtmalarından korkuyorum, recm, Allah'ın
kitabında muhsan yani bâliğ, akil, sahih bir evlilikle evlenmiş ve gerdek
yapmış olduğu halde zinâ eden kadın ve erkeklere -isbatlayıcı beyyine veya
hamilelik, veya itiraf olduğu takdirde-uygulanması gereken bir haktır."

Zinâ haddiyle ilgili bâbta zikri geçmiş olan İbnu Abbâs hadisi
zikrettikten sonra dedi ki:

"...Ve dahi bana ulaştı ki, birileri şöyle demiş: "Ömer
ölünce, (herkesle istişâre, biat aramaksızın) falancaya biat edeceğim."
Sakın ha! Hiç kimseyi, "Hz. Ebû Bekirin seçimi de oldu bittiye geldi. (Biz
de onun seçilme tarzına uygun olarak birini seçebiliriz)" gibi sözler
aldatmasın. Haberiniz olsun, -evet onun seçimi çabuk olmuştur bu doğru- ancak,
Allah (umumiyetle çabuk yapılan işlerde bilâhere karşılaşılan) şerlerden (bu
ümmeti) korumuştur. Sizden hiç kimseye, Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh)'e
yapıldığı şekilde (alâka gösterilerek) boyunlar koparcasına nazarlar çevrilip
baş uzatılmaz. Öyle ise, Müslümanların istişâre ve te'yidi tahakkuk etmeksizin
kim bir başkasına biat ederse bilsin ki, ne biat edene, ne de edilene itibar
edilmeyecektir. Böyle bir biat akdi, edeni de edileni de ölüme maruz
bırakacaktır. (Hz. Ebû Bekir'e yapılan biat böyle kıt düşüncelilerin zannettiği
gibi değildir. İç yüzünü anlatayım:)

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ruhunu Cenab-ı Hakk
kabzettiği vakit, haberimiz oldu ki, Ensar büyük bir grup hâlinde bizden ayrı
olarak Benî Sâide sakî inde toplanmışlar. Ali, Zübeyr ve bunlarla birlikte
(Abbâs gibi diğer) bazıları bizden ayrılarak (cenazeyle meşgul olmak üzere)
geride kaldılar. Muhacirler de Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh)'in etrafında
toplandılar. Hz. Ebû Bekir'e:

"Ey Ebû Bekir, haydi şu Ensârî kardeşlerimizin yanlarına
gidelim!" dedim. Onlara (bir an önce yetişmek üzere) yürüdük. Yakınlarına
varınca, onlardan iki sâlih zatla karşılaştık. Kavmin (Sa'd İbnu Ubâde'yi
halife seçme hususundaki) kararlarını zikrettiler, sonra da:

"Ey Muhâcirler cemaati nereye gidiyorsunuz?" diye
sordular. Biz:

"Şu Ensârî kardeşlerimize gidiyoruz!" dedik.

"Hayır, onlara yaklaşmayın, hükümlerini versinler"
dediler. Ben:

"Vallahi onlara gideceğiz" dedim ve yürüdük. Onları Benî
Sâide sakîfinde bulduk. Ortalarında üzeri örtülü birisi vardı.

"Bu da kim?" dedim.

"Bu Sa'd İbnu Ubade'dir!" dediler. Ben:

"Nesi var?" diye sordum.

"Titriyor!" dediler. Biraz oturmuştu ki, hatipleri
şehâdet getirerek söze başladı. Cenab-ı Hakk'a layık olduğu hamd ve senâyı
ifade ettikten sonra şu konuşmayı yaptı:

"Emmâ ba'd! Biz Allah'ın ensârı ve İslâm'ın ordusuyuz. Siz ey
Muhâcirler, asıl kavminden kopup gelmiş (içimizde) az bir grupsunuz!"

(Anladık ki) bunlar, aslen müstehak olduğumuz fonksiyonumuzdan bizi
koparmak, emîrlikten uzak tutmak istiyorlardı.

Hatip sözlerini tamamlayınca konuşmak arzu ettim. Bu esnâda,
içimden söyleyecek güzel sözler hazırlamıştım, bunlar hoşuma da gitmişti.
Bunları Ebû Bekir (radıyallâhu anh)'in huzurunda söylemek istiyordum. Ben bâzan
onun hiddetini yatıştırıyordum. Konuşmak istediğim sırada Ebû Bekir:

"Acele etme!"dedi. Onu öfkelendirmek istemedim (ve
konuşmaktan vazgeçtim). Ebû Bekir (radıyall hu anh) konuştu. O aslında benden
daha çok hilme sahip, daha vakur idi. Allah'a yeminle söylüyorum, içimde
hazırladığım bütün güzel sözleri eksiksiz aynı güzellikte ve hattâ daha da
güzel bir biçimde bu konuşması esnasında söyledi. Demişti ki:

"Hakkınızda söylediğiniz hayır (ve fazilet ne varsa) hepsine
lâyıksınız. Ancak bu (emîrlik) işi, Kureyş kabilesine (meşru) tanınır. Onlar,
neseb yönüyle de, yurt yönüyle de Arab'ın ortasında yer alır. Ben sizin için şu
iki şahıstan birini uygun buldum, bunlardan hangisini isterseniz ona biat
edin!"

Böyle deyip -benim ve Ebû Ubeyde İbnu'l-Cerrâh'ın ellerimizden
tuttu. Ebû Bekir, ikimizin arasında oturuyordu. Onun (ikimizi imamlığa teklif
eden cümlesinden başka) bütün söyledikleri hoşuma gitti. Vallahi, Ebû Bekir'in
bulunduğu bir kavmin başına emîr seçilmektense, ortaya çıkarılıp boynumun
vurulmasını gerektirecek bir günah işlemek bana daha sevgili gelirdi. Ancak,
nefsimin bana ölüm ânında hoş gösterdiği şeyi şimdi bulamıyorum. Derken
Ensar'ın (Hubâb İbnu'l-Münzir adındaki) bir sözcüsü:

"Beni (hasta hayvanların kaşınarak rahatladıkları) kaşınma
çubukcağızı, yaslandığı dikme ile ayakta duran hurma fıdancığı kabul edin (ve
fıkrimi dinleyin. Diyorum ki):

"Sizden bir emîr, bizden de bir emîr olsun, ey Kureyş
cemaati!" dedi.

Bunun üzerine her kafadan bir söz çıkmaya başladı, gürültü çoğaldı.
Öyle ki ihtilâfçıkacak diye korktum. Hz. Ebû Bekir'e:

"Ey Ebû Bekr, uzat elini!" dedim. Elini uzattı, ben ona
biat ettim. Muhacirler de biat ettiler. Sonra da Ensâr biat etti. Sa'd İbnu
Ubâde (radıyallâhu anh)'nin üzerine atıldık. Derken onlardan biri:

"Sa'd İbnu Ubâde'yi öldürdünüz!" demez mi? Ben de:

"Sa'd İbnu Ubâde'yi Allah öldürsün!" dedim.

Hz. Ömer (radıyallâhu anh) der ki: "Vallahi biz, Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm)'in defni sırasında, Hz. Ebû Bekir'in seçiminden daha
ehemmiyetli bir şey düşünemedik. Biat gerçekleşmeden halkı terketmemiz halinde,
oradan ayrılınca, arkamızdan kendilerinden birini halife seçiverecekler diye
korktuk. Böyle bir durumda ya bize de râzı olmaya olmaya biat edecek veya
muhalefet edecek ikisi de fesad olacaktı.

Bilesiniz, Müslümanlarla istişâre etmeden kim bir başkasına biat
ederse, ne biat edene, ne de kendisine biat edilene itibar edilmez, ikisinin de
öldürülmesinden korkulur.

Buhârî, Muhâribin 30, 31, İ'tisâm 16, Mezâlim 19, Menâkıbu'l-Ensâr
46, Megâzî 11; Müslim, Hudud 15, (1691) Müslim'de hadis muhtasar olarak
kaydedilmiştir.

1711 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor:

"Hz. Fâtıma ve Hz. Abbâs (radıyallâhu anhümâ) Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu
anh)'e uğrayıp, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'tan kendilerine kalan
mirası sordular. Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh) onlara:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın: "Bize kimse
vâris olamaz, bıraktıklarımız hep sadakadır. Ancak Âl-i Muhammed bu maldan
(ihtiyacı kadarını) yer" dediğini işittim. Allah'a yemin olsun Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın yaptığını gördüğüm bir şeyi terketmem, mutlaka onu
yaparım. Ben O'nun emrinden bir şey terkedecek olsam sapıtmaktan
korkarım!" dedi.

Bunun üzerine Hz. Fatıma, Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anhümâ)'e
küstü ve altı ay sonra ölünceye kadar onunla konuşmadı. Hz. Ali, onu geceleyin
defnetti. Ölümünü Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh)'e haber vermedi.

Hz. Ali, Fatıma (radıyallâhu anhümâ) sağken halk nazarında ayrı bir
makama, izzete sahipti. Hz. Fatıma vefat edince, halkın alâkası ondan kesildi.

Bir adam Zührî (rahimehullah)'ye: Ali, (Hz. Ebû Bekir'e) altı ay
biat etmedi mi?" diye sordu.

"Hayır, vallahi hayır, Benî Haşim'den hiç kimse geri kalmadı.
Ali (radıyallâhu anh), insanların nazarlarının kendinden çevrildiğini görünce
Hz. Ebû Bekir (radıyall hu anh)'le musalahaya mecbur kaldı. Ona haber salarak:
"Yanında kimse olmadan, yalnız olarak bize gel!" dedi. kendisine Hz.
Ömer'in gelmesini istemiyordu, çünkü ondaki şiddet ve hiddet hâlini biliyordu.
Hz. Ömer (radıyallâhu anh):

"Onlara tek başına gitme!" dedi. Hz. Ebû Bekir
(radıyallâhu anh):

"Vallahi tek başıma gideceğim. Bana ne yapabilirler ki?"
dedi ve Ebû Bekir (radıyallâhu anh) onlara gitti. Hz. Ali (radıyallâhu anh)'nin
yanına girdi. Benî Hâşim, yanında toplanmışlar idi. (Hz. Ebû Bekir'i görünce)
kalktı. Allah'a hamd ü senada bulundu. Sonra şunu söyledi:

"Emmâ ba'd! Ey Ebû Bekir, bizim sana biat etmemize mani olan
şey senin faziletini inkârımız değildir, sana karşı bir rekâbet düşüncemiz de
yok. Ancak, biz, bu "iş"te bizim de bir hakkımız olduğuna
inanıyorduk. Bize karşı müstebit davrandınız!"

Sonra Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a olan yakınlığını
zikretti.

Ali bunları zikrettikçe Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anhümâ)
ağlamaktan kendini alamıyordu. Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh) şehâdet getirdi,
Allah Teâla'ya hamdetti, senâda bulundu. Sonra şunları söyledi:

"Emmâ ba'd! Allah'a kasem olsun, şurası muhakkak ki,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın akrabaları bana, kendi akrabalarımdan
daha yakın, daha sevgili. Ve ben, yeminle söylüyorum, benimle sizin aranızda
olan bu mal meselesinde haktan ve hayırdan hiç ayrılmış değilim. Zîra, ben
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'tan şunu işittim:

"Bize kimse vâris olamaz, bıraktığımız sadakadır. Âl-i
Muhammed bu maldan yer. " Vallahi ben, Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ın yaptığını gördüğüm bir işi terketmem, Allah'ın izniyle mutlaka
yaparım" dedi. Hz. Ali (radıyallâhu anh):

"Biat için öğleden sonra buluşalım"dedi. Ebû Bekir
(radıyallâhu anh) öğleyi kılınca, cemaate yönelip Hz. Ali (radıyallâhu anh)'nin
(biatı geciktirmedeki) beyan ettiği özürleri halka anlattı. Sonra da Hz. Ali
(radıyallâhu anh) kalkıp, Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh)'in hakkını tazim buyurdu,
faziletlerini, İslâm'a sebkat eden hizmetlerini zikretti. Sonra Ebû Bekir
(radıyallâhu anh)'e yaklaşıp biat etti. Halk, Hz. Ali (radıyallahu anh)'nin
etrafını sarıp:

"İsabet ettin, çok iyi bir davranışta bulundun" diyerek
takdir ettiler. Hz. Ali (radıyallâhu anh) bu ma'ruf işe döndüğü zaman halk
(tekrar) kendisine yakınlık (ve alâka) gösterdi."

Buhârî, Fedailu'l-Ashab 12; Müslim, Cihad 53, (1759). Metin
Müslim'dendir. Hadis BuhârÎ'de muhtasardır.

1712 - Kasım İbnu Muhammed anlatıyor: "Hz. Aişe (radıyallâhu
anhâ) bir gün hastalanmış:

"Vay başım, (ölüyorum)!" demişti. Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm) (şaka olsun diye):

"Keşke bu ben sağken olsa, sana istiğfàr eder, dua
ediveririm!"dedi. Bunun üzerine Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) birden
parladı:

"Vay başıma gelen. Vallahi görüyorum ki ölmemi istiyorsun. Ben
öleceğim, sen de akşama zevcelerinden biriyle başbaşa kalacaksın ha!"
dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) (sözü değiştirerek) dedi ki:

"Bilakis ben ölüyorum, vay başım! Ebü Bekir'e ve oğluna
birinzi gönderip (benden sonra hilâfet hususunda "ben daha lâyığım"
iddia veya temennisinde bulunacaklara karşı) yerime geçeceği tesbit etmek
istemiştim. Sonradan (kendi kendime: "Böyle bir iddiayı Ebû Bekir dışında
kim yaparsa) Allah kabul etmez, mü'min1er de reddederler" dedim (ve
vasiyet yapmaktan vazgeçtim)."

Buhârî, Ahkâm 51, Merdâ 16; Müslim, Fedailu's-Sahâbe 11, (2387).

1713 - Hz. Âişe (radıyallâhu anh ) anlatıyor:

"Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh), ölüm ânı yaklaşınca
(muhtazar olunca), Hz. Ömer'i çağırttı ve:

"Ey Ömer, ben Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ashabı
üzerine seni halife seçiyorum. Mizanı ağır olan, hakka uyması sebebiyle kıyamet
günü mizanı ağır basacak ve ağırlık kendine olacak kimsedir. Sadece hakkın
girdiği mizanın ağır olması da hak olmuştur.

Ey Ömer! Mizanı hafif olan da, batıla uyması sebebiyle, kıyamet
günü sevabı az ve hafıf olan ve bu hafıflikle teraziye girecek olandır.
İçerisine sadece batıl giren mizanın hafif olması da haktır."

Ayrıca, askerlerin komutanlarına da şunu yazdı: "Başınıza
Ömer'i seçtim. Kendim için de, Müslümanlar için de hayrı seçtim."

Sonra Ebû Bekir (radıyallâhu anh) vefat etti ve geceleyin
defnedildi. Bilahere Hz.Ömer (radıyallâhu anh), ayağa kalkıp hamd ü sena
ettikten sonra şunları söyledi:

"Ey insanlar, ben size, hiç bilmediğiniz bir şeyi kendimden
uydurup öğretecek değilim. Ben Ömer'im. Size emîr olma hususunda hırsım yok.
Ancak vefat eden Ebû Bekir (radıyallâhu anh) bunu bana vasiyet etti. Bu işi ona
Allah'ın ilham ettiğine inanıyorum. İmamlığımı, ona ehil olmayan kimseye
bırakmam. Fakat onu, Müslümanlara saygı göstermeye gayret edenlere bırakırım.
İşte böyleleri, Müslümanlara emîr olamya başkalarından daha çok layıktır."

Muvatta'da bulunamamıştır.

1714 - Ma'dan İbnu Ebî Talha anlatıyor:

"Hz. Ömer (radıyallâhu anh), cuma günü hutbe verdi. Önce
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı hatırlattı, sonra Hz. Ebû Bekir
(radıyallahu anh)'i andı. Sonra da şunları söyledi:

"Ben rüyamda bir horoz gördüm, bana üç gaga vurdu. Bunu,
ecelim yaklaştı diye yordum. Bazı kimseler, yerime birini seçmemi söylüyorlar,
Allah ne dini, ne hilafetini, ne de Resûlü (aleyhissalâtu vesselâm) ile
gönderdiği şeyi zayi edecek değildir. Eğer ecelim çabucak gelirse hilâfet,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ölürken kendilerinden razı bulunduğu şu
altı kişinin müşâveresi ile belirlenecektir. Ben biliyorum ki, bazıları bu
seçime dil uzatacaklardır. Bunlar benim şu elimle İslâm'a kattığım kimselerdir.
Eğer bunu yaparlarsa bilin ki, onlar ancak Allah'ın düşmanlarıdır, kâfırlerdir,
sapıklardır.

Sonra sözüne şöyle devam etti:

"Ey Rabbim, seni Ensâr'ın ümerâsına şâhid kılıyorum. (Bilin
ki) ben onları, adaletli olsunlar ve halka dinlerini, Peygamberlerinin
(aleyhissalâtu vesselâm) sünnetini öğretsinler (zekatı) aralarında taksim
etsinler, dini meselelerde müşkilatla karşılaşınca bana bildirsinler diye
başlarına tayin ettim."

Hz. Ömer (radıyallâhu anh)'in bu hutbesinden bir cuma geçmişti ki
hançerlendi. Yanına girmek için önce Muhacirler'e, sonra Ensâr'a, sonra
Medineliler'e, sonra Şamlılar'a, sonra Iraklılar'a sırayla izin verdi. Biz
huzura girenlerin sonuncusu idik. Siyah bir bürde ile yarası sarılmış,
üzerinden kanlar akıyor vaziyette gördük.

"Bize vasiyette bulun!" dedik. Ona bizden başka vasiyet
talebinde bulunan olmadı.

"Size dedi, Allah'ın Kitabı'nı vasiyet ediyorum. Zira ona
uyduğunuz müddetce asla sapıtmazsınız. Size Muhacirler'i de vasiyet ediyorum.
Zira insanlar çoğalırken onlar azalıyor. Size Ensâr'ı da vasiyet ediyorum. Zira
onlar, imanın sığındığı melcedir. Size bedevîleri de vasiyet ediyorum.

Zira onlar aslınız, dayanağınızdır."

Bir rivayette şöyle denmiştir: "...Zira onlar
kardeşlerinizdir, düşmanınızın düşmanıdır. Size zımmîleri de vasiyet ediyorum,
zira onlar Peygamberimiz (aleyhissalâtu vesselâm)'in zimmeti ve ailenizin
rızkıdır. Beni terkedin artık."

Buhârî, Ahkâm 51, Müslim, İmâret 12, (1823); Tirmizî, Fiten 48,
(2226); Ebû Dâvud, Harâc 8, (2939).

Bir rivayette şöyle gelmiştir: "Hz. Ömer (radıyallâhu anh)
hançerlendiği zaman kendisine: "Birini yerinize seçseniz!"
denilmişti. Şu cevabı verdi:

"Yani işinizi sağken de, ölmüşken de ben mi sırtımda
taşıyayım? Mamafih, birisini seçecek olsam (bu caizdir, zira) benden daha
hayırlı olan Ebû Bekir seçmiştir. Seçimi terkedecek olsam (bu da caizdir zira)
benden daha hayırlı olan Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da seçimi
terketti. Ben istedim ki, bundaki nasibim başa baş olsun, ne lehime ne de
aleyhime"

Abdullah İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) dedi ki: "(Ömer'in bu
sözü üzerine) anladım ki, yerine kimseyi tayin etmeyecektir." Oradakiler:

"Allah hayırlı mükâfaatlar versin. Sen şu şu hizmetleri
yaptın" dediler. O da: "Uman ve korkan" diye cevap verdi."

1715 - Hz. Âişe (radıyallâhu anh ) anlatıyor:

"Hz. Ebû Bekir (radıyallâhu anh), ölüm ânı yaklaşınca
(muhtazar olunca), Hz. Ömer'i çağırttı ve:

"Ey Ömer, ben Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın ashabı
üzerine seni halife seçiyorum. Mizanı ağır olan, hakka uyması sebebiyle kıyamet
günü mizanı ağır basacak ve ağırlık kendine olacak kimsedir. Sadece hakkın
girdiği mizanın ağır olması da hak olmuştur.

Ey Ömer! Mizanı hafif olan da, batıla uyması sebebiyle, kıyamet
günü sevabı az ve hafıf olan ve bu hafıflikle teraziye girecek olandır.
İçerisine sadece batıl giren mizanın hafif olması da haktır."

Ayrıca, askerlerin komutanlarına da şunu yazdı: "Başınıza
Ömer'i seçtim. Kendim için de, Müslümanlar için de hayrı seçtim."

Sonra Ebû Bekir (radıyallâhu anh) vefat etti ve geceleyin
defnedildi. Bilahere Hz.Ömer (radıyallâhu anh), ayağa kalkıp hamd ü sena
ettikten sonra şunları söyledi:

"Ey insanlar, ben size, hiç bilmediğiniz bir şeyi kendimden
uydurup öğretecek değilim. Ben Ömer'im. Size emîr olma hususunda hırsım yok.
Ancak vefat eden Ebû Bekir (radıyallâhu anh) bunu bana vasiyet etti. Bu işi ona
Allah'ın ilham ettiğine inanıyorum. İmamlığımı, ona ehil olmayan kimseye
bırakmam. Fakat onu, Müslümanlara saygı göstermeye gayret edenlere bırakırım.
İşte böyleleri, Müslümanlara emîr olamya başkalarından daha çok layıktır."

Muvatta'da bulunamamıştır.

1716 - Ma'dan İbnu Ebî Talha anlatıyor:

"Hz. Ömer (radıyallâhu anh), cuma günü hutbe verdi. Önce
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı hatırlattı, sonra Hz. Ebû Bekir
(radıyallahu anh)'i andı. Sonra da şunları söyledi:

"Ben rüyamda bir horoz gördüm, bana üç gaga vurdu. Bunu,
ecelim yaklaştı diye yordum. Bazı kimseler, yerime birini seçmemi söylüyorlar,
Allah ne dini, ne hilafetini, ne de Resûlü (aleyhissalâtu vesselâm) ile
gönderdiği şeyi zayi edecek değildir. Eğer ecelim çabucak gelirse hilâfet,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ölürken kendilerinden razı bulunduğu şu
altı kişinin müşâveresi ile belirlenecektir. Ben biliyorum ki, bazıları bu
seçime dil uzatacaklardır. Bunlar benim şu elimle İslâm'a kattığım kimselerdir.
Eğer bunu yaparlarsa bilin ki, onlar ancak Allah'ın düşmanlarıdır, kâfırlerdir,
sapıklardır.

Sonra sözüne şöyle devam etti:

"Ey Rabbim, seni Ensâr'ın ümerâsına şâhid kılıyorum. (Bilin
ki) ben onları, adaletli olsunlar ve halka dinlerini, Peygamberlerinin
(aleyhissalâtu vesselâm) sünnetini öğretsinler (zekatı) aralarında taksim
etsinler, dini meselelerde müşkilatla karşılaşınca bana bildirsinler diye
başlarına tayin ettim."

Hz. Ömer (radıyallâhu anh)'in bu hutbesinden bir cuma geçmişti ki
hançerlendi. Yanına girmek için önce Muhacirler'e, sonra Ensâr'a, sonra
Medineliler'e, sonra Şamlılar'a, sonra Iraklılar'a sırayla izin verdi. Biz
huzura girenlerin sonuncusu idik. Siyah bir bürde ile yarası sarılmış,
üzerinden kanlar akıyor vaziyette gördük.

"Bize vasiyette bulun!" dedik. Ona bizden başka vasiyet
talebinde bulunan olmadı.

"Size dedi, Allah'ın Kitabı'nı vasiyet ediyorum. Zira ona
uyduğunuz müddetce asla sapıtmazsınız. Size Muhacirler'i de vasiyet ediyorum.
Zira insanlar çoğalırken onlar azalıyor. Size Ensâr'ı da vasiyet ediyorum. Zira
onlar, imanın sığındığı melcedir. Size bedevîleri de vasiyet ediyorum.

Zira onlar aslınız, dayanağınızdır."

Bir rivayette şöyle denmiştir: "...Zira onlar
kardeşlerinizdir, düşmanınızın düşmanıdır. Size zımmîleri de vasiyet ediyorum,
zira onlar Peygamberimiz (aleyhissalâtu vesselâm)'in zimmeti ve ailenizin
rızkıdır. Beni terkedin artık."

Buhârî, Ahkâm 51, Müslim, İmâret 12, (1823); Tirmizî, Fiten 48,
(2226); Ebû Dâvud, Harâc 8, (2939).

Bir rivayette şöyle gelmiştir: "Hz. Ömer (radıyallâhu anh)
hançerlendiği zaman kendisine: "Birini yerinize seçseniz!"
denilmişti. Şu cevabı verdi:

"Yani işinizi sağken de, ölmüşken de ben mi sırtımda
taşıyayım? Mamafih, birisini seçecek olsam (bu caizdir, zira) benden daha
hayırlı olan Ebû Bekir seçmiştir. Seçimi terkedecek olsam (bu da caizdir zira)
benden daha hayırlı olan Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) da seçimi
terketti. Ben istedim ki, bundaki nasibim başa baş olsun, ne lehime ne de
aleyhime. . . "

Abdullah İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) dedi ki: "(Ömer'in bu
sözü üzerine) anladım ki, yerine kimseyi tayin etmeyecektir." Oradakiler:

"Allah hayırlı mükâfaatlar versin. Sen şu şu hizmetleri
yaptın" dediler. O da: "Uman ve korkan" diye cevap verdi."

1717 - Abdullah İbnu Selâm (radıyallâhu anh) anlatıyor:

"Hz. Osman (radıyallâhu anh) muhâsara edildiğn zaman, namaz
kıldırma işine Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh)'yi tayin etti. Bâzan Hz. İbnu
Abbas kıldırıyordu. Sonra, Hz. Osman (isyancılara) elçi yollayıp, benden ne
istiyorsunuz? diye sordu. Onlar: "Hilâfetten ayrılmanı istiyoruz"
dediler. O da: "Allah'ın bana giydirdiği bir kaftanı çıkarmam" diyerek
reddetti.

"Onlar seni öldürecekler!" dediler. O:

"Beni öldürdüğünüz takdirde, ebediyyen birbirinizi sevmeyecek,
düşmanla elbirlik savaşamayacaksınız. Göre göre ihtilâfa düşeceksiniz. Ey kavm,
bana karşı çıkardığnnız şu ihtilâf sakın ola başınıza, sizden öncekilerin maruz
kaldığı belâyı dolamasın!" dedi. İhtilâlcilerin tazyikleri artınca, cuma
gününe oruçlu olarak girdi. Gün biraz ilerleyince uyudu.Uyanınca:

"Şu anda rüyamda Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı gördüm.
Bana: "Akşam yanımızda iftarını yapacaksın" buyurdu" dedi.

O gün öldürüldü. Sonra Hz. Ali (radıyallâhu anh) hutbe okumak üzere
kalktı. Hamd ü senâdan sonra:

"Ey insanlar, dedi, bana yaklaşın, gözlerinizi, kulaklarınızı
dört açın. Şahsen ben ve sizler hepimizin fıtnenin içine düşmemizden
korkuyorum. Fitne sırasında, hepimize gayret gerekecek." Devamla dedi ki:

"Allah bu ümmeti iki edeble terbiye etti: Kitap ve Sünnet.
Bunların (tatbiki hususunda), sultan nezdinde gevşeklik olamaz. Öyle ise
Allah'tan korkun, aranızdaki meseleleri halledin."

Hz. Ali (radıyallâhu anh) bunları söyleyip minberden indi ve
beytü'l-maldan arta kalan servete yönelerek Müslümanlar arasında taksim
etti."

Rezîn ilâvesidir, kaynağı bulunamamıştır.

1718 - Hasan Basrî (rahimehullah) hazretleri anlatıyor:

"Hasan İbnu Ali, vallahi Hz. Muâviye (radıyallâhu anhümâ)'yi
dağlar gibi büyük askerî birliklerle karşıladı. Bunun üzerine Amr İbnu'1-As,
Hz. Muâuiye ye:

"Ben vallahi, öyle askerî birlikler görüyorum ki, bunlar
kendileri gibi (sayıca ve keyfıyetçe) akrân olan birlikleri öldürmedikçe geri
dönmezler" dedi. Muâviye de Amr (radıyallâhu anh)'a -ki vallahi Hz.
Muâviye bu iki adamın hayırlısıdır- şu cevabı verdi:

"Ey Amr, söyle bakalım! Şunlar (bizimkiler) öbürlerini,
öbürleri de şunları öldürseler Müslümanların işlerini kim benim adıma
yürütecek, kim kadınlarının, yetimlerinin bakımını benim adıma üzerine
alacak?"

Sulh yapmak için, Kureyş'in Benî Abdişşems boyundan iki kişiyi yani
Abdurrahman İbnu Semüre ve Abdullah İbnu Âmir'i, Hz. Hasan (radıyallâhu anh)'a
gönderdi. Bunlara:

"Haydi, şu zâta gidin, ona (sulh yapmak istediğimizi)
söyleyin. (Hilâfet arzusundan vazgeçmesini) taleb edin, (buna mukabil ne
isterlerse) verin!" dedi. Bunlar Hz. Hasan (radıyallâhu anh)'ın yanına
gidip, huzuruna çıktılar. (Hz. Muâviye'nin tenbihine uygun olarak) konuştular.
(Hilâfeti Hz. Muâviyeye bırakması halinde ne isterse vereceğini) söylediler.
Hz. Hasan (radıyallâhu anh) onlara:

"Bizler Abdulmuttalib'in oğullarıyız. Beytu'l-maldan bir
hissemiz var. Bu ümmet (ihtiyaç karşısında mal için) kanını isrâf etmeye
başladı. (Beytu'1-maldan bize ayrılacak hisse nedir?)" dedi. Onlar:

"Hz. Muâviye size şunları teklif ediyor, hilâfetten
vazgeçmenizi taleb ediyor, mukabilinde ne istediğinizi soruyor" dediler.
Hz. Hasan (radıyallahu anh):

"Sizin bu vaadlerinizi bize kim tekeffül edecek?" dedi.
Elçiler:

"Sana biz tekeffül ediyor, garanti veriyoruz!" dediler.
Hz. Hasan her ne talebte bulundu ise hepsine:

"Biz tekeffül ediyoruz!" diyerek teminat verdiler.
Böylece Hz. Hasan, Hz. Muâviye (radıyallâhu anhümâ) ile sulh yaptı.

Hasan Basrî demiştir ki:

"Ben Ebû Bekir (radıyallâhu anh)'i işittim şöyle demişti:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı minberde gördüm, yanında Hz.Hasan
İbnu Ali vardı. Bâzan halka yöneliyor, bazan Hasan'a yöneliyor ve: "Şu
oğlum, seyyiddir. Umulur ki, Allah bununla iki muazzam Müslüman orduyu sulha
kavuşturacak" diyordu."

Buhârî, Sulh 9, Menâkıb 25, Fedailu'l-Ashâb 22, Fiten 20.

HUL' BÖLÜMÜ

1719 - Sevbân (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Ciddi bir sebep olmadan, kocasından hul' yoluyla boşanan
kadın, cennetin kokusunu alamaz."

Tirmizî,Talâk 11, (1186,1187); Ebû Dâvud, Talâk 18 (2226); Nesâî,
Talâk 34, (6,168).

Ebû Dâvud'un bir rivayetinde şöyle denmiştir: "Hangi kadın
zevcesinden boşanma taleb ederse..." Ebû Hüreyre'nin Nesâî'de gelen bir
rivayetinde: "Kocasından hul' suretiyle boşanan kadınlar (günahça)
münâfıklar gibidir" buyurulmuştur.

1720 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Sâbit İbnu
Kays İbni Şemmâs (radıyallâhu anh)'ın hanımı Hz. Peygamber (aleyhissalâtu
vesselâm)'e gelerek:

"Ben Sâbit'i ahlâk ve diyanetinden dolayı itab etmiyorum.
Ancak İslâm'da küfre düşmekten korkuyorum -bu sözüyle nefret ettiğini söylemek
istedi-" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"(Mehir olarak aldığın) bahçesini iade eder misin?" diye
sordu. Kadın:

"Evet!" deyince, Sâbit'e:

"Bahçeyi al ve onu boşa!" dedi.

Buhârî, Talak 12; Nesâî, Talâk 34, (6,169); İbnu Mâce, Talak 22,
(2056).

1721 - Nâfi, Safiyye (radıyallâhu anhâ)'nin bir azadlısından
rivayet etmiştir: "Safıyye, kendine ait ne varsa hepsini vermek
karşılığında kocasından ayrılmıştır da İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) bunu
yadırgamamıştır."

Muvatta, Talak 32, (2, 565).

DUANIN FAZİLETİ VE VAKTİ

1722 - Nu'man İbnu Beşîr (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm): "Dua ibadetin kendisidir" buyurdular ve
sonra şu âyeti okudular. (Meâlen): "Rabbiniz: ''Bana dua edin ki size
icâbet edeyim. Bana ibadet etmeyi kibirlerine yediremeyenler alçalmış olarak
cehenneme gireceklerdir" buyurdu." (Gâfır 60).

Tirmizî, Tefsir, Gâfir, (2973); Ebû Dâvud, Salât 358, (1479). Metin
Tirmizî'ye aittir.

1723 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kime dua kapısı açılmış ise ona
rahmet kaıları açılmış demektir. Allah'a taleb edilen (dünyevî şeylerden)
Allah'ın en çok sevdiği afiyettir. Dua, inen ve henüz inmeyen her çeşit
(musibet) için faydalıdır. Kazayı sadece dua geri çevirir. Öyle ise sizlere dua
etmek gerekir. "

Tirmizî, Daavât 112, (3542).

1724 - Ubâde İbn's-Sâmit (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Yeryüzünde,
mâsiyet veya sıla-i rahmi koparıcı olmamak kaydıyla Allah'tan bir talepte
bulunan bir Müslüman yoktur ki Allah ona dilediğini vermek veya ondan onun
mislince bir günahı affetmek suretiyle icabet etmesin. "

Tirmizî, Daavât 126, (3568).

1725 - Ebû'd-Derdâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûl-i Ekrem
(aleyhissalâtu vesselâm), (bir gün) sordu:

"En hayırlı olan ve derecenizi en ziyade artıran, melîkinizin
yanında en temiz, sizin için gümüş ve altın paralar bağışlamaktan daha sevaplı,
düşmanla karşılaşıp boyunlarını vurmanız veya boyunlarınızı vurmalarından sizin
için daha hayırlı olan amelinizin hangisi olduğunu haber vereyim mi ?"

"Evet! Ey Allah'ın Resûlü!" dediler.

"Allah'ın zikridir!" buyurdu.

Tirmizî, Daavat 6, (3374); Muvatta, Kur'ân 24.

1726 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Allahu Teâlâ hazretleri şöyle seslenir: "Beni bir gün
zikreden veya bir makamda benden korkan kimseyi ateşten çıkarın!"

Tirmizî, Cehennem 9, (2597).

1727 - Hz. Muâz (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Akşamdan (abdestli olarak) temizlik üzere zikrederek uyuyan
ve geceleyin de uyanıp Allah'tan dünya ve âhiret için hàyır taleb eden hiç
kimse yoktur ki Allah dilediğini vermesin."

Ebû Dâvud, Edeb 105, (5042).

1728 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Bir kimse evine veya yatağına gir'ince hemen bir melek ve bir
şeytan alelacele gelirler. Melek:

"Hayırla aç!" der. Şeytan da:

"Şerle aç!" der.

Adam, şayet (o sırada) Allah'ı zikrederse melek Şeytanı kovar ve
onu korumaya başlar. Adam uykusundan uyanınca, melek ve şeytan aynı şeyi yine
söylerler. Adam, şayet: "Nefsimi, ölümden sonra bana geri iade eden ve
uykusunda öldürmeyen Allah hamdolsun. İzniyle yedi semayı arzın üzerine
düşmekten alıkoyan Allah'a hamdolsun"dese bu kimse yatağından düşüp ölse
şehit olur, kalkıp namaz kılsa faziletler içinde namaz kılmış olur."

Rezîn ilâvesidir.

1729 - Hz.Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Allah'ı zikreden bir cemaatle sabah namazı vaktinden güneş
doğuncaya kadar birlikte oturmam, bana İsmâil'in oğullarından dört tanesini
âzad etmemden daha sevgili gelir. Allah'ı zikreden bir cemaatle ikindi namazı
vaktinden güneş batımına kadar oturmam dört kişi âzad etmemden daha sevgili
gelir."

Ebû Dâvud, İlm 13, (3667).

1730 - Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Her gece, Rabbimiz gecenin son üçte biri girince, dünya
semasına iner ve;

"Kim bana dua ediyorsa ona icabet edeyim. Kim benden bir şey
istemişse onu vereyim, kim bana istiğfarda bulunursa ona mağfirette
bulunayım" der. "

Rivayetin Müslim'deki bir vechi şöyle: "Allahu Teâla gecenin
ilk üçte biri geçinceye kadar mühlet verir. Ondan sonra yakın semâya inerek
şöyle der:

"Melik benim, Melik benim. Kim bana dua edecek?"

Buhârî, Tevhid 35, Teheccüd 14, Daavât 13,
Müslim,Salâtu'1-Müsâfırin 166, (758); Muvatta, Kur'ân 30, (1,214); Tirmizî,
Daavât 80, (3493); Ebû Dâvud, Salât 311, (1315).

1731 - Ebû Ümâme (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Derdi ki:
"Ey Allah'ın Resûlü! En ziyade dinlenmeye (ve kabule) mazhar olan dua
hangisidir?"

"Gecenin sonunda yapılan dua ile farz namazların ardından
yapılan dualardır!" diye cevap verdi."

Tirmizî, Daavât 80.

1732 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Ezanla kaamet arasında yapılan dua reddedilmez (mutlaka
kabule mazhar olur.)"

"Öyleyse, dendi, "ey Allah'ın Resûlü, nasıl dua
edelim?"

"Allah'tan, dedi, dünya ve âhiret için âfıyet isteyin!"

Ebû Dâvud, Salât 35, (521); Tirmizî, Salât 46, (216), Daavât 138,
(3588, 3589).

1733 - Sehl İbnu Sa'd (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"İki şey vardır, asla reddedilmezler: Ezan esnasında yapılan
dua ile, insanlar birbirine girdikleri savaş sırasında yapılan dua."

Muvatta, Nidâ 7, (1, 70); Ebû Dâvud, Cihâd 41, (2540).

1734 - Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Kul Rabbine en ziyade secdede iken yakın olur, öyle ise
(secdede) duayı çok yapın."

Müslim, Salât 215, (482); Ebû Dâvud, Salât 152, (875).

1735 - Yine Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) anlatıyor:

"(Allah'ın kabul ettiği) üç müstecab dua vardır, bunların
icâbete mazhariyetleri hususunda hiç bir şekk yoktur. Mazlumun duası, müsâfirin
duası, babanın evladına duası."

Tirmizî, Birr 7, (1906); Cennet 2, (2528), Daavât 139, (3592); Ebû
Dâvud, Salât 364, (1536); İbnu Mâce, Dua 11, (3862).

1736 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-Âs (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"İcâbete mazhar olmada gâib kimsenin gâib kimse hakkında
yaptığı duadan daha sür'atli olanı yoktur."

Tirmizî, Birr 50, (1981), Ebû Dâvud, Salât 364, (1535); Müslim,
Zikr 88, (2733); Buhârî, Mezâlim 9.

DUA EDENİN HEY'ETİ (DIŞ GÖRÜNÜŞÜ)

1737 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) hazretleri anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Duvaları örtmeyin. Kim kardeşinin mektubuna, onun izni
olmadan bakarsa, tıpkı ateşe bakmış gibi olur. Allah'tan avuçlarımızın içiyle
isteyin, sırtlarıyla istemeyin; duayı tamamlayınca avucunuzu yüzlerinize
sürün."

Ebû Dâvud, Salât 358, (1489,1490,1491).

1738 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) dua ederken ellerini öyle kaldırdı ki, koltuk
altlarının beyazlığını gördüm."

Buhârî, İstiska 21.

1739 - Hz. Ömer (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ellerini dua ederken kaldırınca, onları yüzlerine
sürmedikçe geri bırakmazlardı."

Tirmizî, Daavât 11, (3383).

1740 - Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Adamın biri
iki parmağı ile dua ediyordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"Birle! Birle!" diye müdâhale etti."

Tirmizî, Daavât 117, (3552); Nesâî, Sehv 37, (3, 38).

1741 - Sehl İbnu Sa'd (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Ben
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı ne minberde ne de bir başka şey üzerinde
dua yaparken ellerini uzattığını görmedim. Bilakis şöyle gördüm" dedi ve
baş ve orta parmaklarını kapayıp şehâdet parmağını açmış vaziyette işaret
etti."

Ebû Dâvud, Salât 230, (1105).

1742 - Hz. Selmân (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Rabbiniz hayiydir, kerimdir. Kulu dua ederek kendisine elini
kaldırdığı zaman, O, ellerini boş çevirmekten istihya eder."

Tirmizî, Daavât 118, (3551); Ebû Dâvud, Salât 358, (1488).

1743 - Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlulla: (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Allah'a duayı, size icabet edeceğinden emin olarak yapın.
Şunu bilin ki Allah celle şânuhu (bu inançla olmayan ve) gafletle (başka meşguliyetlerle)
oyalanan kalbin duasını kabul etmez."

Tirmizî, Daavât 66.(3474.)

DUANIN KEYFİYETİ

1744 - Fadâle İbnu Ubeyd (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) dua eden bir adamın, dua sırasında
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e salat ve selam okumadığını görmüştü.
Hemen:

"Bu kimse acele etti" buyurdu. Sonra adamı çağırıp:

"Biriniz dua ederken, Allahu Teâlâ'ya hamd u senâ ederek
başlasın, sonra Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e salât okusun, sonra da
dilediğini istesin" buyurdu."

Tirmizî, Daavat 66,(3473, 3475); Ebû Dâvud, Salât 358, (1481);
Nesâî, Sehv 48, (3, 44).

1745 - Hz. Ömer (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Dua sema ile arz arasında durur.
Bana salat okunmadıkça, Allah'a yükselmez. (Beni hayvanına binen yolcunun
maşrabası yerine tutmayın. Bana, duanızın başında, ortasında ve sonunda salât
okuyun.)"

Tirmizî, Salât 352, (486).

Tirmizî, bunu Hz. Ömer (radıyallahu anh)'e mevkuf olarak rivayet
etmiştir. Rezîn ise merfu olarak rivayet etmiştir.

1746 - Hz. İbnu. Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer (radıyallâhu
anhümâ) beraber otururlarken ben namaz kılıyordum. (Namazı bitirip) oturunca,
Allah'a sena ile zikretmeye başladım ve arkasından Resûlullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a salât okuyarak devam ettim. Sanra kendim. için duada bulundum. (Bu
tarzımı beğenmiş olacak ki) Hz. Peygaınber (aleyhissalâtu vesselâm);

"İşte!.İstediğin veriliyor. İşte! İstediğin veriliyor''
dedi."

Tirmizî, Cum'a 64, (593).

1747 - Hz. Übeyy İbnu Ka'b (radıyallâhu anh) anlatıyor: Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) birisine dua edeceği vakit önce kendisine dua ederek
başlardı."

Tirmizî, Daavât, 10, (3382).

1748 - Ebû Müsabbih el-Makrâî, Ebû Züheyr en-Nümeyrî (radıyallahu
anh)'den naklen anlatıyor: "Bir gece Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
ile beraber çıktık., Derken bir adama rastlatdık. Sual (ve Allah'tan talep)
hususunda çok ısrarlı idi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onu dinlemek
üzere durakladı. Ve:

"Eğer (duayı) sonlandırırsa vâcib oldu!" buyurdu.
Kendisine:

"Ne ile sonlandırırsa ey Allah'ın Resûlü!" denildi.

"Amin ile" dedi, uzaklaştı. Adama:

"Ey fülan! duanı âminle tamamla ve de gözün aydın olsun!"
dedi."

Ebû Dâvud, Salât 172, (938).

1749 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

"Sizden biri dua edince "Ya Rabb! Dilersen beni affet! Ya
Rabb dilersen bana rahmet et!" demesin. Bilâkis, azimle (kesin bir
üslubla) istesin, zira Allah Teâlâ Hazretleri'ni kimse icbâr edemez. "

Buhârî, Daavât 21, Tevhîd 31; Müslim, Zikr 7, (2678-79); Muvatta,
Kur'an 28 (1, 213); Tirmizî, Daavât 79 (3492); Ebû Dâvud, Salât 358, (1483);
İbnu Mâce, Dua 8, (3854).

1750 - Ebû Musâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Bir sefere
(Hayber Seferi) çıkmıştık. Halk (yolda, bir ara) yüksek sesle tekbir getirmeye
başladı. Bunun üzerine Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) (müdahele
ederek):

"Nefislerinize karşı merhametli olun. Zîra sizler, sağır
birisine hitàb etmiyorsunuz, muhâtabınız gâib de değil. Sizler gören, işiten,
(nerede olsanız) sizinle olan bir Zât'a, Allah'a hitab ediyorsunuz. Dua
ettiğiniz Zât, her birirıize, bineğinin boynundan daha yakındır"
dedi."

Buhârî, Daavât 50, 67, Cihâd 131, Meğâzî 38, Kader 7, Tevhîd 9;
Müslim, Zikr 44, (2704);Tirmizî, Daavât 3, 59, (3371, 3457); Ebû Dâvud, Salât
361. (1526,1527.1528).

1751 - Hz. Muâz (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm), bir kimsenin: "Ya Rabbi, senden nimetin kemâlini
taleb ediyorum" dediğini işitmişti. Sordu:

"Nimetin kemâli nedir?"

"Bu bir duadır, onunla dua edip, onunla hayır (çok mal) ümîd
ettim" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)

"Sordum, zîra, nimetin kemâli cennete girmektir, ateşten
kurtulmaktır" dedi. Bir başkasının da şöyle dediğini işitti:

"Ey celâl ve ikrâb sâhibi Rabbim!" hemen şunu söyledi:

"Duana icâbet edilmiştir, (ne arzu ediyorsan) durma iste"
Derken ,bir başkasının:

"Ya Rabbi senden sabır istiyorum!" dediğini işitmişti,
ona da: "Allah'tan bela istedin, afiyet de iste!" dedi.

Tirmizî, Daavât 99, (3524).

1752 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) özlü duaları tercih eder, diğerlerini bırakırdı."

Ebû Dâvud, Salât 358, (1482).

1753 - Hz. İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) duayı üç kere yapmaktan, istiğfarı üç
kere yapmaktan hoşlanırdı."

Ebû Dâvud, Salât 361, (1524).

MÜTEFERRİK HADİSLER

1754 - Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyudular ki: "Acele etmediği
müddetçe herbirinizin duasına icâbet olunur. Ancak şöyle diyerek acele eden
var: "Ben Rabbime dua ettim duamı kabul etmedi."

Buhârî, Daavât 22; Mislim, Zikr 92, (2735); Muvatta, Kur'an 29 (1,
213); Tirmizî, Daavât 145, (3602, 3603); Ebû Dâvud, Salât 358, (1484).

Müslim'in diğer bir rivâyeti şöyledir: "Kul, günah taleb
etmedikçe veya sıla-i rahmin kopmasını istemedikçe duası icâbet görmeye (kabul
edilmeye) devam eder."

Tirmizî'nin bir diğer rivâyetinde şöyledir: "Allah'a dua eden
herkese Allah icâbet eder. Bu icâbet, ya dünyada peşin olur, ya da ahirete
saklanır, yahut da dua ettiği miktarca günahından hafifletilmek süretiyle olur,
yeter ki günah taleb etmemiş veya sıla-ı rahmin kopmasını istememiş olsun, ya
da acele etmemiş olsun."

1755 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Nefslerinizin aleyhine dua
etmeyin, çocuklarınızın aleyhine de dua etmeyin, hizmetçilerinizin aleyhine de
dua etmeyin. Mallarınızın aleyhine de dua etmeyin. Ola ki, Allah'ın duaları
kabul ettiyi saate rastgelir de, istediğiniz kabul ediliverir."

Ebû Dâvud, Salât 362.(1532).

1756 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sizden herkes, ihtiyaçlarının
tamamını Rabbinden istesin, hatta kopan ayakkabı bağına varıncaya kadar
istesin."

Tirmizî, Daavât 149, (3607, 3608).

1757 - Ebû Hüreyre hazretleri (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah Teâla
Hazretleri kendisinden istemeyene gadap eder."

Tirmizî, Daavât 3, (3370); İbnu Mâce, Dua 1, (3827).

1758 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) hazretleri anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allahu Teâla
Hazretleri'nin fazlından isteyin. Zira Allah, kendisinden istenmesini sever.
İbadetin en efdali de (dua edip) kurtuluşu beklemektir."

Tirmizî, Daavât 126 (3566).

1759 - Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Bir kadın: "Ey
Allah'ın Resûlü, bana ve kocama dud ediver!" diye ricada bulunmuştu.
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) efendimiz:

"Allah sana da, kocana da rahmet etsin!" diye dua
buyurdu."

Ebû Dâvud, Salât 363, (1533).

1760 - Ebû'd-Derdâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kardeşinin gıyabında dua eden
hiçbir mü'min yoktur ki melek de: "Bir misli de sana olsun"
demesin."

Müslim, Zikr 86, 88, (2732, 2783); Ebû Dâvud, Salât 364, (1534).

Ebû Dâvud'un rivâyetinde şu ziyâde vardır: "Melekler:
"Âmin, bir misli de sana olsun!" derler."

1761 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Her kim, kendine zulmedene beddua
ederse, ondan intikamını (dünyada) almış olur."

Tirmizî, Daavât 115, (3547).

İSM-İ ÂZAM VE ESMÂ-İ HÜSNA DUALARI

1762 - Hz. Büreyde (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm), bir adamın şöyle söylediğini işitti: "Allah'ım,
şehâdet ettiğim şu hususlar sebebiyle senden talep ediyorum: Sen, kendisinden
başka ilah olmayan Allah'sın, birsin, samedsin (hiçbir şeye ihtiyacın yok, her
şey sana muhtaç), doğurmadın, doğmadın, bir eşin ve benzerin yoktur."

Bunun üzerine Efendimiz (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular:

"Nefsimi kudret elinde tutan Zât'a yemin olsun, bu kimse,
Allah'tan İsm-i Âzàmı adına talepte bulundu. Şunu bilin ki, kim İsm-i Âzamla
dua ederse Allah ona icâbet eder, kim onunla talepde bulunursa (Allah ona
dilediğini mutlaka) verir. "

Tirmizî, Daavât 65, (3471); Ebû Dâvud, Salât 358, (1493).

1763 - Mihcen İbnu'l-Edra' (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir adamın: "Ey Allah'ım, bir ve
samed olan, doğurmayan ve doğurulmayan, eşi ve benzeri de olmayan Allah adıy-la
senden istiyorum. Günahlarımı mağfıret et, sen Gafürsun, Râhimsin!"
dediğini işitmişti, hemen şunu söyledi:

"O mağfiret edildi. O mağfıret edildi. O mağfiret
edildi!"

Ebû Dâvud, Salât 184, (985); Nesâî, Sehv 57, (3, 52).

1764 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Bir adam şöyle
dua etmişti: "Ey Allah'ım, hamdlerim sanadır, nimetleri veren sensin,
senden başka ilah yoktur, Sen semâvat ve arzın celâl ve ikrâm sahibi
yaratıcısısın, Hayy ve Kayyümsun (kâinatı ayakta tutan hayat sahibisin.) Bu
isimlerini şefaatçi yaparak senden istiyorum!"

(Bu duayı işiten) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) sordu:

"Bu adam neyi vesile kılarak dua ediyor, biliyor
musunuz?"

"Allah ve Resûlü daha iyi bilir`?"

"Nefsimi kudret elinde tutan Zât'a yemin ederim ki, o Allah'a,
İsm-i Âzam'ı ile dua etti. O İsm-i Âzam ki, onunla dua edilirse Allah icabet
eder, onunla istenirse verir."

Tirmizî, Daavât 109 (3538); Ebû Dâvud, Salât 358, (1495); Nesâî,
Sehv 57, (3, 52).

1765 - Esmâ Bintu Yezîd (radıyallâhu anhâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah'ın İsm-i
Âzam'ı şu iki âyettedir:

1- "İlahınız, tek olan ilahdır, ondan başka ilah yoktur. O
Rahmân ve Rahîm'dir." (Bakara 163).

2- Âl-i İmrân süresinin baş kısmı: Elif Lâm-Mim. O Allah ki, O'ndan
başka ilah yoktur, O Hayy ve Kayyümdur" (Âl-i İmrân 1-3).

Ebû Dâvud, Salât 358, (1496); Tirmizî Daavât 65, (3472).

1766 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlulah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah'ın doksan dokuz ismi
vardır. Kim bunları ezberlerse cennete girer. Allah tektir, teki sever."

Bir rivâyette: "Kim o isimleri sayarsa cenntete girer"
buyurmuştur. Buhârî hadisi bu lafızla tahric etmiştir. Müslim'de
"tek" kelimesi yoktur.

Buhârî, Daavât 68; Müslim, Zikr 5, (2677); Tirmizî, Daavât 87,
(3502).

Tirmizî'nin rivâyetinde Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
Allah'ın isimlerini şöyle yazdı:

"O Allah ki O'nda başka ilâh yoktur. Rahman'dır. Rahim'dir.
E1-Meliku'l-Kuddûsu, es-Selâmu, el-Mü'minu, el-Müheyminu, el-Azîzu, el-Cebbâru,
el-Mütekebbiru, el-Hâliku, el-Bâriu, el-Musavviru, el-Gaffâru, el-Kahhâru,
el-Vehhâbu, er-Rezzâku, el-Fettâhu, el-Alîmu, el-Kâbizu, el-Bâsitu, el-Hâfidu,
er-Râfiu, el-Muizzu, el-Müzillu, es-Semîu, el-Basîru, el-Hakemu, el-Adlu,
el-Latîfu, el-Habîru, el-Halîmu, el-Azîmu, el-Gafûru, eş-Şekûru, el-Aliyyu,
eI-Kebîru, el-Hafîzu, el-Mukîtu, el-Hasîbu, el-Celîlu, el-Kerîmu, er-Rakîbu,
el-Mucîbu, el-Vâsiu, el-Hakîmu, el-Vedûdu, el-Mecîdu, el-Bâisu, eş-Şehîdu,
el-Hakku, el-Vekîlu, el-Kaviyyu, el-Metînu, el-Veliyyu, el-Hamîdu, el-Muhsî,
el-Mubdiu, el-Muîdu, el-Muhyi, el-Mümîtu, el-Hayyu, el-Kayyûmu, el-Vâcidu,
el-Mâcidu, el-Vâhidu, el-Ahadu, es-Samedu, el-Kâdiru, el-Muktediru, el-Muahhiru,
el-Evvelu, el-Âhiru, ez-Zâhiru, el-Bâtinu, el-Vâli, el-Müte'âli, el-Berru,
et-Tevvâbu, el-Müntekimu, el-Afuvvu, er-Raûfu, Mâliku'l-Mülki, Zü'l-Celâli
ve'l-İkrâm, el-Muksitu, el-Câmiu, el-Ganiyyu, el-Muğnî, el-Mâni', ed-Dârru,
en-Nâfiu,en-Nûru, el-Hâdî, el-Bedîu, el-Bâki, el-Vârisu, er-Reşîdu
es-Sâbüru."

İsimleri bu şekilde, sâdece Tirmizî saymıştır.

ALLAH'IN GÜZEL İSİMLERİNİN ŞERHİ

1767 - El - Kuddûs: Ayıplardan temiz demektir.

es-Selâm: Selâm sahibi‚ yani herçeşit ayıptan selâmette‚her türlü
âfetten berî demektir.

el-Mü'min: Kullarına va'dinde sâdık olan demektir. Tasdîk mânasına
olan imandan gelir. Yahut‚ kıyamet günü kullarına‚ azabına karşı garanti veren‚
güven veren demektir‚ bu mâna emân'dan gelir.

el-Muheyyim: Şâhid olan (görüp güzeten) demektir. Emîn mânasına
geldiği de söylenmiştir. Aslı‚ müeymin'dir‚ ancak hemze‚ hâ'ya kalbolmuştur.
Keza er-Rakîb ve el-Hafiz mânâsına geldiği de söylenmiştir.

el-Azîzu: Kahreden‚ galebe çalan demektir. "İzzet"‚galebe
çalmak mânasına gelir.

el Cebbâr: Mahlukâtı mecbur eden; emir veya yasak her ne dilerse
ona zorlayan demektir. Bu kelimenin‚ bütün mahlukâtının fevkinde yücedir
mânasına geldiği de söylenmiştir.

el-Mütekebbir: Mahlukâta ait sıfatlardan yüce‚ uzak mânasına gelir.
Ayrıca "Mahlukâtından büyüklük taslayarak kendisiyle azamet yarışına
kalkanlara büyüklüyünü gösteren ve onlara haddini bildiren mânasına geldiği de
söylenmiştir.Keza şu mânaya geldiği de belirtilmiştir: "Mütekebbir"
Allah'ın azametini ifâde eden kibriyâ kelmesinden gelir‚ tezyîfî bir mâna taşıyan
kibir kelimesinden gelmez.

el-Bârîu: Mahlukâtı‚ mevcut bir misâle bakmaksızın‚ yoktan‚
örneksiz olarak yaratan mânasına gelir. Bu kelime‚ öncelikle hayvanlar için
kullanılır‚ diğer mahluklar için pek kullanılmaz. Hayvanlar dışındaki mahlukât
hakkında nâdiren kullanılır.

el-Müsavvir: Mahlukâtı farklı sûretlerde yaratan" demektir.
Tsvîr lügat olarak hat ve şekil çizmek mânasına gelir.

el-Gaffâr: Kulların günahlarını tekrar tekrar affeden‚ mânasına
gelir. Gafr kelimesi‚ aslında setr (örtmek) ve kapatmak mânalarına gelir. Allah
Teâla kullarının günahlarını affedici‚ onlar için cezayı terketmek sûretiyle
(günahları) örtücüdür.

el-Fettâh: Kulları arasında hâkim demektir. Araplar, hâkim iki
hasmın (dâvalı-dâvacı) arasındaki ihtilafı çözdüğü zaman: "Hâkim iki hasmın
arasını fethetti" derler. Hükmetti, çözüme kavuşturdu mânasında, hâkime
fâtih dendiği de olmuştur. Mamafih "Kullarına rızk ve rahmet kapılarını
açan", rızıklarından kapanmış olanları açan mânasına da gelir.

el-Kâbız: Kullarının rızkını lütfu ve hikmetiyle tutan mânasına
gelir.

el-Bâsıt: Kullarına rızkı açıp cûd ve rahmetiyle genişleten
demektir. Böylece Cenâb-ı Hakk, hem ihsan sahibi, hem de onu men edici
olmaktadır.

el-Hâfid: Cebbarları ve firavunları alçaltan demektir. Yâni onları
horlar ve değersiz kılar demektir.

er-Râfi': Velîlerini, dostlarını yüeltir. Azîz kılar demektir.
Böylece Allah, hem zelîl hem de azîz kılıcı olmaktadır.

el-Hakem: Hâkim demektir. Bu da hakikatı hükmetme yetkisi kendis ne
verilen, ona gönderilen demek olur.

el-Adlu: Kendinde heva meyli olmayan, hükümde doğruluktan
ayrılmayan cevre yer vermeyen mânasına gelir. Aslında masdardır. Ancak âdil
makamında kullanılmıştır. Âdil'den daha beliğdir, çünkü müsemma, fiilin
kendisiyle isimlenmiştir.

el-Latîfu: Arzunu sana rıfkla ulaştıran demektir. "Mahiyeti,
idrak edilemeyecek kadar latîf" mânasına geldiği de söylenmiştir.

el-Habîru: Olanı ve olacağı bilen kimseye denir.

el-Gafûru: Bağışlamada mübalağa eden, çok bağışlayan demektir.

eş-Şekûru: Kullarını, sâlih fiilleri sebebiyle mükâfatlandıran ve
sevap veren demektir. Allah'ın kullarına şükrü, onlara mağfireti ve
ibâdetlerini kabul etmesidir.

el-Kebîru: Celâ1 (büyüklük) ve şânının yüceliği sıfatlarını taşıyan
kimsedir.

el-Mukîtu: Muktedir demektir. Ayrıca, mahlukâta gıdalarını veren
mânasına geldiği de söylenmiştir.

el-Hasîbu: el-Kâfi demektir. Muf'il mânasında fâildir, tıpkı mü'lim
mânasında elim gibi, hasîb'in muhâsib mânasında kullanıldığı da söylenmiştir.

er-Rakîbu: Kendisinden hiçbir şey gâib olmayan hâfîz (muhâfız)
demektir.

el-Mucîbu: Kullarının duasını kabul edip, icâbet eden zât demektir.

el-Vâsiu: Zenginliği, bütün fakrlar bürüyen; rahmeti herşeyi
kuşatan demektir.

el-Vedûdu: el-Vedd (sevgi) kelimesinden mef'û1 mânasında feûl'dür.
Allah Teâlâ Mevdûd'dur. Çok sevilir. Yani velilerinin kalbinde sevgilidir. Veya
fâil mânasında feûldür. Yani Allah Teâla sâlih kullarını sever, bu da
"onlardan razı olur" demektir.

el-Mecîdu: Keremi geniş olan demektir. Şerif mânasını taşıdığı da
söylenmiştir.

el-Bâisu: Mahlukâtı, ölümden sonra kıyamet günü yeniden diriltir
demektir.

eş-Şehîdu: Kendisinden hiçbir şey gâib olmayan kimse demektir.
Şâhid ve şehîd aynı mânada kullanılır, tıpkı âlim ve alîm kelimeleri gibi. Mâna
şöyledir: Allah, (her yerde) hâzırdır. Eşyayı müşahede edip her an görür.

el-Hakku: Varlığı ve vücudu gerçek olan demektir.

el-Vekîlu: Kulların rızıklarına kefil demektir. Hakikat şudur:
Kendisine tevkîl edilmiş olanı işinde müstakil söz sâhibi olmaktır. Bu hususta
şu âyet hatırlanabilir: "(Dediler ki) Allah bize yeter, O ne güzel
vekildir" (A1-i İmrân 173).

el-Kaviyyu: el-Kâdir (güçlü) demektir. Ayrıca: "Kudreti ve
kuvveti tam, O'nu hiçbir şey âciz kılamaz" mânasına da gelir.

el-Metînu: Şedîd ve kavî olup, hiçbir fiilinde meşakkatle
karşılaşmayan demektir.

el-Veliyyu: Nâsır (yardımcı) demektir. Ayrıca: "İşlerin
kendisiyle yürüdüğü mütevelli, yetimin velîsi gibi" diye de açıklanmıştır.

el-Hamîdu: Fiiliyle hamde hak kazanan mahmûd kimsedir. Bu kelime
mef'ûl mânasında fâildir.

el-Muhsî: İlmiyle herşeyi sayan, nazarından büyük veya küçük hiçbir
şey kaçmayan kimse demektir.

el-Mübdiu: Eşyayı yoktan ilk defa var eden, yaratan demektir.

el-Muîdu: Mahlukâtı hayattan sonra tekrar ölüme, öldükten sonra da
tekrar hayata iâde eden kimse demektir.

el-Vâcidu: Fakirliğe düşmeyen zengin demektir. Bu kelime, gına
demek olan cide kökünden gelir.

el-Vâhidu: Tek başına devam eden, yanında bir başkası olmayan
ferd'dir. Ayrıca, şerik ve arkadaşı olmayan kimse mânas da mevcuttur.

El-Ahadu: Ferd demektir. Ahad ile vâhid arasındaki farka gelince,
ahad, kendisiyle bir başka adedin zikredilmesini men edecek bir yapıya
sâhiptir. Kelime hem müzekker, hem de müennestir. "Bana kimse (ahad)
gelmedi derken, gelmeyen hem erkektir, hem de kadındır." Vâhid'e gelince
bu sayıların ilki olarak vazedilmiştir: "Bana halktan biri (vahid)
geldi" denir ama, "Bana haktan kimse (ahad) geldi" denmez.
Vâhid, emsâl ve nazîri kabûl etmeyen bir mâna üzere bina edilmiştir. Ahad ise
ifrad ve arkadaşlardan yalnızlık üzere bina edilmiştir. Öyle ise, vâhid, zât
itibariyle münferiddir, ahad ise mâna itibariyle münferiddir.

es-Samedu: İhtiyaçlarını temin etmek üzere, halkın kendisine
başvurduğu efendidir. Yani halkın kendisine yöneldiği kimsedir.

el-Muktediru: Kudret kökünden müfteil babındandır. Kâdir'den daha
öte bir güçlülük ifâde eder.

el-Mukaddimu: Eşyayı takdim edip, yerli yerine koyan demektir.

el-Muahhiru: Eşyayı yerlerine te'hir eden demektir. Kim takdime hak
kazanırsa ona takdîm eder, kim de te'hîre hak kazanırsa ona da te'hîr eder.

el-Evvelu: Bütün eşyadan önce var olan demektir.

el-Âhiru: Bütün eşyadan sonra bâkî kalacak olan demektir.

ez-Zâhiru: Herşeyin üstünde zâhir olan ve onların üstüne çıkan şey
demektir.

el-Bâtınu: Mahlukâtın nazarlarından gizlenen demektir.

el-Vâlî: Eşyanın mâliki ve onlarda tasarruf eden demektir.

el-Müteâli: Mahlukâtın sıfatlarından münezzeh olan, bu sıfatların
biriyle muttasıf olmaktan yüce ve âlî olan.

el-Berru: Katından gelen bir iyilik ve lütufla, kullarına karşı
merhametli, şefkatli demektir.

el-Müntakimu: Dilediğine ceza vermede şiddetli davranan demektir.
Nekame kökünden müfteil babında bir kelimedir. Nekame, hoşnudsuzluğun öfke ve
nefret derecesine ulaşmasıdır.

el-Afuvvu: Afv'dan feûl babında bir kelimedir. Bu bâb mübalağa
ifâde eder. Öyle ise mâna: "Günahları çokça bağışlayan" dcmek olur.

er-Raûfu: Katından gelen bir re'fetle (şefkatle) kullarına
merhametli ve şefkatli olan demektir. Re'fetle rahmet arasındaki farka gelince;
rahmet bazan maslahat gereği istemeyerek de olabilir. Re'fet isteksiz olmaz,
isteyerek olur.

Zü'l-Celâl: Celâl, celîl'in masdarıdır. Celâl, celâlet, nihâyet
derecede büyüklük, azamet demektir. Zü'l-Celâl büyüklük sahibi olan mânasına
gelir.

el-Muksidu: Hükmünde âdil, demektir. Ef'àl babında adaletli oldu
mânasına olan bu kelime, sülâsî aslında zulmetti mânasına gelir. Nitekim kasıt;
cevreden, zâlim demektir.

el-Câmiu: Kıyamet günü mahlukâtı toplayan demektir.

el-Mâniu: Dostlarını, başkalarının eziyetinden koruyan yardımcı
demektir.

en-Nûru: Körlüğü olanları nuruyla görür kılan, dalâlette olanları
da hidâyetiyle irşâd eden demektir.

el-Vârisu: Mahlukâtın yok olmasından sonra da bâki kalan demektir.

er-Reşîdu: Mahlukâta maslahatların gösteren demektir.

es-Sabûru: Âsîlerden intikam almada acele etmeyen, cezalandırmayı
belli bir müddet te'hîr eden demektir. Allah'ın sıfatı olarak sabûr'un mânası
halîm'in mânasına yakındır. Ancak ikisi arasında şöyle bir fark vardır: Sabûr
sıfatında cezanın mutlaka olacağını beklemeyebilirler. Ancak halîm sıfatıyla
Allah'ın cezasına kesin nazarıyla bakarlar.

Allah inkarcıların söylediklerinden münezzeh ve mukaddestir,
uludur, yücedir.

NAMAZ DUALARI

1768 - Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namaz için tahrime tekbirini alınca kıraate geçmezden
önce bir müddet süküt buyurmuştur. Ben:

"Ey Allah'ın Resûlü, dedim, anam babam sana feda olsun, tekbir
ile kıraat arasındaki süküt esnasında ne okuyorsunuz?" Bana şu cevabı
verdi:

"Ey Allahım, beni hatalarımdan öyle temizle ki, kirden
paklanan be-yaz elbise gibi olayım. Allahım beni, hatalarımdan su, kar ve dolu
ile yıka" diyorum."

Buhârî, Ezân 89; Müslim, Mesâcid 147, (598); Ebû Dâvud, Salât 123,
(781); Nesâî, İftitâh 15, (2,128,129).

Ebû Dâvud, Nesâî (ve Buhârî'nin) rivâyetlerinin başında şu ziyade
vardır: "Allahım, benimle hatalarımın arasını doğu ile batının arası gibi uzak
kıl,"

1769 - İbnu Ömer (radyallahu anhumâ) anlatıyor: "Biz,
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte namaz kılarken, cemaatten biri
aniden:

" kebîrâ, velhamdü lillâhi kesîrâ, subhânallâhi
bükraten ve asîlâ (Allah, büyükte büyüktür, Allah'a hamdimiz çoktur, sabah
akşam tesbihimiz Allah'adır!" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)
efendimiz:

"Bu sözleri kim söyledi?" diye sordu. Söyleyen adam:

"Ben, ey Allah'ın Resûlü" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu
vesellâm) efendimiz:"

"O sözler hoşuma gitti. Sema kapıları onlara açıldı"
buyurdu. İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) der ki: "Söylediği günden beri o
zikri okumayı hiç terketmedim."

Müslim, Mesâcid 150, (601); Tirmizî, Daavât 137, (3586); Nesâî
İftitâh 8, (2,125).

Nesâî, bir rivâyette şu ziyâdede bulunmuştur: "On iki adet
meleğin, bu sözleri (yükseltmek üzere) koşuştuklarını gördüm."

1770 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namaz kılarken nefes nefese bir adam geldi ve:

", Elhamdü lillâhi hamden kesîran tayyiben
mubâreken fîhi. (Allah büyüktür, çok temiz ve mübârek hamdler
Allah'adır!)" dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) namazı bitirince:

"Şu kelimeleri hanginiz söyledi?" diye sordu. Cemaat bir
müddet sessiz kaldı, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):

"(Kim söylediyse çekinmesin, benim desin), Zîra fena bir şey
söylemiş değil)" dedi. Bunun üzerine adam:

"Ben, ey Allah'ın Resûlü!" dedi. Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) da:

"Ben on iki melek gördüm. Her biri, bu kelimeleri (Allah'ın
huzuruna) kendisi yükseltmek için koşuşmuşlardı."

Müslim, Mesâcid 149, (600); Ebû Dâvud, Salât 121, (763): Nesâî,
İftitâh 19, (2,132,133).

1771 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namaza başlarken tekbir getirir, sonra (bazan) şunu
okurdu: "İnne salâtî ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillâhi
Rabbi'l-âlemîn. Lâ şerîke lehu ve bi-zâlike ümirtü ve ene evvelü'l-müslimîn.
Allahümmehdinî li-ahseni'l a'mâli ve ahseni'l-ahlâki. Lâ yehdî li-ahseniha illâ
ente. Ve kınî seyyie'l-a'mâl ve seyyie'l-ahlâk. Lâ yakî seyyiehâ illâ ente.
(Namazım, ibâdetim hayatım ve ölümüm âlemlerin Şeriksiz Rabbi Allah içindir.
Ben bununla emrolundum. Ben bu emre teslim olanların ilkiyim. Ey Allah'ım, beni
amellerin ve ahlâkın en iyisine sevket. Bunların en iyisine senden başka
sevkeden yoktur. Beni kötü amellerden ve kötü ahlâktan koru, bunların
kötülerinden ancak sen korursun."

Nesâî, İftitâh 16, (2,129).

1772 - Muhammed İbnu Mesleme (radıyallâhu anh)anlatıyor:

"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) nâfile namaz kılmak için
kalktığı vakit (bazan) şunu okurdu:

" veccehtü vechiye li'llezî fatara's-Semâvâti
ve'1-arza hanî-fen müslimen ve mâ ene mine'l-müşrikîn... (Allah büyüktür.
Yüzümü Ha-nîf ve Müslüman olarak semâvat ve arzı yaratan Allah a yönelttim. Ben
müşriklerden değilim). . . ")

Devamını Hz. Câbir (radıyallâhu anh)'in rivâyetinde olduğu şekilde
zikretti. Sonra şunu okudu:

"Allahümme ente'l-Meliku. Lâ ilâhe illâ ente sübhâneke ve
bihamdike Allahım (kâinatın gerçek) Meliki sensin. Senden başka ilah yoktur.
Seni hamdinle takdîs ederim]. " Sonra kıraata geçti."

Nesâî, İftitâh 17, (2,131).

1773 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resûlullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namaza (iftitah tekbiri ile) başlayınca şunu okurdu:

"Subhâneke Allahümme ve bi-hamdike ve tebârekesmüke ve teâlâ
ceddüke ve lâ ilâhe gayruke. (Allah'ım seni her çeşit noksan sıfatlardan takdîs
ederim, hamdim sanadır. Senin ismin mübârek, azametin yücedir, senden başka
ilah da yoktur)."

Tirmizî, Salat 179, (243); Ebû Dâvud, Salat 122, (776); İbnu Mâce,
İkâmeti's-Salat 1, (804).

RÜKÜ VE SECDELERDE OKUNACAK DUALAR

1774 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Haberiniz olsun, ben rükü ue
secde hâlinde Kur'ân okumaktan men edildim. Öyleyse rüküda Rabb Teâlâ'yı tâzim
edin, secdede ise dua etmeye gayret edin, (zira secdede iken yaptığınız dua)
icâbet edilmeye Iâyıktır."

Müslim, Salât 207 (479); Ebü Dâvud, Salât 152, (876); Nesai,
İftitâh 98, (2,189).

1775 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) hazretleri anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm), secdelerinde şunları söylerdi:
"Allahümmağfirli zenbi küllehu, dıkkahu ve cüllehu, evvelehu ve âhirehu,
sırrahu ve alâniyyetehu. (Allahım! Büyük-küçük birinci sonuncu, gizli-açik,
bütün günahlarımı mağfiret buyur. "

Müslim, Salât 216, (483); Ebu Dâvud, Salât 152, (878).

1776 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resullulah
(aleyhissalatu vesselâm) rüküsunda ve secdelerinde şu duayı çokca okurdu:

"Sübhânekallâhümme Rabbenâ ve bi-hamdike, Allahümmağfirli.
(Allah'ım, seni takdis ve tenzih ederim. Rabbimiz! Takdisimiz hamdinledir. Ey
Allahım, beni mağfiret et.)" Bu duayı okumakla Kur'ân'a yani Kur'ân'ın:
"Rabbini hamd ile tesbih et" (Nasr 3) âyetineuyuyordu."

Buhâri, Ezân 123, 139, Meğâzi 50, Tefsir, İzâcâe nasrullahi
ve'l-Feth; Müslim, Salât 217, (484); Ebü Dâvud, Salât 152, (877); Nesâi,
İftitâh 153, (2, 219).

Müslim, Ebu Dâvud ve Nesâi'de gelen bir rivâyette şöyle denir:
"Resüllullah (aleyhissalatu vesselâm) rükü ve secdesinde şöyle derdi:
"Subbühun kuddüsün Rabbü'l-melaiketi ver-Rühi, (Münezzehsin, mükaddessin,
meleklerin ve Ruh'un Rabbisin)".

1777 - Muvatta, Tirmizi ve Ebu Davud'un bir rivâyetinde şöyle
denir: "Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)'ı yatakta kaybettim ve araştırdım,
derken elim ayağının altına rastladı. Secdede idi ve: "Allahümme inni eüzu
bi-rızâke min sahtike ve eüzu bi-muâfâtike min ukübetike ve eüzu bike minke Lâ
uhsi senâen aleyke. Ente kemâ esneyte alâ nefsike. (Allahım! Senin rızanı
şefaatçi kılarak öfkenden sana sığınıyorum. Affını şefaatçi yaparak cezandan
sana sığınıyorum. Senden de sana sığınıyorum. Sana layık olduğun senâyı
yapamam. Sen kendini sena ettiğin gibisin)" diyordu."

1778 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sizden biri rükü edince üç kere
"Sübhâne rabbiyel azim (Büyük Rabbim (her çeşit kusurdan)
münezzehdir" desin. Bu, en az miktardir. Secde yapınca da üç kere
"Sübhane Rabbiye'l a'lâ (Ulu Rabbim (her çeşit kusurdan) münezzehdir"
desin. Bu da en az miktardır."

Ebu Dâvud, Salât 154, (886); Tirmizi, Salât 194, (261).

1779 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm), rükü yaptığı zaman: "AIIahümme Ieke reka'tu ve
bike âmentü ve leke eslemtü ve aleyke tevekkeltü ente Rabbiye, haşaa sem'i ve
basari ve Iahmî ve demi ve izâmi IiIIahi Ràbbi'I-âlemin. (Ey AIIahım sana rükü
yapıyorum, sana inandım, sana teslim oldum, sana tevekkül ettim. Sen Rabbimsin,
kulağım, gözüm, etim, kanım ve kemiklerim ÂIemIerin Rabbi olan Allah önünde
haşyette, tezeIIüIdedir."

Nesâi, İftitâh 104, (2,192). Bu rivâyet Müslim'de gelen uzun bir
rivayetin bir parçasıdır (Salâtu'l-Müsâfirin) 201, (771).

1780 - İbnu Ebi Evfâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) sırtını rüküdan kaldırdığı zaman: "SemiaIlâhu
Iimen hamideh, Allahümme Rabbenâ Ieke'I-hamdü mil'es-semâvâti ve miI'eI-arzi ve
miI'e mâ şi'te min şey'in ba'du. (AIIah, kendisine hamd edeni işitir. Ey
AIIahım, ey Rabbimiz, semâlar dolusu, arz dolusu ve bunlardan başka istediğin
her şey dolusu hamdler sana olsun"

Müslim, Salat 204, (476); Ebu Dâvud, Salat 144, (846).

1781 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) iki secde arasında: "Allahümme'ğfir li ve'rhamni,
ve'cbürni, ve'hdini ve'rzukni. (Allahım bana mağfiret et, merhamet et, beni
zengin kıl, bana hidâyet ver, bana rızık ver) derdi".

Ebü Dâvud, Salât 145, (850); Tirmizi, Salât 211, (284); İbnu Mâce,
Salât 23, (898).

1782 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm) secde ettiği vakit şöyle dua okurdu: "Allahım
sana secde ettim, sana inandım, sana teslim oldum. Yüzüm de, kendisini yaratıp
şekillendiren, ona kulak, göz takan yaratanına secde etmiştir. Yaratanların en
güzeli olan Allah ne yücedir" (Hacc 14).

Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın teşehhüdle selam arasında
okuduğu en son duası: "Allahümmağfir Ii mâ kaddemtü ve mâ ahhartü ve ma
esrertü ve mâ a'Ientü ve maesreftü ve mâ ente a'Iemu bihi minnî ente'I-mukaddim
ve ente'I-muahhir. Lâ ilâhe illâ ente. (Allahım, geçmiş ömrümde yaptıklarımı,
gelecekte yapacaklarımı, gizli işlediklerimi, aleni yaptıklarımı, israflarımı,
benim bilmediğim fakat senin bildiğin kusurlarımı affet. İlerleten sen,
gerileten de sensin, senden başka ilah yoktur)".

Müslim, Salâtul-Müsâfirin 201, (771), Tirmizi, Daavât 32, (3417,
3418, 3419); Ebü Dâvud, Salât 121, (760); Nesâi, İftitâh 17, (2,130).

1783 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-As (radıyallâhu anhüma) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a, Hz. Ebü Bekir (radıyallâhu anh)
gelerek:

"Bana namazda okuyacağım bir dua öğret" dedi. Resülullah
(aleyhissalatu vesselam) ona şu duayı okumasını söyledi:

"Allahümme inni zalemtü nefsi zulmen kesiran ue lâ yağfiru
z-zünübe illâ ente fà'ğfir li mağfireten min indike verhamni inneke
ente'l-ğàfüru'r-rahim. (Allahım ben nefsime çok zulmettim. Günahları ancak sen
affedersin. Öyle ise beni, şanına layık bir mağfiretIe bağışla, bana merhamet
et. Sen affedici ve merhamet edicisin".

Buhâri, Sıfâtu's-Salât 149, Daavât 17, Tevhid 9; Müslim, Zikr 48,
(2705); Tirmizi, Daavât 98, (3521); Nesâi, Sehiv 58, (3, 53).

TEŞEHHUDDEN SONRA OKUNACAK DUA

1784 - İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) hazretleri anlatıyor:

"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) teşehhüdden sonra şunu
okurdu: "Allahümme inni eüzu bike min azâbi cehennem ve eüzu bike min
azâbi'I-kabri ve eüzu bike min fitneti'd-Deccâl ve eüzu bike min
fitneti'I-mahyâ ve'I-memât. (AIIahım, ben cehennem azabından sana sığınırım.
Kabir azabından da sana sığınırım. Deccal fitnesinden de sana sığınırım, hayat
ve ölüm fitnesinden de sana sığınırım)".

Ebu Dâvud, Salât 184, (984).

SELAMDAN SONRA OKUNACAK DUA

1785 - İbnu Abbas (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın geceleyin namazdan çıkınca şu duayı okuduğunu işittim:
"ÂlIahım! Senden, katından vereceğin öyIe bir rahmet istiyorum ki, onunla
kalbime hidayet, işlerime nizam, dağınıklığıma tertip, içime kâmil iman, dışıma
amel-i sâlih, amellerime temizlik ve ihlâs verir, rızana uygun istikâmeti ilham
eder, ülfet edeceğim dostumu lutfeder, beni her çeşit kötülüklerden korursun.

Allahım, bana öyle bir iman, öyle bir yakin ver ki, artık bir daha
küfür (ihtimali) kalmasın. Öyle bir rahmet ver ki, onunla, dünya ve ahirette
senin nazarında kıymetli olan bir mertebeye ulaşayım.

Allahım! Hakkımızda vereceğin hükümde lütfunIa kurtuluş istiyorum,
(kurbuna mazhàr olan) şühedâya has makamları niyaz ediyorum, bahtiyar kulların
yaşayışını diliyorum, düşmanlara karşı yardım taleb ediyorum!

Allahım! Anlayışım kıt, amelim az da olsa (dünyevi ve uhrevi)
ihtiyaçlarımı senin kapına indiriyor (karşılanmasını senden taleb ediyorum).
Ràhmetine muhtacım, halimi arzediyorum. (İhtiyacım ve fakrim sebebiyledir ki)
ey işlere hükmedip yerine getiren, kalplerin ihtiyacını görüp şifâyâb kilan Rabbim!
Denizlerin aralarını ayırdığın gibi benimle cehennem azabının arasını da
ayırmanı, helâke dâvetten, kabir azabindan korumanı diliyorum.

Allahım! Kullarından herhangi birine verdiğin bir hayır veya
mahlukatindan birine vaadettiğin bir lütuf var da buna idrakim yetişmemiş,
niyetim ulaşamamış ve bu sebeple de istediklerimin dışında kalmış ise ey
âlemlerin Rabbi, onun husülü için de sana yakarıyor, bana onu da vermeni
rahmetin hakkında senden istiyorum.

Ey Allahım! Ey (Kur'ân gibi, din gibi) kuvvetli ipin, (şeriat gibi)
doğru yolun sahibi! Kâfirler için cehennem vaadettiğin kıyamet gününde, senden
cehenneme karşı emniyet, arkadan başlayacak ebediyet gününde de huzur-i
kibriyana ulaşmış mukarrebin meleklerle, (dünyada iken çok) rükü ve secde
yapanlar ve ahidlerini ifa edenlerle birlikte cennet istiyorum. Sen sınırsız
rahmet sahibisin, sen (seni dost edinenlere) hadsiz sevgi sahibisin, sen
dilediğini yaparsın. (Dilek sahipleri ne kadar çok, ne kadar büyük şeyler
isteseler hepsini yerine getirirsin.)

Allahım! Bizi, sapıtmayıp, saptırmayan hidâyete ermiş hidâyet
rehberleri kıl. Dostlarına sulh (vesilesi), düşmanlarına da düşman kıl. Seni
seveni (sana olan) sevgimiz sebebiyle seviyoruz. Sana muhâlefet edene, senin
ona olan adâvetin sebebiyle adavet (düşmanlık) ediyoruz.

Allahım! Bu bizim duamızdır. Bunu fazlınla kabul etmek sana
kalmıştır. Bu, bizim gayretimizdir, dayanağımız sensin.

Allahım! Kalbime bir nur, kabrime bir nur ver; önüme bir nur,
arkama bir nur ver; sağıma bir nur, soluma bir nur ver; üstüme bir nur, altıma
bir nur ver; kulağıma bir nur, gözüme bir nur ver; saçıma bir nur, derime bir
nur ver; etime bir nur, kanıma bir nur ver; kemiklerime bir nur koy!

Allahım nurumu büyüt, (söylediklerimin hepsine bedel olacak) bir
nur ver, (söylenmiyenleri de kuşatacak) bir nur daha ver!

İzzeti bürünmüş, onu kendine alem yapmış olan Zât münezzehtir.
Büyüklüğü bürünmüş ve bu sebeple kullarına ikramı bol yapmış olan Zât
münezzehtir. Tesbih ve takdis sadece kendine layık olan Zat münezzehtir. Fazl
ve nimetler sâhibi Zàt münezzehtir. Azamet ve kerem sahibi Zât münezzehtir.
Celal ve ikrâm sâhibi Zat münezzehtir."

Tirmizi, Daavât 30, (3415).

1786 - Hz. Sevbân (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) selam verip (namazdan çıkınca) üç kere istiğfarda bulunup:
"Âllahümme entes-selâm ve minke's-seIâm tebârekte ve teâleyte yâ
ze'l-celâli ve'I-ikrâm. (Allahım sen selamsın. Selàmet de sendendir. Ey celâl
ve ikrâm sâhibi sen münezzehsin, sen yücesin)" derdi."

Müslim, Mesâcid 135, (591); Tirmizi, Salât 224, (300); Ebu Dâvud,
Salât 360 (1513); Nesâi, Sehv 80, (3, 68).

1787 - Kà'a İbnu Ucre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Hz.
Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) duyurdular ki: "Namazın takipçileri
(muakkibât) var. Onları her namazın peşinden söyleyenler -veya yapanlar-
(cennet ve mükafaat hususunda) hüsrâna uğramazlar. Bunlar otuz üç adet tesbih,
otuz üç adet tahmid, otuzdört adet tekbir'dir".

Müslim, Mesâcid 144, (596); Tirmizi Daavât 25, (3409); Nesâi, 91,
(3, 75).

Nesâi'nin Zeyd İbnu Sâbit (radıyallâhu anh)'ten yaptığı bir
rivâyette şöyle denmektedir: "Bu emredildiği zaman Ensâr'dan bir adam
rüyasında görür ki bir kimse: "Bunu yirmi beş yapın, tehlili de ilâve
edin" demektedir. Sabah olunca bunu Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'aanlattı. Efendimiz : "Söylendiği şekilde yapın!"
buyurdu".

1788 - Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim sabah namazının arkasından
yüz kere tesbihde ve yüz kere tehlilde bulunursa, deniz köpüğü gibi çok bile
olsa günahları affedilir".

Nesai, Sehv 95, (3, 79).

1789 - Ukbe İbnu Amir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) her namazın arkasından muavvizâtı okumamı
emretti."

Ebu Dâvud, Salât 361, (1523); Nesâi, Sehv (79, (3, 68).

TEHECCÜD NAMAZI ESNASINDA DUA

1790 - Hz. İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) teheccüt namazı kılmak üzere
geceleyin kalkınca şu duayı okurdu: "AIIahım, Rabbimiz! Hamdler sanadır.
Sen arz ve semâvatin ve onlarda bulunanIarın kayyumu ve ayakta tutanısın,
hamdler yalnızca senin içindir. Sen semâvat ve arzın ve onlarda bulunanların
nûrusun, hamdler yalnızca sanadır. Sen haksın, va'din de haktır. Sana kavuşmak
haktır, sözün haktır. Cennet haktır, cehennem de haktır. Peygamberler hàktır,
Muhammed (aleyhissalâtu vesselâm) de haktır. Kıyamet de haktır.

Allahım! Sana teslim oldum, sana inandım, sana tevekkül ettim. Sana
yöneldim. Hasmına karşı senin (bürhanın) iIe dâva açtım. Hakkımı aramada senin
hakemliğine başvurdum. Önden gönderdiğim ve arkada bıraktığım hatalarımı affet.
Gizli işlediğim, aleni yaptığım, benim bilmediğim, senin benden daha iyi
bildiğin hatalarımı da affet! İlerleten sen, gerileten de sensin. Senden başka
ilah yoktur".

Buhâri, Teheccüt 1, Daavât 10 Tevhid 8, 24, 35; Müslim, Salâtu'l-Müsâfirin
199, (769); Muvatta, Kur'ân 34, (1, 215, 216); Tirmizi, Daavât 29, (3414); Ebü
Dâvud, Salât 121, (771); Nesâi, Kıyâmu'l-Leyl 9, (3, 209, 210).)

AKŞAM VE SABAH YAPILACAK DUALAR

1791 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) akşam olunca şu duayı okurdu:

"Elhamdulillah geceye erdik. Mülk de, Allah için geceye erdi.
AIlah'tan başka ilâh yoktur. Tektir, ortağı yoktur. Mülk O'nundur, hamdler
0'nàdır, O, her şeye kâdirdir. Rabbim! Bu gecede olacak hayrı, bundan sonra olacak
hayrı senden taleb ediyorum. Bu gecede olacak şerden ve bundan sonra olacak
şerlerden sana sığınıyorum. Ràbbim! TembeIlikten yaşlılığın kötülüklerinden
sana sığınıyorum. Rabbim! Cehennem azabından, kabir azabından sana
sığınıyorum!"

İbnu Mes'ud (radıyallahu anh) devamla, Resülullah (aleyhissalatu
vesselâm)'ın sabah olunca şu duayı okuduğunu söyledi:

"ElhamduIiIIah sabaha erdik. Mülk de AIIah için sabaha
erdi."

Müslim, Zikr 75, (2723); Tirmizi, Daavât 13, (3387); Ebu Dâvud,
Edeb 110, (5071).

1792 - Ebu Selâm, Hz. Enes (radıyallâhu anh)'ten naklediyor:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)'ın şöyle söylediğini işittim:
"Kim akşama ve sabaha erdiği zaman: "Rabb olarak Allah, din olarak
İslâm'a, resül olarak Muhammed (aleyhissalatu vesselâm)'e razı olduk"
derse onu razı etmek de Allah üzerine bir hak olmuştur".

Rezin bu duaya: "Kıyamet günü" ifadesini ilave etmiştir.

Ebü Dâvud, Edeb 110, (5072) İbnu Mâce, Dua 14, (3870).

1793 - Abdullah İbnu Gannâm el-Beyâzi (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim sabaha
erdiği zaman: "Allahım, benimle veya mahlukatından herhangi biriyle hangi
nimet sabaha ermişse bu sendendir. Sen birsin, ortağın yoktur, hamdler sanadır,
şükür sanadır" derse, o günkü şükür borcunu ödemiştir. Kim de aynı şeyler
akşama erince söylerse o da o geceki şükür borcunu eda eder."

Ebu Dâvud, Edeb 110, (5073).

UYUMA VE UYANMA DUALARI

1794 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) yatağına girdiği zaman şu duayı okurdu: "Bize
yedirip içiren, ihtiyaçlarımız görüp bizi barındıran AIIah'a hamdolsun.
İhtiyacını görecek, barınak verecek kimsesi olmayan niceleri var!"

Müslim, Zikr 64, (2715); Tirmizi, Daavât 16, (3393); Ebü Dâvud,
Edeb 107, (5053).

1795 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm) yatağına girdiği zaman, ellerine üfleyip
Muavvizeteyn'i ve Kul hüvallahu ahad'i okur ellerini yüzüne ve vücuduna sürer
ve bunu üç kere tekrar ederdi. Hastalandığı zaman aynı şeyi kendisine yapmamı emrederdi".

Buhari Fedâilu'l-Kur'ân 14, Tıbb, 39, Daavat 12; Müslim, Selâm 50,
(2192); Muvattâ, Ayn 15, (2, 942); Tirmizi, Daavât 21, (3399); Ebu Dâvud, Tıbb
19, (3902).

1796 - Hz. Huzeyfe İbnu'l-Yemân (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) yatağına girince şu duayı okurdu:

"Allahım! Senin adınla hayat bulur, senin adınla ölürüm".

Sabah olunca da şu duayı okurdu:

"Bizi öldürdükten sonra tekrar hayat veren AlIah'a hamdolsun!.
Zaten dönüşümüz de O'nadır".

Buhâri, Daavat 7, 8, 16, Tevhid 13; Tirmizi, Daavât 29, (3413); Ebü
Dâvud, Edeb 177, (5049).

1797 - Hz. Berâ (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Yatağına girdiğin zaman şu duayı
oku: "Allahım nefsimi sana teslim ettim, yüzümü sana çevirdim, işlerimi
sana emanet ettim sırtımı sana dayadım. Senin rahmetinden ümitvarım, gazabından
da korkuyorum. Senin ikabına karşı, senden başka ne melce var, ne de kurtarıcı.
İndirdiğin Kitab'a, gönderdiğin Peygamber (aleyhissalâtu uesselâm)'e imàn ettim"

"Eğer bunu okuduğun gece ölecek olursan fıtrat üzere ölmüş
olursun. Şayet sabaha erersen hayır bulursun."

Buhâre, Daavât 7, 9; Tevhid 34; Müslim, Zikr 56, (2710); Tirmizi,
Daavat 76, (3391); Ebu Dâvud, Edeb 107, (5046, 5047, 5048).

Tirmizi'nin bir rivayetinde şöyle denmiştir: "Resülullah
(àleyhissalâtu vesselâm), uyumak isteyince sağ yanı üzerine dayanır ve şöyle
dua ederdi: "Allàhım! Kullarını topladığın -veya yeniden dirilttiğin- gün,
beni azâbından koru".

1798 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm) geceleyin uyanınca şu duayı okurdu: "Allahım!
Seni hamdinle tenzih ederim, Senden başka ilah yoktur. Günahım için affını
dilerim, rahmetini taleb ederim. Allahım ilmimi artır, bana hidayet verdikten
sonra kalbimi saptırma. Katından bana rahmet lutfet. Sen lutfedenlerin en
cömerdisin".

Ebu Dâvud, Edeb 108, (5061).

1799 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) yatacağı sırada şu duayı okurdu:

"Allahım, kerim olan Zât'ın adına, eksiği olmayan kelimelerin
adına, alınlarından tutmuş olduğun hayvanların şerrinden sana sığınırım.
Allahım sen borcu giderir günahı kaldırırsın. Allahım senin ordun mağlub
edilemez, và'dine muhalefet edilemez. Servet sahibine serveti fayda etmez,
servet sendendir. Allahım seni hamdinle tesbih ederim".

Ebu Dâvud, Ebed 107, (5052).

1800 - Büreyde (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Bir gün, Hâlid
İbnu Velid el-Mahzumi (radıyallâhu anh):

"Ey Allah'ın Resülü, bu gece hiç uyuyamadım" diye Hz.
Peygamber (aleyhissalâtu vesselam)'e yakındı.

Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ona şu tavsiyede bulundu:

"Yatağına girdinmi şu duayı oku: "Ey yedi kat semânın ve
onların gölgelediklerinin Rabbi, ey arzların ve onların taşıdıklarının Rabbi,
ey şeytanların ve onların azdırdıklarının Rabbi! Bütün bu mahlükâtının şerrine
karşı, bana himâyekâr oI! 0l ki hiç birisi, üzerime âni çullanmasın,
saldırmàsın. Senin koruduğun aziz olur. Senin övgün yücedir, senden başka ilah
da yoktur, ilah olarak sâdece sen varsın."

Tirmizi, Daavât 96, (3518).

1801 - İmam Mâlik'ten rivayete göre, ona şu haber ulaşmıştır:
"Hâlid İbnu'l-Velid (radıyallâhu anh), Hz. Peygamber (aleyhissalâtu
vesselam)'e:

"Ben uykuda iken korkutuluyorum. (Ne yapmamı tavsiye
buyurursunuz?)" diye sordu. Ona şu tavsiyede bulundu:

"Allah'ın eksiksiz, tam olan kelimeleri ile O'nun gadabından,
ikabından, kullarının şerrinden, şeytanların vesveselerinden ve (beni kötülüğe
atan) beraberliklerinden AIlah'a sığınırım! de!".

Muvatta, Şi'r 9, (2, 950).

EVDEN ÇIKIŞ VE EVE GİRİŞ DUALARI

1802 - Ümmü Seleme (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselam) evinden çıktığı zaman şu duayı okurdu: "Allah'ın
adıyla Allah'a tevekkül ettim. AIIahım! zillete düşmekten, dalâlete düşmekten,
zulme uğramaktan, cahillikten, hakkımızda cehalete düşülmüş olmasından sana
sığınırız".

Tirmizi, Daavât 35, (3423); Ebü Dâvud, Edeb 112, (5094); Nesâi
İstiâze 30, (8,268); İbnu Mâce, Dua 18, (3884).

1803 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Evinden çıkınca kim:
"Allah'ın adıyla, Allah'a tevekkül ettim, güç kuvvet Allah'tandır"
derse kendisine: "İşine bak, sana hidâyet verildi, kifâyet edildi ve
korundun da" denir, ondan şeytan yüz çevirir".

Tirmizi, Daavât 34, (3422); Ebü Dâvud, Edeb 112, (5095); Nesâi,
İstiâze (8,268).

1804 - Ebü Mâlik eI-Eş'àri (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kişi evine
girince şu duayı okusun: "AIIahım! Senden hayırlı girişler, hayırlı
çıkışlar istiyorum. AIIah'ın adıyla girdik, AIIah'ın adıyla çıktık, Rabbimiz
AIIah'a tevekkül ettik". Bu duayı okuduktan sonra ailesine selam
versin".

Ebu Dâvud, Edeb, 112, (5096).

OTURMA-KALKMA DUALARI

1805 - Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) hazretleri buyurdular ki: "Kim, malâyâni
konuşmaların çok olduğu bir yere oturur da, oradan kalkmazdan önce şu duayı
okursa bu yerde oturmaktan hasıl olan günahından arınmış olur:

Allahım! Seni hamdinle tesbih ederim. Senden başka ilah olmadığına
şehâdet ederim. Senden mağfiret diliyorum, Sana tevbe ediyor (af taleb
ediyorum)".

Tirmizi, Daavât 39, (2329).

1806 - İbnu Ömer hazretleri (radıyallahu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir cemaatte oturduğu zaman, ashâbı
için şu duayı okumadan nadiren kalkardı:

"Allahım! Bize korkundan öyle bir pay ayır ki, bu, sana karşı
işlenecek günahlarla bizim aramızda bir engel olsun. İtaatinden öyle bir nasib
ver ki, o bizi cennete ulaştırsın. Yakîninden öyle bir hisse lutfet ki dünyevi
musibetlere tahammül kolaylaşsın.

Allahım! Sağ olduğumuz müddetçe kulaklarımızdan, gözlerimizden,
kuvvetimizden istifade etmemizi nasib et. Aynı şeyi bizden sonra gelecek olan
neslimize de nasib et. İntikamımızı, bize zulmedenlerden almışlardan kıl
(mazlumlardan değil). Bize tecavüz edenlere karşı bizi muzaffer kıl. Bize, dini
musibet verme. Dünyayı, ne asıl gayemiz kıl, ne de ilmimizin son hedefi. Bize
merhametli olmayanı bize musallat etme."

Tirmizi. Daavât 73, (3497).

SEFERDE OKUNACAK DUA

1807 - İmam Mâlik'e ulaştığına göre Hz. Peygamber (aleyhissalâtu
vesselâm) sefer arzusuyla ayağını bineğinin özengisine koyduğu zaman şu duayı
okurdu:

"Bismillah! Allahım! Sen seferde arkadaşım, ailemde
vekilimsin. Allahım, bize arzı dür, seferi kolaylaştır. Allahım, yolun
meşakkatlerinden, üzüntülü dönüşten, mal ve ailede vuküa gelecek kötü
manzaralardan sana sığınıyorum".

Muvatta, İsti'zân 34, (2, 977).

1808 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissâlatu vesselâm), seferden dönerken, uğradığı her tümsekte üç kere
tekbir getirir, arkadan da: "Lâ ilâhe iIlaIIâhu vahdehu Iâ şerike Ieh,
Iehü'I-mülkü ve Iehü'I-hamdü ve hüve aIâ külli şey'in kadir. (AIIah'tan başka
ilah yoktur. O tekbir, ortağı yoktur, mülk O'nundur, hamd O'nadır. O herşeye
kadirdir) dönüyoruz, tevbe ediyoruz, kulluk ediyoruz, secde ediyoruz, Rabbimize
hamdediyoruz. AIIah va'dinde sâdık oldu, kuluna yardım etti. (Hendek Harbi'nde)
müttefik orduları tek başına helâk etti" derdi.

Buhâri, Daavât 52, Ömer 12, Cihâd 133, 197, Megâzi 29; Müslim, Hacc
428, (1344); Muvatta, Hacc 243, (1,421); Tirmizi, Hacc 104, (950); Ebu Dâvud,
Cihâd 170, (2770).

1809 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Bir adam
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselam)'e:

"Ey Allah'ın Resülü, ben sefere çıkmak istiyorum bana
tavsiyede bulun!" diye talepte bulundu. Efendimiz:

"Sana Allah'tan korkmanı ve (yol boyu aştığın) her tepeııin
başında tekbir getirmeni tavsiye ediyorum!" buyurdu. Adam döneceği sırada
şu duada bulundu: "Allah'ım! Ona uzaklığı dür, yolculuğu kolay kıl."

Tirmizi Daavat 47, (3441).

1810 - Abdullah el-Hatmi (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) birisiyle vedalaştı mı şöyle derdi:
"Dininizi emânetinizi ve işlerinizin âkibetini Allah'ın muhafazasına
bırakıyorum".

Ebu Dâvud, Cihâd 80 (2600); Tirmizi, Daavât 45, (3439).

1811 - Hz. Abdullah İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:

"Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) seferde iken gece olunca
şu duayı okurdu:

"Ey arz, benim de senin de Rabbimiz Allah'tır. Senin de,
(sende bulunanların da sende yaratılmış olanların da, senin üzerinde
yürüyenlerin de şerrinden Allah'a sığınırım. Arslanın, iri yılanın, yılanın,
akrebin ve bu beldede ikâmet eden (insilerin ve cinni)lerin, İblis'in ve İblis
neslinin şerrinden de Allah'a sığınırım."

Ebu Dâvud, Cihâd 80, (2603).

1812 - Havle Bintu Hàkim (radıyallâhu anh ) anlatıyor:

"Resülullah (aleyhissalatu vesselam) efendimiz buyurmuşlardır
ki: "Kim bir yerde konakladığı zaman şu duayı okursa, oradan ayrılıncaya
kadar ona hiçbir şey zarar vermez: "Eüzü bi-kelimâtillahi't-tâmmât min
şerri mâ halâka. (Allah'ın eksiksiz, mükemmel kelimeleri ile, yarattıklarının
şerrinden AIlah'a sığınıyorum.)"

Müslim, 54, (2708); Muvatta, İsti'zân 34 (2, 978); Tirmizi, Daavât
41, (3433).

ÜZÜNTÜ VE TASA HALİNDE DUA

1813 - Hz. Sa'd (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Balığın karnında iken,
Zü'n-Nün'un yaptığı dua şu idi: Lâ ilâhe illâ ente sübhâneke inni küntü
mine'z-zâlimin. (Allahım! Senden başka ilâh yoktur, seni her çeşit kusurlardan
tenzih edirim. Ben nefsime zulmedenlerdenim.)" Bununla dua edip de icâbet
görmeyen yoktur."

Tirmizi, Daavât 85. (3500).

1814 - Hz. İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Hz.
Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) üzüntü sırasında şu duayı okurdu:
"Halim ve azim. olan Allah'tan başka ilah yoktur. Büyük Arş'ın Rabbi olan
Allah'tan başka ilah yoktur. Kıymetli Arş'ın Rabbi, arzın Rabbi, Semâvât'ın
Rabbi olan Allah'tan başka ilah yoktur."

Buhâri, Daavât 27, Tevhid 22, 23; Müslim, Zikr 83, (2730); Tirmizi,
Daavât 40, (8431); İbnu Mâce, Dua 17, (3883).

1815 - el-Hudri (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir gün Mescid'e girdi. Orada Ensâr'dan Ebü Ümâme
(radıyallahu anh) denen kimse ile karşılaştı. Ona:

"Ey Ebu Ümâme, niçin seni namaz vakti dışında Mescid'de
oturmuş görüyorum?" diye sordu.

"Peşimi bırakmayan bir sıkıntı ve borçlar sebebiyle ey
Allah'ın Resülü" diye cevap verdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber
(aleyhissalatu vesselâm):

"Sana bazı kelimeler öğreteyim mi? Bunları okursan, Allah,
senden sıkıntını giderir ve borcunu öder."

"Evet, ey Allah'ın Resülü, öğret!" dedim.

"Öyleyse, dedi, akşama çıktın mı sabaha erdin mi şu duayı oku:
"AIlahım üzüntüden ve kederden sana sığınırım. Aczden ve tembellikten sana
sığınırım, korkaklıktan ve cimrilikten sana sığınırım. Borcun galebe
çaImasından ve insanların kahrından sana sığınırım."

(Ebü Ümâme) der ki: "Ben bu duayı yaptım, Allah benden gamımı
giderdi, borcumu ödedi."

Ebü Dâvud, Salât 367, (1555).

1816 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Hz.
Fâtıma (radıyallâhu anhâ) Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelerek bir
hizmetçi taleb etmişti. Resülullah ona:

"Şu duayı oku(man senin için hizmetçi edinmenden daha
hayırlı)" dedi:

"Allahım! Sen yedi semânın Rabbi, Arş-ı Âzam'ın Rabbisin. Sen
bizim Rabbimiz ve herşeyin Rabbisin. Tevrat, İncil ve Furkân'ı indiren, tohum
ve çekirdekleri açansın. Her şeyin şerrinden sana sığınıyorum. Her şeyin
alnından yapışmışsın (dizginleri senin elindedir). Evvel sensin, senden önce
bir şey yoktur. Ahir sensin, senden sonra da bir şey kalmayacak. Sen zâhirsin,
senin üstünde bir şey mevcut değildir. Sen bâtınsın, senin dışında bir şey
yoktur. Benim borcumu öde, beni fukaralıktan kurtar, zengin kıl."

Tirmizi, Daavât 68, (3477); İbnu Mâce, Dua, 2 (3831).

1817 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ı bir şey üzecek olsa şu duayı okurdu: "Yâ Hayyu
ya Kayyum, birahmetike estağisu. (Ey diri olan, ey Kayyüm olan Rabbim rahmetin
adına yardımını talep ediyorum)." Ve keza şöyle derdi: "Elizzu
bi-yâ-ze'l-celâli ve'l-İkrâm." (Yâ ze'l-celâli ve'l-ikrâm)i devamlı
söyleyin!

Tirmizi Daavât 99, (3522).

1818 - Esmâ Bintu Umeys (radıyallâhu anhâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana: "Sana sıkıntı zamanında
okuyacağın bir duayı öğreteyim mi?" diye sordu ve şu duayı söyledi:
"Allâhu, Allâhu Rabbi lâ üşriku bihi şey'en. (Rabbim Allah'tır, Allah! Ben
ona hiçbir şeyi ortak koşmam!)"

Ebu Dâvud, Salât 361, (1525), İbnu Mâce, Dua 17, (3882).

1819 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) demiştir ki: "Kimin
sıkıntısı artarsa şu duayı okusun:

"Allahım ben senin kulunum, kulunun oğluyum, câriyenin
oğluyum, senin avucunun içindeyim, alnım senin elinde. Hakkımdaki hükmün
caridir. Kazan ne olursa hakkımda adalettir. Kendini tesmiye ettiğin veya
kitabında indirdiğin veya nezdinde mevcut gayb hazinesinden seçtiğin, sana ait
her bir isim adına senden Kur'ân'ı kalbimin baharı, sıkıntı ve gamlarımın
atılma vesilesi kılmanı dilerim."

Bu duayı okuyan her kulun gam ve sıkıntısını Allah gidermiş, yerine
ferahlık vermiştir."

Mecmau'z Zevaid'de (10, 136) mevcuttur. Hâkim'in Müstedrek'inde de
(1,509) kaydedilmiş.

HAFIZAYI GÜÇLENDİRME DUALARI

1820 - Hz. İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Hz. Ali
İbnu Ebi Tâlib (radıyallâhu anh) Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'a gelerek:
"Annem ve bâbam sana kurban olsun, şu Kur'àn göğsümde durmayıp gidiyor.
Kendimi onu ezberleyecek güçte göremiyorum" dedi. Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ona şu cevabı verdi: "Ey Ebül-Hüseyin! (Bu
meselede) Allah'ın sana faydalı kılacağı, öğrettiğin takdirde öğrenen kimsenin
de istifade edeceği, öğrendiklerini de göğsünde sabit kılacak kelimeleri
öğreteyim mi?"

Hz. Ali (radıyallâhu anh): "Evet, ey Allah'ın Rasülü, öğret
bana!" dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber şu tavsiyede bulundu:

"Cuma gecesi (perşembeyi cumaya bağlayan gece) olunca, gecenin
son üçte birinde kalkabilirsen kalk. Çünkü o an (meleklerin de hazır bulunduğu)
meşhüd bir andır. O anda yapılan dua müstecabtır. Kardeşim Yà'kub da
evlatlarına şöyle söyledi: "Sizin için Rabbime istiğfàr edeceğim, hele
cuma gecesi bir gelsin." Eğer o vakitte kalkamazsan gecenin ortasında
kalk. Bunda da muvàffàk olamazsan gecenin evvelinde kalk. Dört rek'àt namaz
kıl. Birinci rek'atte, Fâtiha ile Yà-sin süresini oku, ikinci rek'atte Fâtiha
ile Hâ-mim, ed-Duhân süresini oku, üçüncü rek'atte Fâtiha ile Eliflam-mim
Tenzilü's-secde'yi oku, dördüncü rek'atte Fatiha ile Tebareke'l-Mufassal'ı oku.
Teşehhüdden boşaldığın zaman Allah'a hamdet, Allah'a senayı da güzel yap, bana
ve diğer peygamberlere salat oku, güzel yap. Mü'min erkekler ve mü'min kadınlar
ve senden önce gelip geçen mü'min kardeşlerin için istiğfar et. Sonra bütün bu
okuduğun duaların sonunda şu duayı oku:

"Allahım, bana günahları, beni hayatta baki kıldığın müddetçe
ebediyen terkettirerek merhamet eyle. Bana faydası olmayan şeylere teşebbüsüm
sebebiyle bana acı. Seni benden râzı kılacak şeylere hüsn-i nâzar etmemi bana
nasib et. Ey semâvât ve arzın yaratıcısı olan celâl, ikram ve dil uzatılamayan
izzetin sâhibi olan Allahım. Ey Allah! ey Rahman! celalin hakkı için, yüzün
nuru hakkı için kitabını bana öğrettiğin gibi hıfzına da kalbimi icbâr et. Seni
benden razı kılacak şekilde okumamı nasib et. Ey semâvât ve arzın yaratıcısı,
celâlin ve yüzün nuru hakkı için kitabınla gözlerimi nurlandırmanı, onunla
dilimi açmanı, onunla kalbimi yarmanı, göğsümü ferahlatmanı, bedenimi yıkamanı
istiyorum. Çünkü, hakkı bulmakta bana ancak sen yardım edersin, onu bana ancak
sen nasib edersin. Herşeye ulaşmada güç ve kuvvet ancak büyük ve yüce olan
Allah'tandır. " Ey Ebu'l-Hasan, bu söylediğimi üç veya yedi cuma
yapacaksın. Allah'ın izniyle duana icâbet edilecektir. Beni hak üzere gönderen
Zât-ı Zülcelâl'e‚ yemin olsun bu duayı yapan hiçbir mü'min icâbetten mahrum
kalmadı."

İbnu Abbâs (radıyallâhu anhüma) der ki: "Allah'ayemin olsun,
Ali (radıyallâhu anh) beş veya yedi cuma geçti ki Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'a aynı önceki mecliste tekrar gelerek:

"Ey Allah'ın Resülü! dedi, geçmişte dört beş âyet ancak
öğrenebiliyordum. Kendi kendime okuyunca onlar da (aklımda durmayıp)
gidiyorlardı. Bugün ise, artık 40 kadar âyet öğrenebiliyorum ve onları kendi
kendime okuyunca Kitabullah sanki gözümün önünde duruyor gibi oluyor. Eskiden
hadisi dinliyordum da arkadan bir tekrar etmek istediğimde aklımdan çıkıp
gidiyordu. Bugün hadis dinleyip sonra onu bir başkasına istediğimde ondan tek
bir harfi kaçırmadan anlatabiliyorum.

Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) bu söz üzerine Hz. Ali
(radıyallâhu anh)'ye: "Ey Ebü'l-Hasan! Kâbenin Rabbine yemin olsun sen
mü'minsin!" dedi."

Tirmizi, Daavât 125, (3565).

1821 - Şeddad İbnu Evs (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) namazda şu duayı okumamızı
öğretiyordu:

"Allàhım! Senden işte (dinde) sebat etmeyi, doğruluğa da
azmetmeyi istiyorum. Keza nimetine şükretmeyi, sana güzel ibadette bulunmayı
taleb ediyor, doğruyu konuşan bir dil, eğriliklerden uzak bir kalb diliyorum.
AIIahım, senin bildiğin her çeşit şerden sana sığınıyorum, bilmekte olduğun
bütün hayırları senden istiyorum, bildiğin günahlarımdan sana istiğfàr
ediyorum!"

Tirmizi, Daavât 22, (3404); Nesâi, Sehv 61.

GİYİNME VE YEMEK DUALARI

1822 - el-Hudri (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Hz. Peygamber
(aleyhissalatu vesselam) elbiseyi yenilediği zaman şu duayı okurdu:

Allahım! Hamd sanadır. -(giydiği şey ne ise) ismen söyleyerek- Bunu
bana sen giydirdin. Bunun hayırlı olmasını, yapılış gayesine uygun olmasını
diliyor, şerrinden ve yapılış gayesine uygun olmamasından da sana
sığınıyorum."

Ebu Dâvud, Libas 1, (4020); Tirmizi, Libâs 29, (1767).

1823 - Ebu Ümâme (radıyallâhu anh) anlatıyor: "İbnu Ömer
(radıyallâhu anhümâ) yeni bir elbise giymişti ve şöyle dua etti: "Avretimi
örtebileceğim ve hayatta güzellik sağlayabileceğim bir elbise giydiren AIlah'a
hamd olsun."

Sonra şunu söyledi: "Ben Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı
dinledim: "Kim yeni bir elbise giyer, böyle söyler, daha sonra da
eskittiği elbiseyi tasadduk ederse, sağken de öldükten sonra da Allah'ın
himâyesi, hıfzı ve örtmesi altında olur."

Tirmizi, Daavât 119, (3555); İbnu Mâce, Libâs 2, (3557).

1824 - Ebu Said (radıyallahu anh) anlatıyor: "Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm) bir şey yeyip içti mi şu duayı okurdu: "Bize
yedirip içiren ve bizi Müslümanlardan kılan Allah'a hamdolsun."

Tirmizi, Daavât 75, (3453); Ebu Dâvud, Et'ime 53, (3850); İbnu
Mâce, Et'ime 16, (3283).

1825 - Muâz İbnu Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim bir şey yer ve: "Bana bu
yiyeceği yediren ve tarafımdan hiçbir güç ve kuvvet olmadan bunu bana rızık
kılan Allah'a hamdolsun" derse geçmiş günahları aff olunur"
dedi."

Ebu Dâvud, Libâs 1, (4023); Tirmizi, Da'avât 75, (3454); İbnu Mâce,
Et'ime 16, (3285).

Ebu Dâvud'un rivayetinde şu ziyâde var: "Kim bir elbise giyer
ve: "Bunu bana giydirip, tarafımdan bir güç ve kuvvet olmaksızın beni
bununla rızıklandıran Allah'a hamdolsun" derse geçmiş ve gelecek günahları
affedilir."

1826 - Muâz İbnu Enes (radıyallâhu anh) der ki: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Muhakkak ki Allah, kulun bir şey
yiyip hamdetmesinden veya bir şey içip hamdetmesinden razı olur."

Müslim, Zikr 89, (2734); Tirmizi, Et'ime 18, (1817).

1827 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) Sa'd İbnu Ubâde'nin yanında ekmek ve zeytinyağı
yemişti. Sonunda şöyle bir dua buyurdu:

"Yanınızda oruçlular yemek yesin, yemeğinizden ebrarlar yesin,
üzerinize melekler dua etsin."

Ebu Dâvud, Et'ime 55, (3854).

Ebu Dâvud'un Hz. Câbir (radıyallâhu anh)'den kaydettiği diğer bir
rivâyette şöyle denir:

"Ebû'l-Heysem bir yemek hazırladı, Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm) ve Ashâbın'ı (radıyallâhu anhüm) dâvet etti. Hz. Peygamber yemekten
kalkınca: "Kardeşinizi mükâfaatlandırın!" buyurdu. Ashâb:
"Mükâfaatı da ne?" diye sordular. Efendimiz: "Kişinin evine
girilip yemeği yendi, içeceği içildi mi ev sâhibi için dua edilir. İşte bu onun
mükâfaatıdır" cevabını verdi."

KAZA-YI HACET DUASI

1828 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselam) kazâyı hâcet için helâya girdiği zaman şu duayı
okurdu:

"Allahümme inni eüzu bike mine'lhubsi ve'l-habais. (Allahım,
pislikten ve (cin ve şeytan gibi) kötü yaratıklardan sana sığınırm."

Buhâri, Vudü 9, Da'avât 15; Müslim, Hayz 122, (375); Tirmizi,
Tahâret 4, (5); Ebü Dâvud Tahâret 3, (4,5); Nesâi, Tahâret 18, (1, 20).

1829 - Hz. Âişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) helâdan çıkınca: "Gufrâneke (affını taleb
ediyorum) derdi."

Ebu Dâvud, Tahâret 17, (30); Tirmizi, Tahâret 5, (7); İbnu Mâce,
Tahâret 10, (300).

Tirmizi'nin Hz. Ali'den kaydettiği diğer bir rivâyette şöyle denir:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Helâya girdiği
zaman insanoğlunun avretleri ile cinnilerin gözleri arasındaki perde, kişinin
"bismillah" demesidir."

MESCİDE GİRİŞ ÇIKIŞ DUALARI

1830 - Fâtıma Bintu'l-Hüseyin İbni Ali, büyükannesi
Fâtımatu'l-Kübrâ (radıyallâhu anhâ)'dan naklen anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) mescide girdiği zaman Muhammed (aleyhissalatu
vesselam)'e salât (dua) okur, sonra da: "Rabbim! günahımı affet, rahmet
kapılarını bana aç" derdi, Çıkarken de yine Muhammed (aleyhissalâtu
vesselâm)'e salât okur, sonra da: "Rabbim! günahımı affet, lütuf
kapılarını benim için aç" derdi".

Tirmizi, Salât 234, (314).

HİLALİ GÖRÜNCE OKUNACAK DUALAR

1831 - Talha İbnu Ubeydillah (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Hz.
Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) hilâli görünce şu duayı okurdu:
"Allahım, Ay'ın hilâl devresini bize bereketli, imanlı, selâmetli ve İslâm
üzere geçir. (Ey hilâl) benim de senin de Rabbin Allah'tır."

Tirmizi, Daavât 52, (3447).

1832 - Katâde (rahimehullah)'ye ulaştığına göre, Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) hilâli görünce şu duayı okurmuş: "Hayırlı ve
istikametli bir ihtilaI (devresi diliyorum.)" bunu üç kere söyledikten
sonra, "Seni yaratan AIIah'a inandım."

Bunu da üç kere tekrar ettikten sonra: ". . Ayını çıkarıp...
Ayını getiren Allah'a hamdolsun" dermiş."

Ebu Dâvud, Edeb 111 (5092).

Ebü Dâvud'un yine Katâde'den kaydettiği bir diğer rivâyetinde:

"Resulullah (aleyhissalatu vesselâm), hilâli görünce yüzünü
ondan çevirirdi" denmektedir.

GÖK GÜRLEYİNCE, RÜZGÂR ESİNCE, BULUT ÇIKINCA OKUNACAK DUA

1833 - İbnu Ömer (radıyallahu anhüma) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) gök gürleyip, şimşek çakınca şu duayı okurdu:

"Allah'ım bizi gadabınla öldürme, azabınla da helâk etme, bu
(azabı)ndan önce bize afiyet (içinde ölüm) ver."

Tirmizi, Daavât 51, (3446).

1834 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) ufuk-ı semâda bir bulut belirtisi gördü mü işi
terkeder, namazda idiyse kısa keser ve şu duayı okurdu: "Allah'ım, bunun
şerrinden sana sığınırım." Yağmur başlarsa: "Allah'ım, boI yağmur,
faydalı yağmur (ver)" derdi."

Ebü Dâvud, Edeb,113, (5099); İbnu Mâce, Dua 21, (3889).

1835 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) rüzgâr estiği zaman şu duayı okurdu: "AIIah'ım,
senden bunun hayrını ve bunda olan (menfaatların da) hayrını ve bunun
gönderiliş maksadındaki hayrı da istiyorum. Bunun şerrinden, bunda olanın
şerrinden, burcunla gönderilen şeyin şerrinden de sana sığınıyorum."

Buhâri, Bed'ül-Halk 5, Tefsir, Ahkâf 2, Edeb, 68; Müslim, İstiskâ
14, (899); Tirmizi, Daavât 50, (3445).

1836 - Yine Tirmizi'de Übey İbnu Kà'b (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: "Rüzgâra
küfretmeyin. Hoşunuza gitmeyen bir rüzgar görünce: "Allah'ım, senden bunun
hayrını taleb ediyorum" deyin. "

Tirmizi, Fiten 64, (2253).

AREFE GÜNÜ VE KADİR GECESİ DUASI

1837 - Amr İbnu Şuayb an Ebihi an Ceddihi (radıyallâhu anh)
anlatıyor: "Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Duaların en faziletlisi àrefe günü yapılan duadır. Ben ve benden önceki
peygamberlerin söyledikleri en faziletli söz, lâ ilâhe illallahu vahdehu lâ
şerike leh lehü'l-mülkü ve lehü'l-hamdü ve hüve alâ külli şey'in kadir.
(Allah'tan başka ilah yoktur, O tektir, O'nun ortağı yoktur, mülk O'nundur,
hamd O'na aittir. O, herşeye kâdirdir) sözüdür."

Muvatta, Kur'ân 32, (1, 214, 215); Tirmizi, Da'avât 133, (3579).

1838 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Ey Allah'ın
Resülü, dedim, şâyet Kadir gecesine tevâfuk edersem nasıl dua edeyim?" Şu
duayı okumamı söyledi:

"Allahümme inneke afuvvun, tuhibbu'l-afve fa'fu anni.
(Allahım! Sen affeedicisin, affı seversin, beni affet."

Tirmizi, Da'avât 89, (3508).

HAPŞIRANIN DUASI

1839 - Âmir İbnu Rebia (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)ın arkasında namaz kılan birisi,
namazda hapşırdı ve şu duayı okudu: "Mübarek (heyrı boI), ihlaslı ve çok
hamdle Allah'a hamdederiz, tâ Rabbimiz razı oluncaya kadar; dünya ve âhiret
işindeki rızasından sonra da (hamdimize devam ederiz)." Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) namazdan çıktıktan sonra: "Namazda dua okuyan
kimdi?" diye sordu. Ancak okuyan kişi süküt etti. Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) tekrar sordu:

"Duayı kim okudu? Zira fena bir şey söylemedi." Bunun
üzerine adam: "Bendim, bu dua ile sâdece hayır murad ettim" dedi.
Efendimiz:

"(Duanız) Rahman'ın Arşına kadar yükseldi" buyurdu."

Ebü Dâvud, Salât 121, (770, 774); Tirmizi, Salât 296, (404);
Buhâri, Ezan 115, (muhtasaran); Muvatta, Kur'àn 25, (1, 212); Nesâi, İftitah 112
(2,196).

1840 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sizden biri
hapşırınca "Elhamdülillah alâ külli hâl." (Her hal için
elhamdülillah) desin. Kardeşi de yahut arkadaşı da- ona "Yerhamükâllah"
diye cevap versin. (Kardeşi bunu) kendisi için söyleyince, hapşıran da
Yehdikümullah ve yuslih baleküm (Allah size de hidâyet versin ve işinizi
düzeltsin) desin."

Buhâri, Edeb 126, Ebü Dâvud, Edeb 99, (5033).

HZ. DAVUD (aleyhisselam)'UN DUASI

1841 - Ebü'd-Derdâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Hz. Dâvud (aleyhisselâm)'un
duaları arasında şu da vardır: "Allahım! Senden sevgini ve seni sevenlerin
sevgisini ve senin sevgine beni ulaştıracak ameli taleb ediyorum. Allah'ım!
Senin sevgini nefsimden, âilemden, malımdan, soğuk sudan daha sevgili
kıl."

Ebü'd-Derdâ der ki: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) Hz.
Dâvud'u zikredince, onu "insanların en âbidi (yani çok ve en ihlaslı
ibadet yapanı)" olarak tavsif ederdi."

Tirmizi, Da'avât 74, (3485).

Hz. YUNUS (aleyhisselam) KAVMIN DUASI

1842 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) Resülullah'a ref ederek
demiştir ki: "Yunus kavminin duaları arasında şu da vardı: "Ey diri
olan, ey (mahlükata) kıyam veren, ey hiçbir hayat sâhibinin olmadığı zamanda
hayat sâhibi olan, ey hayat veren, ey ölüm veren, ey celâl ve ikrâm
sâhibi!"

Rezin ilavesidir.

BELAYA UĞRAYANI GÖRÜNCE OKUNACAK DUA

1843 - Hz. Ömer ve Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anhümâ)
anlatıyorlar: "Resülullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki:
"Kim bir belaya uğrayanı görünce şu duayı okursa: "Seni imtihan
ettiği şeyde bana âfiyet veren ve birçok yarattığından beni üstün kılan Allah'a
hamdolsun!" Artık yaşadığı müddetçe, bu bela ne olursa olsun ona mâruz
kalmaktan muaf kılınır."

Tirmizi, Da'avât 38, (3427, 3428); İbnu Mâce, Dua 22, (3892).

Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh)'nin bir rivayetinde sâdece:
"..Bu bela ona isâbet etmez" denmiştir.

SEBEBE VE VAKTE BAĞLI OLMAYAN DUALAR

1844 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) dua ederken şunu söylerdi:
"Allahım, dinimi doğru kıl, o benim işlerimin ismetidir. Dünyamı da doğru
kıl, hayatım onda geçmektedir. Ahiretimi de doğru kıl, dönüşüm orayadır. Hayatı
benim için her hayırda artma (vesilesi) kıl. Ölümü de her çeşit şerden
(kurtularak) rahat(a kavuşma) kıl."

Müslim, Zikr 71, (2720).

1845 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah'ın
duasının çoğu: "Allahümme âtina fi'd-dünya haseneten ve fi'l âhireti
haseneten ve kınâ azâbe'n-nâr. (Allahım bize dünyada da bir hayır, ahirette de
bir hayır ver, bizi cehennem azâbından koru" idi."

Buhâri, Daavât 55, Tefsir, Bakara 36; Müslim, Zikr 26, (2690; Ebü
Dâvud, Salât 381, (1.519).

1846 - Yine Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim cenneti üç kere isterse,
cennet: "AIIah'ım onu cennete koy" der. Kim AIIah'tan üç sefer ateşe
karşı koruma taleb ederse, cehennem: "AIIah'ım onu ateşten koru"
der."

Tirmizi, Cennet 27, (2575); Nesâi, İsti'âze 56, (8, 279); İbnu
Mâce, Zühd 39, (4340).

1847 - Hz. AIi (radıyallâhu anh)'nin anlattığına göre, "Bir
mükâteb ona gelerek: "Kitâbet borcumu ödemekten âciz kaldım, bana yardım
et" dedi. Ona şu cevabı verdi: "Sana, Resülullah (aleyhissalâtu
vesseIâm)'ın bana öğretmiş bulunduğu bir duayı öğreteyim. (Onu okuduğun
takdirde) Sıyr dağı kadar borcun da olsa, Allah onu sana bedel öder. Şöyle
diyeceksin: "AIIah'ım, yeterince helalinden vererek beni haramından koru.
Lütfunla ver, başkasına muhtaç etme."

Tirmizi, Daavât 121, (3558).

İSTİÂZE

1848 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm) şöyle istiâze ederlerdi: "Allah'ım! Aczden,
tembellikten, korkaklıktan, düşkünlük derecesine varan ihtiyarlıktan,
cimrilikten sana sığınırım. Keza, kabir azabından sana sığınırım. Haya ve ölüm
fitınesinden sana sığınırım."

Buhâri, Daavât 38, 40, 42, Cihâd 25; Müslim, Zikr 52, (2706);
Tirmizi, Daavât 71, (3480, 3481); Ebü Dâvud, Salât 367, (1540, 1541); Hurüf 1,
(3972); Nesâi, İstiâze 6, (8, 257, 258).

1849 - Yine Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Hz.
Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şu duayı okurlardı: "Allah'ım!
Cüzzamdan, barastan (alaten), delilikten ve hastalıkların kötüsünden sana
sığınırım."

Ebü Dâvud, Salat 367, (1554); Nesâi, İstiâze 36, (8, 271).

1850 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-As (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) şu duayı okurlardı: "AIlah'ım,
huşü duymaz bir kalbten sana sığınırım, dinlenmeyen bir duadan sana sığınırım,
doymak bilmeyen bir nefisten, faydası olmayan bir ilimden, bu dört şeyden sana
sığınırım."

Tirmizi, Daavât 69, (3478); Nesâi, İstiâze 2, (8, 255).

1851 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Belanın ezmesinden, helâkın
gelmesinden, kötü kazadan, düşmanların şamatasından Allah'a istiâze edin."

Buhâri, Kader 13, Daavât 28; Müslim, Zikr 53, (2707); Nesâi,
İstiâze 34, (8, 269, 270).

1852 - Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle dua ederdi: "Allahım,
şikak ve nifaktan ve kötü ahlâktan sana sığınırım."

Ebü Dâvud, Salât 367, (1546); Nesâi, İstiâze 21, (8, 264).

Bir rivâyette şöyle denmiştir: "Allahım! Açlıktan sana
sığınırım, çünkü o pek fena yatak arkadaşıdır. Hıyânetten de sana sığınırım,
çünkü o ne kötü huydur."

1853 - Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Mirac gecesi
cinlerden bir ifrit gördüm. Elinde ateşten bir şüle olduğu halde beni tâkip
ediyordu. Nazarımı her atışımda onu görüyordum. Cibril (aleyhisselâm) bana:
"İstersen sana bir dua öğreteyim, onu okursan, şülesi söner ve ağzının
üstüne düşer" dedi." Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):
"Pekâla!" dedi. Cibril (aleyhisselâm) de "Şunu oku!"
buyurdu:

"Allah'ın kerim olan rızàsı için, eksiksiz, mükemmel
kelimâtullah hakkı için -ki hiç kimse muttaki olsun, fâcir olsun onu aşıp daha
güzelini söyleyemez- (bela olarak) semadan inen, semaya yükselen, (ve ceza
gerektiren) şerlerden, yeryüzünde yarattığı şerden, yer(in altın)dan çıkan
şerden, gece ve gündüz fitnelerinden, gece ve gündüz gelen musibetlerden
AIIah'a sığınırım. Ey Rahman, hayır getiren hâdiseler hâriç."

Muvatta, Şi'r 10, (2, 950, 951).

İSTİĞFAR, TESBİH, TEHLİL TEKBİR, TAHMİD VE HAVKALE

1854 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-Âs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İki haslet veya
iki hallet -vardır ki onları Müslüman bir kimse (devam üzere) söyleyecek olursa
mutlaka cennete girer. Bu iki şey kolaydır. Kim onlarla amel ederse, azdır
da... Her (farz) namazdan sonra on kere tesbih (sübhânallah), on kere tahmid
(elhamdülillah), on kere tekbir () söylemekten ibarettir."

(Abdullah der ki:) "Ben Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın
bunları söylerken parmaklarıyla saydığını gördüm. Resülullah devamla
buyurdular: "Bunlar beş vakit itibariyle toplam olarak dilde yüzellidir.
Mizanda bin beş yüzdür. "İkinci haslet" ise yatağa girince Allah'a
yüz kere tesbih, tekbir ue tahmid'de bulunmanızdır. Bu da lisanda yüzdür,
mizanda bindir. (Her ikisi toplam iki bin beş yüz eder.)"

Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) sözlerine şöyle bir soru ile
devam etti:

"Hanginiz bir günde, gece ve gündüz iki bin beş yüz günah
işler?"

"Bunları niye söylemiyelim ey Allah'ın Resülü?" dediler.
Şu cevabı verdi:

"Şeytan, namazda iken her birinize gelir: "Şunu şunu
hatırla" der, ve namazdan çıkıncaya kadar devam eder. (Bu hatırlatmaların
neticesi olarak) kişi bu tesbihatı terk bile eder. Kişi yatağına girince de
şeytan ona gelir, (zikir yapmasına imkân vermeden) uyutmaya çalışır ve uyutur
da."

Tirmizi Daavât 25, (3407); Ebü Davud, Edeb 209, (5065); Nesâi, Sehv
90, (3, 74).

1855 - İbnu Ebi Evfa (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Bir adam
gelerek- "Ey Allah'ın Resülü! dedi, ben Kur'àn'dan bir parça seçip
alamıyorum. Bana kifâyet edecek bir şeyi siz bana öğretseniz!"

"Öyleyse, buyurdu, Sübhânallah velhamdüIillah, ve lâilâhe
illallah, vallahu ekber, velâ havle vela kuvvete illâ billâh. (Allahım seni
tenzih ederim, hamdler sana mahsustur. Allah'tan başka ilah yoktur, Allah en
büyüktür, güç kuvvet Allah'tandır) de."

"Ey Allah'ın Resülü! dedi, bu zikir Allah içindir. (O'nu
senâdır), kendim için dua olarak ne söyleyeyim?"

"Şöyle dua et: Allahım bana merhamet et, afiyet ver, hidayet
ver, rızık ver!"

Adam (dinleyip, kalkınca) ellerini sıkıp göstererek: "Şöyle
(sımsıkı belledim!)" dedi. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm), bunun
üzerine:

"İşte bu adam iki elini de hayırla doldurdu !.."
buyurdu."

Ebü Davud, Salât 139, (832); Nesâi, İftitâh 32, (2, 143); Hadis Ebü
Dâvud'da tam olarak, Nesâi'de kısmi olarak rivâyet edilmiştir.

1856 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) ölümünden önce şu duaları çok tekrar ederdi:
"Sübhânallahi ve bihamdihi, estağfirullahe ve etübu ileyh. (Allahım seni
hamdinle tesbih ederim, màğfiretini diler, günahlarıma tevbe ederim.)" Ben
kendisinden bunun sebebini sordum. Şu açıklamayı yaptı:

"Ràbbim bana bildirdi ki, ben ümmetim hakkında bir alamet
göreceğim. Ben onu görünce Sübhânallâhi ve bihamdihi, estağfirullahe ve etübu
ileyh zikrini artırdım. Bu gördüğüm, İzâ câe nàsrullahi ve'l-fethu.. süresidir.
"

Buhâri, Tefsir, Nasr, Ezân 123,139; Megâzi 50; Müslim, Salât 220,
(484).

1857 - Ebü Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sübhânallahi, velhamdu lillahi,
velâ ilâhe illallâhu vallâhu ekber (Allah'ı tesbih ederim, hamdler Allah'adır,
Allah'tan, başka ilâh yoktur. Allah en büyüktür) demem, bana, üzerine güneşin
doğduğu şeyden (dünyadan) daha sevgilidir."

Müslim, Zikr 32, (2695); Tirmizi, Daavât 139, (3591).

1858 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Miraç sırasında İbrahim
(aleyhisselâm)'le karşılaştım. Bana:

"Ey Muhammed, ümmetine benden selam söyle. Ve haber ver ki:
Cennetin toprağı temiz, suyu tatlıdır. Burası (suyu tutacak şekilde) düz ve
boştur. Oraya atılacak tohum da sübhânallah, velhamdülillah, ve lâilâhe
illallah, vallahu ekber cümlesidir."

Tirmizi, Daavât 60, (3458).

1859 - Hz. Ebü Bekri's-Sıddikin âzadlısı Yüseyre (radıyallâhu
anhümâ) -ki ilk muhâcirlerden idi- anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalatu
vesselam) bize dedi ki: "Size tesbih, tehlil, takdis, tekbir çekmenizi
tavsiye ederim. Bunları parmaklarla sayın. Zira parmaklar (Kıyamet günü nelerde
kullanıldıklarından) suale maruz kalacaklar ve konuşturulacaklardır."

Tirmizi, Daavât 131, (3577); Ebü Dâvud, Salât 359, (1501).

1860 - Hz. Ebü Bekri's-Sıddik (radıyallahu anh) anlatıyor:
"Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "İstiğfar eden
kimse günde yetmiş kere de tevbesinden dönse günahta musır sayılmaz."

Tirmizi, Daavât 119, (3554); Ebü Dâvud, Salât 361, (1514).

1861 - el-Eğarru'l-Müzeni (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Şurası muhakkak
ki, bazan kalbime gaflet çöker. Ancak ben Allah'a günde yüz sefer istiğfar eder
(affımı dilerim)."

Müslim, Zikr 41, (2702); Ebü Dâvud, Salât 361, (1515).

1862 - Yine Eğarru'l-Müzeni, Müslim'in bir rivâyetinde Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın şöyle dediğini nakletmiştir: "Ey insanlar!
Rabbinize tevbe edin. AIIah kasem olsun ben Rabbim Tebârek ve Teâlâ
hazretlerine günde yüz kere tevbe ederim."

Müslim, Zikr 42, (2702).

1863 - Buhâri ve Tirmizi'de gelen bir rivâyette Hz.Ebü Hüreyre
(radıyallâhu anh) diyor ki: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı
işittim, demişti ki: "AIIah'a kasem olsun, ben günde Allah'a yetmiş kere
istiğfar ediyorum tevbede bulunuyorum."

Buhâri, Daavât 3; Tirmizi, Tefsir, Muhammed, (3255).

1864 - Esmâ İbnu'I-Hakem el-Fezâri (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Hazreti Ali'yi dinledim, şöyle demişti: "Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'dan bir hadis dinledim mi, Allah Tealâ hazretlerinin faydalanmamı
dilediği kadar ondan istifade ediyordum. Şayet bir adam O'ndan hadis rivâyet
edecek olsa (gerçekten duydun mu diye) yemin ettiriyordum. Yemin edince onu
tasdik edip rivâyetini kabül ediyordum."

Hz. Ebü Bekri's-Sıddik (radıyallâhu anh) bana şu hadisi rivâyet
etti ve bu rivâyetinde Ebü Bekir doğru söyledi: "Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm)'ı dinledim, demişti ki: "Günah işleyip arkasından kalkıp abdest
alarak iki rekat namaz kılan sonra da AIIah Teâla hazretlerine tevbe eden her
insan mutlaka mağfiret olunur." Sonra da şu ayeti okudu. (Meâlen):
"Onlar fena bir şey yaptıklarında veya kendilerine zulmettiklerinde
Allah'ı zikrederler, günahlarının bağışlanmasını dilerler. Günahları Allah'tan
başka bağışlayan kim vardır? (Al-i İmrân 135).

Tirmizi, Tefsir Al-i İmran, (3009); Ebü Dâvud, Salât 361, (1521)
İbnu Mâce İkâmetu's-Salât 193, (1395).

1865 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "Kim: "Lâ
ilâhe illallâhu vahdehu la-şerike leh, lehu'l mülkü ve lehu'l-hamdü ve hüve alâ
külli şey'in kadir" duasını bir günde yüz kere söylerse, kendisine on köle
âzad etmiş gibi sevàb verilir, ayrıca lehine yüz sevab yazılır ve yüz günahı da
silinir. Bu, ayrıca üç gün akşama kadar onu şeytana karşı muhafaza eder. Bundan
daha fazlasını okumayan hiçbir kimse, o adamınkinden daha efdal bir amel de
getiremez. Kim de bir günde yüz kere "Sübhânallahi ve bihàmdihi"
derse hataları dökülür, hatta denizin köpüğü kadar (çok) olsa bile."

Buhâri, Daavât 54, Bed'ü'l-Halk 11; Müslim, Zikr 28, (2691);
Muvatta, Kur'ân 20, (1, 209); Timizi, Daavât 61, (3464).

1866 - Hz. Ömer (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissàlâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim çarşıya girince Lâ ilâhe
iIIalIâhu vahdehu Iâ şerike Ieh, Iehü'I-mülkü ve Iehü'I-hamdü yuhyi ve yümitü
ve hüve hayyün Iâ yemütü bi-yedihi'I-hayr ve hüve aIa külli şey'in kadir.
(AIlah'tan başka ilàh yoktur, tekdir, ortağı yoktur, mülk ve hamd ona aittir.
Hayatı o verir, ölümü de o verir. Kendisi hayattârdır, ölümsüzdür. Hayırlar
O'nun elindedir. O her şeye kâdirdir) duasını okursa AIIah ona bir milyon sevab
yazar, bir milyon da günah affeder ve mertebesini bir milyon derece
yüceltir."

Bir rivâyette, üçüncü mükâfaata bedel, "Onun için cennette bir
köşk yapar" denmiştir."

Tirmizi, Daavât 36, (3424).

1867 - Resülullah (aleyhissàlâtu vesselâm)'ın zevcelerinden
Cüveyriyye (radıyallâhu anhâ)'nin anlattığına göre, "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) efendimiz bir gün sabah namazını kılınca, daha kendisi
namazgâhında iken, erkenden yanından çıkmış, gitmiş, kuşluktan sonra Cüveyriyye
(aynı yerinde zikrederek) otururken geri gelmiş ve: "Bırakıp gittiğim
halde duruyorsun (hiç yerinden kımıldamadın galiba?)" diye sormuştur.
"Evet" cevabı üzerine şunu söylemiştir: "Ben senden ayrıldıktan
sonra dört kelime(Iik bir dua)yı üç kere okudum. Eğer bunlardan hâsıl olan
sevab tartılacak olsa, senin burada sabahtan beri okuduğun duaların sevabının
ağırlığına denk olur. O dua şudur: "Sübhânallahi ve bihamdihi adede
halkıhi ve rıdâ nefsihi ve zinete arşihi ve midâde kelimâtihi. (Allah'ı
mahlukatı sayısınca, nefsinin rızasınca, arşının ağırIığınca, kelimelerinin
adedince tesbih (noksanlıklardan tenzih) ederim."

Müslim, Zikr 79, (2726); Tirmizi, Daavât 117, (3550); Ebü Dâvud,
Salât 359, (1503); Nesâi, Sehv, 93, (4, 77).

1868 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: "İki kelime
vardır, bunlar dile hafif, terazide ağır, Rahmân'ada sevgilidirler:
Sübhânallahi ve bihamdihi, Sübhânallâhi'l-azim. (Allahım seni hamdinle tesbih
ederim, yüce Allahım seni tenzih ederim) kelimeleridir."

Buhâri, Daavât 65, Eymân 19, Tevhid 58; Müslim, Zikr 31, (2694);
Tirmizi, Daavât 61, (3463).

1869 - Yine Ebü Hüreyre hazretleri (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Lâ havle ve Iâ
kuvvete illa billah. (Güç de kuvuet de ancak AIIah'tandır) sözünü çok tekrar
edin."

Mekhül dedi ki: "Kim bunu der ve sonra da: "Allah (ın
gazabın) dan ancak O (nun rahmeti)'na iltica etmekle kurtuluşa erilebilir"
derse, Allah ondan yetmiş çeşit zararı kaldırır ki bunların en hafifi
fakirliktir."

Tirmizi, Daavât 141, (3596).

HZ. PEYGAMBER'E SALAVÂT

1870 - Ebü Mes'ud el Bedri (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Biz
Sa'd İbnu Ubâde'nin meclisinde otururken Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)
yanımıza geldi. Kendisine, Beşir İbnu Sa'd: "Ey Allah'ın Resülü! Bize
Allah Teâla Hazretleri, sana salât okumamızı emretti. Sana nasıl salât
okuyabiliriz?" diye sordu. Efendimiz şu cevabı verdi:

"Şöyle söyleyin: "AIIahümme salli aIa Muhammedin ve aIâ
âI-i Muhammed, kema salleyte aIa İbrahime ve barik aIâ Muhammedin ve aIâ âI-i
Muhammedin kemâ bârekte aIa aI-i İbrahime inneke hamidun mecid. (AIIah'ım!
Muhammed'e ve Muhammed'in âline rahmet kıI, tıpkı İbrahim'e rahmet kıldığın
gibi. Muhammed'i ve Muhammed'in âlini mübârek kıl. Tıpkı İbrahim'in âlini
mübârek kıldığın gibi." (ResuIullah ilâveten şunu söyledi): "Selam da
bildiğiniz gibi olacak."

Müslim,Salât 65, (405), Kasru's-Salât 67,(1,165,166);
Tirmizi,Tefsir, Ahzâb,(3218); Ebü Dâvut, Salât 183, (980,981); Nesâi, Sehv 49,
(3, 45, 46).

Tirmizi dışındaki Kütüb-i Sitte kitaplarında, Ebü Humeyd es-Sâidi
(radıyallâhu anh)'den gelen bir rivayet şöyle:

"Ashab sordu: "Ey Allah'ın Resülü sana nasıl salât
okuyalım?" Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm): Şöyle söyleyin, dedi:
"AIIahümme salli aIâ Muhammedin ve aIâ ezvâcihi ve zürriyyetihi kema
salleyte aIâ İbrâhime ve bàrik aIâ Muhammedin ve aIaezvâcihi ve zürriyyetihi
kemâ bârekte aIâ İbrâhime inneke hamidun mecid. (AIIahım! Muhammed‚ zevcelerine
ve zürriyetine rahmet kıl, tıpkı İbrahim'e rahmet kıldığın gibi. Muhammed'i,
zevcelerini ve zürriyetini mübarek kıl, tıpkı İbrahim'i mübarek kıldığın gibi.
Sen övülmeye Iayıksın, Şerefi yücesin)."

Buhâri, Daavât 33, Enbiya 8; Müslim, Salât 69, (407); Muvatta,
Kasru's-Salât 66, (1,165); Ebü Dâvut, Salât,183, (979); Nesâi, Sehv 54, (3,
49).

Kà'b İbnu Ucre'den gelen bir rivâyet de şöyle: "Resülullah
(aleyhissaIatu vesselam) yanımıza gelmişti: "Ey Allah'ın Resülü, dedik,
sana nasıl selam vereceğimizi öğrendik. Ama, sana nasıl salât okuyacağız
(bilmiyoruz)? " "Şöyle söyleyin! dedi:

"AIIahümme salli aIa Muhammed'in ve alâ âI-i Muhammedin kema
salleyte aIa İbrahime inneke hamidun mecid. AIIahümme barik aIâ Muhàmmedin ve
aIa âI-i Muhammed, kemâ bârekte aIa âIi İbrahime inneke hamidun mecid."

Buhâri, Daavât 33: Müslim, Salât 66, (406); Ebü Dâvud, Salât 183,
(976);Nesâi, Sehv 51, (3, 47); Tirmizi Vitr,20, (483).

1871 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim bana (bir kere) salât okursa
AIIah da ona on salât okur ve on günahını affeder, (mertebesini) on derece
yükseltir."

Nesâi, Sehv 55, (3, 50).

Yine Nesâide Ebü Talha (radıyallâhu anh)'dan gelen bir rivâyet
şöyle: "Bir gün Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm), yüzünde bir sevinç
olduğu halde geldi. Kendisine:

"Yüzünüzde bir sevinç görüyoruz!" dedik.

"Bana melek geldi ve şu müjdeyi verdi: "Ey Muhammed!
Rabbin diyor ki: "Sana salavat okuyan herkese benim on rahmette bulunmam,
selam okuyan herkese de benim on selâm okumam sana (ikram olarak) yetmez
mi?"

Nesâi, Sehv 55, (3, 50).

1872 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: Resülullah
(aleyhissâlatu vesselâm) buyurdular ki: "Kıyamet günü bana insanların en
yakını, bana en çok salavât okuyandır."

Tirmizi, Salât 357, (484).

Yine Tirmizi'de Hz. Ali (radıyallâhu anh)'den kaydedilen bir
rivâyette şöyle denir: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Gerçek cimri, yanında zikrim geçtiği halde bana salavât
okumayandır."

Tirmizi, Daavât 110, (3540).

1873 - Hz. İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissâlatu vessalâm) buyurdular ki: "Yeryüzünde
Allah'ın seyyâh melekleri vardır. Onlar ümmetimin selâmını (ânında) bana tebliğ
ederler."

Nesâi, Sehv 46. (3, 43).

NEFSİN (ŞAHSIN) DİYETİ

1874 - Amr İbnu Şuayb an ebihi an ceddihi (radıyallâhu anh)
anlatıyor:

"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki.: "Kim
hatâen öldürülürse, diyeti yüz devedir; bunlardan otuzu bintü mehâz (iki yaşına
girmiş dişi deve), otuzu bintü lebün (üç yaşına girmiş dişi deve), otuzu hıkka
(dört yaşına girmiş dişi deve), on tane de ibnu lebündur (üç yaşına girmiş
erkek deve)."

Ebü Dâvud, Diyât 18, (4541); Tirmizi, Diyât 1, (1387); Nesâi,
Kasâme 30, (8, 43).

Tirmizi'nin rivâyetinde şöyle denir: "Kim taammüden (kasıtla)
öldürürse, öldürülenin velilerine teslim edilir, dilerlerse öldürürler,
dilerlerse diyet alırlar. Bu 30 hıkka (dört yaşına giren dişi deve): 30 cezea
(beş yaşına girmiş dişi deve); 40 aded halife (hamile deve) dir. Ayrıca ne
üzerine sulh yaptıysalar bu da onlarındır. Bu, diyetin şiddetini
artırmaktır."

1875 - İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Hataen öldürmede diyet olarak
yirmi hıkka, yirmi cezea, yirmi bintu mehaz, yirmi bintu lebün ve yirmi benü
lebün vardır."

Ebü Dâvud, Diyât 18, (4545), Tirmizi, Diyât 1, (1386); Nesâi,
Kasâme 32, (8, 43-44).

1876 - Hz. Ali (radıyallâhu anh) demiştir ki: "Şibhu'l amd'in
diyeti üç kısımdır. 33 adet hıkka, 33 adet cezea, 34 adet seniyye-bâzil arası
devedir. (Seniyye altı yaşına, bâzil de dokuz yaşına basmış deveye
denir.)"

Yine Hz. Ali şunu da rivâyet etmiştir: "Hatâen öldürmede diyet
dört kısımdır: 25 hıkka, 25 cezea, 25 bintu lebün, 25 bintu mehâz."

Ebü Dâvud, Diyât 19, (4551, 4553).

AbduIIah İbnu Amr İbni'I-As (radıyallâhu anhümâ)'ın Ebü Dâvud ve
Nesâi de merfu olarak kaydedilen bir rivâyetinde şöyle denmiştir: "(Cürüm
sırasında) kamçı ve değnek kullanıldığı müddetçe hatâ, Şibhu'l amd'dir."

Ebü Dâvud, Diyât 19, 20, (4547; 4565); Nesâi, Kasâme 42 (8, 40);
İbnu Mâce, Diyât 5, (2627).

1877 - Amr İbnu Şuayb an ebihi an ceddihi (radıyallâhu anhümâ)
anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Kadının diyeti, erkeğin diyetine, diyetin üçte bir miktarına kadar
eşittir."

Nesâi, Kasâme 34, (8, 44, 45).

1878 - Hz. İbnu Abbas (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) öldürülen mükâteb hakkında, âzad edilen miktarınca hür
diyetine göre, geri kalan kısmı için de köle diyetine göre hesaplanmasına
hükmetti."

Ebü Dâvud, Diyât 22, (4581); Nesâi, Kasâme 36, (8, 45, 46);
Tirmizi, Büyü' 35, (1259). (Metin, Nesâi'nin metnidir.)

1879 - Yine Amr İbnu Şuayb an ebihi an ceddihi (radıyallâhu anh)
anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Muâhedin diyeti hür kimsenin diyetinin yarısıdır."

Ebü Dâvud, Diyât 23, (4583).

1880 - Hz. İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) Beni Âmir'den iki kişinin diyetini,
Müslümanların diyet miktarına göre ödedi. (Müslümanlar tarafından hatâen
öldürülen) bu iki kişi ile Resülullah (aleyhissalâtu vesselam)'ın muâhedesi
(antlaşması) vardı."

Tirmizi, Diyât 12, (1404).

1881 - Amr İbnu Şuayb an ebihi an ceddihi (radıyallâhu anh)
anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Ehl-i
zimmetin diyeti, Müslümanların diyetinin yarısıdır. Ehl-i zimmet de Yahudi ve
Hıristiyanlardır."

Nesai, Kasâme 35, (8, 45).

1882 - Yine Amr İbnu Şuayb an ebihi an ceddihi (radıyallahu anh)
anlatıyor: "Resulullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki:
"Kâfirin diyeti, mü'minin diyetinin yarısıdır." 4Tirmizi,

Diyât 17, (1413).

GÖZ

1883 - Süleyman İbnu Yesâr (rahimehullah) anlatıyor: "Zeyd İbnu
Sâbit (radıyallâhu anh) derdi ki: "Göz yerinde kalır, fakat nuru sönerse
diyeti yüz dinardır."

Muvatta, Ukül 9, (2, 857).

1884 - Amr İbnu Şuayb an ebihi an ceddihi (radıyallâhu anhümâ)
anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) yerinde sâbit kalarak kör
olan göz hakkında diyetin üçte birine hükmetti."

Ebü Dâvud, Diyât 20, (4563); Nesâi, Kasâme 41, (8,55, 56).

Nesâi'nin rivâyetinde şöyledir: "Resülullah : "Yerinde
sâbit duran kör gözün kapanması hâlinde diyetinin üçte birine hükmeti."

1885 - Hadisin Nesai'deki vechinde şu ziyade vardır:
"Resulullah aleyhisselatu vesselam, yerinde sabit duran kör gözün
kapanması (yani cisminin patlatılması) halinde diyetinin üçte birine, çolak
elin kesilmesi halinde diyetinin üçte birine, kararmış dişin sökülmesi halinde
diyetinin üçte birine hükmetti.

DİŞ

1886 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-As (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) "Dişlerin diyeti beşer
dinardır." buyurdu.

Ebü Dâvud, Diyât 20, (4563); Nesâi, Kasâme 41, (8,55).

1887 - İbnu'l- Müseyyeb (rahimehullah) anlatıyor: "Ömer İbnu'l
Hattâb (radıyallâhu anh) her azı diş için bir deveye hükmetti. Hz. Muâviye
(radıyallâhu anh) ise her azı diş için beş deveye hükmetti."

Muvatta, Ukül 7, (2,861).

PARMAKLAR

1888 - İbnu Abbas (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Şu ve şu -yâni serçe parmakla baş
parmak- diyette eşittirler."

Buhâri, Diyât 20, Tirmizi, Diyât 4, (1391,1392); Ebu Dâvud, Diyât
20, (4558); Nesâi, Kasâme 42, (8, 56,57).

Tirmizi'nin rivâyetinde şu ziyade mevcuttur: "İki elin
parmaklarıyla iki ayağın parmakları da eşittir. Her bir parmağın diyeti on
devedir."

Nesai'deki ziyâde şöyledir: "Parmaklar hakkında diyet, onar
onardır."

YARALAMALAR

1889 - Amr İbnu Şuayb an ebihi an ceddihi (radıyallâhu anh)
anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki:
"Mûzıha olan yaraların diyeti beşer devedir."

Tirmizi, Diyât 3, (1390); Ebu Dâvud, Diyât 20, (4566); Nesâi,
Kasâme 43, (8, 57).

NEFİS VE UZUVLAR HAKKINDA MÜŞTEREK HADİSLER

1890 - Abdullah İbnu Ebi Bekr İbni Muhammed İbni Amr İbni Hazm,
bâbasından naklen anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın İbnu
Hazm'a diyetler hakkında yazdığı tâlimatta şu hususlar da vardı: "Nefis
için (diyet olarak) yüz deve, burun tamamiyIe koparılacak olursa diyet-i
kâmile, me'mûme (denen ve beyin zarına kadar ulaşan yara) için diyetin üçte
biri, câife (denen karın veya başın boşluğuna ulaşan yara) için de bunun kadar;
göz için elli, ayak için de elli, vücudda bulunan her parmak için on deve, her diş
için beş, müzıha (denen ve kemiğe ulaşan yara) için beş deve (lik diyet
vardır)."

Muvatta, Ukül 1, (2, 849); Nesâi, Kasâme 44, (8, 57, 60).

Nesâi'nin bir rivâyetinde şu ibâre yer alır: "Nefis için
diyet-i kâmile; burun tamamen koparılmış ise diyet-i kâmile, dil için diyet-i
kâmile, iki dudak için diyet-i kâmile, sulb (bel kemiğinin kırılıp kişinin
kamburlaşması) için diyet-i kâmile iki yumurta (husye) için diyet-i kâmile,
zeker (erkek tenâsül uzvu) için diyet-i kâmile, sulb (bel kemiğinin kırılıp
kişinin kamburlaşması) için diyet-i kâmile, iki göz için diyet-i kâmile, bir
ayak için diyet-i kâmilenin yarısı, me'müme (beyin zarına ulaşan yara) için
diyet-i kâmilenin üçte biri, câife (baş veya karın boşluğuna ulaşan yara) için
diyet-i kâmilenin üçte biri, münekkile (küçük kemik çıkan yara) için on beş
deve, el veya ayak parmaklarından her biri için on deve, (her bir) diş için beş
deve, müzıha (kemiğe ulaşan yara) için beş deve (diyet olarak verilir). Erkek,
kadına karşı öldürülür, altını olanlardan (diyet-i kâmile olarak) bin dinar
alınır."

1891 - Amr İbnu Şuayb an ebihi an ceddihi (radıyallâhu anh)
anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) hatanın diyetini, köylerde
yaşayanlar için dört yüz dinar olarak veya buna denk kıymette gümüş olarak
değerlendirir, bunu da develerin fıyatlarını esas alarak tesbit ederdi. (Söz
gelimi) develer pahalanınca (diyetin dinar ve dirhem miktarında) yükseltme
yapar, develerin kıymeti düşünce de (diyetin dinar ve dirhem miktarında)
indirme yapardı. (Hatâen işlenince cinayetlerin diyeti Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) zamanında dört yüz dinarla sekiz yüz dinar arasına
ulaştı. Bunun gümüş nev'inden muadili sekiz bin dirhem idi. Sığır besleyenlere
(diyet olarak) iki yüz sığır hükmetti. Diyetini davar cinsinden vermek isteyene
iki bin davara hükmetmiştir. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Diyet, öldürülenin vârisleri arasında yakınlık derecelerine göre, (yani
Kur'an'da belirtiIen nisbet üzere, diğer tereke malları gibi) taksim edilir.
(Ashâbu'I-feraiz'den) artan olursa asabe (denen akraba)ya geçer."

Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) uzuvlar hakkında, daha önce
geçtiği şekilde hükmetti."

Ebu Dâvud, Diyât 20, (4564); Nesâi, Kasâme 30, (8, 42, 43).

1892 - İbnu Abbâs hazretleri (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Parmaklar
diyette eşit değerdedir. Dişler de aralarında eşittirler. Köpek dişi, azı dişi
eşittir. Bunlar öbürlerine diyet meselesinde denktirler."

Ebü Dâvud, Diyât 20, (4559, 4560, 4561).

1893 - Amr İbnu Şuàyb an ebihi an ceddihi (radıyallâhu anh)
anlatıyor. "Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) yerinde sâbit duran
(bakar) kör gözün (cinâyet sebebiyle) kapanması hâlinde, diyetinin, normal
diyetinin üçte biri olacağına hükmetti. Keza sakat elin kesilmesi halinde,
diyetinin normal diyetinin üçte biri kadar olacağına, siyahlaşmış dişin
(cinâyet sebebiyle) düşmesi halinde, normal diyetinin üçte biri olacağına
hükmetti."

Ebü Dâvud -bu rivâyetin sâdece gözle ilgili kısmını- önceki
rivâyetin aynı bâbında), Nesâi'de tam olarak tahric etmiştir.

CENİNİN DİYETİ

1894 - Ebü Hüreyre hazretleri (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Hüzeyl kabilesinden iki kadın birbirleriyle kavga ettiler. Biri diğerine
bir taş atarak kadını da, karnındaki yavruyu da öldürdü. Dâva Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm)'e geldi. Efendimiz, ceninin diyetini bir gurre olarak
hükme bağladı. Gurre kadın veya erkek bir köle demektir."

Ebü Dâvud'un bir rivâyetinde şu ziyâde vardır: ".. veya katır
veya ata hükmetti. Kadının diyetini âkilesi üzerine hükmetti. Kadına çocukları
ve onlarla birlikte olanlar varis oldular."

Buhâri, Diyât 25, Tıbb 46, Ferâiz 11; Müslim, Kasame 34, (1681);
Muvatta, Ukül 5, (2, 855); Tirmizi, Diyât 15, (1410); Ebü Dâvud, Diyât 21,
(4568,4580); Nesâi, Kasâme 37, (8, 47, 48).

DİYETİN KIYMETİ

1895 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-Âs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) zamanında diyet-i kâmilenin kıymeti
sekiz bin dirhem idi. Ehli Kitab'ın diyeti de o gün, Müslümanların diyetinin
yarısına denkti. Bu durum Hz. Ömer (radıyallâhu anh)'ın halife olmasına kadar
devam etti. Halife olunca bir hutbesinde "Artık deve pahalandı" dedi
ve diyeti altın sahiplerine bin dinar, gümüş sahiplerine on iki bin dirhem,
sığır sahiplerine iki yüz sığır, davar sahiplerine iki bin koyun, elbise
sahiplerine de iki yüz takım elbise olarak tesbit etti. Ehl-i zimmetin
diyetini, (Hz. Peygamber devrinde ne idiyse) olduğu gibi bıraktı, hiçbir
yükseltme yapmadı."

Ebü Dâvud, Diyât 18, (4542).

DİYETLERLE İLGİLİ HÜKÜMLER

1896 - Ziyâd İbnu Sa'd İbni Dumeyre es-Sülemİ an ebihi an ceddihİ
(radıyallâhu anh) -ki bunlar (Sa'd ve Dumeyre) Resülullah (Aleyhisslâtu
vesselâm) ile birlikte Huneyn'e katılmışlardı- anlatıyor: "Muhallem İbnu
Cessâme el-Leysi, Müslüman olduktan sonra Eşca' kabilesinden birisini öldürmüştü.
Bu, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'in hüküm verdiği ilk diyet vak'ası
oldu. Uyeyne öldürülen Eşcai'nin katli hususunda ileri geri konuştu. Çünkü
(Uyeyne) kendisi de Gatafanlı idi. Akra İbnu Hâbis de Muhallem'in taraftarı
(olarak müdâfaa için) konuştu, çünkü o da Hındef'ten idi. Derken (münakaşa
ilerledi) sesler yükselmeye başladı, tartışma ve bağırıp çağırmalar arttı,
Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) müdâhale ederek, "Ey Uyeyne, diyet
kabul etmez misin?" diye sordu.

"Hayır! Vallahi harb ve ızdırabtan benim kadınlarıma
ulaştırılan, onun kadınlarına ulaşmadıkça kabul etmiyorum!" cevabını
verdi. Sonra bağırmalar yükseldi, tartışma ve bağırıp çağırmalar arttı.
Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) tekrar araya girip: "Ey Uyeyne, diyet kabul
etmez misin?" dedi. Uyeyne önceki sözlerini aynen tekrar etti. Bu hal,
Beni Leys'ten üzerinde silâh ve elinde de deriden mâmul bir kalkan bulunan
Mukeytil adında birinin kalkıp, "Ey Allahın Resülü! Bunun (Muhallem'in)
İslâm'ın başında yaptığı şu cinâyete misal olarak, su içmek üzere havuzun
başına koşan koyun sürüsünü gösterebileceğim. Sürünün ilk gelenlerine
(öldürülmek veya uzaklaştırılmak üzere taş veya ok) atılır, arkadan gelenler de
korkarak kaçarlar. Bugün hüküm koy yarın değiştir!" demesine kadar devam
etti.

Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) bunun üzerine (Muhallem'e
dönüp) hemen şu hükmü verdi.

"Derhal huzurumuzda elli deve vereceksin, elli deve de
Medine'ye dönüşümüzde vereceksin!"

Bu vak'a Resülullah (aleyhissalâtu vesselam)'ın seferlerinin
birinde cereyan etmişti. Muhallem uzun boylu, esmer birisi idi, cemaatin
kenarında bulunuyordu. O ölümden kurtuluncaya kadar halk oradan ayrılmadı.
Resülullah'ın (bu nihâi hükmünden sonra) önüne, iki gözünden de yaşlar akar
vaziyette oturdu ve:

"Ey Allah'ın Resülü! Ben size ulaşan cinâyeti işlemiş
bulunuyorum. Ben Allah'a tevbe ettim. Sen de benim için ey Allah'ın Resülü,
Allah'tan mağrifet dileyiver!" dedi. Resülullah (aleyhissalâtu vesselam)
yüksek sesle:

"Sen onu İslàm'ın başında silahınla mı öldürdün! Allah'ım, Muhallem'i
mağrifet etme!" dedi.

Ebu Seleme şu ilavede bulunur: "Muhallem göz yaşlarını
ridasının ucuyla silerek kalktı."

İbnu İshâk der ki: "Muhallem'in kavmi, Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm)'ın daha sonra onun için Allah'a istiğfar ediverdiğine
inanıyorlardı."

Ebü Dâvud, Diyât 8, (4503).

1897 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Diyet aldıktan sonra (kâtili)
öldüren kimseyi asla affetmem."

Ebü Dâvud, Diyât 5, (4507).

1898 - Amr İbnu Şuayb'ın rivâyetine göre: "Beni Müdlic'ten
Katâde adında bir adam, oğluna bir kılıç fırlattı. O da bacağına isâbet etti.
Yaradan fasılasız kan kaybı oldu ve oğlan öldü. Sürâka İbnu Cu'şum Hz. Ömer
(radıyallâhu anh)'e gelip durumu haber verdi. Hz. Ömer: "Kudeyd suyuna yüz
yirmi deve hazırla, ben oraya geleceğim" dedi. Ömer (radıyallâhu anh)
oraya gelince bu develerden otuz hıkka (dört yaşına giren dişi deve), otuz
cezea (beş yaşına girmiş dişi deve) ve kırk halife (hâmile deve) aldı. Ve
sordu:

"Maktülün kardeşi nerede?"

"İşte benim!" dedi.

"Al bunları! Zira Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle
buyurmuştu: "Katile (ne diyetten, ne mirastan) hiç bir hisse yoktur."

Muvatta, Ukül 10, (2, 867).

1899 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Huzeyl
kabilesinden iki kadın, biri diğerini öldürmüştü. Bunlardan her ikisinin kocası
ve birer oğlu vardı. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) efendimiz maktülenin
diyetini ödeme işini, kâtilenin (öldüren kadının) âkilesine yükledi, kocasını
ve oğlunu bu külfetten uzak tuttu. Çünkü bu ikisi Huzeyl'den değillerdi.
Maktülenin âkilesi, "ölenin mirası da bize aittir" dediler.
Aleyhissalatu vesselam:

"Hayır! Mirası, kocasına ve oğluna aittir!"
buyurdu."

Ebü Dâvud, Diyât 21, (4575).

1900 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) Ebü Cehm İbnu Huzeyfe'yi zekât tahsildarı olarak
gönderdi. Adamın biri sadaka ödeme meselesinde onunla inatlaştı. Ebü Cehm
(radıyallahu anh) de adama vurup başından yaraladı. Hemen Hz. Peygamber
(aleyhissalâtu vesselâm)'e gelip:

"Ey Allah'ın Resülü, kısas istiyoruz" dediler. Resülullah
onlara:

"Size şu şu miktir diyet vereyim!" dedi ise de razı
olmadılar. Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) miktarını daha da artırarak:

"Size şu şu miktar diyet vereyim" dedi. Onlar yine râzı
olmadı. Hz. Peygamber (daha da artırarak):

"Size şu şu kadar diyet vereyim" dedi. Bu sefer râzı
oldular.

Bunun üzerine aleyhissalâtu vesselâm Efendimiz:

"Ben bu akşam halka konuşup, onlara râzı olduğunuzu
bildireceğim!" dedi. "Pekâla" dediler. Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm) hitabesinde:

"Bu Leysliler bana kısas talebiyle geldiler. Ben onlara
(kısasa bedel) şu şu miktar diyet teklif ettim, onlar da râzı oldular, siz de
râzı mısınız?" diye sordu. Fakat berikiler:

"Hayır, râzı değiliz!" dediler. Mühâcirün onlara kızıp
üzerlerine yürüdü. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlara dokunmamalarını
emretti, Muhacirun da ileri gitmekten vazgeçti. Sonra onları çağırıp, onlara
verdiğini artırdı ve sordu:

"Râzı oldunuz mu?"

"Evet" dediler. Resülullah tekrar:

"Ben halka hitap edip, razı olduğunuzu bildireceğim"
dedi. Onlar: "Pekâla?" dediler. Resülullah halkı çağırarak:

"Râzı mısın?" diye sordu.

"Evet râzıyız!" dediler."

Ebü Dâvud, Diyât 13, (4534); Nesâi, Kasâme 24, (8, 35).

1901 - Hilâl İbnu Sirâc İbni Müccâa an ebihi an ceddihi tarikinden
anlattığına göre: "(Ceddi Müccâa) Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e
gelerek Beni Zühl kabilesine mensup Benü Sedüs tarafından öldürülmüş olan
kardeşinin diyetini taleb etti. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ona:

"Eğer ben bir müşrik için diyete hükmetseydim kardeşin için
hükmederdim. Fakat ben sana (diyet değil, bunun yerini tutacak) bir bedel
vereyim" dedi ve ona, aleyhissalâtu vesselâm, Beni Zühl müşriklerinden
elde edilecek ilk humustan yüz deve vereceğine dâir (senet) yazdı.

(Müccâa bu yüz deveden) bir miktarını almıştı. (Tamanını almadan)
Beni Zühl kabilesi Müslüman oldu. Bilâhare Müccâa geri kalan develeri Hz. Ebü
Bekr (radıyallâhu anh)'den taleb etmek üzere, ona geldi. Resülullah
(aleyhissalâtu vesselam)'ın borç senedini gösterdi.

Hz. Ebü Bekir (radıyallâhu anh) kendisine Yemâme'den gelecek
zekattan ödenmek üzere on iki bin sa', yani dört bin sa' buğday, dört bin sa'
arpa, dört bin sa' hurma yazdı. Resülullah'ın verdiği yazıda (borç senedinde)
şunlar yazılıydı: "Bismillahirrahmanirrahim. Bu Peygamber Muhammed
(aleyhissalâtu vesselam)'den Beni Süleymli Müccaa İbnu Mürâre'ye (verilmiş bir
borç) senedidir. Ben kendisine (öldürülen) kardeşine bedel olarak, Beni Zülh
müşriklerinden gelecek ilk humustan yüz deve vereceğim."

Ebü Davud, Harac 20, (2990).

1902 - Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) her kabileye bir diyet yazdı. Hiçbir âzadlıya kendini
âzad edenden başka bir Müslümanı kendine mevla ittihaz etmesi, asıl âzad edenin
izni olmadan helâl değildir."

Nesâi, Kasâme 38, (8, 52).

1903 - İbnu Şihâb (radıyallâhu anh) anlatıyor: "(Diyete
iştirakte) tatbikat (sünnet) şöyledir: Âkile âmden yapılan öldürmelerin
diyetine (huküken) iştirak etmez. Gönül rızasıyla ederse o başka. Keza, âkileye
az da olsa çok da olsa kölenin bedelinden yüklenmez. Kölenin bedeli, ne miktara
baliğ olursa olsun, ona, malı olarak tasarruf edenedir. Çünkü o, şu hadise
binâen ticaret mallarından bir ticaret malıdır: Amden öldürenin diyetine sulhen
tesbit edilen diyete; itiraf yoluyla sübüt bulan cinayete terettüp eden
(diyete); işlenen bir cinâyete terettüp eden erş'e (diyete) ve kölenin bedeline
âkile iştirak etmez, kendi arzusu ile iştirak ederse o başka."

(Kezâ bir başka) tatbikat dahi şöyledir: "Kişi hatâen hanımını
yaralarsa, diyet öder, fakat kısas yapılmaz. Ancak kadına âmden ulaşan
(kötülüğü sebebiyle) kısas yapılır."

Bana ulaştığına göre, Hz. Ömer (radıyallâhu anh) buyurmuştur ki:

"Kadın, nefsinin üçte birine ulaşan ve aşan yaralamalar âmden
olduğu takdirde, erkekten kısas isteyebilir."

Rezin ilavesidir.

1904 - Tarık İbnu Şihab (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Büzâha
heyeti Hz. Ebü Bekir es-Sıddik (radıyallâhu anh)'agelip sulh istediler. Hz. Ebü
Bekir onları yerlerinden yurtlarından edecek harp ile, rezil rüsvay edecek sulh
arasında mühayyer bıraktı. Heyet mensupları:

"Yerden yurttan edeceği (mücliyyeyi) anladık, rezil-rüsvay
edecek (muhziye) ne demektir?" diye sordular.

"Sizden silahları ve binekleri alacağız. Sizin mal ve
mülkünüzden elimize geçenleri ganimet yapacağız, bizden ele geçirdiklerinizi
bize iade edeceksiniz, bizden öldürdüklerinizin (diyetini) borçlanacaksınız,
sizin ölüleriniz cehennemlik olacak (onlar için herhangi. bir ödeme
yapmayacağız). Allah Resülü'nün halifesine ve muhâcirlerine sizi mazur kılmalarına
sebep olacak bir durum (iyi hal) gösterinceye kadar kabileleri, develerin
peşini takib etmeye bırakacak (onlara karışmayacak)sınız."

Hz. Ebü Bekir (radıyallâhu anh) bu söylediklerini heyet
mensuplarına teklif olarak arzetti. Hz. Ömer (radıyallahu anh) söz alıp şunu
söyledi: "Bahsettiğin "yerden -yurttan edecek savaş ve rezil- rüsvay
edecek sulh" sözün var ya! Ne güzel de söyledin. Ya şu, "Sizden ele
geçirdiklerimizi ganimet yapacağız, bizden ele geçirdiklerinizi iade
edeceksiniz!" sözün var ya! Ne güzel söyledin. "Bizden
öldürdükleriniz için borçlanacaksınız, sizin ölüleriniz cehennemlik"
sözüne gelince, bizim ölülerimiz Allah'ın emri üzerine savaştılar ve
öldürüldüler, onların ecirleri Allah'ın üzerinedir, onlar için diyet
yoktur."

Heyet, Hz. Ömer (radıyallâhu anh)'in söylediği şartlar üzere beyat
yaptı.

Derim ki: Bu rivâyeti tam olarak Şerefüddin el-Bârizi zikretti.
Rivayeti tahric edene nisbet etmedi. Bu rivâyeti Câmiul Kebir müellifi
zikretmedi.

Ancak Buhâri, rivayetten sadece Hz. Ebü Bekir (radıyallâhu anh)'in
şu sözünü kaydetti: "A!lah Resülü'nün halifesine ve Muhâcirlere sizi mâzur
kılmalarına sebep olacak bir durum gösterinceye kadar kabileleri develerin
peşini tâkib etmeye bırakacak, (onlara karışmayacak)sınız." Bu kısım
Kitâbu'l Ahkâm'ın sonunda senetsiz olarak mevcuttur, gerisi yoktur.

BORÇ VE ÖDEME ÂDÂBI BÖLÜMÜ

1905 - Ebü Müsa (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "AIIahu Teala nazarında, bir kulun
Allah tarafından yasaklanan kebirelerden sonra, beraberinde getirebileceği en
büyük günahlardan biri, kişinin ödenecek karşılık bırakmadan üzerinde borç
olduğu halde ölmesidir. "

Ebü Davud, Büyü 9, (3342).

1906 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim, ödemek arzusu iIe insanların
malını alır ise, Allah (onun borcunu) ona bedel eda eder. Kim de telef etmek
niyetiyle halkın malını alırsa Allah onu telefeder."

Buhâri, İstikrâz 2.

1907 - İmrân İbnu Huzeyfe (rahimehullah) anlatıyor: "Meymüne
(radıyallâhu anha) fazlaca borca giriyordu. Ailesi bu meselede müdâhale edip
ayıpladılar. Şu cevabı verdi: "Borcu bırakmayacağım. Ben dostum ve can
yoldaşım aleyhissalâtu vesselâm'ı şöyle söylerken dinledim: "Bir borçla
borçlanan bir kimsenin ödeme niyetinde olduğunu Allah bilince, onun borcunu
Allah mutlaka dünyada iken öder."

Nesâi, Büyü 99, (7, 315); İbnu Mâce, Sadakât 10, (2408).

1908 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki.: "Borcunu
ödeyebilecek durumda olan zengin kimsenin ödemeyi geçiktirmesi zulümdür.
Biriniz bir zengine havâle olunursa (havaleyi kabül etsin.)"

Buhâri, İstikrâz 12, Havâlât 1, 2; Müslim, Müsâkât 33, (1564);
Muvatta, Büyü 84, (2, 674); Ebu Dâvud, Büyü 10, (3345); Tirmizi, Büyü 68, (1308);
Nesâi, Büyü 101, (7, 317).

1909 - eş-Şerrid (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselàm) buyurdular ki: "Zenginin borcunu savsaklaması,
haysiyetinin ihlal edilmesini ve cezalandırılmasını helal kılar."

İbnu'l-Mübàrek der ki: "Irzını helâl kılar", kendisine
kaba davranılır demektir. "Cezalandırılması" da,
hapsedilmesidir."

Ebü Dâvud, Akdiye 29, (3628); Nesâi, Büyü 100, (7, 316); İbnu Mâce,
Sadakât 18, (2427); Buhâri de bâb başlığında kaydetmiştir. İstikrâz 13.

1910 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) kapıda yüksek sesle münâkaşa edenlerin görültülerini
işitti. Bunlardan biri, diğerinden borç indirmesini taleb ediyor, bir hususta
da merhametli olmasını istiyor. Öbürü de:

"Vallahi yapmam!" diyordu. Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm) yanlarına gitti ve:

"Hanginiz, hayır yapmamak üzere Allah adına yemin etti?"
dedi. Birisi:

"Benim ey Allah'ın Resülü! (Borç indirimi ile, merhametli
davranmadan) hangisini dilerse onun olsun (teklifıni kâbul ettim)"
dedi."

Buhâri, Sulh 10; Müslim, Müsakat 19, (1557).

1911 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Sizden önce
yaşayanlardan bir tüccar vardı. Halka borç verirdi. BorçIuları arasında fakir
görürse hizmetçilerine: "Onun borcundan vazgeçiverin, böylece AIIah'ın da
bizim günahIarımızdan vazgeçeceğini umarız" derdi. Allah da onun
günahlarından vazgeçti."

Buhâri, Sulh 10; Müslim, Müsâkaât 19, (1557); Nesâi, Büyü 104, (7,
318).

1912 - Diğer bir rivâyette şöyle gelmiştir: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Bir adam hiç hayır amelde
bulunmadı. Ancak halka borç verir ve borcunu toplayan elçisine: "Kolay
ödeyecekten (zenginden) al, zor ödeyecekten (fakirden) alma, vazgeç Ola ki
Allah da bizim günahlarımızdan vazgeçer" derdi. Allahu Teâla hazretleri
bunun üzerine: "Haydi senin günahlarından vazgeçtim" buyurdu."

Buhâri, Büyü 18, Enbiyâ 50; Müslim, Müsakât 31, (1562); Nesâi, Büyü
104, (7, 318).

1913 - Ebü Katâde (radıyallâhu anh)'nin anlattığına göre, Ebü
Katâde, bir boçlusunu (para taleb etmek üzere) aramıştı. O, kendisinden
gizlendi. Bilahare adamı buldu. Ancak: "Dardayım" dedi. Bunun
üzerine:

"Allah'a yemin eder misin?" diye sordu. Borçlu:

"Vallahi" diye yemin etti. Ebü Katâde:

"Ben Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın, "Kim
Allah'ın kendisini kıyamet gününün sıkıntısından kurtarmasını isterse darda
olana nefes aldırsın veya tamamen bağışlayıversin" dediğini işittim"
dedi."

Müslim, Kasame 32, (1563).

1914 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'da bir adamın (parası ödenmemiş) bir
devesi vardı. Borcunu istemeye geldi. Bu sırada kaba sözler sarfetti, hatta
Ashab'tan bâzıları haddini bildirmek istedi. Ancak Resülullah (aleyhissalatu
vesselâm) buna meydan vermeyip:

"Bırakın onu! Hak sâhibinin konuşma hakkı vardır"
buyurdu, sonra da:

"Devesini verin!" diye emretti, (ilgililer) devesini
aradılarsa da bulamadılar. Fakat onunkinden daha değerli bir deve buldular.
Aleyhissalâtu vesselâm Efendimiz:

"Bunu verin" dedi. Adam: "Bana borcunu tam ödedin,
Allah da sana ödesin" dedi. Aleyhissalâtu vesselâm:

"En hayırlınız, borcunu en iyi ödeyendir!" buyurdu."

Buhâri, İstikrâz, 4, 6, 7,13, Vekâlet 5, 6, Hibe 23, 25; Müslim,
Musâkât 118-122, (1600-1601), Timizi, Büyü 75, (1316, 1317 Nesâi Büyü 64, (7,
291)

1915 - Ebü Katâde (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselam)'a namazını kıldırıvermesi için bir adam(ın cenâzesi)
getirildi. Aleyhissalâtu vesselâm:

"Onun üzerinde borç var, arkadaşınızın namazını siz
kılın!" buyurdu. Ben:

"(Borç) benim üzerime olsun, ey Allah'ın Resülü" dedim.

"Sadâkatle mi ?" dedi.

"Sadâkatle!" dedim. Bunun üzerine cenazenin namazını
kıldı."

Tirmizi, Cenâiz 69, (1069); Nesâi, Cenâiz 67, (4, 65).

KİTABU'Z-ZİKR

1916 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah'ın,
yollarda dolaşıp zikredenleri araştıran melekleri vardır. AIIahu Teâlayı
zikreden bir cemaate rastlarlarsa, birbirlerini "Aradığınıza gelin!"
diye çağırırlar. (Hepsi gelip) onları kanatlarıyla kuşatarak dünya semasına
kadar arayı doldururlar. Allah, -onları en iyi bilen olduğu halde- meleklere
sorar:

"Kullarım ne diyorlar?"

"Seni tesbih ediyorlar, sana tekbir okuyorlar, sana tahmid
okuyorlar.

Sana tazim (temcid) ediyorlar" derler. Rabb Teâla sormaya
devam eder:

"Onlar beni gördüler mi?"

"Hayır!" derler.

"Ya görselerdi ne yaparlardı?"

"Eğer seni görselerdi ibâdette çok daha ileri giderler; çok
daha fazla

ta'zim, çok daha fazla tesbihde bulunurlardı" derler. Allah tekrar
sorar:

"Onlar ne istiyorlar?"

"Senden, derler, cennet istiyorlar."

"Cenneti gördüler mi?" der.

"Hayır ey Rabbimiz!" derler.

"Yagörselerdi ne yaparlardı?" der.

"Eğer görselerdi, derler, cennet için daha çok hırs
gösterirler, onu daha ısrarla isterler, ona daha çok rağbet
gösterirlerdi." AIlah Teâla sormaya devam eder:

"Neden istiâze ediyorlar?"

"Cehennemden istiâze ediyorlar" derler.

"Onu gördüler mi ?" der.

"Hàyır Rabbimiz, görmediler!" derler.

"Yagörselerdi ne yaparlardı?" der.

"Eğer cehennemi görselerdi ondan daha şiddetli kaçarlar, daha
şiddetli korkarlardı" derler. Bunun üzerini Rabb Teâla şunu söyler:

"Sizi şâhid kılıyorum, onları affettim!"

Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) sözüne devamla şunu anlattı:

"Onlardan bir melek der ki: "Bunların arasında falanca
günahkar kul dahi var. Bu onlardan değil. O başka bir maksadla uğramıştı,
oturuverdi." Allah Teâla.. "Onu da affettim, onlar öyle bir cemaat ki
onlarla oturanlar da onlar sayesinde bedbaht olmazlar" buyurur."

Buhâri, Daavât 66, Müslim, Zikr 25, (2689); Tirmizi, Daavât 140,
(3595).

1917 - Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kim bir yere
oturur ve orada Allah'ı zikretmez (ve hiç zikretmeden kalkar) ise AIIah'tan ona
bir noksanlık vardır. Kim bir yere yatar, orada AIIah'ı zikretmezse, ona
AIIah'tan bir noksanlık vardır. Kim bir müddet yürür ve bu esnada Allah'ı
zikretmese, Allah'tan ona bir noksanlık vardır."

Ebü Davud Edeb 31. (4856) 107,(5059); Tirmizi, Daavat 8, (3377);
Hadisin metni Ebü Davud'a aittir. Sondaki ziyade İbnu Hibbân'ın Mevârid'inden
alınmadır (2319).

1918 - Ebü Müslim eI-Eğarr (rahimehullah) diyor ki: "Ben
şehâdet ederim ki Ebü Hüreyre ve Ebü Said (radıyallâhu anhümâ) Resülullah
(aleyhissalâtu vesselam)'in şöyle söylediğine şehâdet ettiler: "Bir cemaat
oturup Allah'ı zikrederse, mutlaka melekler etraflarını sarar, AIlah'ın rahmeti
onları bürür, üstlerine sekine iner ve Allah onları yanında bulunan (büyük
melek)lere anar."

Müslim, Zikr 39, (2700); Tirmizi, Daavât 7, (3375).

1919 - Hz. Ebü Musâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "İçerisinde Allah zikredilen
evlerin misali ile içerisinde AIIah zikredilmeyen evlerin misâli, diri ile
ölünün misali gibidir."

Buhâri, Daavât 66; Müslim, Salâtü'l-Müsâfırin 211, (779).

1920 - Hz. Ebü Hüreyre'nin rivâyetinde şöyle gelmiştir:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: "Allah Teâla
hazretleri diyor ki: "Kulum, hakkımda nasıl bir zan yürütürse ben
öyleyimdir. O, beni zikredince ben onunla beraberim. O beni içinden geçirirse,
ben de onu içimden geçiririm. O, beni bir cemaat içerisinde anarsa, ben de onu,
onunkinden daha hayırlı bir cemaatte anarım. O, bana bir karış yaklaşırsa ben
ona bir arşın yaklaşırım. O bana bir arşın yaklaşırsa, ben ona bir kulaç
yaklaşırım. O bana yürüyerek gelirse ben ona koşarak giderim."

Buhâri, Tevhid 50; Müslim, Zikr 2, (2675); Tirmizi, Daavât 142,
(3598).

1921 - Ebü Ümâme (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resulullah
(aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "Kim yatağına temiz (abdestli)
olarak girer ue uyku bastırıncaya kadar AIIah'ı zikrederse gecenin herhangi bir
saatinde uyanıp da AIIah'tan dünya veya âhiret hayırlarından bir şey isterse
AIIah Teâla, istediğini mutlaka ona verir."

Tirmizi, Daavât 100, (3525).

1922 - Hz. Muaz İbnu Cebel (radıyallahu anh) anlatıyor: "Kul,
kendini Allah'ın azabından kurtarmada zikrullahtan daha müessir bir ameli
işlememiştir."

Muvatta, Kur'ân 24, (1, 11); Tirmizi, Daavât 6, (3374); İbnu Mâce,
Edeb 53, (3790).

KESİM ADABI VE YASAKLARI

1923 - Şeddâd İbnu Evs (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: "AIIah Tealâ
hazretleri, her şeyde iyiliği emretmiştir. Öyleyse öldürdüğünüz zaman öldürmeyi
iyi yapın. Kesecek olursanız kesmeyi iyi yapın. Bıçağın ağzını bileyin. Hayvana
(zahmet vermeyin) rahat ettirin."

Müslim, Sayd 57, (1955); Tirmizi, Diyât 14, (1409); Ebü Dâvud,
Edâhi 12, (2815); Nesâi, Dahâya 22, (7, 227); İbnu Mâce, Zebâih 3, (3170).

1924 - Ebu Hüreyre ve İbnu Abbâs (radıyallâhu anhüm) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) şeytan kurbanından (şerita) men
etti." Dendi ki şerita, boğazından sâdece deri kısmının kesilip, boyun
damarı kesilmeden ölmeye terkedilen (kurbanlık) hayvandır."

Ebü Dâvud, Edâhi 17, (2826).

1925 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) demiştir ki: "(Hayvanı
keserken) besmele çekmeyi bir kimse unutmuşsa bunun bir mahzuru yoktur. Ancak
kasden terketmiş ise, kesilen yenilmez."

Rezin'in ilâvesidir.

1926 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor. "Resulullah
(aleyhissalatu vesselâm) buyurdular ki: "Haksız yere bir kuş veya daha
küçük bir hayvan öldüren insana Allah mutlaka onun hesâbını soracaktır."
Kendisine: "Onun hakkı da nedir?" diye sorulunca:

"Onu keser ve yer. Başını kesip atmaz!" diye cevap
verdi."

Nesâi, Sayd 34, (7, 239).

1927 - Ebü Vâkıd (radıyallâhu anh) anlatıyor: "ResüIuIIah
(aleyhissalâtü vesselam) Medineye geldiği zaman, Medineliler, (diri olan)
devenin hörgücünü kesiyorlar ve koyunların da kuyruklarını koparıyorlar ve
bunIarı yiyorlardı.

Bu durum üzerine Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm): "Hayvan
diri iken ondan her ne kesilmiş ise, bu meyte (lâşe) hükmündedir,
yenilmez" dedi."

Tirmizi, Et'ime 4, (1480); Ebü Dâvud, Sayd 3, (2858); İbnu Mâce,
Sayd 8, (3216).

KESİŞ ŞEKLİ VE YERİ

1928 - Ebu'l- Uşerâ Üsâme İbnu Mâlik İbnu Kahtam bâbasından
anlatıyor: "Ey Allah'ın Resülü, dedim, kesme işi sâdece boğazdan ve
gırtlaktan (lebbe) değil midir, (hayvanın başka yerinden de olur mu?)"

Şu cevabı verdi: "(Mızrağını hayvanın) dizine saplarsan sana o
da kifâyet eder." Tirmizi: "Bu, zarüret haline mahsustur" der.

Ebü Dâvud da: "Bu, (yüksekten) düşen bir hayvanın kesimiyle
ilgilidir" demiştir.

Tirmizi, Et'ime 5, (1481); Ebü Dâvud, Edahi 16, (2825), Nesâi,
Dahâyâ 25, (7, 228).

1929 - İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) buyurdular ki: "Elinde
(tasarrufunda) olduğu halde (normal kesişten) seni aciz bırakan şey av
gibidir."

(Yine İbnu Abbâs), kuyuya düşen bir deve hakkında: "Neresinden
gücün yeterse kes!" demiştir. Hz. Ali, İbnu Ömer ve Hz. Âişe (radıyallâhu
anhüm) de bu görüşte idiler.

İbnu Abbâs, İbnu Ömer ve Enes (radıyallâhu anhüm): "Boğazdan
kesmeye başlayınca (acele sebebiyle) başı kopuverse bunda bir beis yok. Ancak,
ense tarafından kesilmişse yenmez, baş kopsa da kopmasa da farketmez"
demiştir.

Buhâri, Zebâih 23, (Bir bâbın başlığında zikretmiştir).

1930 - El-Hudri (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtü vesselam)'a sorularak dendi ki: "Biz deve, sığır ve davarı,
karınlarında cenin olduğu halde boğazlıyoruz. Cenini yiyelim mi, atalım
mı?"

Şu cevabı verdi:

"Dilerseniz yiyin. Zira onların tezkiyesi (temiz ve helal
olmaları) annelerinin tezkiyesine tâbidir."

Ebü Dâvud, Edâhi 18, (2827); Tirmizi, Et'ime 2, (1476).

1931 - Hz. İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) buyurmuştur ki: "Bir
deve kesildiği zaman karnındaki yavrunun tezkiyesi, devenin tezkiyesine
tâbidir, yeter ki yavrunun hilkati (bütün uzuvlarının çıkmasıyla) tamamlanmış,
tüyleri de bitmiş olsun. Yavru annenin karnından çıkınca (yine de hemen)
kesilir, tâ ki içteki kan çıksın."

Muvatta, Zebâih 8, (2, 490).

KESME ÂLETİ

1932 - Râfi' İbnu Hadic (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Bir
seferde Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm) ile birlikte idik. (Bu esnâda) bir
deve huysuzluk edip kaçtı. Peşine düştüler. Ama tâkipçileri yordu. Bir adam
deveye bir ok gönderdi. Derken Allah (c.c.) onu durdurdu. Aleyhissalâtu
vesselam Efendimiz:

"Bu hayvanların kaçkınları var, tıpkı vahşi kaçkınlar gibi.
Onlardan biri size galebe çalacak olursa, ona böyle davranın!" dedi. Ben:

"Ey Allah'ın Resülü, biz yarın düşmanla karşılaşacağız,
yanımızda (hayvan kesecek) bir bıçağımız yok. (Hin-i hâcette) kamışla keselim
mi?" diye sordum. Bana:

"Bolca kanı akıtılan ve üzerine Allah'ın ismi zikredilenin
etini yeyiniz. Diş ve tırnak(la kesmek caiz) değildir. Size (bunun sebebini)
söyleyeceğim; "Diş kemiktir, tırnak ise, Habeşlilerin bıçağıdır."

Buhâri, Şirket 3, 16, Cihâd 191, Zebâih 15, 18, 20, 23, 36, 37;
Müslim, Edâhi 21, (1968); Tirmizi, Ahkâm 5, (1491,1492); Ebü Dâvud, Edâhi 15,
(2821); Nesâi, Dahâya 20, 21, 26, (7, 226, 227).

1933 - Nâfi'nin anlattığına göre, Ka'b İbnu Mâlik (radıyallâhu
anh)'in bir oğlundan, İbnu Ömer'e anlatırken şunları işitmiştir: "Bâbası
kendisine haber vermiştir ki: Davar güden câriyeleri, bir koyunun ölmek üzere
olduğunu görmüş, derhal bir taş kırarak, onunla koyunu kesmiştir. Babası ailesine:
"Ondan yemeyin. Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm)'a sorayım" demiş
ve sormuştur. Resülullah(aleyhissalâtü vesselam) yemelerini emretmiştir."

Buhâri, Zebâih 18,19, Vekâlet 4; Muvatta, Zebâih 4, (2, 489).

1934 - Hz. Càbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Kavmimden biri
bir veya iki tavşan avladı. Bunları taşla kesti. Resülullah (aleyhissalatü
vesselâm)'dan soruncaya kadar astı. Efendimiz (aleyhissalâtü vesselâm) yemesini
emretti."

Tirmizi, Zebâih 1, (1472).

1935 - Ata İbnu Yesâr, Beni Hâriseli bir adamdan rivâyet eder ki:
"Bu zât bir sağmal deveyi gütmekte iken ölmek üzere olduğunu farkeder.
Beraberinde, hayvanı kesebilecek bir şey de bulamaz. Eline geçirdiği bir kazığı
devenin ümmüğüne saplar, kanını akıtır. Sonra durumu Resulullah(aleyhissalâtü
vesselâm)'a haber verir. Efendimiz yemesini söyler."

Muvatta, Zebâih 3, (2, 489); Ebü Dâvud, Edâhi 15, (1823); Nesâi,
Dahâya 19, (7, 226).

1936 - Zeyd İbnu Sabit (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Bir kurt
bir koyunu dişlemişti, derhal keskin bir taşla kestiler. Resülullah
(aleyhissalâtü vesselâm) yenmesine ruhsat verdi."

Nesâi, Dahâyâ 18, (7, 225).

YENMESİ YASAK OLAN KESİLMİŞLER

1937 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtü vesselâm)'a soruldu: "Halk bize et getiriyor, kesilirken
besmele çekilip çekilmediğini bilmiyoruz, ne yapalım?"

"Siz besmele çekin, yiyin!" cevabını verdi."

Buhâri, Sayd 21, Büyü 5, Tevhid 13; Muvatta, Zebâih 1, (2, 488);
Ebü Dâvud, Edâhi 19, (2829); Nesâi, Dahâya 39, (7, 237).

1938 - Ebü'd Derdâ (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatü vesselâm) mücesseme'nin yenmesini yasakladı. Mücesseme ok
atışlarında hedef olarak kullanılan hayvandır. Keza halisanın yenmesini de
yasakladı. Halisa, kurdun kaçırdığı, fakat ondan kurtarılan hayvandır."

Tirmizi, Et'ime 1, (1473).

Bir rivâyetin "Ok atışlarına hedef olarak kullanılan
hayvan" ibâresine kadar olan kısmı Tirmizi'de gelmiştir. Gerisi Rezin'in
ilâvesidir.

1939 - Zühri (rahimehullah) diyor ki: "Arap Hıristiyanlarının
kestiklerini yemekte bir beis yoktur. Ancak, Allah'tan başka birisinin adını
andığını işitirsen o zaman kestiğini yeme. İşitmemiş isen, (bu durumda
vehimlenme), çünkü Allah, onların küfrünü bildiği halde kestiklerini helâl
kılmıştır."

Hz. Ali'den de bu mânâda rivâyet yapılmıştır.

Rezin ilavesidir. Bu ilâve rivâyet, Buhari'nin Kitabu'z-Zebâih'de
bâb başlığında kaydedilmiştir.

DÜNYANIN ZEMMİ VE KÖTÜLENMESİ

1940 - Ebu Said (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselâm) minbere oturdu, biz de etrafında yerlerimizi aldık.
Buyurdular ki:

"Sizin için korktuğum şeylerden biri, dünyanın süs ve
güzelliklerinin sizlere açılmasıdır!"

Bir adam (araya girerek söze karıştı ve):

"Yani (nâil olacağımız) hayır, şer mi getirecek?" dedi.
Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm) bu soru üzerine süküt etti. (Adama:
"Sana ne oluyor da Resülullah'ın sözünü kesip, onunla konuşmaya
kalkıyorsun? O sana konuşmuyor ki!.." diye paylıyanlar oldu). Gördük ki,
kendisine vahiy gelmekte. Derken vahiy hâli açılmış, yüzündeki terleri silmekte
idi.

"Şu soru soran nerede?" diye söze başladı. Ve sanki adamı
(sorusu sebebiyle) takdir ediyor gibiydi: Sözlerine şöyle devam etti:

"Muhakkak ki, hayır, şer getirmez. Ancak derenin bitirdikleri
arasında, ya çatlatarak öldüren ya da ölüme yaklaştıran bitki de var. Yalnız
yeşil ot yiyen hayvanlar müstesna. Zira bunlar yeyip böğürleri şişince güneşe
karşı dururlar. (Geviş getirirler), akıtırlar ve rahatça defi hacet yaparlar,
sonra tekrar dönüp yayılırlar.

Şüphesiz ki, bu mal hoştur, tatlıdır. Ondan fakire, yetime ve
yolcuya veren bu malın Müslüman sâhibi en iyi (insan)'dir. Bunu haketmeden
alan, yediği halde doymayan kimse gibidir. O mal, kıyamet günü aleyhinde
şâhidlik yapacaktır."

Buhâri, Zekât 47, Cum'a 28, Cihâd 37, Rikâk 7; Müslim Zekât 123,
(1052); Nesâi, Zekât 81, (5, 90).

1941 - Yine Ebü Said (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatü vesselâm) buyurdular ki: "Dünya tatlı ve hoştur. AIIah sizi
ona vâris kılacak ve nasıl hareket edeceğinize bakacaktır. Öyleyse dünyadan
sakının, kadından da sakının! Zira Beni İsrail'in iIk fitnesi kadın yüzünden
çıkmıştır."

Müslim, Zikr 99, (2742); Tirmizi, Fiten 26, (2192); İbnu Mâce,
Fiten 19, (4000).

Müslim'in bir rivâyetinde: "Kendinden sonra erkeklere,
kadından daha zararlı bir fitne bırakmadım" buyurulmuştur."

1942 - Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtü vesselam) buyurdular ki: "Dünya meI'undur, içindekiler de
mel'undur, ancak zikrullah ve zikrullah'a yardımcı olanlarla alim veya
müteallim hâriç."

Tirnizi, Zühd 14, (2323); İbnu Mâce, Zühd 3, (4112).

1943 - Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtü vesselam) buyurdular ki: "Dünya, mü'mine
hapishâne, kâfıre cennettir."

Müslim, Zühd 1, (2956); Tirmizi, Zühd 16, (2325).

1944 - Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: "Dünya sevgisi her
çeşit hatalı davranışların başıdır. Bir şeye olan sevgin seni kör ve sağır
yapar."

Rezin ilâvesidir. Beyhaki Şuabu'l-İman'da kaydetmiştir. Hadisin
ikinci yarısı Ebü Dâvud'da tahric edilmiştir. Edep 125, (5150).

1945 - İbnu Mes'ud (radıyalllâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtü vesselâm)'ın yanına girmiştir. Onu bir hasır örgünün üzerinde
uyumuş buldum. Hasır, (vücudunun açık olan) yan taraflarında izler bırakmıştı.

"Ey Allah'ın Resülü dedim, sana bir yaygı te'min etsek de
hasırın üstüne sersek, onun sertliğine karşı sizi korusa!"

"Ben kim, dünya kim. Dünya iIe benim misâlim, bir ağacın
altında gölgelenip sonra terkedip giden yolcunun misali gibidir."

Tirmizi, Zühd 44, (2378). Tirmizi hadisin sahih olduğunu söyledi..

1946 - Sehl İbnu Sa'd (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtü vesselâm) buyurdular ki: "Eğer dünya Allah nazarında sivri
sineğin kanadı kadar bir değer taşısaydı tek bir kafire ondan bir yudum su
içirmezdi."

Tirmizi, Zühd 13, (2321); İbnu Mâce, Zühd 11, (2410).

1947 - Katâde İbnu Nu'mân (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah bir kulu
sevdi mi, onu dünyâdan korur. Tıpkı sizden birinin hastasına suyu yasaklaması
gibi."

Tirmizi, Tıbb 1, (2037).

1948 - Ali İbnu Ebi Tâlib (radıyalllâhu anh) buyurdular ki:
"Dünya arkasını dönmüş gidiyor, âhiret ise yönelmiş geliyor. Bunlardan her
ikisinin de kendine has evlatları var. Sizler âhiretin evlatları olun. Sakın
dünyanın evlatları olmayın. Zira bugün amel var hesap yok, yarın ise hesap var
amel yok."

Rezin tahric etmiştik. Buhâri, muallak (senetsiz) olarak
kaydetmiştir. (ftikâk 4).

YERYÜZÜNDEKİ BAZI YERLERİN ZEMMİ

1949 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhisselâtu vesselâm) Hıcr'a uğradığı zaman: "Nefislerine zulmedenlerin
meskenlerine girerken onların mâruz kaldığı musibetin size de gelmesi
korkusuyla ağlayarak girin!" dedi. Sonra başını (ridasıyla) örtüp
yürüyüşünü hızlandırdı ve vâdiyi geçinceye kadar bu hâl üzere devam etti."

Buhâri, Enbiya 7, Mesâcid 53, Megâzi 80, Tefsir, Hıcr 2; Müslim,
Zühd 38-40, (2980).

1950 - Buhâri ve Müslim'de yine İbnu Ömer anlatıyor: "Halk,
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ile birlikte Hıcr'a Semüd kavminin yurduna
inince, kuyularından su aldılar ve onunla hamurları develere yem yapmalarını
emretti. Ayrıca, Hz. Sâlih'in devesinin su içtiği kuyudan su almalarını
emretti."

Buhâri, Enbiya 17; Müslim, Zühd 40, (2981).

1951 - Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatayor: "Resülullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bana: "Ey Enes, dedi, insanlar yurtlar ediniyor.
Bu yurtlardan biri Basra ve Busayra diye tesmiye edilmektedir. Eğer sen oraya
uğrar veya ona girersen, oranın çorak (tuzlu) arazisinden, gemilerin yanaştığı
limanından, çarşısından, ümerasının kapılarından sakınasın!

Sana oranın güneşe açık yerlerini (dağları) tavsiye ederim. Zira
orada hasf (yere batma), kazf ve zelzele olacak. Bir kavim de normal şekilde
akşama erdiği halde, sabaha maymun ve hınzırlar olarak çıkacak."

Ebü Dâvud, Melâhim 10, (4307).

1952 - İmam Mâlik'e ulaştığına göre, Hz. Ömer (radıyallâhu anh)
Irak'a çıkmak istemişti. Kà'bu'l-Ahbâr kendisine dedi ki:

"Ey mü'minlerin emiri! çıkma, zira sihrin -veya şerrin- onda
dokuzu oradadır. Cinlerin fâsıkları da oradadır. Devasız hastalık da
oradadır." (Mâlik der ki):

"Bununla dini helâki kasteder."

Muvatta, İsti'zân 30, (2, 975); İmam Mâlik, bunu belâğ (senetsiz)
olarak rivâyet etmiştir.

MERHAMETLİ OLMAYA TEŞVİK

1953 - Abdullah İbnu Amr İbni'l-Âs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah, merhametli
olanlara rahmetle muamele eder. Öyleyse, sizler yeryüzündekilere karşı
merhametli olun ki, semâda bulunanlar da size rahmet etsinler. Rahim (akrabalık
bağı) Rahmân'dan bir bağdır. Kim bunu korursa Allah onunla (rahmet bağı) kurar,
kim de koparırsa, Allah da ondan (rahmet bağını) koparır."

Tirmizi, Birr 16, (1925); Ebü Dâvud, Edeb 66, (4941).

1954 - Hz. Cerir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: "Allah, insanlara merhamet
etmeyene rahmette bulunmaz.

Buhâri, Tevhid 2, Edeb 27; Müslim, Fedail 66, (2319); Tirmizi, Birr
16, (1923).

1955 - Ebü Dâvud ve Tirmizi'de Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh)'den
gelen bir diğer rivâyette Resülullah (aleyhissalatü vesselâm) şöyle
buyurmuştur: "Merhamet; ancak şaki'nin (ebedi hüsrâna uğrayanın) kalbinden
çıkarılabilir."

Tirmizi, Birr 16, (1924); Ebü Dâvud, Edeb 66, (4942).

1956 - Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aIeyhissalâtü vesselâm) (bir gün), Hasan İbnu Ali (radıyallâhu anhümâ)'yı
öpmüş idi. Bu sırada yanında bulunan Akra' İbnu Hâbis, (sanki bunu tuhaf
karşıladı ve:) "Benim on tane çocuğum var. Fakat onlardan hiçbirini
öpmedim" dedi. Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm) ona bakıp:

"Merhamet etmeyene merhamet edilmez" buyurdu."

Buhâri, Edeb 18, Müslim, Fedâil 65, (2318); Tirmizi, Birr 12,
(1912); Ebü Dâvud, Edeb 156, (5218).

Rezin ilâve etti: "(Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm) şunu
da söyledi:"Allah siz(in kalbiniz)den merhameti çıkardı ise ben ne
yapabilirim?"

ALLAH'IN RAHMETİ

1957 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm) buyurdular ki: "Allah celle
şânühü mahlukâtın olmasına hükmettiği zaman -Müslim'in rivâyetinde: "Allah
mahlükâtı yarattığı zaman"- yanında bulunan, Arş'ın gerisindeki bir kitaba
şunu yazdı: "Muhakkak ki rahmetim gazabıma galebe çalmıştır."

Buhâri, Tevhid 15, 22, 28, 55, Bedi'ül'-Halk 1; Müslim, Tevbe 14,
(2751); Tirmizi, Daavat 109, (3537).)

Buhâri nin bir diğer rivâyetinde: "Rahmetim gazabıma galebe
çaldı" denmiştir.

Buhâri ve Müslim'in bir rivâyetlerinde: "(Rahmetim) gazabımı
geçti" denmiştir.

1958 - Yine Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhisselâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah rahmeti
yüz parçaya böldü. Bundan doksandokuz parçayı kendine ayırdı. Yer yüzüne geri
kalan bir cüzü indirdi. (Bunu da -cin, insan ve hayvan mahlükatı arasında
taksim etti.) Bu tek cüz(den nasibine düşen pay sebebiyledir ki mahlükat
birbirlerine karşı merhametli davranır. At, (hayvan) yavrusuna basmamak
endişesiyle ayağını bu sayede kaldırır."

Buhâri, Edeb 19, Rikâk 19, Müslim 17, (2752); Tirmizi, Daavât
107-108, (3535-3536).

1959 - Selmânu'l-Fârisi (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm) buyurdular ki: "AIlah'ın yüz
rahmeti var. Bunlardan biriyle mahlükat kendi aralarında birbirlerine merhamet
gösterirler. Doksandokuz rahmet de Kıyamet günü içindir."

Müslim, Tevbe 20, (2753).

1960 - Yine Müslim'de gelen bir diğer rivâyette Resülullah
(aleyhissalâtü vesselâm)]: "Allah, arz ve semayı yarattığı gün, yüz rahmet
yarattı. Her bir rahmet göklerle yer arasını dolduracak kadardır. Ondan
yeryüzüne tek bir rahmet indirmiştir. İşte anne, yavrusuna bununla şefkat eder.
Vahşi hayvanlar ve kuşlar birbirlerine bununla merhamet ederler. Kıyamet günü
geldiği vakit Allah, rahmetine bunu da ilâve ederek (tekrar yüze)
tamamlayacaktır."

Müslim, Tevbe 21, (2753).

1961 - Ömer İbnu'l-Hattâb (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtü vesselam)'a bir grup esir getirilmişti.
İçlerinde bir kadın vardı, göğüsleri sütle dolu idi. Bu kadın (sağa sola)
koşuyor, esirler arasında bir çocuk bulduğu zaman onu yakalayıp kucaklıyor,
göğsüne bastırıyor ve emziriyordu. (Dikkatleri çeken bu manzara karşısında),
aleyhissalâtu vesselâm:

"Bu kadının, çocuğunu ateşe atacağına kanaatiniz olur
mu?" dedi. Bizler:

"Hayır!" diye cevap verince:

"(Bilin ki), Allah'ın kullarına olan rahmeti, bu kadının
çocuğuna olan şefkatinden fazladır" buyurdu."

Buhâri, Edeb 18; Müslim, Tevbe 22, (2754).

HAYVANLARA MERHAMET

1962 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm) buyurdular ki: "Bir adam yolda,
yürürken susadı ve susuzluğu arttı. Derken bir kuyuya rastladı. İçine inip
susuzluğunu giderdi. Çıkınca susuzluktan soluyup toprağı yemekte olan bir köpek
gördü. Adam kendi kendine: "Bu köpek de benim gibi susamış" deyip
tekrar kuyuya inip, mestini su ile doldurup ağzıyla tutarak dışarı çıktı ve
köpeği suladı. Allah onun bu davranışından memnun kaldı ve günahlarını
affetti."

Resülullah'ın yanındakilerden bazıları:

"Ey Allah'ın Resülü! Yani bize hayvanlar (a yaptığımız
iyilikler) için de ücret mi var?" dediler. Aleyhissalâtu vesselâm:

"Evet! Her "yaş ciğer" (sahibi) için bir ücret
vardır" buyurdu."

Buhâri, Şirb 9, Vudü 33, Mezâlim 23, Edeb 27; Müslim, Selâm 153,
(2244); Muvatta, Sıfatu'n Nebi 23, (2, 929-930); Ebü Dâvud, Cihâd 47, (2550).

1963 - Bir diğer rivâyette şöyle denmiştir: "Fâhişe bir kadın,
sıcak bir günde, bir kuyunun etrafında dönen bir köpek gördü, susuzluktan
dilini çıkarmış soluyordu. Kadıncağız mestini çıkararak (onunla su çekip köpeği
suladı). Bu sebeple kadın mağfret olundu."

Müslim, Tevbe 155, (2245).

1964 - İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtü vesselâm) buyurdular ki: "Bir kadın, eve hapsettiği bir
kedi yüzünden cehenneme gitti. Kediyi hapsederek yiyecek vermemiş, yeryüzünün
haşerâtından yemeye de salmamıştı."

Buhâri, Bed'ü'l-Halk 17, Şirb 9, Enbiya 50; Müslim, Birr 151,
(2242).

1965 - Abdullâh İbnu Câfer (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah(aleyhissalâtü vesselâm)'ın kazâ-i hâcet yaparken geri
tarafından istitar (perdelenme) için en ziyâde tercih ettiği sütre, bir bina
veya bir hurma kümesi idi. Bir seferinde Ensârdan bir zâtın bahçesine girdi.
Orada bir deve vardı. Deve Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ı görünce inledi
ve gözlerinden yaşlar aktı. Aleyhissalâtu vesselâm deveye yaklaştı ve
gözyaşlarını sildi. Hayvan sâkinleşti.

"Bu devenin sâhibi kim?" diye sorarak ilgi gösterdi.
Ensar'dan bir genç:

"O bana aittir ey Allah'ın Resülü!" deyip ortaya çıkınca
Hz. Peygamber onu payladı:

"Allah'ın sâna mülk kıldığı bu deve hakkında AIIah'tan
korkmuyor musun? Bâk! Bu bana şikâyette bulundu. Sen bunu acıktırıyor ve fazla
çalıştırarak da yoruyormuşsun."

Ebü Dâvud, Cihâd 47, (2549).

1966 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm) buyurdular ki: "Hayvanlarınızın
sırtını minberler yerine koymayın. Şurası muhakkâk ki tek başınıza güçlükle
gidebileceğiniz bir yere sizi götürmeleri için AIIah onları sizlere musahhar
(hizmetçi) kıldı. Arzı da sizin (durma yeriniz) kıldı, öyleyse ihtiyaçlarınızı
(duran hayvanının sırtında değil) arz üzerinde görün."

Ebü Dâvud, Cihâd 61, (2567).

1967 - Abdurrâhman İbnu Abdullah, babası Abdurrahman (radıyallâhu
anh)'dan rivâyet eder ki şöyle demiştir: "Biz bir seferde Resülullah(âleyhissalâtü
vesselâm) ile beraber idik. Resülullah bir ara bir ihtiyacı için yanımızdan
ayrıldı. O sırada hummara denen bir kuş gördük, iki tane de yavrusu vardı. (Kuş
kaçtı) yavrularını aldık. Kuşcağız etrafımıza yaklaşıp çırpınmaya, kanatlarını
çırpıp havada inip çıkmaya başladı. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)
efendimiz gelince:

"Kim bu zavallının yavrusunu alıp onu ızdıraba attı? Yavrusunu
geri verin!" diye emretti. Bir ara, ateşe verdiğimiz bir karınca yuvası
gördü.

"Kim yaktı bunu?" diye sordu.

"Biz!" dedik.

"Ateşle azab vermek sadece ateşin Rabbine hastır"
buyurdu."

Ebü Dâvud, Cihâd 122, (2675), Edeb,176, (5268).

1968 - Muhammed İbnu İshâk kendisine Ebü Manzür denen Şamlı bir
zattan naklediyor, bu da amcasından, o da Hadır'ın kardeşi Âmiru'r-Râm'dan
nakletmiştir. Âmir der ki: "Bizim için bayraklar ve sancaklar
yükseltildiği zaman memleketimizde idik. Ben: "Bu nedir?" diye
sordum.

"Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm)'ın sancağı!"
dediler. Yanına gittim. Bir ağacın altında oturuyordu. Ashâbı da etrafını
sarmıştı. Ben de yanlarına oturdum. Bir ara Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm)
hastalıklardan ve dertlerden bahsedip dedi ki:

"Mü'mine bir hastalık gelir, sonra da Allah ona şifa verirse,
bu hastalık onun geçmiş günâhlarına kefâret, geri kalan hayatı için de bir öğüt
olur. Şâyet münâfık hastalanır, sonra da afiyet verilirse o, sahibi tarafından
bağlanıp sonra da salıverilen fakat niçin bağlandığını, niçin salıverildiğini
bilmeyen bir deve gibidir."

Aleyhissalâtu vesselâm'ın etrafında oturanlardan biri:

"Ey Allah'ın ResüIü, eskâm (hastalıklar) nedir? Ben aslâ hiç
hastalanmadım?" diye sordu. Resülullâh (aleyhissalâtu vesselâm):

"Kalk! sen bizden değilsin" buyurdu."

Ebü Dâvud, Cenâiz 1, (3089).

1969 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm) buyurdular ki: "Peygamberlerden
birini bir karınca ısırdı. O da (öfkelenerek) karıncanın yuvasının yakılmasını
emretti ve yâkıldı. Allah Teâla Hazretleri ona şöyle vahyetti: "Seni bir
karınca ısırmışken, sen tesbih eden bir ümmeti yaktın."

Buhâri, Cihâd 152, Bed'ü'l-Halk 14; Müslim, Selâm 148, (2241); Ebü
Dâvud, Edeb 176, (5265); Nesâi, Sayd 38, (7, 210, 211).

RIFK

1970 - Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtü vesselâm) buyurdular ki: "Rıfk bir şeye girdimi onu mutlaka
tezyin eder, bir şeyden de çıkarıldı mı onu mutlaka kusurlu kılar."

Müslim, Birr 78, (2594); Ebü Dâvud, Cihâd 1, (2578), Edeb 11
(4808).

1971 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) bir başka rivâyette şunu söyler:
"Kendisinde dikbaşlılık olan bir deveye bindim. (Hırçınlık etmeye
başlayınca ileri-geri sürmeye başladım. Bunun üzerine Resülullah (aleyhissalâtü
vesselâm): "Rıfkla, tatlılıkla davran! diye müdâhale etti..."

Müslim, Birr 79, (2594).

1972 - Cerir (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah (aleyhissalâtü
vesselâm) buyurdular ki: "Bir kimse yumuşak davranmaktan mahrum ise hayrın
tamamından mahrumdur."

Müslim, Birr 75, (2592).

1973 - Ebü Müsa (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtü vesselâm) herhangi bir işi için bir adam gönderse şu tembihte
bulunurdu: "Sevindirin, nefret ettirmeyin, kolaylaştırın,
zorlaştırmayın."

Ebü Dâvud, Edep 20, (4835); Müslim, Cihâd 6, (1737).

REHİN

1974 - Hz. Ebu Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtü vesselâm) buyurdular ki: "Rehin (olarak
bırakılan hayvan)a, nafakası mukabilinde binilir. Sağmal hayvan rehin
bırakılmışsa sütü, nafakası mukabilinde içilir. Nafaka, binen ve sütünü içen
üzerinedir."

Buhâri, Rehn 4, Tirmizi, Büyü 4, (1254); Ebü Dâvud, Büyü 78,
(3526).

1975 - İbnu'l-Müseyyeb (rahimehullah) anlatıyor: "Resülullah
(aleyhissalâtü vesselâm) buyurdular ki: "Rehin kapanmaz."

Muvatta, Akdiye 13, (2, 728).

1976 - Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor. Resulullah
(aleyhissalâtu vesselâm) bir yahudiden, veresiye yiyecek satın aldı. Rehin
olarak zırhını verdi."

Buhâri, Rehn 2, 5, Büyü 14, 33, 88, Silm 5, 6, İstikraz 1, Cihâd
89, Megâzi 85; Müslim, Musâkât 124, (1603); Nesâi, Büyü 58, 87, (7, 288, 303).

RİYA

1977 - Şüfeyyü'l-Esmâi, Hz. Ebü Hüreyre'den naklediyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Kıyamet günü iIk
çağrılacaklar, Kur'ân-ı ezberleyen biri, Allah yolunda öldürülen biri ve bir de
çok malı olan biridir. Allah Teâla Hazretleri Kur'ân okuyana:

"Ben Resülüme inzal buyurduğum şeyi sana öğretmedim mi?"
diye soracak. Adam:

"Evet ya Rabbi!" diyecek.

"Bildiklerinle ne amelde bulundun?" diye Rabb Teâlâ
tekrar soracak. Adam:

"Ben onu gündüz ve gece boyunca okurdum" diyecek. AlIâhu
Teâlâ Hazretleri:

"Yalan söylüyorsun!" diyecek. Melekler de ona:

"Yalan söylüyorsun!" diye çıkışacaklar. Allahu Teâla
Hazretleri ona:

"Bilakis sen, "Falanca Kur'an okuyor" densin diye
okudun ve bu da söylendi" der.

Sonra, mal sahibi getirilir. Allah Teâlâ Hazretleri:

"Ben sana bolca mal vermedim mi? Hatta o kadar bol verdim ki,
kimseye muhtaç olmadın?" der. Zengin adam, "Evet yâ Rabbi" der.

"Sana verdiğimle ne amelde bulundun?" diye Rabb Teâlâ
sorar. Adam:

"Sıla-i rahimde bulunur ve tasadduk ederdim" der. Allâhu
Teâla Hazretleri:

"Bilakis sen: "Falanca cömerttir" desinler diye bunu
yaptın ve bu da denildi" der.

Sonra Allah yolunda öldürülen getirilir. Allah Teâlâ Hazretleri:

"Niçin öldürüldün?" diye sorar. Adam:

"Senin yolunda cihadla emrolundum. Ben de öldürülünceye kadar
savaştım" der. Hakk Teâlâ ona:

"Yalan söylüyorsun!" der. Ona melekler de:

"Yalan söylüyorsun!" diye çıkışırlar. Allah Teâla
Hazretleri ona tekrar:

"Bilakis sen: "Falanca cesurdur" desinler diye
düşündün ve bu da söylendi" buyurur. Sonra (Resülullah (aleyhissalâtu
vesselâm) Ebü Hüreyre'nin dizine vurup):

"Ey Ebü Hüreyre! Bu üç kimse, Kıyamet günü, cehennemin,
aleyhlerinde kabaracağı Allah'ın ilk üç mahlükudur!" dedi."

Şüfey der ki: "Ben Ebü Hüreyre'den aldığım bu hadisi, Hz.
Muâviye'ye haber verdim. Bunun üzerine: "Böylelerine bu muâmele yapılırsa,
insanların geri kalanlarına neler yapılır?" dedi ve Hz. Muâviye Şiddetli
bir ağlayışla ağlamaya başladı, öyle ki helak olacağını zannettim. Derken bir
müddet sonra kendine geldi, yüzündeki (gözyaşlarını) sildi. Ve şunları söyledi:

"Allah ve Onun Resülü doğru söylediler: "Dünya hayatını
ve onun zinetini isteyenlere, orada işlediklerinin karşılığını tastamam
veririz. Onlar orada bir eksikliğe de uğratılmazlar. İşte âhirette onlara
ateşten başka bir şey yoktur. İşledikleri şeyler orada boşa gitmiştir. Zâten
yapmakta oldukları da bâtıldır" (Hüd 15-16).

Müslim, İmâret 152, (1905); Tirmizi, Zühd 48, (2383); Nesâi, Cihâd
22, (6, 23, 24).

1978 - Ka'b İbnu Mâlik (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselam)'ın şöyle söylediğini işittim:
"Kim âlim geçinmek, sefihlerle münâzara yapmak ve halkın dikkatlerini
kendine çekmek gibi maksadlarla ilim öğrenirse Allah o kimseyi cehenneme
atar."

Tirmizi, İlm 6, (2656).

1979 - Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) bir gün: "Hüzün kuyusundan
Allah'a sığının!" buyurdular. Oradakiler:

"Ey Allah'ın Resülü! Hüzün kuyusu da nedir?" diye
sordular.

"O, dedi, cehennemde bir vâdidir; cehennem, o vâdiden her gün
yüz kere AIIah (c.c)'a sığınma taleb eder."

"Ey Allah'ın Resülü! denildi, oraya kimler girecek?"

"Oraya dedi, amellerinde riya yapan kurrâlar
girecektir!..."

Tirmizi, Zühd 48, (2384).

1980 - Ebü Hüreyre ve İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Ahir zamanda,
dinle dünyayı taleb eden insanlar zuhur edecek. Bunlar, insanlar(a iyi görünüp,
onları aldatmak) için öyle bir yumuşaklığa bürünürler ki koyun postu yanlarında
kaba kalır. Diller de baldan daha tatlıdır. Ancak kalbleri kurtlarınkinden
vahşidir. Cenâb-ı Hakk (bunlar için) şöyle diyecektir: "Beni aldatmaya mı
çalışıyorsunuz, yoksa bana karşı cürete mi yelteniyorsunuz? Zât-ı Akdesime
yemin olsun, bunlar üzerine, kendilerinden çıkacak öyle bir fitne göndereceğim
ki, içlerinde halim olanlar bile şaşkına dönecekler."

Tirmizi, Zühd 60, (2406, 2407).

» **Bir Hadis**
» HADİS-İ ŞERİF:
» Bir Hadis-i Serif
» Evliyalar Ansiklopedisi